ကၽြန္ေတာ္ဖတ္ျဖစ္တဲ့ စိတ္ပညာေဆာင္းပါးေလးပါ

Yar Zar

စိတ္ေရာဂါေတြအေၾကာင္း ဖတ္ျဖစ္လို႔ ျပန္လည္ေျပာျပခ်င္ပါတယ္။ စိတ္ေရာဂါ လို႔မေခၚႏိုင္ တဲ့ စိတ္အေျခအေနေလးေတြကေတာ့ လူတိုင္းမွာရွိၾကပါတယ္။ဒါေပမဲ့ ေရာဂါလို႔ဆိုရေလာက္ ေအာင္ျဖစ္လာျပီဆိုရင္ေတာ့ နည္းလမ္းတက်ကုသသင့္သလို ရွက္ေနေၾကာက္ရြ႕ံေန စရာမလို ဘူးထင္ပါတယ္။ကဲပါေလ....Bipolar Disorder (ဘိုင္ပိုလာ ဒစ္စ္ေအာ္ဒါ) ေခၚတဲ့ စိတ္ေ၀ဒနာ အေၾကာင္း ေရးပါမယ္။
(1)ဘိုင္ပိုလာ ဒစ္စ္ေအာ္ဒါ ေရာဂါဆိုတာ ဘာလဲ
ဘိုင္ပိုလာ ဒစ္စ္ေအာ္ဒါကို ေနာက္တစ္မ်ိဳးေျပာရရင္ေတာ့ အၾကီးအက်ယ္ စိတ္ အတက္အက် ျမန္တာ တစ္ျပိဳင္တည္း ျဖစ္တဲ့ က်န္းမာေရးဆိုင္ရာ ေရာဂါျဖစ္ပါတယ္။ စိတ္အေနအထားေရာ၊ စြမ္းအင္ေရာ၊ လုပ္ေဆာင္မႈေတြပါ အလြန္အမင္း ေရႊ႕ေျပာင္းတဲ့ေရာဂါမ်ိဳးပါ။ အဲဒီလို ေျပာင္းလဲမႈျဖစ္တဲ့အခါ တခ်ိဳ႕က သိမ္သိမ္ေမြ႕ေမြ႕ ျဖစ္ခဲ့ေပမယ့္ တခ်ိဳ႕မွာေတာ့ လႈပ္လႈပ္ ခတ္ခတ္ ငိုငိုရယ္ရယ္နဲ႔ လူသိသူသိကို ျဖစ္ေလ့ရွိတာမ်ိဳးေပါ့။ လူတစ္ဦးနဲ႔တစ္ဦးျဖစ္တာ မတူပါ ဘူး။
USမွာေတာ့ လူဆယ္သန္းေလာက္မွာ ဒီေရာဂါျဖစ္ေနျပီး ေယာက္်ားနဲ႔မိန္းမ ျဖစ္ပြားမႈ ဆတူေလာက္ပဲရွိသတဲ့။ဒီေရာဂါက နာတာရွည္ေရာဂါမ်ိဳးပါ။ တခ်ိဳ႕ဆိုရင္ တစ္သက္လံုးျဖစ္ သြားတတ္ပါတယ္။ ေရာဂါရွင္မ်ားမွာေတာ့ ခပ္ၾကမ္းၾကမ္း အရူးထတာမ်ိဳးနဲ႔ စိတ္ဓာတ္က်တာ မ်ိဳး တစ္ျပဳိင္တည္း ျဖစ္တတ္ျပီး အဲဒါမ်ိဳးက ရက္ေတြ လေတြၾကာတတ္ပါတယ္။ ဆယ္ေက်ာ္သက္အရြယ္နဲ႔ လူၾကီးပိုင္း၀င္ခါနီးအခ်ိန္ေတြ

မွာ စျဖစ္ေလ့ရွိတာေလ။ ကေလးေတြမွာေတာ့ ျဖစ္ခဲပါရဲ႕။ ေ၀ဒနာရွင္အမ်ားစုကေတာ့ တစ္သက္တာလံုး ကုသမႈခံယူ သြားရတာပါပဲ။ေဆးတိုက္ေကၽြးတာကေတာ့ အေအာင္ျမင္ဆံုး အခ်က္ေပါ့။ စိတ္ေရာဂါကုထံုးနဲ႔ ပတ္၀န္းက်င္ ပံ့ပိုးမႈ၊ပညာေပးႏိုင္မႈေတြကလည္း မျဖစ္မေန လိုအပ္ပါတယ္။
(၂) ဘိုင္ပိုလာရဲ႕ တက္ၾကြလြန္းတဲ့ လက္ခဏာမ်ား
- အလြန္ေပ်ာ္ရႊင္မႈ၊စိတ္ဓာတ္ေတြတက္ၾကြမႈ၊ စိတ္တိုမႈ၊ ေဒါသထြက္မႈနဲ႔ စိတ္မၾကည္မသာ ျဖစ္မႈေတြ တစ္လွည့္စီျဖစ္ေနျခင္း။
- ရုပ္စြမ္းအားနဲ႔ ဥာဏ္စြမ္းအားေတြ တိုးျမင့္လာျပီး လႈပ္လႈပ္ရွားရွား တရားလြန္ေအာင္ လုပ္ျခင္း။
-အေတြးအျမင္ေတြ၊ၾကံဆမႈေတြ လ်င္ျမန္ေနျခင္း
-စကားအေျပာမ်ားျပီး သာမန္ထက္စကားေတြ ျမန္ေနျခင္း
- ၾကီးက်ယ္လြန္းတဲ့ ရည္မွန္းခ်က္ေတြကို ေျပာေနျခင္း
-အန္တရယ္ျဖစ္မွာ မေၾကာက္ျခင္း
-မေတြးေတာ၊မဆင္ျခင္ႏိုင္ဘဲ ေငြသံုးမႈ၊လိင္ဆက္ဆံမႈနဲ႔ အရက္ေသာက္မႈေတြ ျဖစ္ေနျခင္း
-အိပ္ေရးနည္းလာေပမယ့္ ေမာပန္းမႈ မျဖစ္ျခင္း။
(၃) ဘိုင္ပိုလာရဲ႕ စိတ္ဓာတ္က်လက္ခဏာမ်ား
-အားအင္ေတြ ဆံုးရႈံးသြားျခင္း
-၀မ္းနည္းမႈ ၾကာရွည္ျခင္း
-စြမ္းအင္မ်ား၊ လႈပ္ရွားမႈမ်ား ေလ်ာ့နည္းသြားျခင္း
-ျငိမ္ျငိမ္မေနႏိုင္ဘဲ စိတ္တိုလြယ္ျခင္း
-ဘာမွ အာရုံမစိုက္ႏိုင္၊ဆံုးျဖတ္ခ်က္ မခ်ႏိုင္ျဖစ္ျခင္း
-ပူပန္မႈ၊စိတ္ေသာကေရာက္မႈ စတဲ့ ခံစားမႈေတြ လြန္ကဲလာျခင္း
-ႏွစ္သက္ေလ့ရွိေသာအားကစား(သို႔မဟုတ္) အသင္းအဖြဲ႕ကိတ္စေတြမွာ စိတ္မ၀င္စား ေတာ့ျခင္း။
-အျပစ္ရွိသလို၊ေမွ်ာ္လင့္ျခင္းကင္းမဲ့သလို ခံစားေနျခင္း
-ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ အဆံုးစီရင္ဖို႔ေတြးေနျခင္း
-အစာကို အလြန္စားျခင္း (သို႔) လံုး၀မစားႏိုင္ျခင္း
-အိပ္စက္မႈ မူမမွန္ျဖစ္ျခင္း (အလြန္အိပ္ျခင္း (သို႔) မအိပ္ႏိုင္ျခင္း)
(၄) ဘိုင္ပိုလာရဲ႕ ေရာဂါႏွစ္မ်ိဳးေပါင္းမႈဆိုတာ ဘာလဲ
တက္ၾကြလြန္းတဲ့ လက္ခဏာမ်ားႏွင့္ စိတ္ဓာတ္က်ျခင္းလက္ခဏာႏွစ္မ်ိဳး တစ္ခ်ိန္တည္းမွာ ျဖစ္ျခင္း၊ေရာဂါလက္ခဏာႏွစ္မ်ိဳးေပါင္းခ်ိန္မွာ စိတ္ဓာတ္က်ဆင္းေနေပမယ့္ အရူးအမူး ထလုပ္ခ်င္ တာေတြကို ျပင္းျပင္းထန္ထန္ လုပ္ပစ္တတ္ပါတယ္။
(၅) ေရာဂါရဲ႕ အလ်င္အျမန္ ျဖစ္ပြားလွည့္ပတ္မႈက ဘာလဲ
တစ္ခါတစ္ေလ ေ၀ဒနာရွင္တစ္ခ်ိဳ႕မွာ အဲဒီလို အစြန္းေရာက္လက္ခဏာမ်ိဳး(အလြန္စိတ္ဓာတ္ က်ျခင္းနဲ႔ အလြန္တက္ၾကြျပီး လုပ္ခ်င္တာလုပ္ပစ္ျခင္း)က တစ္လွည့္စီျဖစ္ေနတဲ့ ျဖစ္ရပ္မ်ား လွည့္ပတ္မႈ ျမန္လာပါတယ္။အဲဒီလိုျဖစ္ရပ္မ်ိဳး တစ္ႏွစ္မွာ ေလးၾကိမ္ထက္ ပိုတဲ့အခါ “အလ်င္ အျမန္ျဖစ္ပြားလွည့္ပတ္မႈ”လို႔ေခၚၾကတာေလ။မိန္းမေတြမွာ အဲဒီလို ပိုျဖစ္တတ္သတဲ့။
(၆) ဘိုင္ပိုလာ ဒစ္စ္ေအာ္ဒါ ျဖစ္ေစတဲ့ အခ်က္မ်ား
အဓိက အေၾကာင္းအရင္း အခ်က္ကို မသိရေသးေပမယ့္ ေဆးသိပ္ပံပညာရွင္မ်ားကေတာ့ အေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ထြက္လာတဲ့ဓာတုပစ္စည္းေတြ မူမွန္မျဖစ္ေတာ့ဘဲ ဦးေႏွာက္ရဲ႕ တစ္ေနရာရာကို ထိခိုက္မႈေၾကာင့္ ျဖစ္ရျခင္းလို႔ဆိုၾကပါတယ္။မ်ိဳးရိုးလိုက္တဲ့ေရာဂါမို႔ မိသားစုထဲမွာ ဒီေရာဂါေတြ မ်ိဳးဆက္အလိုက္ ျဖစ္ေနရတာက မ်ိဳးရုိးဗီဇေၾကာင့္ျဖစ္ႏိုင္တာလို႔လည္း ေထာက္ျပခဲ့ ပါရဲ႕။စိတ္ဖိအားမ်ားတဲ့ ပတ္၀န္းက်င္(သို႔) အႏုတ္လက္ခဏေတြနဲ႔သာၾကံဳရတဲ့ ဘ၀မွာ ေနထိုင္ ရသူမ်ားမွာ မ်ိဳးရိုးဗီဇ(သို႕)ဇီ၀ေဗဒနည္းေတြနဲ႔ ေရာဂါကိုဖန္တီးခဲ့သတဲ့။ဘိုင္ပိုလာ ဒစ္စ္ေအာ္ဒါ ျဖစ္ရတဲ့ ေနာက္တစ္ခ်က္ကေတာ့ စိတ္ဓာတ္က်ေရာဂါကို ကုသတဲ့အေနနဲ႔ စိတ္ဓာတ္တက္ၾကြတဲ့ ေဆးေတြ စားတဲ့အခါ ေဆးေၾကာင့္စိတ္တက္ၾကြလြန္းသြားတာ၊ အအိပ္မမွန္လို႔ ရူးေၾကာင္ေၾကာင္ ျဖစ္ျပီး တက္ၾကြသြားတာ၊သိုင္းရြိဳက္ဂလင္းက ေဟာ္မုန္းစစ္ထုတ္မႈနည္းလို႔ စိတ္မတည္မျငိမ္ျဖစ္ တာေတြလည္း ဘိုင္ပိုလာ ဒစ္စ္ေအာ္ဒါျဖစ္ေစသတဲ့။ ဒါေပမဲ့ အေရးၾကီးတဲ့ အခ်က္ကေတာ့ စိတ္ၾကြေဆး မေသာက္၊အထက္ေဖာ္ျပပါ အခ်က္ေတြ အေျခမခံဘဲ ထျဖစ္ခ်င္လည္း ျဖစ္ေနတာပါပဲ။
(၇) ဘယ္လို ကုသရမွာလည္း
ဘိုင္ပိုလာ ဒစ္စ္ေအာ္ဒါကို လံုး၀ ေပ်ာက္ကင္းေအာင္ ကုသလို႔မရေပမယ့္ ျငိမ္သြားေအာင္ေတာ့ ကုသႏိုင္ သတဲ့ ။တိတိက်က်ေဆးေပးႏိုင္ရင္ အေကာင္းဆံုးအဆင့္အထိေတာ့ ေနေကာင္းသြားၾကတာပါ။ သင့္ေတာ္ တဲ့ ေဆးေသာက္ရမွာကေတာ့ အဓိကကုသေပးနည္းပါပဲ။စိတ္ကုထံုးအမ်ိဳးမ်ိဳး၊မိသားစုကုထံုးနဲ႔ ပံ့ပိုးမႈက လည္း အေရးၾကီးပါတယ္။စိတ္ဖိအား မမ်ားဖို႔ကေတာ့ အလြန္အေရးပါတဲ့ ကိတ္စပါ။
ေဆးတိုက္ေကၽြးတဲ့ အခါ တက္ၾကြလြန္းတဲ့ အတြက္ေရာ၊ စိတ္ဓာတ္က်တဲ့အတြက္ေရာ ေဆးႏွစ္မ်ိဳးတိုက္ ေကၽြးရမွာျဖစ္သလို စိတ္အတက္အက်ျမန္တဲ့ ျဖစ္ရပ္ေတြ အၾကိမ္နည္းသြားေအာင္လည္းကာကြယ္ေပးတဲ့ ေဆးေတြရွိေနပါတယ္။ဘယ္ေဆးမဆို ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေတြရွိတာမို ေဆးတစ္မ်ိဳးကို ဘယ္ေလာက္မ်ား မ်ားစားရမလဲ။ဘယ္ေလာက္ၾကာၾကာ စားရမလဲဆိုတာကို ဆရာ၀န္မ်ားနဲ အျမဲတမ္းညိႏႈိင္းသြားရမွာပါ။
ဘိုင္ပိုလာ ဒစ္စ္ေအာ္ဒါဆိုတဲ့ စိတ္အတက္အက် အလြန္ျမန္ျပီး စိတ္မထိန္းႏိုင္တဲ့ေရာဂါကို ဆယ္ေက်ာ္ သက္ေတြမွာ အျဖစ္မ်ားတာမို႔ ဆယ္ေက်ာ္သက္အရြယ္ေတြ အရြယ္ေျပာင္းခ်ိန္မွာ မိဘမ်ား အထူးဂရုစိုက္ရ မွာပါ။ မဟုတ္ရင္ ေရာဂါက အရိုးစြဲသြားတတ္ပါတယ္။ အိမ္တစ္အိမ္မွာ (သို႔) မိသားစု တစ္စုမွာ စိတ္ေ၀ဒနာ ရွင္ရွိေနျပီဆိုရင္ တစ္အိမ္လံုး စိတ္မခ်မ္းမသာျဖစ္ၾကရတာမ်ိဳးေလ။စိတ္ေရာဂါအခ်ိဳ႕ကလံုး၀ေပ်ာက္ ေအာင္ မကုသႏိုင္ေပမယ့္ ၾကြမတက္ေအာင္ေတာ့ ေဆးနဲ႔ ထိန္းထားတာ၊ ကုထံုးေတြနဲ႔ ထိန္းထား တာ၊ ကုထံုး ေတြနဲ႔ ထိန္းထားတာမ်ိဳးေတာ့ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ပါတယ္။