"ဖြံ ့ျဖိဳးမွဳ ရဲ ့အဓိပၸါယ္"

Athenian Ahnyarthar

ဖြံျဖိဳးမွဳကိုအဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုၾကရာတြင္ ျဖတ္သန္းရာေခတ္အလိုက္ အမ်ိဳးမ်ိဳးဖြင့္ဆိုခဲ့ၾကသည္ ကို ေတြ ့ရေပသည္။ Pete ႏွင့္ Hatrick ကဲ့သို ့ေသာဖြံ ့ျဖိဳးမွဳပညာရွင္ႏွစ္ဦးကမူ “ဖြံ ့ျဖိဳးမွဳ” ဟူသည္ “ ပိုမိုေကာင္းမြန္ေသာဘ၀ ကိုရရွိေစျခင္း” (to make a better life) ဟူ၍အတိုခ်ဳပ္ျပန္ဆို ခဲ့ၾကေပေသးသည္။
၂၀၀၀ ျပည့္ႏွစ္ စက္တင္ဘာလ အတြင္းက ေထာင္စုႏွစ္ဖြံ ့ျဖိဳးမွဳရည္မွန္းခ်က္မ်ား (Millennium Development Goals) ကို ကုလသမဂၢတြင္ ခ်မွတ္လိုက္ၾကသည္။ သို ့ျဖင့္ “ဖြံ ့ျဖိဳးမွဳ” (Development) ဟူသည္ လူ ့အဖြဲ ့အစည္းတစ္ခုမွ ရယူအပ္ေသာ၊ အဆုံးမွတ္သာ အေရးၾကီးေသာ၊ ျဖစ္စဥ္တစ္ခု မွ်သာျဖစ္သည္ဟု အလြယ္တကူအဓိပါယ္ဖြင့္ဆုိျပီးသားျဖစ္သြားေတာ့သည္။
ယင္းတို ့အားမည္သို ့မည္ပုံ ရယူမည္နည္းဟူသည္မွာ အေရးမပါသကဲ့သို ့ျဖစ္သြားေတာ့သည္။ အမွန္စင္စစ္ “ဖြံ ့ျဖိဳးမွဳ” ကို မည္သို ့မည္ပုံ အဓိပါယ္ဖြင့္သည္၊ မည္သူေတြက ဖြင့္ဆိုခဲ့ၾကသည္၊ မည္သည့္အတုိင္းအတာအက်ယ္အ၀န္းစေကးျဖင့္ဖြင့္ဆိုခဲ့ၾကသည္္ဟူေသာ အခ်က္မ်ားမွာ ဖြံ ့ျဖိဳးမွဳအေၾကာင္းေျပာၾကလွ်င္ မပါမျဖစ္အေရးၾကီးလွ၏။

"ဖြံ ့ျဖိဳးမွဳ (သို ့) ေမာ္ဒန္ျဖစ္မွဳ (Development as Modernity)"

မ်ားစြာေသာ သူတို ့အတြက္ ေမာ္ဒန္ျဖစ္မွဳ(Modernity) သည္သာ ဖြံ ့ျဖိဳးမွဳဟု နားလည္ေလ့ရွိၾကသည္။ ေမာ္ဒန္က်ျခင္းဆိုသည္ကို္ လည္း သစ္လြင္ျခင္း၊ ေခတ္မွီျခင္း စသည့္ စကားလုံးမ်ားႏွင့္ဆက္စပ္နားလည္တတ္ၾကသည္။ သို ့ဆိုလွ်င္ ေမာ္ဒန္ျဖစ္ျခင္းဟူသည္ အခ်ိန္ကာလ၊ ႏွင့္ ေနရာ အလုိက္ေျပာင္းလဲေနေသာ ယူဆခ်က္မွ်သာျဖစ္သည္ဟုဆိုႏိုင္၏။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ လူမွဳေရး၊ စီးပြားေရး၊ ႏိုင္ငံေရးနွင့္ ယဥ္ေက်းမွဳတို ့ဟူသည္ ရပ္တန္ ့မေန အစဥ္ျဖစ္ပ်က္ေျပာင္းလဲေနေသာ အင္အားစုမ်ားသာျဖစ္ရာ ေနရာတစ္ခုတြင္ ေခတ္မွီေနေသာအရာသည္ အျခားတစ္ေနရာတြင္ ေခတ္ေနာက္က်ေသာအရာျဖစ္ေနတတ္၏။
ပို၍တိတိက်က်ဆိုရလွ်င္ ေမာ္ဒန္ျဖစ္ျခင္းဟူသည္ အေနာက္ဥေရာပအေတြ ့အၾကဳံမ်ားျဖင့္ စီးပြားေရးအေဆာက္အဦႏွင့္ လူမွဳအဖြဲ ့အစည္းကိုတည္ေဆာက္ျခင္းပင္ျဖစ္၏။ တနည္းအားျဖင့္ စက္မွဳေတာ္လွန္ေရး၊ ျမိဳ ့ျပဖြံျဖိဳးျခင္း၊ နည္းပညာကိုတိုးျမွင့္အသုံးျပဳျခင္း စသည့္သြင္ျပင္လကၡဏာမ်ားျဖင့္အတိျပီးျခင္းဟု ဆိုရမည္ျဖစ္၏။ အမွန္တကယ္ေတာ့ ဤအျခင္းအရာတို ့သည္ ေရွးယခင္ကကဲ့သို ့ဘာသာေရးသြန္သင္ခ်က္မ်ားကုိ မ်က္စိမွိတ္မယုံေတာ့ေသာ၊ ကမၻာေလာကၾကီးကို သိပၸံနည္းက်နားလည္ရန္အားထုတ္လာၾကေသာ၊ က်ိဳးေၾကာင္းဆင္ျခင္တုံတရား၏ အေရးပါမွဳကိုသိရွိလာေသာ ၁၇ ရာစုေႏွာင္းပိုင္းကာလ ဥေရာပ အလင္းပြင့္ကာလ (Enlightenment period) ၏ အသီးအပြင့္မ်ားသာ။ ဤသို ့အားျဖင့္ စီးပြားေရး၊ ဥပေဒ၊ ႏိုင္ငံေရး၊ ေဆးပညာ စသည့္နယ္ပယ္မ်ားတြင္လည္း သိပၸံနည္းက်ျခင္းသည္ ေခတ္မွီျခင္း (Modernity) ျဖစ္လာေတာ့၏။ မည္သို ့ပင္ဆိုေစ ဤေမာ္ဒန္ျဖစ္မွဳကိုယ္ႏွိဳက္သည္ပင္လွ်င္ ယဥ္ေက်းမွဳထုံးစံဓေလ့မ်ားကြယ္ေပ်ာက္ျခင္း၊ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ပ်က္ဆီးယိုယြင္းျခင္း၊ စသည့္ ဘ၀အရည္အေသြးက်ဆင္းလာေစသည့္ ပင္မအေၾကာင္းတရားၾကီးတစ္ခုလည္းျဖစ္သည္ကိုလည္း မေမ့အပ္ေပ။

"ဖြံျဖိဳးမွဳ (သို ့) ေဘာဂေဗဒျဖစ္စဥ္ (Development as Economic Process)"

ဖြံ ့ျဖိဳးမွဳကို ေမာ္ဒန္ျဖစ္မွဳ အျဖစ္သတ္မွတ္လိုၾကေသာသူတို ့မွာ မ်ားေသာအားျဖင့္ ေဘာဂေဗဒအျမင္ျဖင့္ၾကည့္ျခင္းဟုဆိုရမည္ျဖစ္၏။ ဤေနရာႏွိဳက္ ႏိုင္ငံတကာအဖြဲ ့အစည္းမ်ား အထူးသျဖင့္ ကမၻာ့ဘဏ္ (World Bank) မွ ဤသို ့ရွဳျမင္ခဲ့ၾကသည္။ ကမၻာ့ႏိုင္ငံမ်ားကို ဖြံ ့ျဖိဳးမွဳေခါင္းစဥ္မ်ားျဖင့္ခြဲျခားရာတြင္ ကမၻာ့ဘဏ္သည္ ေဘာဂေဗဒအသုံး ယူနစ္တစ္ခုျဖစ္သည့္ “တစ္ဦးခ်င္းက်အမ်ိဳးသားစုစုေပါင္းထုတ္ကုန္” (GNP=Gross National Product per capita) ကိုအသုံးျပဳခဲ့ျခင္းျဖင့္ထင္ရွား၏။ ဤတြင္ ၂၀၀၁ ခုႏွစ္ကိုအေျခခံ၍ခြဲျခားခဲ့ရာ- ဆင္းရဲေသာ၀င္ေငြနိမ့္ ႏိုင္ငံမ်ား (low income countries) အား လူတစ္ဦးလွ်င္ တစ္ႏွစ္၀င္ေငြ US$ ၇၄၅ ေအာက္နဲသည့္တိုင္းျပည္မ်ားဟူ၍၎၊ အလယ္အလတ္၀င္ေငြရွိႏိုင္ငံမ်ား (lower middle income countries) မွာ US$ ၇၄၆ မွ ၂၉၇၅ အတြင္းဟူ၍၎၊ ခ်မ္းသာေသာ ၀င္ေငြျမင့္ႏိုင္ငံမ်ား (high income countries) မွာ US$ ၉၂၀၆ အထက္ပိုင္ဆိုင္သူမ်ားဟူ၍၎ ခြဲျခားသတ္မွတ္ခဲ့ေလသည္။ ဤကဲ့သို ့ဖြံ ့ျဖိဳးမွဳကို ေဘာဂေဗဒဆိုင္ရာ ၾကြယ္၀မွဳယူနစ္ျဖင့္တိုင္းတာျခင္း၏ အေၾကာင္းရင္းမွာ ပိုမို၍ၾကြယ္၀ေလေလ အျခားေသာ က်န္းမာေရး၊ပညာေရး၊ အစရွိသည့္ ဘ၀အရည္အေသြးမ်ားကို ပိုမိုရရွိခံစားႏိုင္ေလေလဟု ယူဆထားခ်က္ေၾကာင့္သာျဖစ္၏။ သို ့ဆိုလွ်င္ ဖြံ ့ျဖိဳးမွဳ ဟူသည္ ေဘာဂေဗဒဆိုင္ရာၾကြယ္၀မွဳႏွင့္သာဆိုင္သည့္ကိစၥမွ်သာေလာ။ အျခားေသာ ေပ်ာ္ရြႊင္ခ်မ္းေျမ ့မွဳ (well-being) တို ့မပါေလသေလာ။

"ဖြံ ့ျဖိဳးမွဳ (သို ့) လူသားဖြံ ့ျဖိဳးမွဳ (Development as Human Development)"

၁၉၈၀ ေႏွာင္းပိုင္းကာလမ်ားတြင္ ကုလသမဂၢဖြံ ့့ျဖိဳးမွဳအစီအစဥ္ (UNDP) သည္ လူသားဖြံ ့ျဖိဳးမွဳညႊန္းကိန္း Human Development Index (HDI) ကို တီထြင္အသုံးျပဳလာခဲ့၏။ ဤ HDI တြင္ေဘာဂေဗဒသြင္ျပင္သာမက၊ အျခားေသာ ေပ်ာ္ရႊင္ခ်မ္းေျမ့မွဳတုိ ့ကိုပါေဖာ္ညႊန္းထား၏။ HDI တြင္ အတိုင္းအတာ (dimension) သုံးရပ္ျဖင့္ ဖြံ ့ျဖိဳးမွဳကိုေဖၚညႊန္းရာ ၎တို ့မွာ- ၁) သက္ရွည္က်န္းမာေသာ ဘ၀ (long and healthy life) 2) ပညာသင္ၾကားမွဳႏွင့္အသိပညာဗဟုသုတရွိမွဳ (education and knowledge) ၃)ေကာင္းမြန္ေသာလူေနမွဳဘ၀အဆင့္အတန္း စသည္တို ့ျဖစ္ၾကသည္။ ၁၉၉၀ ခုႏွစ္မွစ၍ UNDP သည္ လူသားဖြံ ့ျဖိဳးမွဳအစီရင္ခံစာ (Human Development Report) ကိုႏွစ္စဥ္ထုတ္ေ၀လာခဲ့ရာ ၎ အစီရင္ခံစာတြင္ ကမၻာ့ႏိုင္ငံတို ့ကို လူသားဖြံ ့ျဖိဳးမွဳ အျမင့္ဆုုံး (high) ၊ အလယ္အလတ္(middle)ႏွင့္ အနိမ့္ဆုံး(low) စသည္ျဖင့္ ခြဲျခားေဖၚျပထား၏။
ဤေနရာႏွိဳက္ ကမၻာ့ဘဏ္၏ GNP ျဖင့္ ခြဲျခားမွဳႏွင့္ UNDP ၏ HDI ျဖင့္ခြဲျခားမွဳတို ့၏ ရလဒ္မ်ားမွာ မ်ားစြာ ဆင္တူၾကသည္ကို ေတြ ့ရ၏။ အေနာက္ဥေရာပႏိုင္ငံမ်ား၊ အေမရိကန္၊ ကေနဒါ၊ဂ်ပန္၊ ၾအစေတးလ် ႏွင့္ နယူးဇီလန္ တို ့မွာ GNP ေရာ HDI ပါ ႏွစ္ခုစလုံးတြင္ ျမင္ ့မားၾကသည္ကိုေတြ ့ရ၏။ အျခားတစ္ဖက္တြင္လည္း ဆာဟာရေဒသအာဖရကန္ႏိုင္ငံမ်ား (Sub-Saharan Africa) သည္လည္း ၀င္ေငြနိမ့္ႏိုင္ငံမ်ား (Low Income Countries) ႏွင့္ လူသားဖြံ ့ျဖိဳးမွဳအနိမ္ ့ဆုံး ႏိုင္ငံမ်ား (Low HDI) ႏွစ္ခုစလုံးတြင္ ပါ၀င္ေနၾကည္ကို ေတြ ့ရ၏။ သုိ ့ဆိုလွ်င္ အဘယ္ေၾကာင့္ GNP ျဖင့္အဆင္ေျပရာတြင္ HDI ကိုထပ္ဆင့္၍ တီထြင္တိုင္းတာရသနည္း။

အမွန္တကယ္ေတာ့ အတိုင္းအတာ ၂ ခုစလုံး၏ ရလဒ္အားလုံးသည္ ထပ္တူက်လွသည္မဟုတ္။ ဥပမာအားျဖင့္ ခ်ီလီႏွင့္အာဂ်င္တီးနားတို ့သည္ GNP အားျဖင့္ အလယ္အလတ္၀င္ေငြရွိႏိုင္ငံမ်ား (middle income countries) မ်ားေခါင္းစဥ္ေအာက္တြင္၀င္ေသာ္လည္း ၎၂ ႏိုင္ငံတို ့သည္ HDI အားျဖင့္ လူသားဖြံ ့ျဖိဳးမွဳအျမင့္ဆုံးတြင္ရွိေနသည္ကိုေတြ ့ၾကရေလ၏။ မွတ္သားဖြယ္ေကာင္းသည္မွာ အိႏၵိယႏိုင္ငံျဖစ္၍ ၎သည္ ၀င္ေငြအားျဖင့္ဆင္းရဲသည့္ low income country ျဖစ္ေသာ္လည္း လူသားဖြံ ့ျဖိဳးမွဳအားျဖင့္ middle HDI ျဖစ္ေနသည္ကိုေတြ ့ရျခင္းပင္။ တနည္းအားျဖင့္ ဖြံ ့ျဖိဳးမွဳဟူသည္ ေဘာဂေဗဒျဖစ္စဥ္တစ္ခု (သို ့) ၀င္ေငြအနဲအမ်ားကိစၥတစ္ခု တည္းမွ်သာ မဟုတ္သည္ကို မီးေမာင္းထိုးျပလိုက္ျခင္းျဖစ္၏။
ဤတြင္ ထြက္လာသည့္ေမးခြန္းမ်ားမွာ- “ဖြံ ့ျဖိဳးမွဳ” ဟူသည္ ဤသို ့ တႏိုင္ငံလုံးအတိုင္းအတာ (national scale) ျဖင့္တိုင္းတာအပ္ေသာ၊ ႏိုင္ငံေတာ္အဆင့္ႏွင့္သာစပ္ဆိုင္ေသာ ကိစၥမွ်သာေလာ။ ေနရာအကြာအေ၀းအားျဖင့္ေရာ လူမွဳေရးအားျဖင့္ေရာ မညီမွ်မွဳမ်ားကို ထဲ့သြင္းစဥ္းစားျခင္းမရွိေသာ အရာေပေလာ။ လူမ်ားစုျပည္သူလူထုၾကီး၏ ဖြံျဖိဳးမွဳအေပၚခံစားနားလည္မွဳမ်ားႏွင့္ ၎တို ့ကိုယ္တိုင္၎တို ့၏ဘ၀ကို စီမံျပဳျပင္ေျပာင္းလဲလိုသည့္အာသီသကို ထဲ့သြင္းစဥ္းစားျခင္းမျပဳပဲထားေသာအရာေပေလာ။

"ဖြံ ့ျဖိဳးမွဳ နွင့္ အတိုင္းအတာနယ္ပယ္ (သို ့) စေကး ၏အေရးပါမွဳ (Development and Inequalities)"

အမွန္စင္စစ္ ဖြံ ့ျဖိဳးမွဳ ကို မ်ားလွစြာေသာ စေကးမ်ားျဖင့္ စဥ္းစားရွဳျမင္ႏိုင္၏။ တစ္ဦးခ်င္းအလိုက္ (individual)၊ ရပ္ရြာအဆင့္ (community)၊ ေဒသဆိုင္ရာ(region)၊ ႏိုင္ငံေတာ္အဆင့္ (national)၊ ကမၻာလုံးဆိုင္ရာ (global) စသျဖင့္ စေကးမ်ိဳးစုံျဖင့္ ရွဳျမင္တတ္ဖို ့လုိေပ၏။ သည့္အတြက္ေၾကာင့္ပင္ ဖြံ ့ျဖိဳးမွဳ အားအဓိပါယ္ဖြင့္ဆိုၾကရာႏွိဳက္ သုံးစြဲသည့္ စေကးကြားျခားသေလာက္ နားလည္မွဳကြဲလြဲကြာျခားႏိုင္၍ ဖြံ ့ျဖိဳးမွဳအားခ်ဥ္းကပ္သည့္လမ္းအသြယ္သြယ္သည္လည္း မည္သည့္စေကးနယ္ပယ္ျဖင့္သြားလိုသနည္းအေပၚတြင္ လုံး၀မူတည္ေနေပေတာ့သည္။ ဥပမာအားျဖင့္ ႏိုင္ငံအဆင့္ (national scale) ဖြံ ့ျဖိဳးမွဳကိန္းဂဏန္းမ်ားကို ၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ ၎တိုင္းျပည္အတြင္းရွိ ေဒသဆိုင္ရာအဆင့္ရွိ(regional level) ကြဲျပားကြာျခားမွဳမ်ားကို မသိျမင္ႏိုင္ေပ။ (ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ GNP (သို ့) HDI ကိုသိရုံျဖင့္ ခ်င္းျပည္နယ္ႏွင့္ ရန္ကုန္တိုင္းတို ့၏ GNP/HDI ကြာျခားခ်က္ကို မသိႏိုင္ဟူလို။)

သည့္အတြက္ေၾကာင့္ပင္ ေနရာေဒသအလုိက္ မညီမွ်မွဳမ်ား (Spatial Inequalities) သည္ ဖြံ ့ျဖိဳးမွဳအေၾကာင္းေျပာၾကဆိုၾကလွ်င္ အခရာက်ေသာအခ်က္ (key factor) အျဖစ္ပါ၀င္လာစျမဲျဖစ္ေတာ့၏။ ဤႏွိဳက္ မွတ္သားစရာမွာ အခ်ိဳ ့ေသာ ဖြံ ့ျဖိဳးမွဳပုံစံမ်ား (Development forms) သည္ အရပ္ေဒသတြင္းမညီမွ်မွဳမ်ား (spatial inequalities) ကိုျဖစ္ေစတတ္၍ အခ်ိဳ ့သည္ ေလ်ာ ့က်ေစတတ္ေလ၏။

မညီမွ်မွဳမ်ား (inequalities) ကို Gini Coefficient ျဖင့္တိုင္းတာ ၍ ဤတြင္ ျဖန္ ့ျဖဴးျခင္း (Distribution/ Wealth Distribution) သည္အေရးပါ၏။ ႏိုင္ငံအဆင့္အတြက္ GNP ႏွင့္ HDI ညႊန္းကိန္းတို ့သည္ ေက်နပ္အားရဖြယ္ေကာင္းႏိုင္ေသာ္လည္း အႏွီႏိုင္ငံတြင္းရွိ လူတိုင္းသည္ ၎ GNP/HDI ကိုရရွိသုံးေဆာင္ခံစားေနႏိုင္ၾကသည္ မဟုတ္သည္ကိုမူ သတိျပဳၾကရေပမည္။ ျမင့္မားေသာ စီးပြားေရးဖြံ ျဖိဳးတိုးတက္မွဳ (Economic Development) ရရွိျခင္းသည္ ၎ႏိုင္ငံအတြင္းတြင္ ညီမွ်မွဳ (equality)ျမင့္မားေနသည္ဟု မည္သို ့မွ်အာမမခံႏိုင္ေပ။ တနည္းအားျဖင့္ ခ်မ္းသာေသာႏိုင္ငံတစ္ခုရွိ တိုင္းသူျပည္သားတိုင္းသည္ ညီတူမွ်တူ ခ်မ္းသာၾကသည္မဟုတ္ဟုဆိုလို၏။ အျပန္အလွန္အားျဖင့္ ညီမွ်မွဳ (Equality) ျမင့္မားေသာ ႏိုင္ငံတိုင္းလည္း ခ်မ္းသာၾကသည္မဟုတ္ ဆင္းရဲေသာႏိုင္ငံလည္းျဖစ္ႏိုင္ေပသည္။ သည့္အျပင္ ၀ိုင္းပယ္ျခင္း (Marginalization)၊ ဆင္းရဲမြဲေတမွဳ (poverty)၊ အခြင့္အလမ္းနဲပါးျခင္း(disadvantage) စသည့္ ျပႆနာတို ့သည္လညး္ တစုံတရာေသာကမၻာ့ ေနရာေဒသတို ့တြင္ ကြက္၍ျဖစ္ေနတတ္သည္မဟုတ္။ ဆင္းရဲခ်မး္သာႏိုင္ငံမေရြး၊ ပစၥ ႏၱရစ္၊ မဇၥ်ိမ မခြဲျခား ကမၻာ့အရပ္ေဒသတိုင္းတြင္ရွိတတ္သည္ကိုလည္းသတိျပဳရေပမည္။

ႏိုင္ငံတစ္ခုအတြင္း အရပ္ေဒသအလိုက္မညီမွ်မွဳကို ေျပာဆိုၾကရာတြင္ ျမိဳ ့ျပ-ေက်းလက္ မညီမွ်မွဳ (urban-rural inequality) မွာ ပင္မအေၾကာင္းတရားတစ္ခုျဖစ္၏။ မည္ကဲ့သို ့ေသာ လူမွဳစီးပြားညႊန္းကိန္းမ်ားျဖင့္တိုင္းတိုင္း ျမိဳ ့ျပ-ေက်းလက္ ကြာဟမွဳ လမ္းေၾကာင္းမွာ ထင္ရွားရွင္းလင္းစြာျမင္ၾကရျမဲျဖစ္၍ ေက်းလက္ေနသူတို ့သည္ ျမိဳ ့ျပေနသူတို ့ထက္ အေျခအေနပိုဆိုးၾကေပသည္။ မည္သို ့ပင္ဆိုေစ ဤကဲ့သို ့ေသာ ကြဲျပားမွဳကို အခ်က္သုံးခ်က္ျဖင့္ သတိၾကီးစြာထား၍ သုံးသပ္ၾကရမည္ျဖစ္၏။ ပထမအခ်က္မွာ- ဆင္းရဲမြဲေတမွဳညႊန္းကိန္း (poverty indicators) မ်ားကိုယ္ႏွိဳက္ကပင္ ျပႆာနာရွိေနျခင္းျဖစ္၏။ ဥပမာအားျဖင့္- ေက်းလက္တြင္ ၀င္ေငြအားျဖင့္ ျမိဳ ့ျပထက္ နိမ့္ပါးေသာ္လည္း လူေနမွဳစရိတ္တြင္ေက်းလက္သည္ ျမိဳ ့ၾကီးမ်ားထက္ မ်ားစြာပို၍သက္သာ၏။ ထို ့ျပင္ ေက်းလက္တြင္ အစားအေသာက္အတြက္ကုန္က်စားရိတ္မၾကီးမားလွေပရာ အပိုေငြစုႏိုင္ေပေသး၏။ ဒုတိယအခ်က္အားျဖင့္ ေက်းလက္-ျမိဳ ့ျပ ကြဲကြဲျပားျပားကတၱျခားထားမွဳမွာ စာရင္းအင္းဂဏန္းမ်ားက (statistics) ညႊန္ျပသကဲ့သို ့အျမဲ ရွင္းလင္းျပတ္သားျခင္းမရွိမူပဲ ေက်းလက္ႏွင့္ျမိဳ ့ျပၾကား ကြင္းဆက္မ်ား မ်ားစြာရွိေနျခင္းျဖစ္၏။ ထို ့အျပင္ ေတာမွျမိဳ ့သို ့ ရာသီအလိုက္ေျပာင္းေရႊ ့မွဳမ်ား (seasonal migration) မွာလည္း ထင္ရွားစြာရွိ၏။ ေနာက္ဆုံးအခ်က္အားျဖင့္ ျမိဳ ့ျပလူဦးေရမ်ားေသာ လက္တင္အေမရိကႏိုင္ငံတို ့တြင္မူ (ေက်းလက္ေဒသဆင္းရဲမြဲေတမွဳျမင့္မားေသာ္လည္း) ဆင္းရဲမြဲေတမွဳျပႆနာမွာ ျမိဳ ့ျပျပႆနာျဖစ္လာေနျခင္းျဖစ္၏။

"ဖြံ ့့ျဖိဳးမွဳ (သို ့) လူမွဳေရးေျပာင္းလဲမွဳ (Development as Social Change)"

ဤတြင္လည္း ဖြံ ့ျဖိဳးမွဳႏွင့္ပတ္သက္၍ ေနာက္ထပ္ထြက္လာသည့္ေမးခြန္းတစ္ခုမွာ- အရပ္ေဒသမညီမွ်မွဳ (spatial inequality) မွ်သာမဟုတ္ လူမွဳေရးမညီမွ်မွဳ (social inequality) သည္လည္းအေရးမပါသေလာ ။ ဖြံ ့ျဖိဳးမွဳအသီးအပြင့္မ်ားကို ရယူခံစားခြင့္မရွိေအာင္ဖယ္ထုတ္ထားျခင္း (သို ့) လူမွဳေရးမညီမွ်မွဳကုိ ခံစားရဆုံးေသာသူမ်ားမွာ ကမၻာတ၀ွမ္းလုံးတြင္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားသာျဖစ္သည္ကိုသိရေပမည္။ အလားတူ တိုင္းျပည္တစ္ခုအတြင္းတြင္လည္း လူမ်ိဳးစုအခ်ိဳ ့တို ့သည္အခြင့္အလမ္းမ်ားကင္းမဲ့ျခင္း၊ ဖြံ ့ျဖိဳးစီမံကိန္းမ်ားရွိ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ခ် ျဖစ္စဥ္မ်ားတြင္ ပါ၀င္ခြင့္မေပးျခင္း စသည့္ လူမွဳေရးမညီမွ်မွဳမ်ားကို ၾကဳံေတြ ့ႏိုင္ေပသည္။ အက်ိဳးဆက္အားျဖင့္ ယဥ္ေက်းမွဳ ထုံးတမ္းစဥ္လာ ဓေလ့စရုိက္မ်ားပ်က္သုဥ္းလာျခင္း၊ မိမိကိုယ္ကိုအေလးအျမတ္ထားမွဳ (self-esteem)၊ႏွင့္ ကိုယ့္ကိုယ္ေလးစားတန္ဖိုးထားမွဳ (self-respect) တို ့ယုတ္ေလ်ာ့လာေပလိမ့္မည္။ ဤသို ့ေသာ အေၾကာင္းအခ်က္တို ့ေၾကာင့္ပင္ လူမွဳေရးကြဲျပားျခားနားမွဳမ်ား (social diversity) ကိုမည္သို ့ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းမည္ဆိုသည့္နည္းလမ္းသည္ ဖြံ ့ျဖိဳးမွဳ အေတြးအျမင္လမ္းေၾကာင္းတြင္ အဓိကေသာ့ခ်က္ေနရာႏွိဳက္ရပ္တည္လာေတာ့သည္။ တနည္းအားျဖင့္လူမွဳေရးအေျပာင္းအလဲအားမည္ကဲ့သို ့ျပဳလုပ္သနည္းသည္ပင္လွ်င္ ဖြံျဖိဳးမွဳအေလ့အက်င့္မ်ားကို လက္ေတြ ့အေကာင္အထည္ေဖၚသည့္ေနရာတြင္သာမက ဖြံ ့ျဖိဳးမွဳအား မည္သို ့မည္ပုံအဓိပါယ္ဖြင့္ဆိုနားလည္သနည္းဟူသည့္္ကိစၥတြင္ပါ မ်ားစြာအခရာက်သည့္ အေၾကာင္းျခင္းရာတစ္ခုျဖစ္ေတာ့၏။
-----------------------------------

Katie Willis ေရးသား၍ Routledge တိုက္ထုတ္ျဖစ္သည့္ “Theories and Practices of Development” စာအုပ္ကို အဓိကမွီျငမ္းျပဳ၍ ေရးသားထားပါသည္။ ရြက္ပုန္းသီး လီကြမ္းယူး မ်ိဳးဆက္သစ္မ်ားအတြက္ ရည္ရြယ္ပါသည္။