MYMC - MYMHOT |
Posted: 20 Dec 2013 06:41 AM PST
Facebook
ကသင္ေျပာ ခ်င္ျပီး မေျပာ လိုက္တာ ေတြကို ေစာင့္ၾကည့္ ေနပါတယ္။ Facebook
ကသင့္ အေၾကာင္း အကုန္လုံး နီးပါးကို သိေန တာပါ။
႐ိုက္လိုက္ျပီး "Enter" မႏွိပ္ျဖစ္ လိုက္တာေတြ အပါအဝင္ေပါ့။ ဒါေပမယ့္ အရမ္း ေၾကာက္လန္႔ မသြားခင္ သိထား သင့္တာက ႐ိုက္ လိုက္ျပီး မတင္ျဖစ္ လိုက္တာ ေတြကို သိမ္းမထား ပါဘူး ဆိုတာပါပဲ။ ခုထိေတာ့ Facebook ကမတင္ ျဖစ္လိုက္တဲ့ အေတြးေတြနဲ႕ ပတ္သက္ တဲ့ ေယဘူယ် ပံုစံေတြကို ေစာင့္ၾကည့္ ေနတာ သက္သက္ပါ။ သူတို႔ကေတာ့ ဒါကို "မိမိဘာသာ တည္းျဖတ္ျခင္း" (self-censorship) လို႔ ေခၚပါ တယ္။ Carnegie Mellon တကၠသိုလ္မွ Ph.D. ေက်ာင္းသား ျဖစ္ျပီး ေႏြေက်ာင္း ပိတ္ခ်ိန္မွာ Facebook မွာအလုပ္သင္ လုပ္ေနတဲ့ Sauvik Das နဲ႔ Facebook ရဲ႕ data scientist Adam Kramer တို႔က ဒီလူမႈေရး ကြန္ယက္က အထက္ပါ မတင္ျဖစ္ လိုက္တာေတြကို ဘယ္ လို ေစာင့္ၾကည့္တယ္ ဆိုတာကို သိပ္မ ၾကာေသး မီက ထုတ္ျပန္လိုက္တဲ့ Slate reports ဆိုတဲ့ စာေစာင္မွာ မွ်ေဝ ေဖာ္ျပထား ပါတယ္။ သူတို႔ ရဲ႕ ေလ့လာမႈကို online မွာအျပည့္အစုံ ရယူႏိုင္ ပါတယ္။ အဂၤလိပ္ ဘာသာသုံးတဲ့ Facebook အသုံးျပဳ သူေတြ ငါးသန္းခန္႔ တို႔ရဲ႕ Status update ေတြ၊ တျခားလူရဲ႕ Timeline ေပၚမွာ ေရးတဲ့ post ေတြနဲ႔ post ေတြကို တုန္႔ျပန္တဲ့ comment ေတြကို အဓိက ထားျပီး အခ်က္အ လက္ ေတြကို စုေဆာင္း ရယူပါတယ္။ "Post" ခလုတ္ကို မႏွိပ္လိုက္ ေပမယ့္လည္း သူတို႔ စိတ္ဝင္စားတဲ့ အခ်က္အလက္ ေတြကို ေဖာ္ျပတဲ့ သ တင္း အခ်က္အလက္ေတြ (metadata) အေနနဲ႔ Facebook ဆီကို ျပန္ပို႔ ေပးလိုက္တာ ျဖစ္ပါတယ္။
ၾကားရတာေတာ့ အရာ ခပ္သိမ္းကို သိခ်င္ျပီး ထိန္းခ်ဳပ္ခ်င္ ေနသလို ပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ Facebook ကိုယ္စား ေျပာေရး ဆိုခြင့္ ရွိသူက Slate ကို ေျပာသြား ရာမွာေတာ့ ဒီသတင္း အခ်က္အလက္ ေတြက ကုမၸဏီရဲ႕ Data Use Policy ေအာက္မွာ လုံျခံဳစြာ ရွိေနျပီး ဒီလို ျဖစ္ႏိုင္ေၾကာင္းကို အသိ ေပးထားျပီး ျဖစ္ပါ တယ္တဲ့။ သူတို႔က သင္ဘာၿဖစ္လို႔ တခ်ိဳ႕ post ေတြကို ေရးျပီးမွ ဖ်က္ပစ္ လိုက္တယ္ ဆိုတာကို အဓိက စိတ္ဝင္ စားျပီး ဒီလိုလုပ္တာ နည္းသြားေအာင္ သူတို႔ရဲ႕ system ကိုဘယ္လို ျပဳျပင္ႏိုင္ မလဲ ဆိုတာကို သိခ်င္ လို႔ပါလို႔ ဆိုပါတယ္။ ျဖစ္ႏိုင္တာ က ေတာ့ Facebook ကအရက္ မူးေနတဲ့ ညတစ္ညမွာ သင့္ရည္းစား ေဟာင္းရဲ႕ wall ေပၚမွာ တင္ခါနီးထိ ျဖစ္သြားျပီး ေနာက္မွ သူမဖတ္ ေစခ်င္ ေတာ့တဲ့ post ေတြကို Facebook က သိပ္ဂ႐ုစိုက္ ပံုေတာ့ မရပါဘူး။ အဲ ရည္းစား ေဟာင္းက Facebook မွာ အလုပ္လုပ္ ေနတဲ့သူ မဟုတ္ရင္ ေပါ့ေလ။ Los Angeles Times သတင္းထဲ မွာေတာ့ ဒီေလ့လာမႈမွာ Facebook ပာာ စာလုံး ငါးလုံးနဲ႔ အထက္ ႐ိုက္လိုက္တဲ့ post ေတြကို publish မလုပ္ခဲ့ရင္ ေတာင္မွ ေစာင့္ၾကည့္ ႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ သုေတသီ ေတြက post တစ္ခုကို ဆယ္မိနစ္ အတြင္း publish မလုပ္ရင္ ကိုယ့္ဟာကိုယ္ ျပဳျပင္ တည္းျဖတ္ ေနတယ္ (self-censorship) လို႔ယူဆ ပါတယ္။ post မလုပ္ခင္မွာ ႐ိုက္လိုက္တာ ေတြကို အတိအက် မွတ္တမ္းတင္ ထားတာ မဟုတ္ဘဲ တစ္ခုခု ႐ိုက္လိုက္တယ္ ဆိုတာကိုပဲ မွတ္တမ္း တင္ထားတာ ျဖစ္တယ္လို႔ Facebook က ဆိုပါတယ္။ Facebook ရဲ႕ Data Use Policy ထဲမွာ ေဖာ္ျပထား တာကေတာ့ "တျခားသူရဲ႕ timeline ကိုဝင္ ၾကည့္ရင္၊ message ပို႔ရင္ ဝင္ရင္၊ မိတ္ေဆြ ဒါမွမဟုတ္ Page တစ္ခုကို ရွာရင္၊ ၾကည့္ဖို႔ ဒါမွမဟုတ္ သူတို႔နဲ႔ ဆက္သြယ္ဖို႕ click လုပ္လိုက္ တာေတြ အပါအဝင္ သင္ Facebook သုံးေနတဲ့ အခ်ိန္တိုင္း သင့္အခ်က္ အလက္ေတြကို ရယူ ေနပါတယ္။" လို႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ သုံးစြဲသူ ေတြက သူတို႔ publish မလုပ္ ျဖစ္လိုက္တဲ့ post ေတြကို Facebook ကို မျမင္ ေစခ်င္ ရင္ေတာ့ Javascript ကို ပိတ္ထားတာ ဒါမွ မဟုတ္ရင္ေတာ့ Facebook account ကိုဖ်က္ပစ္ လိုက္တာ မ်ိဳးပဲ လုပ္ႏိုင္ပါတယ္။
Images from facecrooks, dejanseo, smh. Source: newsfeed.time.com, techland.time.com
႐ိုက္လိုက္ျပီး "Enter" မႏွိပ္ျဖစ္ လိုက္တာေတြ အပါအဝင္ေပါ့။ ဒါေပမယ့္ အရမ္း ေၾကာက္လန္႔ မသြားခင္ သိထား သင့္တာက ႐ိုက္ လိုက္ျပီး မတင္ျဖစ္ လိုက္တာ ေတြကို သိမ္းမထား ပါဘူး ဆိုတာပါပဲ။ ခုထိေတာ့ Facebook ကမတင္ ျဖစ္လိုက္တဲ့ အေတြးေတြနဲ႕ ပတ္သက္ တဲ့ ေယဘူယ် ပံုစံေတြကို ေစာင့္ၾကည့္ ေနတာ သက္သက္ပါ။ သူတို႔ကေတာ့ ဒါကို "မိမိဘာသာ တည္းျဖတ္ျခင္း" (self-censorship) လို႔ ေခၚပါ တယ္။ Carnegie Mellon တကၠသိုလ္မွ Ph.D. ေက်ာင္းသား ျဖစ္ျပီး ေႏြေက်ာင္း ပိတ္ခ်ိန္မွာ Facebook မွာအလုပ္သင္ လုပ္ေနတဲ့ Sauvik Das နဲ႔ Facebook ရဲ႕ data scientist Adam Kramer တို႔က ဒီလူမႈေရး ကြန္ယက္က အထက္ပါ မတင္ျဖစ္ လိုက္တာေတြကို ဘယ္ လို ေစာင့္ၾကည့္တယ္ ဆိုတာကို သိပ္မ ၾကာေသး မီက ထုတ္ျပန္လိုက္တဲ့ Slate reports ဆိုတဲ့ စာေစာင္မွာ မွ်ေဝ ေဖာ္ျပထား ပါတယ္။ သူတို႔ ရဲ႕ ေလ့လာမႈကို online မွာအျပည့္အစုံ ရယူႏိုင္ ပါတယ္။ အဂၤလိပ္ ဘာသာသုံးတဲ့ Facebook အသုံးျပဳ သူေတြ ငါးသန္းခန္႔ တို႔ရဲ႕ Status update ေတြ၊ တျခားလူရဲ႕ Timeline ေပၚမွာ ေရးတဲ့ post ေတြနဲ႔ post ေတြကို တုန္႔ျပန္တဲ့ comment ေတြကို အဓိက ထားျပီး အခ်က္အ လက္ ေတြကို စုေဆာင္း ရယူပါတယ္။ "Post" ခလုတ္ကို မႏွိပ္လိုက္ ေပမယ့္လည္း သူတို႔ စိတ္ဝင္စားတဲ့ အခ်က္အလက္ ေတြကို ေဖာ္ျပတဲ့ သ တင္း အခ်က္အလက္ေတြ (metadata) အေနနဲ႔ Facebook ဆီကို ျပန္ပို႔ ေပးလိုက္တာ ျဖစ္ပါတယ္။
ၾကားရတာေတာ့ အရာ ခပ္သိမ္းကို သိခ်င္ျပီး ထိန္းခ်ဳပ္ခ်င္ ေနသလို ပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ Facebook ကိုယ္စား ေျပာေရး ဆိုခြင့္ ရွိသူက Slate ကို ေျပာသြား ရာမွာေတာ့ ဒီသတင္း အခ်က္အလက္ ေတြက ကုမၸဏီရဲ႕ Data Use Policy ေအာက္မွာ လုံျခံဳစြာ ရွိေနျပီး ဒီလို ျဖစ္ႏိုင္ေၾကာင္းကို အသိ ေပးထားျပီး ျဖစ္ပါ တယ္တဲ့။ သူတို႔က သင္ဘာၿဖစ္လို႔ တခ်ိဳ႕ post ေတြကို ေရးျပီးမွ ဖ်က္ပစ္ လိုက္တယ္ ဆိုတာကို အဓိက စိတ္ဝင္ စားျပီး ဒီလိုလုပ္တာ နည္းသြားေအာင္ သူတို႔ရဲ႕ system ကိုဘယ္လို ျပဳျပင္ႏိုင္ မလဲ ဆိုတာကို သိခ်င္ လို႔ပါလို႔ ဆိုပါတယ္။ ျဖစ္ႏိုင္တာ က ေတာ့ Facebook ကအရက္ မူးေနတဲ့ ညတစ္ညမွာ သင့္ရည္းစား ေဟာင္းရဲ႕ wall ေပၚမွာ တင္ခါနီးထိ ျဖစ္သြားျပီး ေနာက္မွ သူမဖတ္ ေစခ်င္ ေတာ့တဲ့ post ေတြကို Facebook က သိပ္ဂ႐ုစိုက္ ပံုေတာ့ မရပါဘူး။ အဲ ရည္းစား ေဟာင္းက Facebook မွာ အလုပ္လုပ္ ေနတဲ့သူ မဟုတ္ရင္ ေပါ့ေလ။ Los Angeles Times သတင္းထဲ မွာေတာ့ ဒီေလ့လာမႈမွာ Facebook ပာာ စာလုံး ငါးလုံးနဲ႔ အထက္ ႐ိုက္လိုက္တဲ့ post ေတြကို publish မလုပ္ခဲ့ရင္ ေတာင္မွ ေစာင့္ၾကည့္ ႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ သုေတသီ ေတြက post တစ္ခုကို ဆယ္မိနစ္ အတြင္း publish မလုပ္ရင္ ကိုယ့္ဟာကိုယ္ ျပဳျပင္ တည္းျဖတ္ ေနတယ္ (self-censorship) လို႔ယူဆ ပါတယ္။ post မလုပ္ခင္မွာ ႐ိုက္လိုက္တာ ေတြကို အတိအက် မွတ္တမ္းတင္ ထားတာ မဟုတ္ဘဲ တစ္ခုခု ႐ိုက္လိုက္တယ္ ဆိုတာကိုပဲ မွတ္တမ္း တင္ထားတာ ျဖစ္တယ္လို႔ Facebook က ဆိုပါတယ္။ Facebook ရဲ႕ Data Use Policy ထဲမွာ ေဖာ္ျပထား တာကေတာ့ "တျခားသူရဲ႕ timeline ကိုဝင္ ၾကည့္ရင္၊ message ပို႔ရင္ ဝင္ရင္၊ မိတ္ေဆြ ဒါမွမဟုတ္ Page တစ္ခုကို ရွာရင္၊ ၾကည့္ဖို႔ ဒါမွမဟုတ္ သူတို႔နဲ႔ ဆက္သြယ္ဖို႕ click လုပ္လိုက္ တာေတြ အပါအဝင္ သင္ Facebook သုံးေနတဲ့ အခ်ိန္တိုင္း သင့္အခ်က္ အလက္ေတြကို ရယူ ေနပါတယ္။" လို႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ သုံးစြဲသူ ေတြက သူတို႔ publish မလုပ္ ျဖစ္လိုက္တဲ့ post ေတြကို Facebook ကို မျမင္ ေစခ်င္ ရင္ေတာ့ Javascript ကို ပိတ္ထားတာ ဒါမွ မဟုတ္ရင္ေတာ့ Facebook account ကိုဖ်က္ပစ္ လိုက္တာ မ်ိဳးပဲ လုပ္ႏိုင္ပါတယ္။
Images from facecrooks, dejanseo, smh. Source: newsfeed.time.com, techland.time.com
No comments:
Post a Comment