အခန္း(၇) အစားအစာ၊ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရး ၊ အိမ္ယာႏွင္႔ အလုပ္အကိုင္(၂)

by မင္းခက္ရဲ (Min Khet Ye) on Monday, December 10, 2012 at 12:41am ·

က်န္းမာေရး

            က်န္းမာေရးအခြင္႔အေရးဆုိတာ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ဟာ က်န္းမာေနရမယ္ဆုိတဲ႔   အခြင္႔အေရးမ်ဳိးကုိ မဆုိလုိဘူး။  ကုလသမဂၢက ကၽြမ္းက်င္သူပညာရွင္ ေပါလ္ဟန္႔က က်န္းမာေရးအခြင္႔အေရးကုိ အဓိပၸာယ္ဖြင္႔ဆုိတယ္။

“ထိေရာက္ၿပီးျပည္႔စုံေကာင္းမြန္တဲ႔  က်န္းမာေရးစနစ္ ၊က်န္းမာေရးေစာင္႔ေရွာက္မႈေတြကုိ ႏုိင္ငံနဲ႔ ေဒသအရ ဦးစားေပးအရာေတြ အျဖစ္သတ္မွတ္ျခင္း နဲ႔ အာလုံး ခ်ည္းကပ္ခြင္႔ရွိေစတဲ႔ အခြင္႔အေေ၇းမ်ဳိးျဖစ္တယ္”

            သူက “ခ်ည္းကပ္ႏုိင္ခြင္႔”ကုိ အသုံးျပဳၿပီး က်န္းမာေရးအခြင္႔အေရးကုိ ေထာက္ျပတယ္ ။

“က်န္းမာေရး ေစာင္႔ေရွာက္မႈကို အားလုံးခ်ည္းကပ္ႏုိင္မႈရွိရမယ္။ ခ်မ္းသာသူမ်ားသာမက ဆင္းရဲသူမ်ားပါ၊ လူမ်ဳိးစုႀကီးမ်ားသာမက လူနည္စုမ်ားႏွင္႔ တိုိင္းရင္းသားမ်ားပါ၊  ၿမိဳ႕ျပတြင္ေနထုိင္သူမ်ားသာမက ေ၀းကြာေသာ ေက်းလက္ေဒသေနသူမ်ားပါ၊ ေယာက္်ားမ်ားသာမက မိန္းမမ်ားပါ အလြယ္တကူရရွိႏုိင္ရမယ္။ အခြင္႔အလမ္းမဲ႔ေနေသာ တသီးပုဂၢလလူသားနဲ႔ လူ႔မႈအသုိင္းအ၀န္းမ်ားကပါ ရရွိခံစားနုိင္ရမယ္။”

            စီးပြားေရး ၊လူမႈေရးနဲ႔ ယဥ္ေက်းမႈအခြင္႔အေရးဆုိရာ ကုလသမဂၢအခြင္႔အေရး ကုလသမဂၢေကာ္မတီက  ကုလသမဂၢသေဘာတူစာခ်ဳပ္မွာပါ၀င္တဲ႔  က်န္းမာေရးအခြင္႔အေရး အေပၚ အနက္ျပန္ဖြင္႔ဆုိပုံ ကုိ ဖြံ႔ၿဖဳိးေအာင္လုပ္ခဲ႔တယ္။ သူတုိ႔ေတြက ကၽြန္ေတာ္အထက္မွာ ေဆြးေႏြးခဲ႔တဲ႔ အရာေတြျပည္႔စုံဖုိ႔ ၊ အကာအကြယ္ေပးဖုိ႔၊ ေလးစားဖုိ႔ ဆုိတဲ႔ ကတိက၀တ္သုံးခုကုိ အၿပဳိင္ခ်မွတ္ထားတယ္။ သူတုိ႔ရဲ႕ က်န္းမာေရးအခြင္႔အေရးကုိ အနက္ျပန္ပုံအေပၚ ေအာက္ပါ အတုိင္း အတုိခ်ဳံ႕ႏုိင္တယ္။

            ပထမဆုံး၊ ေလးစားမႈကုိျပဖုိ႔ရာ ကတိက၀တ္ဟာ ႏုိင္ငံေတာ္ေတြက ကုိယ္စိတ္ႏွစ္ျဖာခ်မ္းသာၿပီး ေပ်ာ္ရႊင္ေအးခ်မ္းစြာ ေနထုိင္ခြင္႔အခြင္႔အေရး ကုိ အကာအကြယ္ေပးႏုိင္ဖုိ႔ လုိအပ္တယ္။ ဒါေၾကာင္႔ ႏုိင္ငံေတာ္ဟာ က်န္းမာေရးအခြင္႔အေရးကို ေလးစားဖုိ႔ ကတိက၀တ္ေတြေအာက္မွာအလုပ္လုပ္ရတယ္။  က်န္းမာေရး အခြင္႔အေရးေတြ အတြက္လုပ္ကုိင္တဲ႔ ေနရာမွာ (၁) က်န္မားေရးကို အကာအကြယ္ေပးျခင္း ၊ကုသေပးျခင္း၊ နာက်င္မႈကုိ ေလ်ာ႔က်ေစတဲ႔ ေဆး၀ါးကုသမႈေပးျခင္း စတဲ႔အရာေတြကုိ လူသားအားလုံးခ်ည္းကပ္ႏုိင္ခြင္႔ အေပၚျငင္းပယ္ျခင္း ၊ ကန္႔သတ္ျခင္းကေန ေရွာင္ရွားရမယ္။ (၂) အစဥ္အလာ က်န္းမာေရးေစာင္႔ေရွာက္ကာကြယ္မႈ၊ကုသမႈနဲ႔ ေဆး၀ါးေတြကုိ ေနွာင္႔ယွက္ျခင္း၊ တားျမစ္ပိတ္ပင္ျခင္းကုိ မလုပ္ရဘူး (၃)  အႏၱာရယ္ရွိတဲ႔ ေဆး၀ါးေတြကုိ ေစ်းကြက္မွာ ျဖန္႔ျဖဴးျခင္းကေန ကင္းေ၀းေအာင္လုပ္ရမယ္။(၄)  အတင္းအဓမၼေဆး၀ါးေစာင္႔ေရွာက္မႈမ်ဳးိကုိ ေရွာင္ၾကဥ္ရမယ္။(၅)။ပဠီသေႏၶတားျခင္း၊  တျခားေသာ လိင္ပုိင္းဆုိင္ရာ က်န္းမာေရးနဲ႔ ကေလးေမြးဖြားနည္းလမ္းေတြကုိ ခ်ည္းကပ္ႏုိင္ခြင္႔အေပၚ ကန္႔သတ္မႈေတြ မလုပ္ရဘူး (၆) က်န္းမာေရးနဲ႔ ဆက္စပ္ေနတဲ႔ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြကုိ ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိရွိ မွားယြင္းကုိယ္စားျပဳျခင္း ၊ ဆုိင္းင႔ံထားျခင္း ၊ တားျမစ္ပိတ္ပင္ျခင္းမ်ဳိးမလုပ္ရဘူး။(၇) က်န္းမာေရးနဲ႔ ဆက္စပ္ေနတဲ႔ ျပႆနာရပ္ေတြမွာ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ျခင္း၊ လိင္ပညာေပးႏွင္႔ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြကုိ တားျမစ္ပိတ္ပင္ျခင္းေတြကေန ကင္းေ၀ရမယ္။

            ဒုတိယတစ္ခုက၊ ကာကြယ္ဖုိ႔ရာ ကတိက၀တ္ေတြကုိ နုိင္ငံေတာ္ကေပးအပ္ရမယ္။ လုံေလာက္တဲ႔ က်န္းမာေရးအခြင္႔အေရးေတြကုိ  တတိယအင္အားစုေတြ ၀င္ေရာက္ေႏွာင္႔ယွက္ျခင္း ကေန ကင္းေ၀းေအာင္ နုိင္ငံေတာ္က အကာအကြယ္ေပးရမွာျဖစ္တယ္ ။ အကာအကြယ္ေပးဖုိ႔ ကတိက၀တ္ေတြကုိ ေဖာ္ေဆာင္ဖုိ႔ ႏုိင္ငံေတာ္ရဲ႕ တာ၀န္ေတြက (၁) ဥပေဒျပဳေပးရမယ္ ဒါမွမဟုတ္ တတိယအင္းအားစုေတြက ေပးအပ္တဲ႔ က်န္းမာေရးနဲ႔ ဆက္စပ္ေနတဲ႔ ၀န္ေဆာင္မႈေတြနဲ႔ ေစာင္႔ေရွာက္မႈေတြကုိ  ညီတူညီမွ်ခ်ည္းကပ္ႏုိင္ခြင္႔ရဖုိ႔ ကိစၥတစ္ခ်ဳိ႕ကုိ ျပဳလုပ္ေပးရမယ္။ (၂)  ပုဂၢလိက က်န္းမာေရဌာနေတြေၾကာင္႔ က်န္းမာေရးအေထာက္အကူပစၥည္းေတြ ညီမွ်မႈ ၊ လက္ခံႏုိင္စြမ္း၊  ခ်ည္းကပ္မႈ နဲ႔ ရရွိႏုိင္မႈ စတဲ႔ ေအေလးလုံးကုိ ၿခိမ္းေျခာက္မယ္႔အရာေတြကုိ  တားဆီးႏုိင္ရမယ္။ (၃)  တတိယအုပ္စုေတြရဲ႕ ေဆး၀ါးနဲ႔ ေဆးပစၥည္းေတြကုိ ထိန္းခ်ဳပ္ႏုိင္ရမယ္။ (၄) အာနည္းခ်ိနဲ႔တဲ႔ အုပ္စုေတြ ဒါမွမဟုတ္ ေဘးဖယ္ထုတ္ခံ အုပ္စုေတြ အထူးသျဖင္႔ မိန္းမ ၊ကေလး ၊ ၿမီးေကာင္ေပါက္နဲ႔ သက္ႀကီးရြယ္အုိေတြကုိ  အကာအကြယ္ေပးဖုိ႔ တရား၀င္ျပဳလုပ္ထား ရမယ္။

            ေနာက္ဆုံးတစ္ခုကေတာ႔ က်န္းမာေရးအခြင္႔အေရးျပည္႔၀ဖုိ႔အတြက္ ကတိက၀တ္ေတြျဖစ္ၿပီး ဒီအတြက္ နုိင္ငံေတာ္က  တသီးပုဂၢလလူသားေတြနဲ႔ လူအုပ္စုေတြ က်န္းမာေရးအခြင္႔အေရးမွာ ေပ်ာ္ရႊင္ေအးခ်မ္းစြာေနထုိင္ခြင္႔ရဖုိ႔ အျပဳသေဘာေဆာင္တဲ႔ လုံၿခဳံမႈေတြ ေပးအပ္ရမယ္။ (၁) အစုိးရက ႏုိင္ငံေရးနဲ႔ ဥပေဒေရးေတြမွာ က်န္းမာေရးအခြင္႔အေရး အတြက္ လုံေလာက္တဲ႔ အသိအမွတ္ျပဳမႈ ကုိေပးအပ္ရမယ္။ အထူးသျဖင္႕ ဥပေဒျပဳမႈအတြင္းကေန ေပးအပ္ရမယ္။ (၂)  က်န္းမာေရးအခြင္႔အေရးကုိ နားလည္ဖုိ႔အတြက္ အမ်ဳိးသား က်န္းမာေရးေပၚလစီကုိ အေသးစိတ္ေရးဆြဲၿပီးလုိက္နာ က်င္႔သုံးၾကရမယ္။ (၃)  ကူးစက္ေရာဂါကုိ ကာကြယ္ဖုိ႔အတြက္ ပရုိဂ၇မ္ေတြ ခ်မွတ္ေဖာ္ေဆာင္ရမယ္။ (၄) အဟာရျပည္႔၀ၿပီး အႏၱာရယ္ကင္းတဲ႔ အစားအစာ ၊ ေသာက္ေရ ၊အေျခခံက်န္းမာေရးဌာန ၊ နဲ႔ လုံေလာက္တဲ႔ ေနအိမ္  ဘ၀အေျခအေနေတြ အပါအ၀င္  က်န္မားေရးအေျခခံေတြကုိ လူတုိင္းခ်ည္းကပ္ႏုိင္ရမယ္။ (၅) ဆ၇ာ၀န္နဲ႔ ေဆးအမႈ အထမ္းေတြကုိ သင္႔တင္႔တဲ႔ သင္တန္းေပးၿပီး ေဆးရုံ ၊ ေဆးခန္း ၀န္ထမ္းအေရအတြက္နဲ႔ က်န္းမာေရးအေထာက္အကူ ပစၥည္းေတြကုိ ႏုိင္ငံအႏွံ႔ ညီတူညီမွ်ျဖန္႔ေ၀ေပးရမယ္။(၆)  လူအားလုံးတတ္နုိင္တဲ႔  အစုိးရနဲ႔ ပုဂၢလိက ဒါမွမဟုတ္ ႏွစ္ခုေပါင္း က်န္းမာေရး အာမခံေတြ ထားရွိရမယ္။ (၇) ေဆး၀ါးသုေတသန နဲ႔ က်န္းမာေရးပညာေပး တုိးတက္ရမယ္။ (၈) အိပ္ခ်္အုိင္ဗြီ ၊ ေအအုိင္ဒီအက္စ္၊ လိင္နဲ႔ ကေလးေမြးဖြားမႈေတြ၊  အိမ္တြင္း အၾကမ္းဖက္မႈ နဲ႔ အရက္ေသာက္ အၾကမ္းဖက္ျခင္း၊စီးကရက္ မူးယစ္ေဆး၀ါးနဲ႔ အျခားအႏၱာရယ္ရွိတဲ႔ အရာေတြ သုံးစြဲျခင္းေတြနဲ႔ စပ္လ်ဥ္းတဲ႔  သတင္းအခ်က္အလက္ေပးေရး ဌာနေတြရွိေနရမယ္။

            အထက္ပါအရာေတြဟာ စာရြက္ေပၚမွာေတာ႔ ၿပီးျပည္႔စုံပါတယ္။ ဒါေပမယ္႔အစုိးရဘယ္လုိအေကာင္အထည္ေဖာ္ မလဲ ဆုိတဲ႔ အပုိင္းေပၚမွာလည္း မွီတည္ေနတယ္။ အစုိးရအမ်ားစုကေတာ႔ အထက္ပါအရာေတြ တုိးတက္ေအာင္ ရွိသမွ်အရင္းအျမစ္ေတြကုိ ေဖာ္ျပၿပီး သူတုိ႔ အေကာင္းဆုံးလုပ္ကုိင္ေနပါတယ္ ဆုိၾကတယ္။ ဒါေၾကာင္႔လည္း ဟန္႔ နဲ႔ အျခားေသာ ပုဂၢိဳလ္တစ္ခ်ဳိ႕က  အစုိးရေတြ တကယ္လုပ္မလုပ္ တုိင္းတာဖုိ႔အတြက္  တာ၀န္ယူမႈေဖာ္ျပတဲ႔ သရုပ္ျပပုံစံတစ္ ရပ္ ၀ါ စံညြန္းကိန္းေခၚ စံပုံစံအတုိင္းအတာတစ္ခုကုိ ဖြံ႕ၿဖဳိးဖုိ႔ စတင္ခဲ႔တယ္။ အဲဒီ စံညြန္းကိန္းေတြနဲ႔ က်န္းမာေရးအခြင္႔အေရး အေကာင္အထည္ေဖာ္မႈ ဒါမွမဟုတ္ ဆုတ္ယုတ္က်ဆင္းမႈေတြကုိ ထိန္းခ်ဳပ္ၾကတယ္ ။ေဖာ္ျပၾကတယ္။  လုိအပ္ရင္ ျပဳျပင္ၾကတယ္။                                                                                                               အခုအထိေျပာေနတဲ႔ က်န္းမာေရးအခြင္႔အေရးကုိ အျပဳသေဘာေဆာင္လုပ္ကုိင္မႈအေၾကာင္းမွာ  လူ႔အခြင္႔အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈအတြက္ တရားေရးအရ ၀င္ေရာက္ဖိအားေပး ျပဳျပင္တာေတြ မရွိေသးပါဘူး။  ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ဒီေနရာမွာ စဥ္းစားေနတဲ႔ ပုံစံက  က်န္းမာေရးနဲ႔ကုန္သြယ္ေရး ဖြံ႕ၿဖဳိးတုိးတက္မႈ ျပႆနာရပ္ေတြကုိ တာ၀န္ယူျခင္း  ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ျခင္း၊  ခြဲျခား ဆက္ဆံမႈမရွိျခင္း ၊ အားျဖည္႔ျခင္းနဲ႔  နုိင္ငံတကာ ဥပေဒစံႏႈန္းေတြနဲ႔ ခ်ိတ္ဆက္ျခင္း စတဲ႔ အခြင္႔အေရးအေျခခံ ခ်ည္းကပ္ပုံ အရ စဥ္းစားၾကည္႔ေနတာသာျဖစ္တယ္။                                                                             က်န္းမာေရးအခြင္႔အေရးနဲ႔ပတ္သတ္တဲ႔ ေခတ္ၿပိဳင္မွာ ျဖစ္ေပၚေနတဲ႔ ပဠိပကၡတစ္ခုကေတာ႔ ႏုိင္ငံစုံ ေဆး၀ါးကုမၼဏီႀကီးေတြရဲ႕ အသိပညာဆုိင္ရာပုဂၢလိကပုိင္ဆုိင္မႈအခြင္႔အေရး(Intellectual property right)နဲ႔ ထိပ္တုိက္ ေတြ႕ ဖုိ႔ ျဖစ္လာတာပါပဲ။  ႏုိင္ငံေတာ္က သူတုိ႔ရဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအတြင္း ဥပေဒအရ  လူ႔အဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ေကာင္းက်ဳိး ခ်မ္းသာကုိ အာမခံေပးမယ္႔ “အသိပညာဆုိင္ရာ ပုဂၢလိကပုိင္ဆုိင္မႈ အခြင္႔အေရး” ကုိ အကာအကြယ္ေပးဖုိ႔ တာ၀န္ေတြ ရွိေကာင္းရွိမယ္ ။ ဒါေပမယ္႔ အသိပညာဆုိင္ရာ ပုဂၢလိကပုိင္ဆုိင္မႈ အခြင္႔အေရးဟာ ညွင္းပန္းနွိပ္စက္မခံရခြင္႔ အခြင္႔အေရးလုိ အႀကြင္႔မဲ႕ ယူနီဗာဆယ္အခြင္႔အေရး မဟုတ္ဘူး။  ေဆး၀ါးေတြကုိ ေရာင္းခ်ၿပီးရလာတဲ႔ ကုမၼတီရဲ႕ အျမတ္ဟာ ေနာက္ထပ္သုေတသနနဲ႔ ဖြံ႕ၿဖဳိးမႈေတြအတြက္ ေငြေၾကးေထာက္ပံ႔ႏုိင္တယ္ ။ က်န္းမာေရးအခြင္႔အေရး အေပၚလူတုိင္းခ်ည္းကပ္ခြင္႔ ဆုိတာအတြက္  ႏုိင္ငံေတာ္က ကုမၼတီရဲ႕ လူ႔အခြင္႔အေရးကုိ ဖိအားေပးေနရတဲ႔ သေဘာပဲ။ ခုထက္ထိေတာ႔ ဒီျပႆနာရပ္ဟာ  အၿပဳိင္အဆုိင္ျဖစ္ေနတဲ႔ အခြင္႔အေရးေတြကုိ ဥပေဒအရဖိအားေပးျခင္းထက္ ႏုိင္ငံေရး အျပဳအမူေတြအေပၚထုတ္စရာ ေမးခြန္းအျဖစ္က်န္ရစ္ေနေသးတယ္။ ေဆးကုမၼဏီ ေတြကုိ ေအာင္ျမင္စြာ ဆန္႔က်င္နုိင္တဲ႔ တုိက္ပြဲတစ္ခုရွိတယ္ ။  ေဆးကုမၼဏီေတြက နယ္လ္ဆင္မင္ဒဲလားရဲ႕ ေတာင္အာဖရိက အစုိးရဟာ ကုမၼဏီေတြရဲ႕ အသိပညာဆုိင္ရာ ပုဂၢလိကပုိင္ဆုိင္မႈအခြင္႔အေရးကုိ မကာကြယ္ႏုိင္ဘူးဆုိတဲ႔ စြပ္စြဲခ်က္အေပၚ ျပန္လည္ ဆန္႔က်င္တဲ႔ တုိက္ပြဲပါပဲ။တစ္ဖက္မွာလည္း  အသိပညာဆုိင္ရာ ပုဂၢလိကပုိင္ဆုိင္မႈကုိ ကာကြယ္ဖုိ႔လုပ္ထားတဲ႔ ကုန္သြယ္ေရးဥပေဒ စည္းမ်ဥ္းေတြ၊ ကမၻာ႔ကုန္သြယ္ေရးအဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ ႏုိင္ငံတကာ ကုန္သြယ္ေရး အဆက္အစပ္ေတြမွာ ႏုိင္ငံေတာ္က က်န္းမာေရးေစာင္႔ေရွာက္မႈေတြအတြက္ မွ်တေအာင္လုပ္ေပးဖုိ႔ရာ သေဘာတူညီထားတာေတြရွိပါတယ္။  ဒီပရုိစီဂ်ာသစ္ ေအာက္မွာ အလုပ္မေနရလုိင္စင္ေတြအရ ေဆး၀ါးေတြ ထုတ္လုပ္ၿပီး တင္ပုိ႔ခြင္႔ရွိသလုိ လုိအပ္ရင္ အစုိးရက အသုံးျပဳ ခြင္႔ရွိပါတယ္။ အေရးႀကီးတဲ႔ ေဆး၀ါးေတြကုိ အသုံးျပဳနုိင္ခြင္႔ကေတာ႔ ႀကီးမားတဲ႔ စိန္ေခၚမႈတစ္ရပ္အေနနဲ႔ က်န္ရွိေနပါတယ္။ ၂၀၀၅အကုန္မွာ ဆဟာရဇုံပုိင္း အာဖရိကမွာ အိပ္ခ်္အိုင္ဗီြဗိုင္ကုသဖုိ႔ ေဆး၀ါးလုိအပ္မႈ ၁၇ရာခုိင္ႏႈန္းကုိသာ ရရွိႏုိင္ခ႔ဲတယ္ ။

ေဘာင္-ကုိယ္၊ စိတ္က်န္းမာမႈကုိ အျမင္႔မားဆုံးရရွိၿပီး ေပ်ာ္ရႊင္စြာေနထုိင္ႏုိင္မႈကုိ လူတုိင္းရရွိရန္အတြက္ ၂၀၀၆ အထူးအစီရင္ခံစာ

            လိင္ႏွင္႔ မ်ဳိးပြားမႈဆုိင္ရာ က်န္းမာေရးဟာ က်န္းမာေရးအခြင္႔အေရးအတြက္ အေရးႀကီးတဲ႔ အခ်င္းအရာ တစ္ရပ္ပဲ။ ဒါေၾကာင္႔  ႏုိင္ငံေတာ္ဟာ လိင္နဲ႔ မ်ဳိးပြားမႈဆုိင္ရာ က်န္းမာေရးကုိ တုိးတက္တဲ႔ အျမင္နဲ႔ ျမင္သည္ျဖစ္ေစ ၊ မျမင္သည္ျဖစ္ေစ လုံၿခဳံမႈရွိေအာင္လုပ္ေပးမယ္႔ နည္းလမ္းတစ္ခုေတာ႔လုိတယ္။ကၽြမ္းက်င္တဲ႔ က်န္းမာေရး၀န္ထမ္းေတြရဲ႕ အကူအညီနဲ႔  ေမြးဖြားမႈ ႏႈန္းကုိ ထိန္းညွိျခင္း နည္းလမ္းလို လုပ္စရာေတြအမ်ားႀကီးရွိတယ္။ ႏုိင္ငံေတာ္က ဒီလုိနည္းလမ္းေတြကုိ အသုံးျပဳၿပီးလုံၿခဳံေအာင္လုပ္ေပးရမွာ ျဖစ္တယ္။

            ႏုိင္ငံရဲ႕ အခ်က္အလက္ေတြကျပေနတာက ကၽြမ္းက်င္၀န္ထမ္းေတြနဲ႔ ေမြးဖြားမႈကုိထိန္းေက်ာင္းေပးတာဟာ ၆၀ရာခုိင္ႏႈန္းရွိတယ္။ ၿမိဳ႕ျပနဲ႔ေက်းလက္ခြဲၾကည္႔လုိက္ရင္ ၿမဳိ႕ျပက ၇၀ရာခုိင္ႏႈန္း ၊   ေက်းလက္က  ၅၀ရာခုိင္ႏႈန္းရွိတယ္။  လူမ်ဳိးစုအရ ထပ္ၿပီးခြဲၾကည္႔ရင္  လြမ္းမိုႀကီးစုိးဆဲ လူမ်ဳိးေတြက ၇၀ရာခုိင္ႏႈန္းရွိၿပီး၊ လူနည္းစုလူမ်ဳိးေတြက ၄၀ရာခုိင္ႏႈန္းသာရွိတယ္ ။ ဒီလုိခြဲၿပီးေလ႔လာၾကည္႔တဲ႔အခါ က်န္းမာေရးအခြင္႔အေရးကုိ ၾကည္႔ၿပီး လူမ်ဳိးေရးဆုိင္ရာခြဲျခား မႈေတြ ရွိေနတယ္ဆုိတာေတြ႕ႏုိင္တယ္။  ထပ္ၿပီး လိင္အရခြဲျခားၾကည္႔ရင္ ေက်းလက္က လူနည္းစု လူမ်ဳိးေတြရဲ႕ အမ်ဳိးသမီးအဖြဲ႔၀င္ေတြဟာ ဘာအက်ဳိးေက်းဇူးမွ မခံစားရသလုိ ၊သီးသန္႔ ဂရုစုိက္လုပ္ေဆာင္မႈေတြ အထူးလုိအပ္ေၾကာင္း ျပေနတယ္။                                                                                    

            က်န္းမာေရးအခြင္႔အေရးကုိ တုိးတက္တဲ႔ အျမင္ကေနသာ နားလည္ေပးမယ္ဆုိရင္ ႏုိင္ငံေတာ္ဟာ ၿမိဳ႕ျပေရာ၊ေက်းလက္ပါ၊ လူမ်ဳိးႀကီးေရာ၊ လူမ်ဳိးစုပါ ၅ႏွစ္စီမံကိန္းေလာက္ တစ္ႏုိင္ငံလုံးမွာ ရ၀ရာခုိင္ႏႈန္းခ်ဳံမိေနဖုိ႔ ရည္ရြယ္ခ်က္ထားၿပီး ဆုံးျဖတ္ရမယ္။  ဒါေၾကာင္႔ လုပ္ရမယ္႔နည္းလမ္းေတြထဲက တစ္ခုက ကေလးေမြးဖြားမႈကုိ ကၽြမ္းက်င္၀န္ထမ္းေတြနဲ႔ ဂရုစုိက္လုပ္ကုိင္ဖုိ႔ျဖစ္ၿပီး ရည္ရြယ္ခ်က္က ၇၀ရာခုိင္ႏႈန္းျဖစ္ရမယ္။  ႏုိင္ငံေတာ္က ဒီအတြက္ ေပၚလစီခ်မွတ္ရမယ္။ရရွိတဲ႔ အခ်က္အလက္ေတြကတစ္ဆင္႔ ေပၚလစီနဲ႔ ပရုိဂရမ္ေတြခ်မွတ္ၿပီး ေက်းလက္ေနလူနည္းစုလူမ်ဳိးေတြ ဆီ ေရာက္ေအာင္ ဒီဇုိင္းဆင္ရမွာ ျဖစ္တယ္။

            ၂၀၀၅မွာ စေကာ႔တလန္ေခါင္းေဆာင္ေတြက ၂၀၁၀မွာ အိပ္ခ်္အုိင္ဗြီကုသမႈကုိ လူတုိင္း အၾကြင္းမဲ႔နီးပါး ရရွိသင္႔တယ္။ ေနာက္ပုိင္းမွာ ႏုိင္ငံေတြအားလုံးက ကုလသမဂၢအစည္းအေ၀းမွာ  ေဆး၀ါးကုမၼဏီေတြ အပါအ၀င္  လူတုိင္း အိပ္ခ်္အုိင္ဗြီကုသမႈခံယူခြင္႔အတြက္ အာမခံေပးနုိင္ဖုိ႔လုပ္ကုိင္သင္႔တယ္ ။အာဖရိကတုိက္မွာ  ငွက္ဖ်ားနဲ႔ အဆုတ္ေရာင္ ေရာဂါကုိ ကုသဖုိ႔အတြက္ လိုအပ္တဲ႔ ေဆး၀ါးေတြရရွိသင္႔တယ္ လုိ႔ သေဘာတူညီၾကတယ္။

ေနအိမ္

            က်န္းမာေရးအခြင္႔အေရးဆုိတာ တစ္သီးပုဂၢလလူသားဟာ အစုိးရထံကေန႔ အကန္႔အသတ္မရွိ အရင္းအျမစ္ေတြ ေတာင္းဆုိႏုိင္တာမ်ဳိးကုိ မဆုိလုိေၾကာင္း ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ျမင္ခဲ႔ၾကၿပီးပါၿပီ။ အလားတူပဲ၊ ေနအိမ္အခြင္႔အေရးကုိ အဓိကထည္႔ ၀င္ခဲ႔သူေတြထဲက တစ္ဦးျဖစ္တဲ႔ စေကာ႔ လက္ကီးက  “ေနအိမ္အခြင္႔အေရးကုိ တည္ေထာင္ေပးႏုိင္မယ္႔  ဥပေဒကုိ ထင္ထင္ရွားရွား မဖန္တီးႏုိင္ေသဘူး။ လူတုိင္းကုိ ဥယ်ဥ္လွလွနဲ႔ ဇိမ္ခံ အိမ္မွာ ေနထုိင္ရာဖုိ႔ အခြင္႔အေရးအတြက္ အာမခံေပးမယ္႔ ဥပေဒဆုိတာ မရွိေသးဘူး။” လုိ႔ဆုိပါတယ္။  ဒါဟာ ေနစရာရရွိမႈအခြင္႔အေရးဖြံ႔ၿဖဳိးလာမႈအတြက္ အေရးပါတဲ႔ အယူအဆတစ္ရပ္ျဖစ္တဲ႔ “ျပည္႔စုံလုံေလာက္မႈ” အယူအဆပါပဲ။ ၁၉၄၈အျပည္ျပည္ဆုိင္ရာ လူ႔အခြင္႔အေရးထဲက ပါလာတဲ႔ အယူအဆပါပဲ ။ ဒီအယူအဆက ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ကုိ မဆုိစေလာက္ခုံလႈံခြင္႔၊ ေက်ာတစ္ေနရာစာ ရခ်ခြင္႔ ကုိေက်ာ္လြန္သြားေစတဲ႔ အယူအဆပါပဲ။

ေဘာင္- ၁၉၉၆ ေနထုိင္အေျခခ်မႈအေရး ၁၉၉၆ ကုလသမဂၢညီလာခံ

            ျပည္႔စုံလုံေလာက္ေသာ ခုံလႈံခြင္႔ဆုိသည္မွာ ေက်ာတစ္ေနရာစာရခြင္႔ထက္ပုိမုိေသာေနရာကုိ ဆုိလုိသည္။ လုံေလာက္ေသာ ပုဂၢလိကလုံၿခဳံမႈ၊ လုံေလာက္ေသာ ေနရာအခင္းအက်င္း၊ ရုပ္ပုိင္းဆုိင္ရာ ခ်ည္းကပ္ႏုိင္ခြင္႔မ်ား ၊လုံေလာက္ေသာလုံျခဳံမႈ၊ ေနထုိင္ခြင္႔ရေသာ ကာလအရလုံၿခဳံမႈ၊  တည္ေဆာက္ပုံတည္ျငိမ္မႈ၊ လုံေလာက္ေသာ ကာလအပုိင္းအျခားတည္တံ႔ခုိင္ခန္႔မႈ၊  အလင္း အပူခ်ိန္ ႏွင္႔ေလ၀င္ေလထြက္ ေကာင္းမြန္မႈ ၊ ေရရရွိမႈ ၊ က်န္မာေရးႏွင္႔ အညစ္အေၾကးအတြက္ ေကာင္းမြန္စြာ စီမံထားေသာ အေထာက္အကူရွိမႈ၊ သင္႔တင္႔ေကာင္းမြန္ေသာ ပတ္၀န္းက်င္၊ က်န္မားေရးႏွင္႔ဆက္စပ္ေနေသာအခန္းဂ႑မ်ားေကာင္းမြန္မႈ၊  အလုပ္အကုိင္ႏွင္႔ အေျခခံကိစၥမ်ား အဆင္ေျပေခ်ာေမြ႕မႈ အတြက္ လုံေလာက္ၿပီး ခ်ည္းကပ္ႏုိင္စြမ္းရွိေသာ ေနရာအခင္းအက်ငး္ရွိရမည္။ အဆုိပါ အရာမ်ားကို တတ္ႏုိင္ေသာ ကုန္က်စရိတ္ျဖင္႔ ရရွိႏုိင္ရမည္။ “ျပည္႔စုံလုံေလာက္မႈ”သည္ ေနရာထုိင္ခင္းလုိအပ္ေနေသာ ပုဂၢဳိလ္မ်ားအတြက္ တစ္ျဖည္းျဖည္းဖြံ႔ၿဖဳိးလာမည္႔ အလားအလာ ရွိသည္ဆုိေသာစိတ္မ်ဳိးကုိ ေမြဖြားလာေစပါသည္။“ ျပည္႔စုံလုံေလာက္မႈ”သည္  သီးသန္႔ ယဥ္ေက်းမႈ၊လူမႈေရး ၊ပတ္၀နး္က်င္ ႏွင္႔ စီးပြားေရးဆုိင္ရာ အဆက္အစပ္ေတြအေပၚမွီခုိေနသည္႔အတြက္ တစ္ႏုိင္ငံနဲ႔ တစ္ႏုိင္ငံမတူဘဲ အမ်ဳိးမ်ဳိးေျပာင္းလဲေနသည္။ လိင္ကြဲျပားမႈ နဲ႔ အသက္အရြယ္ကြဲျပားမႈျဖစ္ေသာ အဆိပ္သင္႔ပတ္၀န္းက်င္တြင္ အမ်ဳိးသမီးမ်ားေနထုိင္မႈႏွင္႔ ဟာလာဟင္းလင္ေနရာမ်ားတြင္းကေလးငယ္မ်ားေနထုိင္မႈကုိ ဤ အဆက္အစပ္ထဲတြင္႔ ထည္႔သြင္းစဥ္းစားသင္႔သည္။

ကမၻာအႏွံ႔ေနအိမ္အေျခအေနဟာ ေၾကာက္မက္ဖြယ္ရာ အေျခအေနမွာရွိတယ္ ။ ကုလသမဂၢရဲ႕ ခန္႔မွန္းခ်က္အရ လူဦးေရး သန္း၆၀၀ေလာက္ကၿမဳိ႕ျပမွာသင္႔တင္ေကာင္းမြန္စြာေနထုိင္ရၿပီး လူဦး သန္းတစ္ေထာင္ေလာက္က ၊ က်န္းမာသန္႔ရွင္းမႈ ။ ေရစီးေရလာမရွိမႈ နဲ႔ အမႈိက္သရုိက္ေပါမ်ားတဲ႔ ေနရာေတြမွာ ေရမလုံေလာက္မႈေတြနဲ႔အတူ၊  လူဦးေရးျပြတ္သိပ္ၿပီး အရည္အေသြးညံ႔ဖ်င္းတဲ႔ ေနအိမ္မွာ ေနထုိင္ၾကရတယ္။ စီးပြားေရး ၊လူမႈေရးနဲ႔ ယဥ္ေက်းမႈအခြင္႔အေရး ကုလသမဂၢေကာ္ မတီက ေနအိမ္ျပည္႔စုံလုံေလာက္မႈ အခြင္႔အေရးကုိ အထူးအာရုံစုိက္တယ္။ “ျပည္႔စုံလုံေလာက္မႈ”နဲ႔ ပတ္သတ္တဲ႔ ေမးခြန္းကုိ အေသးစိတ္ကုိင္တြယ္ႏုိင္ဖုိ႔ရာ ေအာက္ပါအခ်က္ေတြကုိ မီးေမာင္းထုိးျပတယ္။ (၁)ေနထုိင္ခြင္႔သက္တမ္းကုိ ဥပေဒအရ လုံျခဳံမႈ (၂)  အေျခခံလုိအပ္မႈ ၊အဆင္ေျပေခ်ာေမြ႕မႈ ၊ရုပ္၀တၳဳပစၥည္း နဲ႔ ၀န္ေဆာင္မႈေတြ ရရွိႏုိင္မႈ (၃) ေငြေၾကးတတ္နုိင္စြမ္း (၄) ေနထုိင္ဖုိ႔ရာသင္႔ေတာ္ျခင္း (၅) အလြယ္တကူ ခ်ည္းကပ္ႏုိင္စြမ္း (၆) ေနရာထုိင္ျခင္း (၇) ယဥ္ေက်းမႈအရ ျပည္႔စုံလုံေလာက္မႈ စတဲ႔ ရႈေထာင္႔ေတြကုိ အထူးအာရုံစုိက္ကုိင္တြယ္ရမယ္။ အစုိးရကေန မဆုိင္းမတြ လုပ္ရမယ္႔ ကတိက၀တ္ေတြပါပဲ။ ၿပီးေတာ႔  ခြဲျခားဆက္ဆံမႈ အေလ႔အက်င္႔ေတြ ျဖစ္ေပၚမလာေအာင္ ေရွာင္ၾကဥ္ရမယ္႔ ကတိက၀တ္ေတြကို လည္းအထင္အရွားေတြ႕ရမယ္။

            ေနထုိင္ခြင္႔သက္တမ္းကုိဥပေဒအရ လုံျခဳံမႈေပးျခင္းကုိ ၾကည္႔ၾကရေအာင္ပါ။ ဥပေဒအရ တရား၀င္ေနထုိင္ခြင္႔ဟာ  ေရြ႕သာေျပာင္းသာရွိတဲ႔ အင္စတီက်ဴးရွင္းပါပဲ ။ အဆက္အစပ္အမ်ဳိးမ်ဳိးမွာ ပုံသဏၭာန္အမ်ဳိးမ်ဳိးရွိတယ္။ေကာ္မတီက အမ်ဳိးအစားခြဲျပတာက- “အစုိးရႏွင္႔ ပုဂၢလိကဆီမွ ငွား၇မ္းေနထုိင္ျခင္း၊ စုေပါင္းအိမ္ယာ၊  အငွားခ်ျခင္း ၊ ေနအိမ္ပုိင္ဆုိင္သူ၏ အိမ္ယာ၊ အေရးေပၚေနအိမ္၊ နဲ႔ တရားမ၀င္ေနထုိင္မႈမ်ား” ဆုိၿပီး ခြဲျခားထားတယ္။ ဖြံ႔ျဖဳိးတုိးတက္မႈလုပ္ငန္းေတြနဲ႔ ေဘာဂေဗဒ ပညာရွင္ေတြကေနလုိခ်င္တဲ႔ ေနထုိင္မႈသက္တမ္းေတြ လည္းရွိတယ္။ သူတုိ႔အေနန႔ဲ  ဒီအခြင္႔အေရး ေတြလုိခ်င္ရာတာက ဂုဏ္သိကၡာကုိ ကာကြယ္ခ်င္တဲ႔ အတြက္သာမကဘူး  စီးပြားေရးဖြံ႔ၿဖဳိးတုိးတက္မႈအတြက္ အသုံးခ်ခ်င္တဲ႔ အတြက္လည္းျဖစ္တယ္။ ဘယ္လုိပဲျဖစ္ျဖစ္ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ စဥ္းစားသင္႔တာက ပစၥည္းဥစၥာနဲ႔ ပတ္သတ္တဲ႔ စည္းမ်ဥ္းေတြဟာ ရုိးရွင္းတဲ႔ အေျဖတစ္ခုထြက္လာမွာထက္ ျပႆနာရဲ႕ အစိတ္အပုိင္းတစ္ရပ္သာ ျဖစ္ေနတယ္ ဆုိတာပဲ။  ဥပမာ ႏုိင္ငံအမ်ားစုမွာ  ပစၥညး္ဥစၥာဟာ ေယာက္်ားရဲ႕ နာမည္နဲ႔သာလ်င္ တရား၀င္ စာရင္းသြင္းထားတယ္ ။ ေယာက္်ားေသသြားတဲ႔အခါ ဒါမွမဟုတ္ ကြာရွင္းသြားတဲ႔အခါမွာ မိန္းမေတြအေနနဲ႔ ေနအိမ္မွာ ေနထိုင္ခြင္႔ကုိေတာင္မွ မၾကာခဏ ကန္႔သတ္ခံရတယ္။

            ဒီလုိ နယ္ပယ္မွာ အႀကီးမားဆုံး အာရုံစုိက္မႈက ဥပေဒနဲ႔ ဥပေဒလုပ္ထုံးလုပ္နည္းေတြကေန အကာအကြယ္ေပးဖုိ႔ ပါပဲ ။ အတင္းအဓမၼႏွင္ထုတ္တဲ႔ ျဖစ္ရပ္ေတြမွာ လူ႔အခြင္႔အေရး ဥပေဒေတြမွာ အဓိပၸာယ္ဖြင္႔ဆုိေပးထားတဲ႔ အတုိင္း ဥပေဒအရ အကာအကြယ္ေပးဖုိ႔ အာရုံစုိက္လာၾကေလ႔ရွိတယ္။ ေကာ္မတီက အတင္းအဓမၼႏွင္ထုတ္ျခင္းကုိ ေအာက္ပါအတုိင္း အဓိပၸာယ္ဖြင္႔ဆုိတယ္။

“သင္႔တင္ေသာ ဥပေဒႏွင္႔ ကာကြယ္မႈမ်ားမရွိဘဲ တသီးပုဂၢလလူသား၊မိသားစုႏွင္႔ လူမႈအ၀န္းအ၀ုိင္း တစ္ခုကုိ သူတုိ႔၏ဆႏၵအား ဆန္႔က်င္ၿပီး ေနအိမ္မွ အၿမဲတမ္းျဖစ္ေစ သုိ႔မဟုတ္ ယာယီျဖစ္ေစ ဖယ္ရွားျခင္း။ အဓမၼႏွင္ထုတ္ျခင္းကုိ  တားျမစ္ပိတ္ပင္မႈ မျပဳလုပ္ျခင္း။”

            ဒါေတြဟာ အစုိးရအေနနဲ႔ ေနအိမ္ခိုလႈံခြင္႔အခြင္႔အေရးရဲ႕ အသည္းႏွလုံးမွာ မဆုိင္းမတြျပဳလုပ္ရမယ္႔ ကတိက၀တ္ပါပဲ။ ေနအိမ္အခြင္႔အေရးရဲ႕ အစိတ္အပုိင္းဟာ ဖြံ႔ၿဖဳိးတုိးတက္မႈ စီမံကိန္နဲ႔လည္း ႀကီးႀကီးမားမား ပတ္သတ္ေန တယ္။ ကမၻာ႔ဘဏ္နဲ႔ စီးပြားေရးဆုိင္ရာ ပူေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈနဲ႔ ဖြံ႕ၿဖဳိးမႈ အဖြဲ႔အစည္းတုိ႔က ေနအိမ္ခုံလႈံခြင္႔ အတြက္ လမ္းညြန္ခ်က္ေတြခ်မွတ္ၿပီးလုပ္ေဆာင္ၾကတယ္ ။

            လမ္းညႊန္ခ်က္ေတြနဲ႔ အာမခံခ်က္ေတြဟာ အဓမၼႏွင္ထုတ္ျခင္းကုိ တားဆီးဖုိ႔နဲ႔ ေနအိမ္ခုိလႈံခြင္႔ရရွိမႈဟာ လူ႔အခြင္႔အေရး ျပႆနာတစ္ရပ္ျဖစ္ေၾကာင္းအစုိးရကုိ သတိေပးဖုိ႔ျဖစ္တယ္။ ဒါေပမယ္႔ အဲဒီေလာက္အထိ ရုိးစင္း ေနတာမ်ဳိးေတာ႔ မဟုတ္ဘူး။ ေနအိမ္အခြင္႔အေရးဟာ တျခားသူတစ္ဦးဦးရဲ႕ ပုဂၢလိကလုံၿခဳံမႈ နဲ႔ ထိပ္တုိက္ေတြ႕လာၿပီဆုိရင္ အျခားအေျခခံအခြင္႔အေရးေတြနဲ႔ ဆန္႔က်င္လာတယ္။  ဂူဂ်ာရတ္မွာ ေရရရွိခြင္႔အခြင္႔အေရးနဲ႔  ေရရရဖုိ႔ရာ အိႏိၵယနာမဒါဆည္ေဆာက္တဲ႔အခါ ၎ဧရိယာမွာ ေရလႊမ္းမုိးႏုိင္တဲ႔ အေျခအေနေၾကာင္႔ သူတုိ႔ရဲ႕ အိမ္ေတြကေန ေရြ႕ေျပာင္းေပးလုိက္ရတဲ႔ လူေတြအေၾကာင္း စဥ္းစားၾကရေအာင္။လူ႔အခြင္႔အေရး အတြက္ ပန္ၾကားမႈေတြလုပ္ခဲ႔ၾကေပမယ္႔ အၾကပ္အတည္းေျပလည္မသြားဘူး ။ ဘယ္လုိပဲျဖစ္ျဖစ္ လူ႔အခြင္႔အေရး စည္းမ်ဥ္းေတြက ဒီအၾကပ္အတည္းအတြက ဆုံးျဖတ္ခ်က္ခ်မွတ္ျခင္း ျဖစ္စဥ္မွာ တန္ဖုိးျဖတ္ႏုိင္မယ္႔အေျခခံေတြကုိ ေပးအပ္တယ္ ။ အိႏၵယ တရားရုံးခ်ဳပ္ရဲ႕ အမ်ားစုက အခြင္႔အေရးေတာင္းဆုိမႈပုံစံတစ္ခုအတြက္ အစုိးရဟာ သူရဲ႕ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ခ်မွတ္ျခင္းကုိ ေရွာင္လြဲသင္႔ မသင္႔ ဂရုတစ္စုိက္ လုပ္ေစခ်င္တယ္။

“အခြင္႔အေရးေတြ ပဠိပကၡျဖစ္ေနတာကုိ အေသအခ်ာ စဥ္းစားရမယ္။ ဂူဂ်ာရတ္က လူေတြအတြက္ေရရဖုိ႔က အေျဖတစ္ခုပဲ ရွိတယ္ ။ အဲဒါက သူတုိ႔အတြက္ ဆည္ေဆာက္ေပးျခင္းပဲ။ ဆည္ေဆာက္လုိက္တဲ႔အခါ တျခားေသာလူေတြအတြက္ ေျပာင္းျပန္အက်ဳိးသက္ေရာက္မႈေတြျဖစ္လာမယ္။ သူတုိ႔ေတြရဲ႕ စုိက္ပ်ဳိးေျမေတြေရျမဳပ္မယ္ ၊အိမ္ရာေတြ ေ၇ြ႕ေျပာင္းေပးရမယ္။  ဒီျပႆနာေတြကို အစုိးရအေနနဲ႔ အေျခခံစဥ္းစားၿပီး၊ လက္ေတြ႔လုပ္ကုိင္တဲ႔ေနာက္မွာ  အဲဒီလုိ ခ်မွတ္လာမယ္႔ ဆုံးျဖတ္ခ်က္အတြက္ တရားစြဲဆုိမႈေတြကုိ တရားရုံးကၾကားနားေပးမွာ မဟုတ္ဘူး။”

            ေနအိမ္နဲ႔ ပတ္သတ္ၿပီး ေဆြးေႏြးခ်က္ကုိ ဒီအပုိင္းမွာပဲ ရပ္တန္႔လုိက္ပါ႔မယ္။ ။ ေနအိမ္အခြင္႔အေရးကုိ ဆန္႔က်င္တဲ႔ ျပဳမူလုပ္ေဆာင္ခ်က္တစ္ခ်ဳိ႕ဟာ ႏုိင္ငံတကာ ရာဇ၀တ္ျပစ္မႈနဲ႔ ညီမွ်တယ္လုိ႔ေတာ႔ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ေထာက္ျပသင္႔ပါတယ္။ ယေန႔မွာေတာ႔  တသီးပုဂၢလလူသားက တာ၀န္ယူရတဲ႔ ရာဇ၀တ္ျပစ္မႈအျဖစ္ေတာင္မွ ထြက္ေပၚလာပါၿပီ။ႏုိင္ငံတကာ ရာဇ၀တ္ျပစ္မႈဆုိင္ရာ ေရာမစတက္က်ဳ ဥပေဒမွာ ေဖာ္ျပထားတဲ႔ ရာဇ၀တ္ျပစ္မႈေတြနဲ႔ စတင္ရရင္ေတာ႔  သာမန္ထက္မ်ားတဲ႔ ႏုိင္ငံသားအမ်ားစုကို က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ဒါမွမဟုတ္ စနစ္တက် တုိက္ခုိက္မႈရယ္လုိ႔ သတ္မွတ္ႏုိင္တဲ႔ ေရြ႕ေျပာင္းျခင္း ၊အတင္းအဓမၼႏွင္ထုတ္ျခင္းေတြဟာ လူသားဆန္မႈကုိ ဆန္႔က်င္တဲ႔ ရာဇ၀တ္ျပစ္မႈေတြပါပဲ။  ဒါနဲ႔ တုိက္ရုိက္ပတ္သတ္တာတစ္ခုကေတာ႔ စစ္ရာဇ၀တ္ျပစ္မႈေတြမွာ နုိင္ငံသားေတြရဲ႕ေနအိမ္ကုိ ဖ်က္ဆီးတာမွာ ေတြ႕နုိင္တယ္။  ဒီေနရာမွာ ဥပေဒက ရႈပ္ေထြးၿပီး လက္နက္ကုိင္ပဠိပကၡအတြင္းမွာ သူ႕အတုိင္းအတာနဲ႔သူ ပ်က္စီးဆုံးရႈံး မႈေတြ ရိွေနလိမ္႔မယ္ လုိ႔ေတာင္မွ အသိအမွတ္ျပဳပါတယ္။  ဒါေပမယ္႔  ႏုိင္ငံတကာ စစ္ရာဇ၀တ္ျပစ္မႈနဲ႔ ပတ္သတ္ၿပီးကြဲျပား ျခားနားတဲ႔ သတ္မွတ္ပုံ သုံးမ်ဳိးရွိပါတယ္။

၁။ သိမ္းပုိက္မႈေတြေၾကာင္႔ ပစၥည္းဥစၥာေတြယူငင္တာ၊ ဖ်က္ဆီးတာေတြကုိ စစ္တပ္ရဲ႕ လုိအပ္မႈဆုိတာနဲ႔ တရားမွ်တေၾကာင္း ဆင္ေျခေပးလုိ႔မရဘူး ။ ဥပေဒနဲ႔ မညီမညြတ္ေသာ လုပ္ေဆာင္မႈ၊ ဗရမ္းဗတာဖ်က္ဆီးမႈကုိ ေဆာင္ရြယ္တယ္လုိ႔သာ သတ္မွတ္တယ္။

၂။ ႏုိင္ငံတကာ လက္နက္ကုိ ပဠိပကၡအတြင္း၊ လက္နက္ႀကီးမ်ားနဲ႔ ပစ္ေခတ္တဲ႔အခါ ႏိုင္ငံသားေတြရဲ႕ အသက္အႏၱာရယ္ ရုတ္ရက္ထိခုိက္နစ္နာႏုိင္တယ္ ၊ဒဏ္ရာအနာတရ ျဖစ္ႏုိင္တယ္  ၊စစ္တပ္က သူတုိ႔ရဲ႕ အက်ဳိးစီးပြားျဖစ္မယ္လုိ႔ ေမွ်ာ္လင္႔ထားတာထက္မက ႏုိင္ငံသားေတြရဲ႕ ပစၥည္ဥစၥာမ်ား လုိတာထက္ပုိမုိပ်က္စီး ဆုံးရႈံးမယ္ဆုိတာကုိ သိလ်က္နဲ႔  ပတ္ေခတ္ရင္ စစ္ရာဇ၀တ္ျပစ္မႈ ေျမာက္မယ္။

၃။ ျပည္တြင္းစစ္မွာ ပဠိပကၡအတြက္ လုိအပ္ခ်က္ေၾကာင္႔မဟုတ္ဘဲ စစ္ေဘးဒုကၡသည္ေတြရဲ႕ ပစၥည္းမ်ားကုိ  သိမ္းယူျခင္း၊ ဖ်က္ဆီးျခင္းဟာလည္း စစ္ရာဇ၀တ္မႈေျမာက္တယ္။

             အထပ္ပါပုံစံသုံးခုအရ ေနအိမ္မ်ားကုိ ဖ်က္ဆီးျခင္းကုိ ေဆာင္ရြက္တာ၊ အေထာက္အကူေပးတာ၊ အမိန္႔ေပးတာေတြကုိ လုပ္တဲ႔ ဘယ္သူမဆုိ စစ္ရာဇ၀တ္မႈကုိ က်ဴးလြန္သူျဖစ္ၿပီး ၊တရားစြဲဆုိခံရႏုိင္တယ္။  ႏုိင္ငံတကာ ရာဇ၀တ္ခုံရုံးမွာသာမကဘူး၊ စစ္ရာဇ၀တ္ကုိ က်ဴးလြန္ခဲ႔သူလုိ႔ သံသယရွိသူကုိ ဘယ္ႏုိင္ငံမဆုိ ေခၚေဆာင္လာၿပီး တရားစြဲဆုိႏုိင္တယ္။

အလုပ္အကုိင္

            အလုပ္သမားအခြင္႔အေရးအတြက္ အမ်ဳိးမ်ဳိးေသာ ႏုိင္ငံနဲ႔ ေဒသတြင္း တုိက္ပြဲေတြကေန ကၽြန္ျပဳမႈနဲ႔ အဓမၼလုပ္အားေပးခုိင္းေစမႈေတြကုိ ၀န္းရံလုပ္ကုိင္ခဲ႔ၾကပါတယ္။  အလုပ္ခြင္အေျခအေနေကာင္းမြန္မႈ ၊ မွ်တတဲ႔လစာ၊ အလုပ္သမားသမဂၢေတြဆက္သြယ္ ေပါင္းစည္းမႈ အခြင္႔အေရး နဲ႔ ဆႏၵျပႏုိင္ခြင္႔ အခြင္႔အေရးေတြကုိလည္း ေတာင္းဆုိခဲ႔ၾကတယ္။  တစ္ခ်ဳိ႕လမ္းေၾကာင္းေတြကုိ ၾကည္႔ရင္  အလုပ္သမားလႈပ္ရွားမႈေတြဟာ လူ႔အခြင္႔အေရးလႈပ္ရွားမႈ ေတြ ထက္ေတာင္ပုိ ေရွ႕ေရာက္ေနတာကို ေတြ႕ရမယ္။ႏုိင္ငံတကာ စံအဆင္႔အတန္းနဲ႔ ပရုိစီဂ်ာေတြကုိ ႏုိင္ငံတကာအလုပ္သမားအစည္းအရုံး (အုိင္အယ္လ္အုိ)ရဲ႕ အလုပ္ေတြကေနတစ္ဆင္႔ အျပည္႔အစုံ ရွင္းလင္းျပခဲ႔တယ္ ။ အုိင္အယ္လ္အုိ ကုိ ရုရွေတာ္လွန္ေရးကုိ ေနာက္ခံကုိ ဆန္႔က်င္ဖုိ႔အတြက္ ပထမကမၻာစစ္အၿပီး ၁၉၁၉မွာ တည္ေထာငf ခဲ႔တာပါ။ အဲဒီကာလမွာ ႏုိင္ငံတကာရဲ႕ အာရုံက ကြန္ျမဴနစ္၀ါဒက အလုပ္သမားအခြင္႔အေရးသာလ်င္ မွန္ကန္ၿပီး တရားမွ်တမႈရွိတဲ႔ အခြင္႔အေရးတစ္ရပ္ျဖစ္ေၾကာင္း အစြမ္းကုန္ျမွင္႔တင္ဖုိ႔ ရာေတာင္းဆုိခ်က္ေတြ တုိးပြားလာ တာကုိ တန္ျပန္ထိန္းခ်ဳပ္ဖုိ႔အတြက္ အေရးၾကီးတယ္လုိ႔ မွတ္ယူၾကတယ္။  ကမၻာစစ္ႏွစ္ခုၾကားက အဆက္အစပ္ေတြမွာ  လူမႈေရးတရားမွ်တမႈဆုိတာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကုိ ၾကာရွည္ခံဖုိ႔အတြက္ အဓိကအႏွစ္သာရပဲလုိ႔ ယူၾကတာ။  အုိင္အယ္လ္အုိ က သေဘာတူစာခ်ဳပ္ေတြရဲ႕ အေသးစိတ္ကုိ ဖြံ႕ၿဖဳိးလာေစၿပီး စံအဆင္႔အတန္း အမ်ဳိးမ်ဳိးနဲ႔သာလ်င္ သေဘာတူစာခ်ဳပ္ေတြကုိ ထိန္းခ်ဳပ္ဖုိ႔အတြက္ ရွင္းလင္းထုတ္ေဖာ္ျပခဲ႔တယ္။

            ၁၉၉၈မွာ ေခတ္သစ္တစ္ခုစတင္တယ္။ ကမၻာ႔ကုန္သြယ္ေရးအဖြဲ႔အစည္း (WTO)ရဲ႕ ႏုိင္ငံတကာ ကုန္သြယ္ေရး ဥပေဒကေနတစ္ဆင္႔ အလုပ္သမားအခြင္႔အေရးေတြကုိ ကာကြယ္ဖုိ႔ရာအတြက္ အေသးစိတ္ခြဲဲျခမ္းစိတ္ျဖာေဆြးေႏြးတယ္။ ႏုိင္ငံျခားေရးေပၚလစီနဲ႔ ပတ္သတ္တဲ႔ အခန္းမွာ ေဖာ္ျပခဲ႔ၿပီးတဲ႔ အတုိင္းပဲ၊ လူမႈေရးအက်ဳိးတစ္စုံတစ္ရာရဖုိ႔အတြက္ ကူသန္းေရာင္း၀ယ္ပုံစံံမွန္သမွ်ကုိ ခြင္႔ျပဳေပးလုိက္ရတဲ႔အေျခအေနကေနတစ္ဆင္႔ အလုပ္သမားအခြင္႔အေရး ျပႆနာ ရပ္ေတြကုိ မိတ္ဆက္ေပးရတာ စိတ္မသက္မသာျဖစ္စရာရွိတယ္။ ဒီလုိကူးသန္းေရာင္း၀ယ္ေရးပုံစံမွ်န္သမွ်ကုိ ေပးအပ္လုိက္ရတာဟာ  ပုိၿပီးခ်မ္းသားတဲ႔ ႏုိင္ငံေတြကေန ဖြံ႔ၿဖဳိးဆဲႏုိင္ငံေတြကုိ တင္သြင္းလာတဲ႔  ကုန္ပစၥည္းေတြကုိ  အဲဒီနုိင္ငံေတြက အလုပ္သမားေတြဟာ သင္႔တင္႔တဲ႔ လစာမရၾကဘူး၊  အေနာက္ႏုိင္ငံေတြမွာ ရရွိမယ္႔ အလုပ္သမား အခြင္႔အေရးမ်ဳိးမရရွိၾကဘူးဆုိတဲ႔ အေျခခံနဲ႔ သူတုိ႔ဆီ တင္သြင္းခြင္႔ျပဳမွာ မဟုတ္ဘူး။ ဖြံ႔ၿဖဳိးဆဲႏုိင္ငံေတြဟာ လုပ္အားကုိ ေစ်းေစ်းေပါေပါနဲ႔ေပးၿပီး အေနာက္နဲ႔ အၿပိဳင္အဆုိင္အက်ဳိးအျမတ္ကုိ ရရွိခံစားေပ်ာ္ရႊင္မႈကေန ဖယ္ထုတ္ခံ၇တယ္။ အလုပ္သမားအခြင္႔အေရးျပႆနာရပ္ကုိ ကူသန္းေရာင္း၀ယ္ေရး အပုိင္းကေနတစ္ဆင္႔ ဆုံးျဖတ္စဥ္းစားတာမ်ဳိးကေန လမ္းေၾကာင္းေျပာင္းသင္႔တယ္။ အုိင္အယ္အုိရဲ႕ တာ၀န္အပုိင္းကေနသာလ်င္ စဥ္းစားတာကုိ လည္း လမ္ေၾကာင္းေျပာင္းသင္႔တဲ႔ သေဘာပဲ။ အုိင္အယ္အုိကုိ ႏုိင္ငံတကာအလုပ္သမားအခြင္႔အေရးအတြက္ အျမင္သစ္ေတြနဲ႔ တုံ႔ျပန္ ၾကည္႔ရႈသင္႔တယ္။ ဒါဆုိ အလုပ္သမားအခြင္႔အေရးေတြဟာ ပုိၿပီးေခတ္မွီလာမယ္၊ အုိင္အယ္လ္အုိ ရဲ႕ “အလုပ္အကုိင္ အေျခခံစည္မ်ဥ္းမ်ားႏွင္႔အခြင္႔အေရးမ်ား”ေၾကညာခ်က္ကုိ အျမင္သစ္နဲ႔ ျပန္ျမင္လာမယ္။ ခ်ည္းကပ္ပုံအသစ္ကေန ၾကည္႔တဲ႔ စည္းမ်ဥ္းေတြကေတာ႔-

-လြတ္လပ္စြာ အဖြဲ႔အစည္း ဖြဲ႔စည္းခြင္႔ႏွင္႔ အခြင္႔အေရးမ်ား စုေပါင္းအက်ဳိးအျမတ္ျဖစ္လာရန္ ထိေရာက္ေသာလုပ္ေဆာင္ ခ်က္မ်ားျဖင္႔ အသိအမွတ္ျပဳျခင္း

-အဓမၼလုပ္အားေပးျခင္းႏွင္႔ မလုပ္မေနရ အလုပ္ပုံစံအမ်ဳိးမ်ဳိးကုိ ပယ္ဖ်က္ေရး

- ကေလးအလုပ္သမား ပေပ်ာက္ေရးကုိ ထိေရာက္စြာ လုပ္ကုိင္ေရး

- အလုပ္အကုိင္ႏွင္႔ ေနရာထုိင္ခင္းအတြင္း ခြဲျခားဆက္ဆံမႈ ပေပ်ာက္ေရး

            အထက္ပါ ခ်ဳံယူထားတဲ႔ အရာေတြဟာ ပထမ သေဘာတူညီခ်က္တစ္ရာေလာက္ကေန စံအနည္းငယ္ ထုတ္တယ္ ေနာက္ အခြင္႔အေရးေတြကုိ စည္းမ်ဥ္းေတြအျဖစ္ေျပာင္းလဲလုိက္တယ္ ။ဒါကုိ တစ္ခ်ဳိ႕အစိတ္အပုိင္းေတြမွာ သံယယရွိၾကတယ္ ။သံသယရွိတဲ႔ အခ်က္ေတြအေပၚ  ခ်ည္းကပ္ပုံအသစ္ကေန ၾကည္႔သူေတြက ျပန္လည္ခုခံ ေခ်ပၾကတယ္ ။ သူတုိ႔က ဒီအစဥ္အလာပုံစံေတြက တျခားေသာအခြင္႔အေရးေတြ ေလ်ာ႔က် သြားစရာ အေၾကာင္း မျမင္ဘူးလုိ႔ဆုိတယ္ ။ သူတုိ႔ အဓိက ဆုိခ်င္တဲ႔ အခ်က္က  လုပ္အားရဲ႕ အဓိကမ႑ိဳင္အႏွစ္သာရအေပၚကုိ လက္ကုိင္ထား တာဟာ အလုပ္အကုိင္အခြင္႔အေရးအေပၚ ပုိၿပီးျမင္သာသလုိ ၊ ပုိၿပီး အက်ဳိးသက္ေရာက္မႈေတြရွိလာေစလိမ္႔မယ္လုိ႔ ယူၾကတယ္။          အလုပ္လုပ္ႏုိင္ခြင္႔အခြင္႔အေရးဆုိတာ ဘာလဲလုိ႔ တိတိက်က်ေျပာႏုိင္သလား။  စီးပြားေရး၊ လူမႈေရးနဲ႔  ယဥ္ေက်းမႈ အခြင္႔အေရး ကုလသမဂၢေကာ္မတီက “အလုပ္လုပ္ကုိင္ခြင္႔အခြင္႔အေရးကုိ အလုပ္အကုိင္ရရွိဖုိ႔အတြက္ အၾကြင္းမဲ ၊ အေျခအေနအဆက္အစပ္မဲ႔ အခြင္႔အေရးအျဖစ္ နားလည္မထားသင္႔ဘူး” လုိ႔သတိေပးတယ္။ ဒီအခန္းမွာ တျခားအခြင္႔အေရး ေတြကုိ စဥ္းစားသလိုပဲ ၊  အခြင္႔အေရးကေန ႏႈိးဆြလုိက္တဲ႔ အေတြးအေခၚဟာ ခ်က္ခ်င္း မရမျဖစ္ရသင္႔တဲ႔ အခြင္႔ထူးေတြအျဖစ္ထြက္ေပၚလာတာမ်ဳိးမဟုတ္ဘူး။ အခြင္႔အေရးေတြကုိ စုၿပဳံထုပ္ပုိးထား တာဟာ ရႈပ္ေထြးပါတယ္။အလုပ္အကုိင္အခြင္႔အေရးနဲ႔ ပတ္သတ္ၿပီးအဓိကအခ်က္ေတြက ပထမ အဓမၼလုပ္အားနဲ႔ မသက္ဆုိင္ ရဘူး။ ဒုတိယရပုိင္ခြင္႔အခြင္႔အေရးက အလုပ္အကုိင္ေစ်းကြက္ကုိ ခ်ည္းကပ္ႏုိင္ခြင္႔ရွိရမယ္။ တတိယ အလုပ္ခြင္ လုံၿခဳံမႈရွိရမယ္။ စတုတၳ အလုပ္သမားသမဂၢဖြဲ႔စည္းခြင္႔အခြင္႔အေရးကုိ အသိအမွတ္ျပဳရမယ္။ ပဥၥမအခ်က္က အလုပ္သမားေတြဟာ ခြဲျခားဆက္ဆံမႈကေန ကင္းလြတ္ရမယ္၊ မမွ်တဲ႔ အလုပ္ျဖဳတ္ျခင္းကေန အကာအကြယ္ေပးရမယ္ ။ ေနာက္ဆုံးအခ်က္တစ္ခုကေတာ႔ လူတုိင္းလူတုိင္းဟာ အလုပ္အကုိင္မရွိတဲ႔ အခ်ိန္မွာ လူမႈေရးအရလုံၿခဳံမႈအခြင္႔အေရး ရွိရမယ္။

            တကယ္ေတာ႔