ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ နွင္႔ ေတြ႕ဆုံေမးျမန္းျခင္း ။ ၂၀ စက္တင္ဘာ ၂၀၁၁ ျပည္သူ႕ေခတ္ ဂ်ာနယ္မွ

by Lu Maw on Thursday, September 29, 2011 at 9:10pm

 

ေမး။  ျပီးခဲ႕တဲ႕ရက္ပုိင္းအတြင္းက အစ္မေျပာလုိက္တာတခုရွိပါတယ္ ၊ ျမန္မာျပည္မွာ အေျပာင္းအလဲေတြ ျဖစ္နူိင္တဲ႕ အေျခအေန ရွိေနျပီဆုိတာ၊ အဲဒါဟာ အစ္မ အစုိးရပုိင္းက ပုဂၢိဳလ္ေတြနဲ႕ ထိေတြ႔ ေျပာဆုိတာက ျမင္လာတာလား ၊ ကၽြန္ေတာ္တုိ႕အမ်ားျပည္သူေတြပါ ျမင္ေနရတဲ႕အေနအထားေတြ ၊ ဥပမာ - သမၼတ မိန္႕ခြန္းတုိ႔ ၊ လႊတ္ေတာ္ဥကၠဠ မိန္႕ခြန္းတုိ႕ ၊ လႊတ္ေတာ္မွာေဆြးေႏြးတာတုိ႕ ၊ စီးပြားေရး အပါအ၀င္ က႑ေတြမွာ ေဆြးေႏြးတာတုိ႕ စတာေတြအရေျပာတာလား။

ေျဖ။  ေဆြးေႏြးပြဲေတြ ဘာေတြထက္ တကယ္ထိထိေရာက္ေရာက္ ျဖစ္နူိင္တဲ႕ လုပ္ငန္းေတြကုိပဲ အေလးထားပါတယ္ ။ ဥပမာဆုိရင္ အလုပ္သမား သမဂၢေတြနဲ႕ ပတ္သတ္တဲ႕ ထြက္လာတဲ႕ ဥပေဒေတြ ၊ အဲ႕ဒီဟာက ကၽြန္မ နားလည္သေလာက္ကေတာ႕ ILO ကတင္ျပတဲ႕ အတုိင္း ဒီစည္းမ်ဥ္း စည္းကမ္းေတြက ကုိက္ညီတယ္လုိ႔ နားလည္ပါတယ္ ။ အဲ႔ဒါဆုိလုိ႕ရွိရင္ေတာ့ ဒါကေတာ့တကယ္႕တုိးတက္မႈလုိ႔ေျပာနူိင္ပါတယ္။
လႊတ္ေတာ္ထဲမွာ ေဆြးေႏြးတာေတြကေတာ႕အခုထက္ထိ ဥပေဒျဖစ္လာတယ္လုိ႕ မၾကားေသးဘူး ။ ေဆြးေႏြးတာကေတာ႕ ေဆြးေႏြးတာေပါ႕ ။ အဲဒါထက္ပုိျပီး အေရးၾကီးတာကတကယ္ျဖစ္ေပၚလာတဲ႕ အေျခအေန ။
        ဘာပဲေျပာေျပာ မီဒီယာေတြက နည္းနည္းပါးပါး အတုိင္းအတာ တစ္ခုထိ ပုိျပီးေတာ႕ လြတ္လပ္မႈ ရလာတယ္ ။
       ေနာက္တခုက ဧရာ၀တီကိစၥမွာ ဆုိလုိ႕ရွိရင္ လႊတ္ေတာ္ထဲမွာ ေဆြးေႏြးရတဲ႕အထိ ေရာက္လာတယ္ဆုိတာ ျပည္သူရဲ႕အသံေၾကာင္႕။ ျပည္သူအသံက ဘာပဲေျပာေျပာ လ်စ္လ်ဴရႈလုိ႕ မရေတာ႕ဘူးဆုိတဲ႕ အသိက ၀င္လာတယ္လုိ႕ ကၽြန္မ ထင္တယ္။ အဲ႕ဒါေၾကာင္႕မုိ႕လုိ႕ ျပည္သူရဲ႕အသံကုိ လူေတြကနားေထာင္ရျပီ ဆုိလုိ႕ ရွိရင္ ေျပာင္းလဲမႈ ျဖစ္နူိင္တဲ႕ အေျခအေန ေရာက္လာျပီ ။ ေျပာင္းလဲမႈ ျဖစ္သြားျပီလုိ႕ေတာ႕ မေျပာနူိင္ေသးဘူးေပါ႕။

         စတင္ေနျပီလုိ႕ ဆုိရေလာက္ေအာင္

ေမး ။  ေျပာင္းလဲမႈ ျဖစ္ဖုိ႕ အေနအထားေတာ႕ ျမင္ေနရျပီလုိ႕ ဆုိတာေပါ႕ေနာ္ ။ သုိ႕ေသာ္ ေျပာင္းလဲမႈ တကယ္စတင္ေနျပီလုိ႕ ဆုိရေလာက္ေအာင္ ဆုိရင္ ေနာက္ထပ္ဘယ္လုိဟာမ်ဳိးေတြ ျမင္ရဖုိ႕ လုိပါသလဲ ။

ေျဖ ။  အလုပ္သမားသမဂၢနဲ႕ ပတ္သတ္လုိ႕ေတာ႕ စတင္ေနျပီလုိ႕ ေျပာနူိင္ပါတယ္ ။ ဘာျဖစ္လုိ႕လဲဆုိေတာ႕ ဒါက ဥပေဒျဖစ္သြားျပီ ။ ဒီဟာကုိ ဘယ္ေလာက္အထိ ထိထိေရာက္ေရာက အေကာင္အထည္ေဖာ္မွာလဲ ဆုိတာေတာ႕ ၾကည္႕ရမွာေပါ႔ ။ တျခားေျပာင္းလဲမႈေတြက အမ်ားေျပာေနတဲ႕ ကိစၥကေတာ႕ အက်ဥ္းသားလႊတ္ေပးဖုိ႔ကိစၥ ။ ဒါက အင္မတန္အေရးၾကီးပါတယ္ ။ အေရးၾကီးတယ္ ဆုိတာ ဘာျဖစ္လုိ႕လဲဆုိေတာ႕ အခုဆုိလုိ႕ရွိရင္ အက်ဥ္းသားေတြအစား ယုံၾကည္ခ်က္ေၾကာင္႕ အက်ဥ္းက်ေနသူမ်ားလုိ႕ ေျပာတာကုိ ဒါကုိ ကၽြန္မလက္ခံပါတယ္ ။ ဘာျဖစ္လုိ႕လဲဆုိေတာ႕ ဒီဟာကလည္း ဒီေပၚမွာ အေျခခံျပီးေတာ႔ ေျပာရတာ ပုိျပီးေတာ႕လည္း လြယ္တယ္ ။ ဒီမုိကေရစီစနစ္မွာ ဆုိရင္ မတူညီတဲ႕ သေဘာထားေတြ ၊ မတူညီတဲ႕ ယုံၾကည္ခ်က္ေတြ လက္ခံနူိင္ရမယ္ ။ အဲ႕ဒါေတြကုိ ခြင္႕ျပဳနူိင္ရမယ္။ အဲဒါေၾကာင္႔မုိ႕လုိ႕ ယံုၾကည္ခ်က္ေၾကာင္႕ အက်ဥ္းက်ခံေနေနရသူေတြကုိ လႊတ္ေပးဖုိ႕ဆုိတာ ဒီမုိကေရစီ လမ္းေၾကာင္းေပၚမွာ တကယ္ပဲသြားေနျပီလားဆုိတာ ဆုံျဖတ္ဖုိ႕အတြက္ သိပ္အေရးၾကီးတာ ျဖစ္တယ္ ။

           တုိင္းရင္းသားေတြနဲ႕ ျငိမ္းခ်မ္းေရး

ေမး ။  ေျပာင္းလဲမႈဆုိတဲ႕ ကိစၥနဲ႕ဆက္စပ္ျပီး ေျပာဆုိၾကတဲ႕ ထဲမွာ တုိင္းရင္္းသားေတြနဲ႕ ျငိမ္းခ်မ္းေရးဆုိတဲ႕အေၾကာင္းတခုလည္းပါပါတယ္ ။ အဲဒါနဲ႕ ပတ္သတ္ျပီးဘယ္လုိ ျမင္ပါသလဲ ။

ေျဖ ။  တုိင္းရင္းသားနဲ႕ ျငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႕ ပတ္သတ္လုိ႕ လူတုိင္းက စုိးရိမ္ၾကတယ္ ။ ဒါလည္း ျဖစ္သင္႔ ျဖစ္ထုိက္တာပဲ ။ ဒီနူိင္ငံက ျပည္ေထာင္စု ။ တုိင္းရင္းသားလူမ်ဳိးစုေတြနဲ႕ တည္ေဆာက္ထားတဲ႕ ျပည္ေထာင္စု ။ ဒီျပည္ေထာင္စုကေန တုိးတက္ဖုိ႕ ဆုိတာ ျငိမ္းခ်မ္းေရးရွိမွ ။ ျငိမ္းခ်မ္းေရးမရွိပဲနဲ႕ ဘယ္တုိင္းျပည္မွ တကယ္႕တုိးတက္မႈကုိမရနူိင္ဘူး ။ အဲဒီဟာကုိလည္း အားလုံးက ၀ုိင္းျပီးေတာ႕ ေျပာၾကဆုိၾက တာကုိ ကၽြန္မသေဘာက်တယ္ ။ စျပီးေတာ႕ ေျပာတာ ၊ ဒီအသံေတြ ထြက္လာတာ ။ ဒါေၾကာင္႔မုိ႕လုိ႕ အေျပာင္းအလဲ ျဖစ္နူိင္တဲ႕ အေျခအေနေတြ ျမင္ေနရျပီဆုိတာ ဒါေတြေပါ႕ ။ အသံေတြၾကားေနရတာ ။ အသံေတြၾကားေနရုံနဲ႕ေတာ႕ မျပီးေသးဘူး ။ အသံေတြ ၾကားျပီးတဲ႕ အခါက်ေတာ႕ ဒီအသံေတြ နားေထာင္ျပီးေတာ႕ ေနာက္တခါ ဘာဆက္လုပ္ဦးမလဲဆုိတာကေတာ႕ အဲဒါေတြက ေစာင္႕ျပီးေတာ႕ ၾကည္႕ရမယ္ ။

            ျပည္သူေတြကုိ အသိေပးနူိင္မယ္႕အခ်ိန္

ေမး ။  အစုိးရပုိင္း ပုဂၢဳလ္ေတြနဲ႕ ေဆြးေႏြးတဲ႕ အေၾကာင္းအရာေတြြကုိ ေလာေလာဆယ္မေျပာနူိင္ေသးတဲ႕အေၾကာင္း အစ္မေျဖေလ႕ရွိတာ ေတြ႕ရပါတယ္ ။ အဲ႕ဒါေတြနဲ႕ ပတ္သက္လုိ႔ ဘယ္အခ်ိန္ေလာက္ ေရာက္ရင္ အမ်ားျပည္သူကုိ အသိေပးနူိင္မွာလဲ ခင္ဗ်ား ။

ေျဖ ။  တိတိက်က်ေတာ႕ မေျပာနူိင္ပါ ။ သိပ္ျပီးေတာ႕အခ်ိန္ဆြဲထားရင္ေတာ႕ မေကာင္းဘူးဆုိတာ ကၽြန္မတုိ႕ နားလည္ပါတယ္ ။ ဘာျဖစ္လုိ႕လဲဆုိေတာ႕ ဒီလုိကိစၥေတြက သိပ္ျပီးေတာ႕ အခ်ိန္ဆြဲတာနဲ႕ အမွ် ျပည္သူလူထုကလည္း ယုံၾကည္မႈေတြ နည္းသြားတတ္တယ္ ။ အဲဒါေၾကာင္႔မုိ႕လုိ႕ ဒီလုိကိစၥေတြျဖစ္ဖုိ႕ ဆုိတာက အခ်ိန္အကန္႔အသတ္ တခုအတြင္းမွာလုပ္ဖုိ႔ လုိတယ္လုိ႕ေတာ႔ ကၽြန္မတုိ႕ ၾကဳိးစားမွာပါ ။ ျပည္သူကေနျပီးေတာ႕ လက္ဆုပ္လက္ကုိင္ ေၾသာ္ ဒါကေတာ႕ တုိးတက္မႈတစ္ခုပဲ ဆုိျပီးေတာ႕ ျမင္နူိင္တဲ႕ အေျခအေနဟာ အျမန္ဆုံးေရာက္ဖုိ႔ လုိတယ္ဆုိတာ ကၽြန္မလက္ခံပါတယ္။

ေမး ။  အစ္မတုိ႕ ပုံမွန္ေတြ႕မယ္လုိ႔ ညွိနူိင္းထားတာ ရွိသလား ခင္ဗ် ။

ေျဖ ။  ဒီလုိသေဘာမ်ဳိး ရွိပါတယ္ ။ တိတိက်က်ေတာ႕ ဘယ္အခ်ိန္ ၊ ဘယ္အခ်ိန္ ၊ ဘယ္အခ်ိန္ လုိ႕ေတာ႕ မရွိပါဘူး။


           တူညီတဲ႕ကိစၥေတြ

ေမး ။  အစုိးရနဲ႕ မတူတာေတြ ေဘးထားျပီး တူတာေတြမွာ တြဲလုပ္မယ္လုိ႕ေျပာတာၾကားရပါတယ္ ။ တူတယိဆုိတာ ဘယ္ကိစၥေတြပါလဲ ။ တခ်ဳိ႕ကေတာ႔ တူတာေကာ ရွိရဲ႕လားလုိ႕ ေ၀ဖန္ ေျပာဆုိတာေတြလည္းရွိပါတယ္ ။

ေျဖ ။  တူတယ္ဆုိတာကေတာ႕ တုိင္ျပည္အက်ဳိးနဲ႕ သက္ဆုိင္တဲ႕ကိစၥေတြေပါ႔ ။ အစုိးရကလည္း ဘာပဲေျပာေျပာ ျငိမ္းခ်မ္းေရး လုိခ်င္တယ္ဆုိတာ ကၽြန္မတုိ႔သိတယ္ ။ ေနာက္ စီးပြားေရး တုိးတက္ေစခ်င္တယ္ ။ ျပည္သူေတြရဲ႕ အေျခအေန ပုိျပီးေတာ႕ ေကာင္းေစခ်င္တယ္။ က်န္းမာေရး ၊ ပညာေရး ၊ အေျခအေနေတြေပါ႔ေနာ္ ။ အဲဒါေတြကေတာ႕ တူညီတဲ႕ကိစၥေတြပဲ ။ အဲဒီဟာေတြနဲ႕ ပတ္သတ္လုိ႔လည္း ကၽြန္မ ေျပာျပီးပါျပီ ။ တခ်ဳိ႕က တူူညီတာေတြမ်ား ရွိလုိ႕လားဆုိတာ ။တူညီတာေတြမရွိရင္ ပုိျပီးေတာ႕ စကားေျပာဖုိ႕လုိတယ္ ။ တူညီတာေတြမရွိရင္ ပုိျပီးေတာ႕ေဆြးေႏြးဖုိ႕လုိမယ္ ။ အဲ႕သလုိနည္းနဲ႕ပဲ တူညီတဲ႕ဟာေတြ ရွိေအာင္ေဆာက္တည္ရမွာေပါ႕ ။ ဒီတုိင္ျပည္မွာေနတဲ႕သူေတြ အားလုံးဟာ လုံး၀ တူညီတာ မဟုတ္ဘူးဆုိတာေတာ႕ မျဖစ္နူိင္ဘူး ။ ဘာပဲေျပာေျပာ လွ်ပ္စစ္မီး မလုံေလာက္ဖူးဆုိတာေလာက္ေတာ႕ အားလုံး သိၾကတာပဲ ။ ဥပမာ အားျဖင္႔ေျပာတာပါ ။ ဒီတုိင္းျပည္မွာ ေနတဲ႕လူေတြၾကားထဲမွာ တူညီမႈ လုံး၀ မရွိဘူးဆုိတာ လုံး၀ မျဖစ္နူိင္ဘူး ။ နူိင္ငံျခားသားေတြေတာင္မွ ဒီတုိင္ျပည္မွာ ခဏလာေနတဲ႕ အခ်ိန္မွာ ျပည္သူနဲ႕ အတူတူ ခံစားရတဲ႕ဟာေတြ ရွိတာပဲ ။ ဥပမာ လမ္းမေကာင္းဘူးဆုိရင္ သူတုိ႕ကားေတြလည္း ခုန္တာပဲ ။ ဗမာေတြရဲ႕ ကားေတြမွ ခုန္တာမွ မဟုတ္တာ ။


                အစုိးရအေပၚယုံၾကည္မႈ

ေမး ။  အခုအစ္မ ေျပာခဲ႔တဲ႕ စကားေတြအရဆုိရင္ အစ္မအေနနဲ႕ အစုိးရနဲ႕ ပတ္သတ္တဲ႕ အျမင္ ၊ အစုိးရနဲ႕ပတ္သတ္လုိ႕ ယုံၾကည္မႈနည္းနည္းပုိရွိလာတယ္လုိ႕ ျမင္ရပါတယ္ ။ အဲဒါဟုတ္ပါသလား ။

ေျဖ ။  ကၽြန္မေျပာျပီးပါျပီ ။ ကၽြန္မအေနနဲ႕ေတာ႕ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္က ေကာင္းတဲ႕ဘက္ကုိ သြားခ်င္တယ္ဆုိတာေတာ႕ ကၽြန္မယုံၾကည္တယ္ ၊ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈကုိ တကယ္လုိလားတယ္ဆုိတာ ကၽြန္မ ယုံၾကည္တယ္ ။


             လူထုအုံၾကြမႈ သေဘာထား

ေမး ။  အေျခအေနေတြက ေျပာင္းလဲနူိင္တဲ႕ အေျခအေန ေရာက္ေနျပီလုိ႕ အစ္မ ယုံၾကည္တယ္ ၊ တဖက္ကလည္း ေဆြးေႏြးမႈေတြ လုပ္ေနတယ္ေပါ႔ ။ ဒါေပမယ္႕ တခ်ဳိ႕အင္အားစုေတြက တပ္မေတာ္အေျခခံတဲ႕ အစုိးရတစ္ရပ္အေနနဲ႕ ေျပာင္းလဲမႈ ေတြကုိ လြယ္လြယ္ကူကူနဲ႕ျပဳလုပ္မွာ မဟုတ္ဘူး ။ ဒါမ်ဳိးက လူထုအုံၾကြမႈေတြနဲ႕ တုိက္မွ ေျပာင္းလဲမွာလုိ႕ တစ္စြန္းတစ္စ ေျပာေနတာ ၾကားရတယ္ ။ အစ္မသေဘာထား သိခ်င္ပါတယ္။

ေျဖ ။  အဲဒါေတာ႕ ကၽြန္မတုိ႕အေနနဲ႕ ဒါကုိ ပညာေပးျပီးေတာ႕ စည္းရုံးဖုိ႕ လုိတာေပါ႔ ။ ဘာျဖစ္လုိ႕လဲဆုိေတာ႕ လြတ္လပ္ေရး ကာလကုိ သြားမယ္ ( ျပန္ၾကည္႔မယ္) ဆုိရင္ လြတ္လပ္ေရး ရျပီးတာေတာင္မွ ဒါေရႊရည္စိမ္ လြတ္လပ္ေရးပါ ဆုိျပီးေတာ႕ ေျပာတာ ရွိတယ္ ။ ဒါမ်ဳိးကေတာ႕ ရွိတာေပါ႕ ၊ ဒါမ်ဳိးကေတာ႕မတူတဲ႕ သေဘာထားေပါ႕ ။ ကၽြန္မတုိ႕က ဒီမုိကေရစီကုိ ယုံၾကည္တာမုိ႕လုိ႕ မတူတဲ႕ သေဘာထား ရွိတယ္ဆုိတာ လက္ခံတယ္ ။ မတူတဲ႕ သေဘာထားေတြကုိ ညွိမယ္ ။ တုိင္ျပည္အတြက္ ေကာင္းတဲ႕ ကိစၥေတြကုိ သေဘာမတူတဲ႕ သူရွိလုိ႕ ရပ္ရမယ္ မဟုတ္ဘူး ။ သေဘာမတူတဲ႕ သူေတာ႕ ရွိမွာပဲ ။ ဒါလူံသဘာ၀ပဲ  ၊ သေဘာမတူတဲ႕သူေတြ ရွိေပမယ္႕လည္း တကယ္တမ္း တုိင္းျပည္ကုိ ေကာင္းက်ဳိးျပဳမယ္ဆုိတဲ႕ ကိစၥေတြ ယုံၾကည္လုိ႕ရွိရင္ ျဇစ္လာမွာပဲ ။

            သေဘာမတူတဲ႕သူေတြကုိသေဘာတူေအာင္ လုပ္နူိင္ရင္ေတာ႕ ေကာင္းတာေပါ႕ ။ ဒါေပမယ္႕ တစ္ရာရာခုိင္နႈန္းကေတာ႕ မျဖစ္နူိင္ဘူး ။ ဒါ သဘာ၀မက်ဘူး ။ ဘယ္ေတာ႕မွ တစ္ရာ ရာခုိင္နႈန္းက သေဘာတူ လက္ခံတဲ႕ကိစၥ ဆုိတာမရွိခဲဘူး ။ ဥပမာ- ထမင္းဆုိင္မွာ သြားစားရင္ေတာင္ တစ္ေယာက္တစ္မ်ဳိး စားၾကတာပဲ ။ အားလုံးဒါပဲစားဆုိရင္ ဘယ္ျဖစ္နူိင္မလဲ။ ဒါေပမယ္႕ ကုိယ္က တကယ္ေစတနာနဲ႕ ဒါေလးစားၾကည္႕ပါလားလုိ႕ ေျပာလုိ႕ စားၾကည္႔လုိ႕ အားလုံးၾကိဳက္သြားတာေတာ႕ ရွိမွာေပါ႕။


                  ဥပေဒစုိးမုိးေရး လက္ေတြ႔က်ဖုိ႕႔

ေမး ။  ကၽြန္ေတာ္တုိ႕ တုိင္းျပည္မွာ ဒီမုိကေရစီျဖစ္ထြန္းဖုိ႕နဲ႕ ပတ္သတ္လုိ႕ ဒီမုိကရက္တစ္ အင္စတီက်ဴးရွင္းေတြ ရွိဖုိ႕လုိတယ္ ၊ ခုိင္ခုိင္မာမာ ျဖစ္လာဖုိ႕လုိတယ္ စသျဖင္႔ေျပာၾကတာေတြရဲ႕ အေျခအေနက ေလာေလာဆယ္ ဘယ္လုိဘယ္ပုံ ရွိေနပါသလဲ ။ အဲဒါေတြ ရွိေနျပီလုိ႕ေကာ ယူဆပါသလား ။

ေျဖ ။  ကၽြန္မတုိ႕ကေတာ႕ ပထမဆုံးစရာမွာေတာ႕ ဥပေဒေရးရာ ။  ကၽြန္မတုိ႕အေနနဲ႕ ဒီတုိင္းျပည္မွာ ဥပေဒစုိးမုိးေရး ရွိျပီလားဆုိရင္ မျမင္ရေသးဘူးလုိ႕ ဆုိရမွာေပါ႕ ။ ဥပေဒစုိးမုိးေရးကုိ ဦးတည္တယ္ဆုိတာကေတာ႕ သမၼတ ကုိယ္တုိင္က မိန္႔ခြန္းထဲမွာ ေျပာခဲ႕ျပီးျပီ ။ ဒါေပမယ္႕ ဦးတည္တယ္ဆုိယုံနဲ႕ မျပီးေသးဘူး ။ လက္ေတြ႔က်က် ျပနူိင္ဖုိ႕ လုိမယ္ ။အဲ႕ဒီေတာ႕ ဒီမုိကေရစီ ထူေထာင္မယ္ဆုိလုိ႕ရွိရင္ ဥပေဒစုိးမုိးေရးက အင္မတန္မွ အေရးၾကီးပါတယ္ ။  ေနာက္တခုအေရးၾကီးတာက ေစာေစာက ေျပာတဲ႕ဟာေတြနဲ႕ ဆက္ႏြယ္ေနပါတယ္ ။ မတူတဲ႕သေဘာထားေတြ ရွိတယ္ဆုိတာ လက္ခံတာ ။  အဲ႕ဒါက ဒီမုိကေရစီရဲ႕ အေျခခံ တန္ဖုိးတစ္ခုပဲ ။ လက္မခံနူိင္ဘူး ငါတုိ႕နဲ႕ သေဘာထားခ်င္း အားလုံးက တူရမယ္ဆုိရင္ အဲ႕ဒါ ဒီမုိကေရစီ မဟုတ္ဘူး ။ ဒါကေတာ႕ အျပန္အလွန္ေပါ႕ ။  ကၽြန္မတုိ႕ အေနနဲ႕ လက္ခံရမယ္။  ကၽြန္မတုိ႔နဲ႕ သေဘာထားခ်င္း မတူတဲ႕ဟာေတြ ရွိတယ္ဆုိတာ လက္ခံရမယ္ ။ အဲဒီအတုိင္းပဲ တစ္ဘက္နဲ႕တစ္ဘက္ လက္ခံရမယ္ ။ ဒါေပမဲ႕ ဒီမုိကေရစီရဲ႕ လုပ္ပုံလုပ္နည္းအရဆုိရင္ မတူတဲ႕ သေဘာထားေတြကုိ ေနာက္ဆုံးက်ေတာ႕ ဘယ္သူက ညွိလဲဆုိရင္ ျပည္သူကညွိတာပဲ ။ ျပည္သူရဲ႕ ဆႏၵ သေဘာထားက လႊမ္းမုိးရမယ္ ။ အဲဒီေတာ႕ ျပည္သူ႕ဆႏၵ လႊမ္းမုိးျပီဆုိရင္ မတူညီတဲ႕အဖြဲ႕အစည္းေတြ ပုဂၢဳိလ္ေတြၾကားထဲမွာ ညွိနူိင္တာ မညွိနူိင္တာထက္ ျပည္သူက ညွိသြားမယ္ ။ ျပည္သူက ဆုံးျဖတ္သြား မယ္႕သေဘာ ရွိတယ္ ။ အဲဒီေတာ႕ ျပည္သူကုိ စည္းရုံးရမွာေပါ႕ ။ ကုိယ္႕ရဲ႕ အျမင္ကုိလက္ခံေစခ်င္ရင္ ။ အဲဒီေတာ႕ ကၽြန္မတုိ႕က ဒီမုိကေရစီကုိ ဘာျဖစ္လုိ႕ ယုံၾကည္သလဲဆုိတာကုိ ျပည္သူလက္ခံေအာင္လုပ္နူိင္မွ ျပည္သူကလည္းဒီစနစ္ကုိ အင္တုိက္အားတုိက္ အားေပးေထာက္ခံမွာ ။ ျပီးေတာ႕ ဒီလုိ အေဆာက္အအုံေတြ ရွိလာဖုိ႕ ဆုိတာက ဥပေဒစုိးမုိးေရးက အေရးၾကီးတယ္ မတူညီတဲ႕ သေဘာထားေတြကုိ လက္ခံနူိင္ဖုိ႕ ကအေရးၾကီးတယ္။ ဥပမာ- လႊတ္ေတာ္ထဲမွာ ၊ လႊတ္ေတာ္ထဲမွာ ဘယ္ေလာက္ထိေျပာနူိင္ဆုိနူိင္လဲ ၊ ဘယ္ေလာက္ထိ ထိေရာက္ေအာင္ သယ္ေဆာင္နူိင္သလဲဆုိတာ ဒါေတြက အမ်ားၾကီး စကားေျပာတယ္။


                   လြႊတ္ေတာ္ထဲမွာေျပာဆုိေနတာေတြ

ေမး ။  ဒီကေန႔ လႊတ္ေတာ္ထဲမွာ ေျပာဆုိဗနတာေတြအရေကာ အဲဒီအေနအထားေတြ မတူတဲ႕အယူအဆေတ တင္ျပနူိင္တဲ႕ အေနအထားေတြ ေတာ္ေတာ္တန္တန္ ရွိေနျပီလုိ႕ ဆုိနူိ္င္ပါသလား ။

ေျဖ  ။  အဲဒီဟာကေတာ႕ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း ေျပာလုိ႕မရေသးဘူး ။ ဘာျဖစ္လုိ႕လဲဆုိေတာ႕ ကၽြန္မက လႊတ္ေတာ္မွာ တင္လုိက္တဲ႕ အဆုိေတြမွာ မတူညီတဲ႕ သေဘာထားေတြ ဘယ္ေလာက္ ပါလဲ ဆုိတာနည္းနည္းစဥ္းစားစရာ ျဖစ္တာေပါ႔ ။ ဘာျဖစ္လုိ႕လဲ ဆုိေတာ႕ အခုတင္တဲ႕ထဲမွာ ဆုိလုိ႕ရွိရင္ ကၽြန္မမွတ္မိသေလာက္ကေတာ႕ လုံး၀လက္မခံတာေတြထဲမွာ ရပ္ကြက္ေက်းရြာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴးကိစၥ လက္မခံဘူး ။ ေနာက္ ေဆြးေႏြးမယ္ဆုိတဲ႕ဟာေတြရွိတယ္ ၊ အဲဒီေဆြးေႏြးမယ္ဆုိတဲ႕ဟာေတြထဲမွာ ဆုိရင္ ျမစ္ဆုံကိစၥ ပါတယ္ ။ ေဆြးေႏြးဆုိတဲ႕ ဟာေတြကေတာ႕ ကၽြန္မတုိ႕က သေဘာက်တယ္ ။ ဘာပဲေျပာေျပာ ေဆြးေႏြးမယ္ဆုိတဲ႕ဟာက ပထမဆင္႔ပဲ ၊ ေဆြးေႏြးျပီး ဆုံးျဖတ္တာက်ေတာ႕ အင္အားရွိတဲ႕ ပါတီက ဆုံးျဖတ္မွာပဲ ဆုိျပီးတာ႕ ေျပာတဲ႕သူကလည္း ေျပာတယ္ေပါ႔။ ဒါလည္း မွန္ပါတယ္ ။ ဘာပဲေျပာေျပာ ျပည္သူရဲ႕ အသံကုိ နားေထာင္ပါတယ္ ဆုိတာေတာ႕ ဒါတုိးတက္မႈလုိ႕ ဆုိရမယ္ ။တျခား ကိစၥေတြမွာဆုိလုိ႕ရွိရင္ အက်ဥ္းသားမ်ား လြတ္ေျမာက္ေရးနဲ႕ ပတ္သက္တဲ႕ တင္တဲ႕ အဆုိကုိဆုိရင္လည္း ေဆြးေႏြးမယ္ဆုိတဲ႕ သေဘာ ၊ စဥ္းစားမယ္ဆုိတဲ႕ သေဘာရွိတယ္ ။ ဒီဟာကုိ တုိးတက္မႈလုိ႕ ကၽြန္မတုိ႕ လက္ခံတယ္။ ဒါေပမဲ႔ ဒါေတြကေတာ႔ ကၽြန္မတုိ႕သိတဲ႕ ကိစၥေတြေပါ႕။  တင္ခြင္႔ကုိ မရွိတဲ႕ အဆုိေတြရွိတာ မရွိတာေတြေတာ႔ ၊ ၾကိဳျပီး တင္ထားရတာဆုိေတာ႔ က်ေတာ႕ မက်တာေတြ ဘာေတြလဲဆုိတာေတာ႔ ကၽြန္မတုိ႕ ေျပာရခက္တယ္။


                 တရားရုံးေတြ စီမံခန္႔ခဲြေရး

ေမး ။  ဥပေဒစုိးမုိးေရး ရရွိဖုိ႕အတြက္ကုိေကာ ဘယ္သူေတြက ဘယ္လုိ လုပ္နူိင္မလဲ ။

ေျဖ ။  ဥပေဒစုိးမုိးေရး ရ၇ွိဖုိ႕အတြက္က အလုပ္နူိင္ဆုံးကေတာ႕ အစုိးရပဲ ။ ဘာျဖစ္လုိ႕လဲဆုိေတာ႕ တရားရုံးေတြကေန စမွာ မဟုတ္လား ။ တရားရုံးေတြကုိ ဘယ္သူစီမံခန္႕ခြဲလဲ ။ တရားရုံးေတြကုိ ျပည္သူေတြကေန သြားျပီးေတာ႔ စီမံခန္႔ခြဲလုိ႔ မရဘူး။ နုိင္ငံေရးပါတီေတြကလည္း
သြားျပီးေတာ႔ စီမံခန္႔ခြဲလုိ႔ မရဘူး။ အစုိးရကစီမံ ခန္႔ခြဲရမွာ။ တရားရုံးေတြကေန စရမွာ။ တရားရုံးေတြက ဆုံးျဖတ္ခ်က္ေတြဟာ တရားဥပေဒနဲ႕ ညီရဲ႕လား ။ အဲဒီဟာကေန စျပီးေတာ႔ ၾကည္႕ရမွာေပါ႔ ။ လူေတြကုိဖမ္းတယ္ မဟုတ္လား ။ တရားဥပေဒနဲ႕ အညီဖမ္းတာမဟုတ္ရင္ တရားရုံးက တရားဥပေဒနဲ႕အညီ ဆုံးျဖတ္ခ်ရင္ အဲဒီလူေတြ လြတ္ရမယ္ေလ ။ အဲဒီေတာ႔ အဓိကကေတာ႔ တရားရုံးေတြရဲ႕ စီမံခန္႔ခြဲမႈပဲ ။ ဒါက ဥပေဒ ။ ဒါကအစုိးရ ကုိင္ရမယ္႕ကိစၥ။

ေမး ။  ျပည္သူေတြအေနနဲ႕က ဘာေတြတက္နူိင္မလဲ ။

ေျဖ ။   ျပည္သူေတြအေနနဲ႕က အသံေတြထြက္ရမွာေပါ႔ ။ ဒီလုိ မတရားမႈေတြ ျဖစ္ေနတယ္ဆုိရင္ ဒီကိစၥေတြေဖာ္ထုတ္ရမယ္ ။ ဒါလည္းကၽြန္မတုိ႕လုပ္ေနတာ ၾကာပါျပီ ။ ဘယ္သူ႕ကုိျဖင္႔ မတရားသျဖင္႔ဖမ္းဆီးပါတယ္ ။ ဘာေၾကာင္႔မုိ႕လုိ႕ဥပေဒနဲ႕ မကုိက္ညီပါဘူး ဆုိတာ ကၽြန္မတုိ႔ အတန္တန္ေျပာေနတဲ႕ ကိစၥပဲ။


                         ျပည္သူလား အစုိးရလား

ေမး ။  ဒီမုိကရက္တစ္ အသ္စတီက်ဳးရွင္းေတြ ျဖစ္လာဖုိ႕ဆုိတာ ျပည္သူလူထုေပၚမွာအဓိက မူတည္သလား ။  အစုိးရေပၚမွာအဓိက မူတည္သလား ။

ေျဖ ။  အစုိးရေပၚမွာလည္း မူတည္ပါတယ္ ။ ကၽြန္မတုိ႕ နူိင္ငံမွာဆုိရင္ ဒီမုိကေရစီ စနစ္ဆုိတာ မရွိတာၾကာပါျပိ ။ အဲဒီေတာ႕ အစုိးရကပဲ အာဏာအရပ္ရပ္ကုိ ခ်ဳပ္ကုိင္ထားတဲ႕ စနစ္က လႊမ္းမုိးခဲ႕တာ ဆယ္စုနွစ္ခ်ီလာျပီ ။ အဲဒီေတာ႕ အခုအစုိးရေပၚမွာ အမ်ားၾကီးတာ၀န္၇ွိပါတယ္။ ျပည္သူေတြက လုပ္နူိင္ကုိင္နူိင္၊ လုပ္ရဲကုိင္ရဲတဲ႕ အေလ႕အက်င္႕က မရွိေသးဘူး ။ ဒီအေလ႔အက်င္႔ရေအာင္လုိ႔ ၊ ျပည္သူေတြ ကုိယ္တုိင္ကလည္း လုပ္ယူရမယ္ ။ ေနာက္ဆုံးက်ေတာ႕ဥစၥာရင္လုိ ဥစၥာရင္ခဲေပါ႕ ။ ဒါေပမယ္႔ တကယ္ ဒီမုိကေရစီစနစ္ကုိ ထူေထာင္ခ်င္တဲ႕ အစုိးရဆုိလုိ႕ရွိရင္ ကုိယ္႕မွာ ဘယ္ေလာက္တာ၀န္ရွိသလဲဆုိတာ ျမင္ျပီးေတာ႕ တက္နူိင္သမွ် လုပ္ေပးရမယ္ ။


                  ျပည္သူနုင္႔ ယုံၾကည္မႈ

ေမး ။  ကၽြန္ေတာ္တုိ႕ တုိင္းျပည္မွာ ျဖစ္ပ်က္သမွ်ေတြကုိ ျခံဳငုံ သုံးသပ္ရင္ တုိင္းျပည္ရဲ႕အဓိက ျပသနာေတြက ဘာေတြလုိ႕ ဆုိမလဲခင္ဗ်ာ။

ေျဖ ။  ဘယ္ကစရမလဲ ။ အဓိက ျပသနာလုိ႕ေျပာလုိ႕ မရေပမယ္႕ ကၽြန္မအေနနဲ႕ အင္မတန္မွ အေရးၾကီးတဲ႕ဟာတစ္ခု ေျပာရမယ္ဆုိရင္ ျပည္သူေတြရဲ႕ ကုိယ္႔ကုိကုိယ္ ယုံၾကည္မႈ မရွိတဲ႕ကိစၥ။ ျပည္သူေတြရဲ႕ကုိယ္႕အင္အားကုိကုိယ္မယုံၾကည္တဲ႕ကိစၥပဲ ။ ျပည္သူေတြက ကုိယ္႕ကုိယ္ကုိယ္ ယုံၾကည္ရမယ္။ ကုိယ္႕ကုိကုိယ္ တန္ဖုိးထားရမယ္ ။ ငါတုိ႕ ျပည္သူေတြဟာ ငါတုိ႔ တုိင္းျပည္ရဲ႕ ကံၾကမၼာကုိ ဖန္တီးနုိင္တယ္ဆုိတဲ႕ ယုံၾကည္မႈ ရွိရမယ္ ။ ဒီယုံၾကည္မႈရွိျပီးမွ ငါတုိ႕ ဒီဟာကုိဘယ္လုိလုပ္မလဲ ဆုိတာကုိ ေတြးမွာကုိး။ ယုံၾကည္မႈ မရွိရင္ မေတြးဘူးေပါ႕။ ဥပမာဆုိလုိ႕ရွိရင္ ပန္းခ်ီမဆြဲတတ္ဘူးလုိ႔ ကုိယ္႕ကုိကုိယ္ ထင္ေနတဲ႕သူ ဘယ္ေတာ႔မွ ပန္းခ်ီစဆြဲေတာ႔မွာ မဟုတ္ဘူး ။ ဒါေပမယ္႕သူ႔စိတ္ထဲမွာ ငါ႔မွာေတာ႔ အနုပညာ ပါရမီပါတယ္။ ငါေတာ႔ ပန္းခ်ီဆြဲလုိ႕ရွိရင္ ရမွာပဲလုိ႕ယုံၾကည္တဲ႕သူက စျပီးေတာ႔ စုတ္တံ ဒါမွမဟုတ္ခဲတံေလး ကုိင္ျပီး စကၠဴမွာျခစ္ၾကည္႕မွာပဲ ။ အဲဒီလုိမွပဲ စျပီးေတာ႕ လုပ္နူိင္မွာေပါ႕ ။ အစကတည္းက မလုပ္နူိင္ပါဘူးဆုိတဲ႕ စိတ္နဲ႕ေတာ႔ ဘယ္ေတာ႔မွ ျဖစ္ေျမာက္မွာ မဟုတ္ဘူး။


                ဒီတုိင္းျပည္ ျပသနာက ဘာေတြလဲ

ေမး ။  ျပင္ပကေန ၾကည္႕မယ္ဆုိရင္ေကာ ဒီတုိင္ျပည္ရဲ႕ ျပသနာက ဘာေတြလုိ႕ ထင္ျမင္စရာရွိမလဲ ။

ေျဖ  ။  ဒါတြကေတာ႕ အမ်ဳိးမ်ဳိးျမင္ၾကတာေပါ႕ ၊ တခ်ဳိ႕က်ေတာ႕ ျမန္မာေတြရဲ႕ ယဥ္ေက်ူးမႈ ၊ သမုိင္းထုံးတမ္းစဥ္လာအရကုိ ျမန္မာနူိင္ငံကလူေတြဟာ ဒီမုိကေရစီနဲ႕ မထုိက္တန္ဘူးဆုိျပီး ေျပာတဲ႕သူေတြလည္း ရွိတာ ၾကားရမွာေပါ႕ ။ အဲ႕ဒီလုိလူေတြလည္း ရွိတာပဲ ။ ဒါေပမဲ႕ ပညာရွင္ေတာ္ေတာ္ မ်ားမ်ားက ေျပာတာပဲ ၊ နူိင္ငံေတြဟာ သမုိင္းရဲ႕အက်ဥ္းသားေတြမဟုတ္ဘူး ။ သမုိင္းက ဘယ္လုိပဲျဖစ္ျဖစ္ သမုိင္းအစဥ္အလာကေန ရုန္းထြက္နူိင္တဲ႕ အရည္အခ်င္းရွိဖုိ႕ ၊ ဒါကကုိယ္႕ရဲ႕ဆႏၵ ၊ ကုိယ္႕ရဲ႕ဇြဲေပၚမွာ တည္ေတာ႔ အရင္ျဖစ္ခဲ႕တဲ႕ အတိတ္ကုိပဲ အျပစ္ပုံခ်တာကုိ ကၽြန္မအယုံအၾကည္မရွိဘူး ။ ပစၥဳပန္ကုိပဲ တည္႔တည္႔ၾကည္႔ ၊ ပစၥဳပန္ကုိပဲ ကုိယ္လုပ္နူိင္တာကုိလုပ္သြား ။ ဘာျဖစ္လုိ႔လဲဆုိေတာ႔ အေျပာင္းအလဲေတြကလည္း အမ်ားၾကီးပဲ ။ ဥပမာဆုိရင္ ထုံးတမ္းအစဥ္အလာအရ ဗမာေတြက ဒီမုိကေရစီစနစ္ကုိမသုံးနူိင္ပါဘူးလုိ႔ ေျပာေနတဲ႕သူေတြက ၊ ဒီထုံးတမ္းအစဥ္အလာမျဖစ္တဲ႕ ကိစၥေတြ ၊ အခု ဗမာေတြ အမ်ားၾကီး လုပ္ေနတာေတြရတယ္ ။ ဥပမာဆုိရင္ အစားအေသာက္ကုိပဲၾကည္႕ ၊ ကၽြန္မတုိ႕ ငယ္ငယ္တုန္းကဆုိရင္ ဒီဗမာျပည္မွာ ဘာအစားအစာရလဲ ။ ဗမာ အစားအစာ ၊ ေနာက္အိႏိၵယ အစားအစာ နည္းနည္းရတယ္ ။ တရုတ္ အစားအစာ နည္းနည္းရတယ္ ။ ဒါပဲ ဗမာအမ်ားစုက ဗမာအစားအစာပဲ စားတတ္ၾကတာပဲ ။ အခုၾကေတာ႕ ကၽြန္မတုိ႕ မေတြ႕ဘူးတဲ႕ အစာေတြ အမ်ိဳးမ်ဳိးပဲ စားၾကတယ္ ။ စားရုံတင္မကဘူး ။ အရသာေတြ႕သြားတယ္ ။ အဲဒီလုိေပါ႕ ၊ မေျပာင္းလဲနူိင္ဘူးဆုိတာ မဟုတ္ဘူး ။ အဲဒီေတာ႕ ဘယ္နုိင္ငံ ဘယ္လူမ်ဳိးမွ သမုိင္ရဲ႕ အက်ဥ္းသားေတြ မဟုတ္ဘူးဆုိတဲ႕ အျမင္ကုိ ကၽြန္မ အမ်ားၾကီး ေထာက္ခံတယ္ ။ ကုိယ္႕ဘာသာကုိယ္ လုပ္ယူနူိင္ရမယ္ ။ မေအာင္ျမင္တဲ႕တုိင္းျပည္ေတာင္မွ ေအာင္ျမင္ေအာင္လုပ္နူိင္တဲ႕ နည္းေတြ ရွိပါတယ္ ဆုိျပီးေတာ႔ နူိင္ငံေရး ၊ စီးပြားေရး ၊ ပညာရွင္ေတြက ေျပာလာျပီ။ ေျပာလာျပီဆုိရင္ အခုနက ကၽြန္မေျပာလုိက္တဲ႕အေပၚမွာ အေျခခံတာေပါ႔ေနာ္ ။ ကၽြန္မတုိ႕အားလုံးက အတိတ္ကေန ရုန္းထြက္ျပီးေတာ႕ ပစၥဳပန္ကုိ သုံးျပီးေတာ႔ အနာဂတ္ကုိ တည္ေဆာက္ေနတယ္ ။ တခ်ဳိ႕ကေတာ႔ ဒါက ဘာမွ မလုပ္နူိင္ပါဘူးလုိ႕ ျမင္တဲ႕သူေတြလည္း ရွိမွာေပါ႕ေနာ္ ။  တခုေျပာရမယ္ဆုိရင္ ကၽြန္မ ရ၀မ္ဒါကုိ ဥပမာထားျပီး ေျပာခ်င္တယ္ ။ ရ၀မ္ဒါဆုိရင္ တခါတည္း ေတာ္ေတာ္ကုိ ဆုိးဆုိးရြားရြား ျဖစ္ခဲ႕တဲ႕ နူိင္ငံတစ္ခုပဲ ။ ဒါေပမယ္႕ သူတုိ႕နူိင္ငံေခါင္းေဆာင္ရဲ႕ စြမ္းေဆာင္မႈေၾကာင္႕ မုိ႕လုိ႕ ရ၀မ္ဒါကုိ တခ်ဳိ႕ကဆုိရင္ ဘယ္လုိတုိးတက္ေျပာင္းလဲနူိင္တယ္ဆုိတဲ႕ စံျပနူိင္ငံ တစ္ခု အေနနဲ႕ေတာင္မွ ေထာက္ျပေနၾကတယ္ ။ ဒီေတာ႕ အေျပာင္းအလဲဆုိတာ မျဖစ္နူိင္ဘူးဆုိတာ မဟုတ္ဘူး ။ နံပါတ္တစ္က ဆႏၵေပါ႕ ။ ကၽြန္မ ထပ္တလဲလဲေျပာတဲ႔ ေအာင္ျမင္ခ်င္းတရားေလးပါးဆုိတာ ဆႏၵနဲ႕ စရမယ္ ။ တကယ္ပဲ ကုိယ္လုပ္ခ်င္တဲ႕ ဆႏၵရွိျပီဆုိရင္ ဆႏၵရွိက လမ္းစရ ၊ လမ္းစကုိ ရွာရမွာေပါ႔ ။


                           ဖြံ႕ျဖဳိးမႈနဲ႕ ဒီမုိကေရစီ

ေမး ။  တုိင္းျပည္ ဖြံ႕ျဖိဳးတုိးတက္မႈနဲ႕ ၊ တုိင္းျပည္မွာ ဒီမုိကေရစီ ထြန္းကားမႈနဲ႕ ဘယ္ဟာက အရင္က်သလဲ ဆုိတာ ေျပာၾကတာေတြ ရွိတယ္ ။ အစ္မအေနနဲ႕ ဘယ္လုိျမင္ပါသလဲ။

ေျဖ ။  လက္တြဲသြားရမွာေပါ႔ ၊ ဒီလုိ ဖြံ႔ျဖဳိးတုိးတက္မႈနဲ႕ ဒီမုိကေရစီကုိခြဲျပီး လုပ္တယ္ဆုိတာ ဒါဟာ သဘာ၀မက်တဲ႕ ခြဲျခားမႈပါ ။ ဒါက ခြဲျခားမယ္ဆုိျပီး ဆုံးျဖတ္ထားတဲ႕ ခြဲျခားမႈပဲ ။ တကယ္ေတာ႕ ခြဲျခားလုိ႕မရပါဘူး ။ တုိင္းျပည္တျပည္ရဲ႕ ဖြံ႕ျဖဳိးတုိးတက္မႈဆုိတာ ဒီတုိင္းျပည္ရဲ႕နူိင္ငံေရးစနစ္နဲ႕ အမ်ားၾကီးဆုိင္တယ္ ။ ဒီနူိင္ငံေရးစနစ္ ဆုိတာ ဒီမုိကေရစီ ဟုတ္လား မဟုတ္လားဆုိတဲ႕ စကားေတြက ေျပာလာတာေပါ႔ ။ ကၽြန္မတုိ႕က ဒီမုိကေရစီစနစ္က ဖြံ႔ျဖဳိးတုိးတက္မႈကုိ အားေပးတယ္လုိ႕ဘာလုိ႕ယုံသလဲဆုိေတာ႕ ဒိမုိကေရစီစနစ္မွာဆုိရင္ အေရးၾကီးဆုံး ကိစၥတစ္ခုက တာ၀န္ယူမႈ ( accountability )  ေပါ႔  ၊ ျမင္သာမႈ ( transparency )  ေပါ႕ ။  အဲ႕ဒါေတြ ရွိရမယ္ ။ အဲဒီဟာေတြက ဖြံျဖဳိးမႈအတြက္ အရမ္း အေရးၾကီးတယ္ ။ ၾကားဖူးလား မသိဘူး ။ နူိင္ငံေရး ဟာသကြက္ တစ္ကြက္ ရွိတယ္ေလ ။

                        တံတားၾကီးေဆာက္လုိက္လုိ႕႔

နူိင္ငံေခါင္းေဆာင္ တစ္ေယာက္က တျခားနူိင္ငံကုိ သြားတဲ႕အခါက်ေတာ႕ အာဏာရွင္ အခ်င္းခ်င္း တျခားနူိင္ငံက အာဏာရွင္က ေတာ္ေတာ္ခ်မ္းခ်မ္းသာသာ ခံ႔ခံ႔ညားညားဆုိေတာ႕ ဟုိတစ္ေယာက္ကအားက်လုိ႕ ဘယ္လုိေၾကာင္႔လဲ ေမးေတာ႕  ၊ ဟုိမွာၾကည္႕ ဟုိတံတားၾကီးေဆာက္လုိက္လုိ႕ ဒီလုိျဖစ္လာတယ္လုိ႕ ေျပာတယ္တဲ႕ ၊ ေနာက္ေတာ႕ဧည္႕သည္ အာဏာရွႈင္က သင္ခန္းစာယူျပီး ျပန္သြားျပီး ေနာက္နည္းနည္းၾကာေတာ႕ သူ႕မိတ္ေဆြ အာဏာရွင္ၾကီးကုိ ျပန္ဖိတ္လုိ႕သြားတဲ႕အခါ က်ေတာ႕ သူကပုိေတာင္ ခမ္းနားေသးတာေပါ႕ ၊ ေနပုံထုိင္ပုံက ။ ဟုိတစ္ေယာက္ကေမးတယ္တဲ႕ ၊ ခင္ဗ်ားဘယ္နွယ္ေၾကာင္႕ ဒီေလာက္ ခ်မ္းသာသြားတာလဲဆုိေတာ႕ သူက ျပတင္းေပါက္ကေန ဟုိတံတားၾကီးကုိၾကည္႕ဆုိျပီး ျပတယ္တဲ႕ ၊ ဘယ္မွာလဲ တံတားလည္း မျမင္ဘူးေပါ႔ ။ ( တံတားက မရွိဘူး ) အဲဒါေၾကာင္႔ ခ်မ္းသာတာေပါ႔ ။  အဲဒါမ်ဳိးေတြဆုိတာက ဒီမုိကေရစီ စနစ္မွာ မျဖစ္နူိင္ဘူး ။ ဘာျဖစ္လုိ႕လဲဆုိ ဒါေတြက ေမးတာျမန္းတာေတြ ျဖစ္မယ္ ဘယ္မွာလဲ တံတားဆုိတဲ႕ ေမးနူိင္တဲ႕ အခြင္႕အေရးေတြ ရွိရမယ္ ။ ဒါေၾကာင္႕မုိ႕ ဖြံံ႔ျဖဳိးမႈနဲ႕ ဒီမုိကေရစီဆုိတာ ဒြန္တြဲ ျပီးေတာ႔ ျမင္ရမယ္လုိ႕ ကၽြန္မကေတာ႔ ယုံၾကည္တယ္ ။

ေမး ။  ဒီမုိကေရစီနူိင္ငံ ျဖစ္ေပၚဖုိ႕ institution ေတြအေၾကာင္း ေစာေစာက နည္းနည္းေျပာခဲ႔ပါတယ္ ။ civil  society ဆုိတဲ႔ လူမႈအဖြဲ႔အစည္းေတြ ထြန္းကားမႈကေရာ ဒီမုိကေရစီ အတြက္ ဘယ္ေလာက္အထြ အေထာက္အကူျပဳ ပါသလဲ ။

               ျပည္သူေတြ တာ၀န္ယူနူိင္ျပီဆုိရင္

ေျဖ ။  ဒါကလည္း အေရးၾကီးပါတယ္ ။ ဘာျဖစ္လုိ႕လဲဆုိေတာ႕ ဒါက ျပည္သူနဲ႕ဆုိင္တယ္။ ျပည္သူရဲ႕က႑က သိပ္ျပိး အေရးၾကီးတယ္ ။တကယ္စစ္မွန္တဲ႕ civil society ဆုိတာ ျပည္သူကုိ အေျခခံျပီး ျပည္သူထဲက ေပါက္ဖြားလာတာ ။ အဲဒီေတာ႕ တစ္နည္းအားျဖင္႔ civil society အင္အားၾကီးလာတယ္ဆုိရင္ေတာ႕ ဒိနူိင္ငံတခုရဲ႕ တုိးတက္မႈဟာ အင္မတန္ အားရစရာ ျဖစ္လာမယ္ ။ civil society ဆုိတာ အစုိးရနဲ႕မဆုိင္တဲ႕ အဖြဲ႕အစည္းေတြ ၊ အစုိးရမဟုတ္ဘဲ ျပည္သူေတြက မိမိတုိ႕ရဲ႕ လုိအပ္ခ်က္အရ လုပ္တာေပါ႔။ ကၽြန္မတုိ႔ ဒိမုိကေရစီ ကြန္ရက္ထဲမွာဆုိရင္ ဒီလုိဟာမ်ဳိးေတြ အမ်ားၾကီးျမင္ရတယ္ ။ အဲဒီရပ္ကြက္မွာ ေက်ာင္းသူေတြ ကုိယ္႔ဟာကုိယ္ စုျပီးစာသင္ေက်ာင္းေလး တစ္ခုထူေထာင္လုိကတယ္။  ဘုန္းေတာ္ၾကီးေက်ာင္းေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား မွာလည္း ကေလးေတြကုိ စာသင္ေပးေနတာ ရွိတယ္ ။ ဒီ႕အျပင္ တျခားနည္းေတြနဲ႕ ေဆးကုတဲ႕နည္းေတြနဲ႕ ကူညီေနတာေတြ ရွိတယ္ ။ အဲဒီလုိေပါ႕ ျပည္သူေတြက ငါတုိ႕ဟာ ငါတုိ႕ ကူညီနုိင္တယ္ ၊ ကုိယ္႕ကုိကုိယ္ ကူညီနုိင္တယ္ ၊ကုိယ္႕အတြက္ ကုိယ္လုပ္နူိင္တယ္ ၊ဘယ္သူ႕ကုိမွ အားမကုိးရဘူး ။ ေစာေစာက ကၽြန္မေျပာတဲ႕ ယုံၾကည္ခ်က္ေပါ႕ ။ ငါတုိ႕ လုပ္နူိင္တယ္ဆုိတဲ႕ ယုံၾကည္ခ်က္က စလာျပီဆုိရင္ ဒီမုိကေရစီကုိ အမ်ားၾကီးအေထာက္အကူျပဳေပးပါတယ္ ။


               Civil Society မ်ားရဲ႕ အေနအထား

ေမး ။  အခု ျမန္မာျပည္မွာရွိေနတဲ႕ civil society ေတြ အဖြဲ႕အစည္းေတြရဲ႕ အေနအထားက ဘယ္ေလာက္အားေကာင္းေနျပီလုိ႕ျမင္လဲ ။

ေျဖ ။  စေနဆဲလုိ႕ ေျပာရမွာေပါ႔ ။ အားေကာင္းလာျပီလုိ႕ေတာ႔ မေျပာနူိင္ဘူး ။ ဒါေပမယ္႕ အားယူလာျပီလုိ႕ေတာ႕ ေျပာနူိင္တယ္လုိ႕ ထင္တယ္။

ေမး ။  သူတုိ႕ အားေကာင္းဖုိ႕ ဘာေတြ လုပ္သင္႕တယ္လုိ႕ အၾကံေပးခ်င္တာ ရွိလဲ ။

ေျဖ ။  ဟုိဘက္ ဒီဘက္ေပါ႔ ၊ အားေကာင္းလာဖုိ႕ဆုိတာမွာ လုပ္ပုိင္ခြင္႔ေတြလည္း ရွိရမယ္ ။ ဒါကေတာ႕ နူိင္ငံေရးစနစ္ေတြ ဥပေဒေတြနဲ႕လည္းဆုိင္တယ္ ။ ဥပေဒေတြ နူိင္ငံေရးစနစ္ေတြ ေျပာင္းဖုိ႕ဆုိတာစ္ဘက္ကလည္း လုပ္ယူရတယ္ ။ စျပီးေတာ႕ ၾကဳိးစားရမွာပဲ။ အခု  ဒီအင္တာဗ်ဳးထည္႕ခ်င္လုိ႕ရွိရင္ ထည္႔ေတာ႔ ၾကည္႕ရမွာေပါ႔ ။ ထည္႕မၾကည္႕ဘဲနဲ႕ေတာ႔ ထည္႕ရမရ ဘယ္သိမလဲ ။ ထည္႔ၾကည္႕လုိ႕ရွိရင္ ရရင္လည္း ရမွာေပါ႕ ။ လုပ္ၾကည္႕ရမွာေပါ႔ ။ အဲ႕ဒီေတာ႕ လုပ္ၾကည္႕ရင္းနဲ႕ ဒီတခါမရရင္ ေနာက္တခါက္ ၾကဳိးစားရမွာေပါ႕ ။ လုပ္ၾကည္႕ရင္းနဲ႕လည္း ရသြားမွာေပါ႕ ။


                အစုိးရကူညီရင္ ပုိျမန္မယ္

ေမး ။  civil society ေတြ အားေကာင္းဖုိ႕အတြက္ အစုိးရဘက္ကေန ခြင္႔ျပဳတဲ႕ အားေပးကူညီတဲ႕ အစိတ္အပုိင္းလည္း လုိတယ္လုိ႕ ေျပာခ်င္တာလား။

ေျဖ ။  အစုိး၇ဘက္က ကူညီရင္ေတာ႕ ပုိျပီးျမန္ျမန္ ဆန္ဆန္ အားေကာင္းလာမွာေပါ႔ အစုိးရဘက္ကလည္း ကူညီသင္႔တာေပါ႔ ။ ဒါေပမဲ႕ တစ္ခုေတာ႕ ရွိပါတယ္ ။ ဒီမုိကေရစီနူိင္ငံေတြမွာေတာင္မွ အစုိးရဘက္က ဒီလုိ civil society ေတြကုိ ကူညီတယ္ဆုိတာထက္ civil society ေတြ ျဖစ္ေပၚနူိင္တဲ႕ အေျခအေနကုိ ဖန္တီးတယ္လုိ႕ပဲ ေျပာရမွာေပါ႕။  civil society  ဆုိကတည္းက government မဟုတ္ေတာ႕ဘူးေလ ။ အစုိးရက ၀င္ျပီးပါေနတယ္ ဆုိရင္ေတာ႕ ဒါအစုိးရကိစၥျဖစ္သြားျပီ ။ ဒါေပမဲ႕ နူိင္ငံေရး အခင္းအက်င္းက civil society ေတြ ရွင္သန္အားေကာင္းနုိင္တဲ႕ အခင္းအက်င္းျဖစ္ဖုိ႕ဆုိတာ အစုိးရနဲ႕ အမ်ားၾကီး ဆုိင္တာေပါ႔ ။ ဒါေပမဲ႕လည္း ျပည္သူေတြကုိယ္တုိင္က လုပ္ယူရမယ္ ။ အစုိးရလုပ္ဖုိ႕ပဲ ထုိင္ျပီး ေစာင္႔ေနလုိ႕ မျဖစ္ဘူး။


                      ျပည္သူေတြလည္း ပါရမယ္

ေမး ။  civil society ရဲ႕ သဘာ၀က အစုိးရနဲ႕အျပဳိင္သေဘာမ်ဳိး ရွိတယ္လုိ႕ေကာ ဆုိနူိင္လား။

ေျဖ ။  ကၽြန္မကေတာ႔ အဲလုိ၇ွိတယ္လုိ႕ မေျပာခ်င္ဘူး ။ မၾကာခင္ကေတာင္မွ ကၽြန္မ ေဆာင္းပါးတစ္ခု ေရးထားတယ္ ။ ဒါေပမဲ႕ ဒါကေတာ္ေတာ္နဲ႕ ထြက္မွာ မဟုတ္ေသးဘူး ။ အဲဒီမွာ ကၽြန္မေျပာထားတာရွိတယ္ ။ အခုဆုိရင္ civil society ေတြက  civic responsibility ျပည္သူေတြရဲ႕ ကုိယ္႕ရဲ႕ တာ၀န္သိစိတ္နဲ႕ အစုိးရရဲ႕ အလုပ္ေတြကုိ ျဖည္႔ဆည္းေပးတယ္ဆုိတဲ႕ သေဘာနဲ႕ ကၽြန္မက ျမင္ခ်င္တယ္ ။ အစုိးရနဲ႕ပဲ မလုံေလာက္ဘူးဆုိတဲ႕ အသိအျမင္ ေပၚလာမွာေပါ႔ ။ အစုိးရတစ္ခုနဲ႕ မလုံေလာက္ဘူး ။ တုိင္းျပည္တစ္ျပည္တုိးတက္ဖုိ႕ တုိင္းျပည္တစ္ျပည္ဖြံံ႔ျဖိဳးဖုိ႕ဆုိတာ ျပည္သူေတြလည္းပါရမယ္ ။ အစုိးရကုိ ျပိဳင္တာ ၊ အစုိးရကုိ မေက်နပ္တာ ဆုိတာထက္ အစုိးရရဲ႕ ကန္႕သတ္ခ်က္ေတြကုိ အသိအမွတ္ျပဳတယ္ ဆုိတဲ႕ သေဘာေပါ႕ ။ အစုိးရဆုိတာလည္း အကန္႕အသတ္နဲ႕ပဲ လုပ္နူိင္တာ ။ အစုိးရ မလုပ္နုိင္တဲ႕ ကိစၥေတြရွိတယ္ ။ အဲဒါေတြိ ငါတုိ႕ျပည္သူေတြက လုပ္ရမယ္ဆုိတဲ႕ အသိအျမင္ေတြဟာ တုိင္းျပည္တစ္ျပည္ရဲ႕ အနာဂတ္အတြက္ ပုိျပီးေကာင္းတယ္လုိ႕ ကၽြန္မ ထင္တယ္ ။


                     ပညာေရး ၊ က်န္းမာေရး တုိးတက္ဖုိ႕

ေမး ။  က်န္းမာေရးတုိ႕ ပညာေရးတုိ႕နဲ႕ ပတ္သတ္တဲ႕ ကိစၥေတြမွာ အစ္မတုိ႕က စိတ္၀င္စားျပီး တကယ္လည္း လုပ္ကုိင္ေပးေနတာ ရွိတယ္ဆုိတာ ျမင္ပါတယ္ ။ အဲဒါေတြ ဒီထက္ပုိျပီးက်ယ္က်ယ္ျပန္႕ျပန္႕ ျဖစ္လာဖုိ႕ဆုိရင္ ဘယ္လုိ အေနအထားေတြ လုိမလဲ ။

ေျဖ ။  ကၽြန္မတုိ႕လုပ္ေနတဲ႕ လုပ္ငန္းေတြ ပုိျပီး က်ယ္ျပန္႔ဖုိ႔ဆုိတာ ကၽြန္မတုိ႕အေပၚမွာတည္တာေပါ႔ ။ ကၽြန္မတုိ႕ ပုိျပီးၾကဳိးစားရမယ္ ၊ ျပည္သူလူထုရဲ႕ ေထာက္ခံမႈေတြကုိ ရေအာင္ လုပ္ရမယ္။ ဒါေပမဲ႕ ဒီတစ္နူိင္ငံလုံးမွာ ပညာေရး က်န္းမာေရး တုိးတက္ဖုိ႕ ဆုိတာ အစုိးရရဲ႕ က႑က အင္မတန္မွ အေရးပါတယ္။


                    ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမႈ ေလ်ာ႕ပါးေရး

ေမး ။  ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမႈေလ်ာ႕ပါးေရး ဆုိတာမွာလည္း ဒီသေဘာမ်ဳိးပဲ ျဖစ္မွာလား ။


ေျဖ ။  ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမႈ ေလ်ာ႔ပါးေရးဆုိတာ ဒါက အင္မတန္မွ ေယဘုယ်လည္း က်တယ္ ၊ က်ယ္ျပန္႕တဲ႕ ကိစၥလည္းျဖစ္တယ္ ။ အဲဒီဟာက အစုိးရက ဦးေဆာင္ျပီး လုပ္ရမွာေပါ႔ ။ ဒါေပမဲ႕ ကုိယ္႕ဘာသာကုယ္လည္း လုပ္ယူရမွာေပါ႕ ။ ကၽြန္မတုိ႕ အေနနဲ႕ ဆင္းရဲမႈ ဆုိတာဘာလဲ ၊ အဓိပၸာယ္ ေဖာ္တာက စရမွာေပါ႕ ။ ေနာက္ဆုံးက်ေတာ႕ အခု အဓိပၸာယ္ေဖာ္ပုံက လူတစ္ေယာက္ဟာ သူ႕ရဲ႕ပတ္၀န္းက်င္မွာ သူ ဆင္းရဲတယ္လုိ႕ ခံစားရရင္ ၊ သူမွာ လုိအပ္ေနတဲ႕ အခ်က္ေတြ ရွိေနတယ္လုိ႕ ခံစားရတယ္ဆုိရင္ ဆင္းရဲတာပဲ ။ ဥပမာ - လူတုိင္း ၾကက္သားစားေနတဲ႕ အသုိင္းအ၀ုိင္းမွာ ပဲစားရတဲ႕လူက ဆင္းရဲတာေပါ႔ ။ လူတုိင္းပဲစားရတဲ႕ အသုိင္းအ၀ုိင္းမွာဆုိရင္ ထမင္းခ်ည္းပဲစားရတဲ႕ လူက ဆင္းရဲတာေပါ႔ ။ ဒီလုိဟာမ်ဳိးေတြ ရွိတယ္ေပါ႔ ။ ဲဒီေတာ႕ ၊ ဆင္းရဲမႈပေပ်ာက္ေရးဆုိတာ အင္မတန္ က်ယ္ျပန္႕တဲ႕ ကိစၥပဲ ။ တစ္နည္းအားျဖင္႔ ေျပာရရင္ ျပည္သူူလူထုရဲ႕  လူေနမႈစနစ္ျမွင္႔တင္ ေပးရးပါ။ poverty reduction ဆုိတာ တစ္ဘက္ကေန ၾကည္႕လုိက္ရင္ ျပည္သူ လူထု ရဲ႕ လူေနမႈ အဆင္႔အတန္းကုိ ျမွင္႔တင္ေရးပဲ။ အဲဒါအတြက္ကေတာ႕ ကၽြန္မတုိ႕လည္း တတ္နူိင္သေလာက္ လုပ္တာပဲ ။ ဒီလုိ ပညာေရး ဘက္ကေန ကူညီတယ္ဆုိတာ ဒါလည္း အဆင္႔အတန္းျမွင္႕ေပးတာပဲ ။ က်န္းမာေရး ဘက္က ကူညီတယ္ဆုိရင္လည္း အဆင္႕အတန္း ျမွင္႕ေပးတာပဲ ။ ဒါေပမဲ႕ တခ်ဳိ႕ကိစၥေတြမွာ တာ၀န္သိတဲ႕ အစုိးရက ၀င္ျပီးလုပ္ေဆာင္ရမယ္႕ က႑ေတြကအမ်ားၾကီးရွိပါတယ္။


                ျပည္သူလုပ္နူိင္တဲ႕ အတုိင္းအတာ

ေမး ။  က်န္းမာေရး ပညာေရး ဆင္းရဲမြဲေတမႈေလ်ာ႕ပါးေရးတုိ႕မွာအစုိးရ လုပ္နူိင္တဲ႕ အပုိင္းက အဓိကလုိ႕ ေျပာခ်င္တာေပါ႕ ။

ေျဖ ။  အင္မတန္မွအေရး ၾကီးပါတယ္ ။ ကၽြန္မကေလ ဒီမုိကေရစီကုိ ဦးတည္တဲ႕လူဆုိရင္ အစုိးရကအဓိကက်တယ္ဆုိတဲ႕ အသုံးအႏႈန္းကုိတက္နူိင္သမွ် ေရွာင္ခ်င္တယ္ ။ ျပည္သူေတြ အဓိကက်တယ္ ဆုိတာသာျဖစ္ရမယ္ ။ ဒါေပမဲ႕ အစုိးရမွာတာ၀န္အမ်ားၾကီးရွိတဲ႕ က႑ေတြက ေရွာင္လုိ႕မရဘူး ။

ေမး ။  ေစာေစာက အစိတ္အပုိင္းေတြမွာ အစုိးရမဟုတ္တဲ႕ က်န္တဲ႕အဖြဲ႕အစည္းေတြ ျပည္သူတစ္ဦးခ်င္းေတြရဲ႕ လုပ္နူိင္တဲ႕ အတုိင္းအတာက ဘယ္ေလာက္အထိရွိလဲ ။

ေျဖ ။  ဒါကေတာ႕ လုပ္ယူရမွာပဲ ။ ဘယ္ေလာက္ထိ ရွိလဲဆုိရင္ ဒီတုိင္းျပည္မွာ သိပ္ျပီးေတာ႕မရွိေသးဘူး ။ ဒါေပမဲ႕ အခု ကၽြန္မေျပာသလုိေပါ႕ ။ civil society ေတြက စလာျပီ ၊ လမ္းစေပၚလာျပီ ၊လႈပ္ရွားလာျပီ ၊ အားယူလာျပီေပါ႕ ။ ဒါေတြကုိပုိျပီး လုပ္နူိင္ဖုိ႕ ပုိျပီးအားေတြမ်ားလာဖုိ႕ဆုိတာ ျပည္သူေတြကလည္း ရုန္းကန္ရမယ္ ၊ဒီဟာကုိလည္း အစုိးရအေနနဲ႔ အားေပးရမယ္ ။ ပုိျပီး အားယူနူိင္တဲ႕ အေျခအေနမ်ဳိး ဖန္တီးေပးရမယ္ ။


                ကူညီနူိင္တဲ႕အင္အား

ေမး ။ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမႈက တစ္ျပည္လုံး အတုိင္းအတာနဲ႕ ရွိေနတဲ႕အေနအမွာ ဆင္းရဲတဲ႕လူအခ်င္းခ်င္းျပန္ျပီးကူညီနူိင္တဲ႕ အင္အားက ရုိးရုိး စဥ္းစားရင္ ေတာ္ေတာ္နည္းေနမယ္လုိ႔ထင္ရတာေပါ႕ ။ အစုိးရက သူကုိယ္တုိင္ သိပ္ျပီးမစြမ္းေဆာင္နူိင္တဲ႕ အခ်ီန္မွာ civil society  ကတစ္နည္းနည္းနဲ႕ အားေကာင္းရွင္သန္လာတဲ႕အခါမွာ ေစာေစာကေျပာတဲ႕ အစုိးရလာက္က သာလွ်င္လုပ္နူိင္တယ္လုိ႕ ယူဆရတဲ႕ ၾကီးက်ယ္တဲ႕ အလုပ္မ်ဳိးေတြကုိပါ civil society အဖြဲအစည္းေတြ အင္အားစုေတြက လုပ္နုိင္မလား ။

                  မူခ်ျပီးလုပ္ရမွာေတြ အမ်ားၾကီး

ေျဖ ။  အစုိးရကမွသာ လုပ္နူိင္တယ္ရယ္လုိ႕ မဟုတ္ဘူး ။ အစုိးရက ပုိျပီးထိထိေရာက္ေရာက္ လုပ္နူိင္တဲ႕ အခြင္႕အေရးေတြ အမ်ားၾကီးရွိတယ္။ ဥပမာ - ပညာေရး က႑မွာ ျမန္ျမနဆန္ဆန္ တုိးတက္ခ်င္လုိ႕ရွိရင္ civil society ေတြလုပတာကုိ ေစာင္ေနလုိ႕မရဘူး ။အစုိးရက မူခ်ျပီးလုပ္ရမွာေတြ အမ်ားၾကီးရွိတယ္ ။ ဥပမာ -ေက်ာင္းေတြျပဳျပင္ေရး ေက်ာင္းကသင္ရုိးညႊန္းတမ္းေတြျပဳျပင္ေရး ၊ ဒါေတြလုပ္ရမွာ အစုိးရကလုပ္ရမွာ ။ ကၽြန္မတုိ႔လုိ civil society  ေတြကဘာလုပ္သလဲဆုိေတာ႕ အခမဲ႕ေက်ာင္းေတြေပါ႔ ။ အခမဲ႕ေက်ာင္းေတြက မူလတန္းအဆင္႔ကေန စျပီး သင္ရတယ္ ။ဒါေပမဲ႕ အခုအထက္တန္းအဆင္႔အထိ ေရာက္ပါျပီ ။ဒါေပမဲ႕ သင္ရုိးညႊန္းတမ္းကေတာ႕ ဒါ အစုိးရ ဆုံးျဖတ္ထားတာ။ ကၽြန္မတုိ႕ဒီေက်ာင္းေတြ ဖြင္႔ရတယ္ဆုိတာကုိကပဲ အစုိးရေက်ာင္းေတြ မလုံေလာက္လုိ႕ ၊ ျပီးေတာ႕တခ်ဳိ႕ ကိစၥေတြမွာ အစုိးရက ထိထိေရာက္ေရာက္နဲ႕ ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္ လုပ္နူိင္တာေတြရွိတယ္ ။ အျပင္ကလူေတြလုပ္ရတာအကန္႕အသတ္နဲ႕ လုပ္ရတာ ။ နူိင္ငံတကာကအကူအညီေတြ အခုလည္း ရယူေနတာပဲ။ အခုဆုိရင္ နိူင္ငံတကာကပံ႔ပုိးထားတဲ႕  NGO ေတြ အမ်ားၾကီးရွိတယ္ ။ အစုိးရမဟုတ္တဲ႕ အဖြဲ႕အစည္းေတြ ၊ အခုဘုန္းေတာ္ၾကီးပညာသင္ ေက်ာင္းေတြ ဆုိရင္ နူိင္ငံတကာကဖြံ႕ျဖိဳးေရး ကူညီမႈ အဖြဲေတြကေန ေထာက္ပံ႔ထားတဲ႕ ေက်ာင္းေတြ အမ်ားၾကီး ရွိတယ္။ အမ်ားၾကီးဆုိတာ တကယ္ေတာ႕ အမွန္ေျပာရရင္ တုိင္းျပည္တစ္ျပည္လုံးနဲ႕ ၾကည္႕လုိက္ရင္ မမ်ားဘူးေပါ႔ ။ ဒါေပမဲ႕ နည္းနည္းမ်ားလာျပီလုိ႕ ေျပာရမွာေပါ႕။


                    ၾသဇာရွိနူိင္တဲ႕ အေျခအေန

ေမး ။  အစုိးရပုိင္းက လုပ္တာ သိပ္အားနည္းေနလုိ႕ရွိရင္ civil society ေတြက လုပ္တာသိပ္အားမ်ားလာရင္ သူက ပုိျပီး လႊမ္းမုိးသြားနူိင္သလား ။ သုိ႕မဟုတ္ မလႊမ္းမုိးေတာင္ သူရဲ႕ ေဆာင္ရြက္ခ်က္ေတြသည္ ပုိျပီး ၾကီးၾကီးမားမား သိသိသာသာၾကီး ျဖစ္လာနူိင္ပါသလား ။

ေျဖ ။  သိသာမႈေတာ႔ ျဖစ္နူိင္ပါတယ္ ။ ကၽြန္မ ေလ႔လာ ၾကည္႕တဲ႕အခါမွာေတာ႔ အင္အား အင္မတန္ၾကီးတဲ႕တုိင္းျပည္ေတြမွာေတာင္မွ အစုိးရကုိလႊမ္းမုိးတာထက္ အစုိးရ အေပၚမွာ ၾသဇာ ရွိနူိင္တယ္ဆုိတဲ႕ အေျခအေနမ်ဳိးပဲျဖစ္လာပါတယ္ ။ ဥပမာဆုိလုိရွိရင္ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုလုိ နုိင္ငံမ်ဳိးမွာ ၾကည္႕မယ္ဆုိရင္ civil society ေတြက ေတာ္ေတာ္သန္ပါတယ္ ။ အဲဒီေတာ႔ lobby group ေတြက အစုိးရရဲ႕ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ေတြ ဘာေတြအေပၚမွာ ၾသဇာ ရွိလာတာေပါ႕ ။

ေမး ။  အခုတေလာ ျဖစ္ေနတဲ႕ ျမစ္ဆုံ ျပသနာကုိ အေၾကာင္းျပဳျပီး သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ကိစၥမွာ လူေတြစိတ္၀င္စားမႈ ပုိမ်ားလာပါတယ္ ။ အစ္မအေနနဲ႕ ကၽြန္ေတာ္တုိ႕  တုိင္းျပည္မွာ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ ပ်က္စီးမႈ ဘယ္ေလာက္ၾကီးမားတယ္လုိ႕ ျမင္ပါသလဲ ၊ အဲဒီအေပၚမွာ ထိန္းသိမ္းေစာင္႕ေရွာက္မႈေကာ ဘယ္ေလာက္လုိအပ္ေနတယ္လုိ႕ ျမင္ပါလဲ။


                    ပတ္၀န္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရး

ေျဖ ။  ထိန္းသိမ္းေစာင္႕ေရွာက္မႈကေတာ႕ အေတာ္႕ကုိလုိအပ္ေနတယ္ ။ ျပည္သူေတြကုိ ပညာေပးဖုိ႕ပဲ ။အမ်ားျပည္သူက သိမွ ၊ ပတ္၀န္းက်င္က လူတုိင္လူတုိင္ဟာ ကုိယ္နဲ႕ဆုိင္တယ္ဆုိတဲ႕ အသိရွိမွ ။ ဥပမာ -ပလတ္စတစ္ အိတ္ေလးတစ္အိတ္ လႊင္႔ပစ္လုိက္ရင္ ေပါ႔ေပါ႔တန္တန္ မဟုတ္ဘဲ ငါ ဒါကုိ ဒီနာဒမွာလႊင္႔မပစ္ဘူး ။ ဟုိနားမွာ အမႈိက္ေတာင္းရွိတဲ႕အထိ ူသြားမယ္။ အမႈိက္ေတာင္းရွိတဲ႕ေနရာ ေရာက္မွပဲ ထည္႕မယ္ ၊ အဲဒီလုိ အသိေလးေပါ႕ ။ကၽြန္မတုိ႕ ငယ္ငယ္တုန္းကဆုိရင္ ေက်ာင္းက ကုိသင္တယ္ ။ ကေလးေတြကုိ ငယ္ငယ္ကတည္းက ဒီအသိေတြ ထည္႔ေပးရမယ္ ။ကုိယ္႕ပတ္၀န္းက်င္ကုိ ကုိယ္ထိန္းသိမ္းရမယ္ ၊ ကုိယ္႕နုိင္ငံရဲ႕ အနာဂတ္အတြက္ ကုိယ္တာ၀န္ယူရမယ္။


                   နူိင္ငံေရးမွာ ျပည္သူေတြပါ၀င္လာေရး

ေမး ။  နူိင္ငံေရးနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ျပည္သူလူထုပါ၀င္လာဖုိ႔အတြက္ က်ေတာ႕ေရာ လူထုကုိ ပညာေပးဖုိ႔ ဘယ္လုိ လုပ္နူိင္ပါသလဲ ၊ အစ္မဘယ္လုိျမင္လဲ ။

ေျဖ ။  လုပ္နူိင္တဲ႕နည္းေတြအမ်ားၾကီး ရွိပါတယ္ ။ ဥပမာ - မီဒီယာကလည္းလုပ္နူိင္တာပဲ ၊ မဂၢဇင္းေတြ ဂ်ာနယ္ေတြထဲမွာ ဒီကိစၥေတြအေၾကာင္းထည္႕ရမယ္ ၊ ျပည္သူေတြ ဖတ္တဲ႕လူေတြက သိေအာင္လုိ႕ေပါ႕ ။ ဒါေတြကေက်ာင္းမွာကတည္းက သင္၇မွာ။ ကေလးေတြက ငယ္ငယ္ကတည္းက မျဖစ္မေန သင္ယူရတဲ႕ပုံစံမ်ဳိး ၊ ေက်ာင္းေရာက္ေတာ႕ မျဖစ္မေနသင္ယူရတဲ႕ ပုံစံမ်ဳိးျဖစ္သြားတာေပါ႕။ ဂ်ာနယ္က်ေတာ႕ ဖတ္ခ်င္မွ ဖတ္မွာေပါ႔ ။ ဖတ္ခ်င္တဲ႕လူဖတ္မယ္ ၊မဖတ္ခ်င္တဲ႕လူမ ။ ဒါေပမဲ႕ ေက်ာင္းေတြမွာ သင္မယ္ဆုိရင္ေတာ႕ အလုိလုိ ေက်ာင္းတက္တဲ႕ လူတုိင္က သိသြားတာေပါ႔ ။အစုိးရမွာအမ်ားၾကီးတာ၀န္ ရွိတယ္ဆုိတာ ဒါေတြပါ။  ကၽြန္မတုိ႕ အခမဲ႕ ေက်ာင္းေတြမွာဆုိရင္ ကၽြန္မတုိ႕ ဆရာေတြက သင္ပါတယ္။ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႕ ဒီအသိေတြ ရွိေအာင္လုိ႕ပါ ။ ကၽြန္မတုိ႕ေက်ာင္းေတြက တစ္တုိင္းျပည္လုံးကေက်ာင္းေတြနဲ႕စာရင္ နည္းနည္းေလးပဲ ။ လူဦးေရ ဘယ္ေလာက္ရွိလဲ ၊ ရာဂဏန္းေလာက္ ရွိတာ ။ အခုဆုိရင္ ေထာင္ဂဏန္းေလာက္ ရွိတာေပါ႕ ။ ဒါလည္း အင္မတန္မွ နည္းပါတယ္ ။ ကၽြန္မတုိ႕တုိင္းျပည္ အတုိင္းအဆနဲ႕ ဆုိရင္ေပါ႕။