တမာရနံ႔၊ ထေနာင္းပင္ ရနံ႔တို႔က ဒါအညာပါလို႔ ေျပာေနသလို ေဘးဘီ ဝဲၾကည့္လိုက္တဲ့ ျမင္ကြင္းတိုင္းကို ဂူ၊ ဘုရားပုထိုး၊ ေစတီေတြနဲ႔ ပံုေဖာ္ထားပံုက ဒါ ေရွးေဟာင္းယဥ္ေက်းမႈ အေမြအႏွစ္ေတြ စုေဝးတဲ့ ပုဂံပဲလို႔ ေတြးရင္း …….
ျမင္းလွည္း ငွားမလို႔လား၊ ေျပာပါ။ သူမ်ားေစ်းထက္ ေလွ်ာ့ေပးပါမယ္လို႔ ေျပာလာတဲ့ ျမင္းလွည္းဆရာကေတာ့ အသက္ (၆ဝ) ရြယ္ ဦးေအာင္ျမင့္ ဆိုသူပါပဲ။ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္ သေဘာတူတဲ့ ေစ်းႏႈန္းနဲ႔ သြားလိုတဲ့ေနရာကို စသြားျဖစ္ပါတယ္။ ျမင္းလွည္းေပၚ ေရာက္လို႔ စကားစျမည္ ေျပာမိတဲ့အခါ ဘယ္တုန္းကေျပာခ်င္ (ရင္ဖြင့္ခ်င္မွန္းမသိ) တရပ္စပ္ ေျပာဆိုပံုကေတာ့“ က်ေနာ့ဇာတိက ဒီပုဂံကပါပဲ၊ ေတာင္ဘီရြာမွာေနတာ အရင္က ျမင္းလွည္း မေမာင္းပါဘူး။ ေရွးေဟာင္း သုေတသနက ဝန္ထမ္းပါ” ဆိုၿပီး သူ႔စကားကို ခဏရပ္လိုက္ပါတယ္။
| ေဘးေလးပဲ့ရင္ ထပ္ၿပီးအုတ္ျဖည့္တာ၊ ခိုင္ေအာင္ ေထာက္တာေတြပဲ လုပ္တယ္။ အခုေတာ့ အသစ္ေတြ ျပန္ေဆာက္တာေလ ဘုရား အသစ္ေတြမွ ပံုလို႔... |
ဆက္ၿပီး သူက “ က်ေနာ္ျပင္ခဲ့သမွ်ေတာ့ လံုးဝအသစ္ျပန္ေဆာက္တဲ့ အစီအစဥ္ မဟုတ္ဘူး၊ ေဘးေလးပဲ့ရင္ ထပ္ၿပီးအုတ္ျဖည့္တာ၊ ခိုင္ေအာင္ေထာက္တာေတြပဲ လုပ္တယ္။ အခုေတာ့ အသစ္ေတြ ျပန္ေဆာက္တာေလ ဘုရားအသစ္ေတြမွ ပံုလို႔ဆိုၿပီး မေက်မနပ္ ေျပာရာက ဒီလိုဆိုေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ငယ္ငယ္က ပုဂံ အေငြ႔အသက္ေတာင္ ေပ်ာက္သြားတယ္လို႔ ခံစားရတယ္”ဟု စိတ္ပ်က္လက္ပ်က္နဲ႔ ေျပာဆိုလာပါတယ္။ျမင္းလွည္းဆရာ အေျပာေၾကာင့္ ဆရာၾကီး ေဒါက္တာသန္းထြန္း ေရးခဲ့တဲ့ ေဆာင္းပါးတပုဒ္ကိုေတာင္ သြားသတိရမိပါတယ္။
“ပုဂံေခတ္က ဆင္းတုေတြမွာ လက္ေခ်ာင္းေတြက မူလပကတိ လူလက္အတိုင္း အတိုအရွည္ပဲကြ၊ ေနာက္လူေတြက ျပင္ပစ္ၾကတယ္။ ဒါေၾကာင့္ပုဂံက တခ်ဳိ႕ဆင္းတုေတြရဲ႕လက္ေခ်ာင္းေတြဟာ တညီထဲ ျဖစ္ကုန္တယ္။ လက္သစ္ေတြ ျဖစ္ကုန္တာေပါ့ကြာ၊ ပုဂံလက္သစ္ေပါ့လို႔ ေရွးေဟာင္း အေမြအႏွစ္ေတြကို ျပင္ဆင္တာမၾကိဳက္တဲ့ ဆရာၾကီးက “ျပင္လို႔ ပ်က္ကုန္တယ္” လို႔ဆိုပါတယ္။
ျမင္းလွည္းဆရာရဲ႕ေရာက္ၿပီဆိုတဲ့သတိေပးသံေၾကာင့္ က်မ အေတြးစေတြ ရပ္တန္႔သြားခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီေနာက္မွာေတာ့ ေရွးေဟာင္း သုေတသနဌာန ဒုတိယ ညႊန္ၾကားေရးမႉးေဟာင္း အိမ္ကို ေရာက္ခဲ့ပါတယ္။
သူကလဲ ေရွးေဟာင္း ဗိသုကာလက္ရာေတြ စုေဝးေနတဲ့ ပုဂံနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး “ပုဂံဟာ လ်င္လ်င္ျမန္ျမန္ပဲ ယိုယြင္း ပ်က္စီးခဲ့ရတာ တကယ္ ႏွေျမာစရာပါ။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ရာသီဥတုဒဏ္ကို ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ခံလာရတာက တေၾကာင္းနဲ႔ အဲဒီအခ်ိန္မွာ က်ေနာ္တို႔လို လူသားေတြ အိပ္ေပ်ာ္ေနခဲ့တဲ့အတြက္ ဘာျပဳျပင္ ထိန္းသိမ္းမႈမွ မလုပ္ခဲ့ၾကပါဘူးလို႔ ႏွေျမာတသစြာ ေျပာဆိုပါတယ္။
အခုလို ပုဂံယိုယြင္း ပ်က္စီးလာရတဲ့ အေၾကာင္းရင္းကို အထက္ပါ ပုဂိၢဳလ္က ေျပာဆိုလာတဲ့အခါမွာ ဆရာၾကီး သန္းထြန္းရဲ႕ စကားတခုကို ထပ္ၿပီး သတိရမိလိုက္ပါတယ္။ “အခုလို သဘာဝ ေဘးအႏၲရာယ္ေတြက ေရွးပစၥည္းေတြကို ဖ်က္သလိုပဲ ရတနာသံုးပါးကို သိပ္ၿပီး ႐ုိေသ ကိုင္းရိႈင္းတဲ့ လူေတြ၊ ရဟန္းေတြဟာလဲ ေက်ာင္းဘုရားပ်က္ရင္ ျပင္မယ္။ အားလံုး ေရႊနဲ႔ဝင္းၿပီး စိန္ေက်ာက္နဲ႔ ေတာက္ေျပာင္ေနမွ ၾကိဳက္တယ္ဆိုၿပီး အေဟာင္းေတြကို ဖယ္ရွားၾကတယ္။ ဒီေတာ့ ေရွးပုဂံေပ်ာက္ၿပီး အျမင္ဆန္းသစ္သြားရတဲ့ဂူ၊ ေက်ာင္း၊ ဘုရားေစတီ ပုထိုး အေရအတြက္ကို တင္ျပပါရေစ” ဆိုၿပီး ေျပာခဲ့ပါတယ္။
| က်ေနာ္တို႔ ဗုဒၶဘာသာ အျမင္နဲ႔သာ သနိက အေဆာက္အအံုပဲ ျဖစ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ပ်က္ရင္ ျပင္ကိုျပင္ရမယ္။ အတတ္ႏိုင္ဆံုး မူလပံုစံအတိုင္း ျဖစ္ေအာင္ တည္ေဆာက္ၾကရပါတယ္ ဆိုၿပီး ေျဖရွင္းလာပါတယ္။ |
တဖက္ အယူအဆနဲ႔ ဆက္ေျပာလာပံုက “ဘုရားေစတီပုထိုး ပ်က္ရင္ျပင္ရမွာ ဗုဒၶဘာသာေတြရဲ႕ တာဝန္ဆိုၿပီး သဒၶာလြန္ အလႉရွင္ေတြရဲ႕ ဆႏၵအတိုင္း ျပဳျပင္ၾကပါတယ္။ ဒီကြာျခားမႈေၾကာင့္ ထင္တယ္။ UNESCO လို အဖြဲ႔အစည္းရဲ႕ World Heritage အျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳတာ မခံၾကရဘူး။ အခုလို ေရွးေဟာင္း ယဥ္ေက်းမႈ ဗိသုကာ လက္ရာေတြကို ထိန္းသိမ္းတဲ့အခါမွာ အျမင္လြဲမွားမႈေလးေတြ ရွိေနတာေပါ့” ဆိုၿပီး သံုးသပ္ေျပာဆိုပါတယ္။ သူ႔အေနနဲ႔ အတတ္ႏိုင္ဆံုး ေရွးမူလက္ရာမပ်က္ပဲ တည္ရိွဖို႔ ေမွ်ာ္လင့္ေၾကာင္း၊ ယခုအခါ နတ္သမီးကဘား (ကမ္းပါး)က ဘုရားအမွတ္ ၃၉ နဲ႔ ၁၄၆ တို႔ကို အျမန္ကယ္တင္ဖို႔ လိုအပ္ေနေၾကာင္း ေျပာဆိုပါတယ္။“ဒီဘုရားေတြရဲ႕ အေျခအေနက ကမ္းၿပိဳၿပီး ျမစ္ထဲက်ဖို႔ ရွိေနၿပီ။ ဒါမၿပိဳႏိုင္ေအာင္ က်ားကန္ႏိုင္ဖို႔ လိုတယ္။ အသစ္ ျပန္လုပ္စရာမလိုဘူး။ ထိန္းသိမ္းလိုက္တဲ့ သေဘာပဲဆိုၿပီး ထိန္းသိမ္းနည္းကို ဥပမာေပး ေျပာဆိုသြားပါတယ္။
ေနာက္ဆံုး ေရာက္ခဲ့တဲ့ ေနရာကေတာ့ ေရွးေဟာင္း
သုေတသနဌာနပါ။ ဌာနရဲ့ ေျပာေရးဆိုခြင့္ ရွိသူကို ထံုးစံအတိုင္း ပုဂံရဲ႕ေရွးမူလက္ရာေတြကို ဘယ္လို ထိန္းသိမ္းလဲဆိုတာ ေမးမိေတာ့ “ ပုဂံဟာ ေရွးေဟာင္း ယဥ္ေက်းမႈ အေမြအႏွစ္ေတြ တည္ရွိတဲ့ ေနရာေဒသ ဆိုတာ အားလံုးအသိပါ။ ဒီလို အဖိုးတန္ေနရာဟာ အခ်ိန္ၾကာျမင့္လာတာနဲ႔အမွ် ယိုယြင္းပ်က္စီးလို႔ လာပါတယ္။ ဒါေတြကို ေပ်ာက္ပ်က္ မသြားရေအာင္ ထိန္းသိမ္း ေစာင့္ေရွာက္ေရးအဖြဲ႔ေတြ ဖြဲ႕စည္းၿပီး ျပဳျပင္ထိန္းသိမ္းေနပါတယ္” ဆိုၿပီး နိဒါန္းပ်ိဳး ေျပာဆိုလာပါတယ္။ျပီးေတာ့သူၾကံဳရတဲ့ ျပႆနာတခုက ႏိုင္ငံျခားသား ခရီးသြား အခ်ိဳ႕က ေရွးမူေတြ ပ်က္ကုန္ၿပီလို႔ ဆိုၿပီး ေျပာလာၾကတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒီလို ေျပာၾကားခ်က္အေပၚသူေျဖရွင္းပံုက “က်ေနာ့ အယူအဆအရ ေျဖရွင္းဖို႔ အေၾကာင္းျပခ်က္ ရွိပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ အေနနဲ႔ ေရွးေဟာင္း အေဆာက္အအံုရယ္လို႔ ဆိုရင္ ၂ မ်ိဳး ခြဲျခားထားပါတယ္။
တခုက လူမႈေရးဆိုင္ရာ အေဆာက္အအံု (dead monument) နဲ႔ (life monument) သာသနိက အေဆာက္အအံု ဆိုၿပီးေပါ့။ Dead ဆိုတာ ဘာမွ အသံုးမျပဳေတာ့တာ။ ထပ္သံုးလို႔မရတာ ဥပမာ က်ံဳး၊ ၿမိဳ႕႐ိုး စတာေတြေပါ့လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဆက္ၿပီး သူက life က်ေတာ့ အဲလိုမဟုတ္ဘူး။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ဗုဒၶဘာသာအျမင္နဲ႔ သာသနိက အေဆာက္အအံုပဲ ျဖစ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ပ်က္ရင္ျပင္ကိုျပင္ရမယ္။ အတတ္ႏိုင္ဆံုး မူလပံုစံအတိုင္းျဖစ္ေအာင္ တည္ေဆာက္ၾကရပါတယ္ ဆိုၿပီး ေျဖရွင္းလာပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ျပဳျပင္ ထိန္းသိမ္းမႈ ျပဳလုပ္တဲ့အခါမွာလဲ စနစ္တက် ျပဳျပင္ထိန္းသိမ္းၾကရမွာ ျဖစ္ၿပီး အတတ္ႏိုင္ဆံုး ေရွးမူမပ်က္ယြင္းေအာင္ လုပ္ၾကရမယ္။ နံရံေဆးေရး ပန္းခ်ီေတြအတြက္ UNESCO က ေထာက္ပံ့ေပးထားတဲ့ ဓာတုေဆးရည္ေတြနဲ႔ ေခ်းခၽြတ္ သန္႔စင္တာေတြ လုပ္ေနတယ္လို႔ သူက စနစ္တက် ေျပာဆိုပါတယ္။ အဲဒီေနာက္မွာေတာ့ ျမင္းလွည္းဆရာရဲ႕ ျမင္းခြာသံေပးမႈေၾကာင့္ ျပန္ဖို႔ သတိရလိုက္ပါတယ္။
ဒီလို ေရွးေဟာင္းယဥ္ေက်းမႈ အေမြအႏွစ္ေတြ စုေဝးေနတဲ့ ပုဂံအေၾကာင္း ဗိသုကာပညာရွင္ ဦးေမာ္လင္းနဲ႔ ထပ္ဆင့္ေျပာမိေတာ့ သူ႔အေနနဲ႔ ေျပာရရင္ ပုဂံရဲ႕ ဗိသုကာလက္ရာေတြဟာ ယဥ္ေက်းမႈ မ်က္ႏွာစာမွာ ျမန္မာတမ်ိဳးသားလံုး အၿမဲတမ္း ဂုဏ္ယူဝင့္ၾကြားရေလာက္ေအာင္ ၾကီးက်ယ္ ခမ္းနားပါတယ္။ အႏုပညာ လက္ရာတန္ဖိုး၊ ေရွးေဟာင္း ယဥ္ေက်းမႈသမိုင္းတန္ဖိုး၊ ဗိသုကာလက္ရာ တန္ဖိုး စတဲ့ အဖက္ဖက္က တန္ဖိုးအမ်ိဳးမ်ိဳး ၾကီးမားခန္႔ထည္စြာ တည္ရွိေနတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ပုဂံနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ဆြစ္လူမ်ိဳး Tobias Fasser ဆိုသူကလဲ ပုဂံကို ကေမၻာဒီးယား ႏိုင္ငံမွာရွိတဲ့ အန္ေကာဝပ္နဲ႔ ယခုလို ခိုင္းႏိႈင္း ေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။
| ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းရဲ႕တစံုထဲေသာ ဝတ္စံုေလးကို တန္ဖိုးထား ထိန္းသိမ္းၿပီး က်ေနာ္တို႔ ျမန္မာတမ်ိဳးသားလံုး ျမတ္ႏိုး တန္ဖိုး ထားေနရသလိုေပါ့။ |
အခုလို တကမၻာလံုးက ျမတ္ႏိုးတန္ဖိုးထားတဲ့ ပုဂံ ဗိသုကာလက္ရာေတြရဲ႕သီးျခား ရပ္တည္မႈကို ဆရာေမာ္လင္း အေသးစိတ္ ေကာက္ခ်က္ဆြဲ ပါတယ္။ သူေျပာပံုက ဗုဒၶယဥ္ေက်းမႈဆိုတာ၊ ဗုဒၶသာသနာဆိုတာ အိႏိၵယက လာခဲ့တာ။ ပုဂံေခတ္ ဗိသုကာ လက္ရာေတြဟာလဲ ပ်ဴေခတ္ ဗိသုကာလက္ရာေတြကို မွီျငမ္းတာ၊ အိႏၵိယကို မွီျငမ္းတာ။ ယဥ္ေက်းမႈဆိုတာ ကူးလူးဆက္ဆံရင္း ေျပာင္းလဲ တိုးတက္ရတာ ဆိုေပမယ့္ ပုဂံ ဗိသုကာ လက္ရာေတြကေတာ့ သီးျခားျဖစ္တယ္။ ေလာကနႏၵာဘုရား၊ ဗူးဘုရား၊ ေရႊစည္းခံု၊ အာနႏၵာဘုရားနဲ႔ သဗၺညဳေတြဟာ အလြန္ထင္ရွားတဲ့ ပုဂံလက္ရာေတြ ျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
“ကိုယ္မိသားစုရဲ႕ မိဘဘိုးဘြား အေမြအႏွစ္ေတြဟာ ယဥ္ေက်းမႈ တန္ဖိုးျမင့္လာရင္၊ သမိုင္းဆိုင္ရာ တန္ဖိုးျမင့္လာရင္ ကိုယ္လူမိ်ဳးရဲ႕ မိဘဘိုးဘြားအေမြ ျဖစ္လာမယ္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းရဲ႕ တစံုထဲေသာ ဝတ္စံုေလးကို တန္ဖိုးထား ထိန္းသိမ္းၿပီး က်ေနာ္တို႔ ျမန္မာတမ်ိဳးသားလံုး ျမတ္ႏိုး တန္ဖိုးထားေနရသလိုေပါ့။ ပုဂံ ဗိသုကာလက္ရာ ယဥ္ေက်းမႈေတြဟာလဲ ကမၻာ့အေမြအႏွစ္ပါပဲ။ World Haritage ေပါ့ လို႔ သာဓကမ်ားနဲ႔ ခိုင္းႏိႈင္း ေျပာဆိုသြားပါတယ္။
ဒီေလာက္ ၾကီးက်ယ္ျမင့္ျမတ္တဲ့ ပုဂံရဲ႕ေရွးေဟာင္း အေမြအႏွစ္ေတြကို ထိန္းသိမ္းၾကဖို႔က အင္မတန္ အေရးၾကီးတယ္။
ျပဳျပင္ထိန္းသိမ္းဖို႔ နည္းလမ္းကို ေျပာရမယ္ဆိုရင္ ဆရာၾကီး ေဒါက္တာသန္းထြန္းရဲ႕ စကားကို ျပန္ကိုးကားခ်င္ပါတယ္လို႔ ဆရာေမာ္လင္းက ေျပာပါတယ္။သူကိုးကားပံုက “ ေရွးေဟာင္းပစၥည္း၊ ေရွးေဟာင္း ယဥ္ေက်းမႈ အေမြအႏွစ္ေတြကို ထိန္းသိမ္းတဲ့ အခါမွာ Conservation (မေပ်ာက္မပ်က္ေအာင္ ထိန္းသိမ္းတာ)၊ Preservation (ဆက္ျပီး မၿပိဳပ်က္ေအာင္ ကာကြယ္တာ)၊Restoration (မူရင္းပုံစံ မပ်က္ ျပန္တည္ေဆာက္တာ) ဆိုျပီး ရွိတယ္လို႔ ညႊန္ျပၿပီး
“ဒီေတာ့ဗ်ာ ပုဂံေရွးေဟာင္းဗိသုကာလက္ရာေတြ ေပ်ာက္ပ်က္ကုန္ရင္ ဆက္ၿပီး ၿပိဳပ်က္ကုန္ရင္ မူရင္းပံုစံေတြ ေပ်ာက္ကုန္မယ္ဆိုရင္ က်ေနာ္တို႔ ညံ့လို႔ေပါ့ “ လို႔ မာန္အျပည့္နဲ႔ ေျပာဆိုသြားပါတယ္။
ဟုတ္ပါတယ္။ ကေမၻာဒီးယားက အန္ေကာဝပ္တို႔၊ ေရာမတို႔၊ ဂရိတို႔၊ အီဂ်စ္တို႔မွာ က်က်နန မူရင္းအတိုင္း ထိန္းသိမ္းထားၿပီး ကမၻာက ျမတ္ႏိုးေနရတာကို ျမင္ေနရပါတယ္။ ဒီေတာ့ ဗီးနပ္စ္႐ုပ္တုကို လက္တပ္ေပးလိုက္ရင္ ပိုျပည့္စံုသြားမယ္ ထင္ရင္ေတာ့………… လို႔ ဆိုတဲ့ ဆရာေမာ္လင္းရဲ႕စကားကိုပဲ ယူသံုးလိုက္ခ်င္ပါတယ္။
တိတိ၏ စင္ကားပူေရာက္ျမန္မာမ်ားဘေလာက္မွ တဆင့္ကူးယူေဖၚျပပါသည္။
No comments:
Post a Comment