စိတ္ကူးလြန္ေခတ္၊ လက္ေတြ႔ၾကည့္ဝါဒႏွင့္ ပညာစီးေၾကာင္း
|
2:18 AM |
No မွတ္ခ်က္ |
ယေန႔ေခတ္ကို
ႏိုင္ငံေရး သိပၸံပညာရွင္မ်ားက post-ideology era (စိတ္ကူးလြန္ေခတ္)ဟု
ေခၚဆိုၾကသည္ ဟုဆိုသည္။ ဆိုလိုသည္မွာ အိုင္ဒီယိုလိုဂ်ီကို
ႏိုင္ငံေရးႏွင့္တကြ နယ္ပယ္ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား၌ အသံုးမျပဳၾက ေတာ့သည့္
သေဘာပင္။ စစ္ေအးေခတ္သည္ အိုင္ဒီယိုလိုဂ်ီေခတ္ ျဖစ္သည္။ ယင္းေခတ္တြင္
စူပါပါဝါ ႏွစ္ႏိုင္ငံျဖစ္သည့္ ဆိုဗီယက္ယူနီယံႏွင့္ အေမရိကန္တို႔
ဆိုရွယ္လစ္ႏွင့္ အရင္းရွင္ အိုင္ဒီယိုလိုဂ်ီခ်င္း အားၿပိဳင္ၾကရာ
ဆိုဗီယက္ယူနီယံ ျပိဳကဲြသြားေသာေၾကာင့္ အရင္းရွင္ အိုင္ဒီယိုလိုဂ်ီႏွင့္
ဆိုရွယ္လစ္ အိုင္ဒီယိုလိုဂ်ီကိစၥ နိဂုံးခ်ဳပ္သြားခဲ့သည္ ဟုဆိုသည္၊
သို႔ေသာ္လည္း ၄င္းအယူအဆႏွင့္ ပတ္သက္၍ ပညာရွင္မ်ား အျငင္းပြားေန ၾကဆဲပင္။
အေမရိကန္သမၼတ ေရြးေကာက္ပဲြ ဝင္စဥ္က ရီပတ္ပလီကင္ သမၼတေလာင္း ဂၽြန္မက္ကိန္းက အၾကမ္းဖက္ဝါဒ ဆန္႔က်င္ေရးစစ္ပဲြ ဆိုသည္မွာ အိုင္ဒီယိုလိုဂ်ီစစ္ပဲြဟု သံုးႏႈန္းခဲ့သည္။ အေမရိကန္သည္ အစြန္းေရာက္ အစၥလမ္ဝါဒီႏွင့္ တိုိက္ခိုက္ရေသာေၾကာင့္ အေမရိကန္ႏွင့္ အစြန္းေရာက္ အစၥလမ္ဝါဒီတုိ႔ အိုင္ဒီယိုလိုဂ်ီခ်င္း ပဋိပကၡ ျဖစ္ၾကရသည္၊ ဤကိစၥကို ေထာက္ျပ၍ တစ္ခ်ိဳ႕ပညာရွင္တို႔က အိုင္ဒီယိုလိုဂ်ီ ပဋိပကၡသည္ တျခားေသာမ်က္ႏွာဖံုးျဖင့္ ထပ္မံေပၚေပါက္လာသည္ဟု ဆိုၾကသည္။
ဘာေျပာေျပာ အိုင္ဒီယိုလိုဂ်ီ (စိတ္ကူးသက္သက္)တို႔ ယိုင္နဲ႔ လာသည္ကေတာ့ ျငင္း၍မရေသာ အမွန္တရားဟု ဆိုရေပမည္၊ လူတို႔သည္ စဥ္းစားေတြးေခၚမႈကို ပ်င္းရိလာ၍လားေတာ့မသိ၊ အိုင္ဒီယိုလိုဂ်ီဆိုသည္ကို အသံုးမျပဳၾကေတာ့၊ ယင္းသို႔ အသံုးမျပဳေတာ့ေသာေၾကာင့္ “လက္ေတြ႔ၾကည့္ဝါဒ”က အလိုလို ေခတ္စားလာသည္၊ လက္ေတြ႔ပဓာနဝါဒ (pragmatism) ဟုေခၚသည္။ လက္ေတြ႔ၾကည့္ဝါဒ ဆုိေသာ္လည္း စင္စစ္အားျဖင့္ လက္ေတြ႔ ကမာၻ႔ေရးရာ၊ လက္ေတြ႔ႏုိင္ငံေရးတုိ႔မွ စတင္ေပၚေပါက္ခဲ့သည္ မဟုတ္။ ဒႆနပညာရွင္ ၀ီလွ်ံဂ်ိမ္းဒီေဝးႏွင့္ မီနန္တုိ႔က ဒႆနတစ္ပါးအေနျဖင့္ ေဖာ္ထုတ္ခဲ့ၾကသည္ဟု ဆုိသည္။ လက္ေတြ႔အသံုး၀င္လွ်င္ မွန္သည္ဟု ဆုိသူက ဆုိသည္။ အသံုးဝင္တုိင္း မွန္ခ်င္မွမွန္သည္ဟုလည္း ဆုိသူက ဆုိၾကျပန္သည္။ မွတ္သားစရာ ေကာင္းသည္က အုိင္ဒီယာ တစ္ခုသည္ ခက္ရင္း (fork)ႏွင့္ တူသည္။ ခက္ရင္းႏွင့္ စြပ္ျပဳတ္ေသာက္ ၾကည့္သည္။ အဆင္မေျပေတာ့ ခက္ရင္းကုိခ်ၿပီး ဇြန္းနဲ႔ ေသာက္ပါသည္။ အုိင္ဒီယာတုိ႔ဆုိသည္မွာ ေလာကႀကီးႏွင့္ ဆက္ဆံေျဖရွင္းရာတြင္ အသံုးျပဳဖုိ႔ ကိရိယာမ်ားသာ ျဖစ္သည္ဟု ဒီေဝးကေျပာသည္။ လက္ေတြ႕ၾကည့္၀ါဒသည္ ေလာဂ်စ္နည္းျဖင့္ ေျပာရလွ်င္ တံခါးအရွင္ဖြင့္ထားေသာ open form ျဖစ္သည္။ လက္ေတြ႔အက်ိဳးကုိ ၾကည့္ၿပီး ေရြးခ်ယ္စရာ မွန္သမွ်ကုိ အကုန္ တံခါးဖြင့္ထားသည္ဟု ဆုိလုိသည္။ ယခုအခါ အေမရိကန္၌ ယင္းလက္ေတြ႔ ၾကည့္ဝါဒသည္ (neo-positivism)ႏွင့္ ဓမၼေရးရာဝါဒတုိ႔ကုိ ေနရာဖယ္ေပးလုိက္ရၿပီဟု ဆုိသည္။ နီယုိေပ့ါစ္တစ္ဝါဒက အခ်က္အလက္တုိ႔ကုိ အစစ္အမွန္ ေဖာ္ျပျခင္း (pure description of facts) အလုပ္ကုိသာ လုပ္ရမည္ဟု ဆုိသည္။
ထုိသို႔ျဖင့္ ဒႆနက ကုိယ္ဖန္ဆင္းေသာ ပေဟဠိတုိ႔ျဖင့္ အလုပ္႐ႈပ္ေနစဥ္ သိပၸံပညာက ဒႆနကုိ ကိရိယာအျဖစ္ အသံုးျပဳ၍ ကမာၻႀကီးကုိ ပုံသ႑ာန္ ေျပာင္းပစ္ေနသည္မွာ ၾကာျမင့္လာခဲ့ၿပီ ျဖစ္သည္။
ဉာဏ္ပညာအေၾကာင္း အနည္းငယ္ ဆက္ေျပာခ်င္သည္။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ပညာပညာႏွင့္ ဘာေၾကာင့္ ေျပာေနရသနည္းဟု ေမးလာပါက ေခတ္တုိင္းတြင္ ပညာသည္သာ မရွိမျဖစ္ အရင္းအျမစ္ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။ BC-၄၀၀ ခန္႔က ပေလတုိတုိ႔ ေခတ္တြင္ မိမိကုိယ္ကုိ သိေအာင္လုပ္ျခင္း (self knowedge)ျဖင့္ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ တုိးတက္ေအာင္ လုပ္ရမည္ဟု ေျပာခဲ့သည္။ ကၽြန္ေတာ္ ဘာေတြသိ ဘယ္လုိသိျဖင့္သာ ပညာအဓိပၸါယ္ကုိ ေျပာဆုိခဲ့ၾကသည္။ ပေလတုိ ဆုိကေရးတီးတုိ႔ႏွင့္ ဆန္႔က်င္ဘက္ ပုိက္သာဂုိရပ္စ္တုိ႔ကေတာ့ လူတစ္ေယာက္ကုိ လုပ္ပံုကုိင္ပံု ထိေရာက္ေအာင္ ဘာကုိ ဘယ္လုိေျပာရမည္ ဘယ္လုိ ညြန္ျပရမည္ဆုိတာကုိ ပညာဟု ဖြင့္ျပျပန္သည္။ ေခတ္ၿပိဳင္ေခတ္မွာပင္ အေရွ႕က ကြန္ျဖဴးရွပ္မွလည္း ပညာဆုိသည္မွာ ဘာကုိ ဘယ္လုိ ေျပာရမည္ဟု သိရန္ကုိသာ ပညာဟု ဆုိျပန္သည္။ ထုိအခ်ိန္က အေရွ႕ေရာ အေနာက္ပါ ပညာဆုိသည္မွာ လုပ္တတ္ ကုိင္တတ္ျခင္းႏွင့္ မဆုိင္ အသံုးခ်ျခင္း (Utility) ႏွင့္မဆုိင္ဟု လက္ခံခဲ့ၾကသည္။ အသံုးခ်ျခင္း အသံုးဝင္ျခင္းသည္ ပညာမဟုတ္။ ကၽြမ္းက်င္မႈသာဟု ဆုိၾကသည္။
သို႔ေသာ္ ကြန္ျဖဴးရွပ္တို႔က စာႀကီးေပႀကီးမွလႊဲ၍ က်န္သည့္ကိစၥမ်ားကုိ မေလးစားၾကေသာ္လည္း ဆုိကေရးတီးႏွင့္ ပုိက္သာဂုိရပ္တုိ႔က တကၠနိ (လက္မႈအတတ္)ကုိ ေလးစားၾကသည္ဟု ဆုိသည္။ ယခုတုိင္ အေနာက္၏ အေနာက္သုိ႔ ေျပးလုိက္ေနရသည္မွာ ကြန္ျဖဴးရွပ္ႏွင့္ တာအုိ၊ ဇင္ဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ား၏ ၾသဇာေၾကာင့္ မ်ားလားဟု ထင္မိပါသည္။ တကၠနိကုိ ပညာမဟုတ္ဟု ယူဆသည္မွာ အရင္က တကၠနိကုိ ေယဘုယ်ျပဳ၍ မရေသာေၾကာင့္ဟု ဆုိသည္။ တကၠနိလုိလွ်င္ တတ္သူ၏ ေအာက္၌ အလုပ္သင္ လုပ္ရသည္။ တကၠနိကုိ စကားလံုးမ်ားျဖင့္ ရွင္းျပလုိ႔မရ။ သက္ေသထင္ရွားျပရသည္။ သကၠရာဇ္(၁၇၀၀)ထိ အဂၤလိပ္မ်ားက တကၠနိကုိ လွ်ိဳ႕ဝွက္ထားခဲ့ၾကသည္။ ၁၇၀၀ အလြန္တြင္မွ ပညာကုိ စက္ကိရိယာမ်ားႏွင့္ တြဲသံုးေသာ စက္မႈေတာ္လွန္ေရး ျဖစ္လာသည္။ ယင္းေခတ္၌ လူတန္းစားမ်ား လူတန္းစားတုိက္ပြဲမ်ား ေပၚလာသည္။ ၁၈၈၀ ခုႏွစ္ ခန္႔မွစတင္၍ ဒုတိယကမာၻစစ္ ၿပီးသည္အထိ ပညာကုိ အလုပ္လုပ္ပံု ကုိင္ပံုတုိ႔ႏွင့္ တြဲသံုးေသာေၾကာင့္ ထုတ္လုပ္မႈစြမ္းအား ေတာ္လွန္ေရးဆုိသည္တုိ႔ ေပၚေပါက္ခဲ့ျပန္သည္။ ယင္းေတာ္လွန္ေရး ေၾကာင့္ ေက်ာမြဲမ်ား ဝင္ေငြ ပုိရလာၾကသည္။ ယင္းေတာ္လွန္ေရး ျဖစ္ထြန္းသည့္ ႏုိင္ငံတုိ႔၌ လူတန္းစားတုိက္ပြဲ ဆုိသည္တုိ႔ မရွိေတာ့။ ကြန္ျမဴနစ္စံနစ္ နိဂံုးခ်ဳပ္သြားသည္။ ဒုတိယကမာၻစစ္ၿပီးသည္မွ ယခုအထိကုိ စီမံခန္႔ခြဲမႈ ေတာ္လွန္ေရးဟု သံုးသည္။
ပညာႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေျပာလွ်င္ ပီတာဒရပ္ကား အေၾကာင္း မေျပာ၍ မျဖစ္ေပ။ ဒရပ္ကားက ၁၉၆၂ ခုႏွစ္တြင္ ေကာလိပ္သုိ႔ မသြားေတာ့ဘဲ အလုပ္ဝင္လုပ္သည္။ သူ႔အေဖႀကီးက သူ႔သား (ပီတာဒရပ္)အား ထင္ရွားေသာ ကုန္အေရာင္းအဝယ္ လုပ္ငန္းတြင္ အပ္ႏွံေပးႏုိင္ခဲ့သည္။ ေနာက္အႏွစ္ သံုးဆယ္ၾကာ ပီတာဒရပ္၏ သားကုိယ္တုိင္ ေကာလိပ္မတက္ဘဲ အလုပ္ဝင္လုပ္မည္ ႀကံျပန္သည္။ ဒရပ္ကား၏ အေဖလက္ထက္က ဒရပ္ကားကုိ အလုပ္ရွာ ေပးႏုိင္ေသာ္လည္း သူ႔လက္ထက္တြင္ သူ႔သားကုိ အလုပ္ရွာ မေပးႏုိင္ေတာ့။ ထုိေခတ္က ေကာလိပ္ပညာေရးသည္ အလုပ္ေကာင္းရဖုိ႔ မရွိမျဖစ္ ျဖစ္ေနသည္။ ဝင္ေငြေကာင္းေသာ လုပ္ငန္းမ်ားက ဘြဲ႕ရၿပီးသူကုိမွ လက္ခံၾက ေတာ့သည္။ ဤသည္မွာ ေက်ာင္းပညာေရးသည္ ဝင္ေငြ (သုိ႔မဟုတ္) စီးပြားေရး၏အရင္းအျမစ္ ျဖစ္လာသည့္သေဘာ ပင္ျဖစ္သည္။ ေျမယာ လုပ္အား ေငြစေသာ အရင္းအျမစ္မ်ား လုိအပ္သည္ မွန္ေသာ္လည္း ပညာက ပထမတန္းစား ျဖစ္လာ၍ ၎တုိ႔မွာ ဒုတိယေနရာသုိ႔ ေရႊ႕ေလ်ာသြားၾကသည္။ ပညာရွိလွ်င္ ထုိအရင္းအျမစ္ မ်ားကုိလည္း ရွာေဖြ၍ ရႏုိင္သည္ဟု ဆုိသည္။ ပညာဆုိသည္မွာ အသံုးခ်ပညာ စီးပြားေရး လူမႈေရး ရလာဘ္မ်ား ရႏုိင္ေသာ ပညာကုိသာ ဆုိလုိသည္။ ဒုတိယကမာၻစစ္အၿပီးမွ ယခုအထိကုိ စီမံခန္႔ခြဲမႈ ေတာ္လွန္ေရးဟု ဆုိခဲ့သည္။ စီမံခန္႔ခြဲမႈ ပညာဆုိသည္မွာ ရွိၿပီး ျဖစ္ေသာ အသိပညာ ဗဟုသုတကုိ ပုိမုိထိေရာက္ေအာင္ လုပ္ျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ သုိ႔ေသာ္ စီမံခန္႔ခြဲမႈသည္ လြန္ခဲ့ေသာ အႏွစ္ ၄၀၀၀ ေက်ာ္ အီဂ်စ္ပိရမစ္မ်ား တည္ေဆာက္စဥ္ ကတည္းက ရွိခဲ့ပါသည္။
ယေန႔ေခတ္တြင္ လူတစ္ေယာက္ တစ္ေန႔ ဘယ္ႏွစ္နာရီ အလုပ္လုပ္သလဲဟု မေမးၾကေတာ့။ လုပ္အားခ ဘယ္ေလာက္ရလဲဟုသာ ေမးၾကေတာ့သည္။ ေက်ာင္းသား တစ္ေယာက္ဆုိလွ်င္ တစ္ေန႔ဘယ္ႏွစ္နာရီ စာက်က္သည္ဆုိေသာ အေျဖကုိ မလုိ။ စာေမးပြဲ ေအာင္သလား အမွတ္ဘယ္ေလာက္ရသလဲ ဆုိသည္တုိ႔သာ အဓိကျဖစ္လာသည္။ လုပ္အားခမ်ားမ်ားရသည္ စာေမးပြဲ အမွတ္ေကာင္းေကာင္းျဖင့္ ေအာင္သည္ကုိသာ အလုပ္ျဖစ္သည္ဟုဆုိသည္။ ဆုိလုိသည္က လုပ္ရပ္ အက္ရွင္ (Action)ကုိ မၾကည့္ေတာ့။ ရလာဒ္ (result)ကိုသာ ၾကည့္သည့္သေဘာ ျဖစ္သည္။ ႀကိဳးစားမႈကို အလုပ္ဟု မယူဆၾကေတာ့။ ဥပမာျဖင့္ လူတစ္ေယာက္က ေက်ာက္တံုးတစ္တံုးကုိ ႀကိဳးစားပမ္းစား ေရႊ႕သည္။ အခ်ိန္သာ ကုန္သြားသည္။ ေက်ာက္တုံးက မေရြ႕။ ေနာက္တစ္ေယာက္က ေရႊ႕ၾကည့္သည္။ ဤအတုိင္း မရမွန္းသိသျဖင့္ “ကုတ္”အားကုိ သံုးၿပီးေရႊ႕လုိက္သည္။ အခ်ိန္တုိ အတြင္းမွာ ေက်ာက္တုံးက ေရြ႕သြားသည္။ တစ္နည္းအားျဖင့္ အလုပ္ျဖစ္သြားသည္။ လုိအပ္သည္က ဒါပဲျဖစ္သည္။ ဤေနရာမွာ ႀကိဳးစားမႈႏွင့္ ဉာဏ္ပညာကုိ ခြဲျခား၍ သိႏုိင္သည္။ ပထမလူက ဉာဏ္မသံုးဘဲ ပင္ပင္ပန္းပန္း ႀကိဳးစားခဲ့သည္။ မေအာင္ျမင္။ အလုပ္မျဖစ္။ ဒုတိယလူက ပထမလူေလာက္ မႀကိဳးစားေသာ္လည္း ဉာဏ္ကုိ သံုးတတ္သည္။ ေအာင္ျမင္သည္။ အလုပ္ျဖစ္သည္။ ပညာဆုိသည္မွာ အေထြေထြသုတ မဟုတ္။ အထူးသိ အထူးကၽြမ္းက်င္ေသာပညာ၊ အသံုးဝင္ေသာပညာကုိသာ ယူေတာ့သည္။ ေရွးက ပညာတတ္ဟူသည္ အေထြေထြ သိသူမ်ားျဖစ္သည္။ ၎ပညာရွင္ ပညာရွိ ပညာတတ္တုိ႔က အေၾကာင္းအရာမ်ားစြာကုိ ေျပာႏုိင္ဆုိႏုိင္ၾကသည္။ ယေန႔ ႏုိင္ငံတကာတကၠသုိလ္တုိ႔တြင္ ေရွး႐ုိးစဥ္လာ ပညာတတ္မ်ိဳးကုိ ပညာတတ္ ပညာရွင္ဟု သေဘာ မထားၾကေတာ့။ အေပၚယံသိသူ (Dilettante)ဟုသာ သေဘာထားၾကေတာ့သည္။
ယေန႔ပညာဆုိသည္မွာ ထိထိေရာက္ေရာက္ ျပဳလုပ္ႏုိင္စြမ္း၌ အာ႐ံုစုိက္ေသာပညာ ရလာဒ္ေပၚ၌ အာ႐ံုစုိက္ေသာပညာ ဟူ၍ ျဖစ္သည္။ ေရွးက တကၠနိဟုဆုိၾကေသာ လက္မႈအတတ္ကုိ ယခုအခါ knowledge သုိ႔မဟုတ္ discipline ဟု ေျပာင္းလဲ အသံုးျပဳလာၾကသည္။
ကိုတာ “ကၽြန္ေတာ္သည္ ေမ်ာက္က ဆင္းသက္၏”
အေမရိကန္သမၼတ ေရြးေကာက္ပဲြ ဝင္စဥ္က ရီပတ္ပလီကင္ သမၼတေလာင္း ဂၽြန္မက္ကိန္းက အၾကမ္းဖက္ဝါဒ ဆန္႔က်င္ေရးစစ္ပဲြ ဆိုသည္မွာ အိုင္ဒီယိုလိုဂ်ီစစ္ပဲြဟု သံုးႏႈန္းခဲ့သည္။ အေမရိကန္သည္ အစြန္းေရာက္ အစၥလမ္ဝါဒီႏွင့္ တိုိက္ခိုက္ရေသာေၾကာင့္ အေမရိကန္ႏွင့္ အစြန္းေရာက္ အစၥလမ္ဝါဒီတုိ႔ အိုင္ဒီယိုလိုဂ်ီခ်င္း ပဋိပကၡ ျဖစ္ၾကရသည္၊ ဤကိစၥကို ေထာက္ျပ၍ တစ္ခ်ိဳ႕ပညာရွင္တို႔က အိုင္ဒီယိုလိုဂ်ီ ပဋိပကၡသည္ တျခားေသာမ်က္ႏွာဖံုးျဖင့္ ထပ္မံေပၚေပါက္လာသည္ဟု ဆိုၾကသည္။
ဘာေျပာေျပာ အိုင္ဒီယိုလိုဂ်ီ (စိတ္ကူးသက္သက္)တို႔ ယိုင္နဲ႔ လာသည္ကေတာ့ ျငင္း၍မရေသာ အမွန္တရားဟု ဆိုရေပမည္၊ လူတို႔သည္ စဥ္းစားေတြးေခၚမႈကို ပ်င္းရိလာ၍လားေတာ့မသိ၊ အိုင္ဒီယိုလိုဂ်ီဆိုသည္ကို အသံုးမျပဳၾကေတာ့၊ ယင္းသို႔ အသံုးမျပဳေတာ့ေသာေၾကာင့္ “လက္ေတြ႔ၾကည့္ဝါဒ”က အလိုလို ေခတ္စားလာသည္၊ လက္ေတြ႔ပဓာနဝါဒ (pragmatism) ဟုေခၚသည္။ လက္ေတြ႔ၾကည့္ဝါဒ ဆုိေသာ္လည္း စင္စစ္အားျဖင့္ လက္ေတြ႔ ကမာၻ႔ေရးရာ၊ လက္ေတြ႔ႏုိင္ငံေရးတုိ႔မွ စတင္ေပၚေပါက္ခဲ့သည္ မဟုတ္။ ဒႆနပညာရွင္ ၀ီလွ်ံဂ်ိမ္းဒီေဝးႏွင့္ မီနန္တုိ႔က ဒႆနတစ္ပါးအေနျဖင့္ ေဖာ္ထုတ္ခဲ့ၾကသည္ဟု ဆုိသည္။ လက္ေတြ႔အသံုး၀င္လွ်င္ မွန္သည္ဟု ဆုိသူက ဆုိသည္။ အသံုးဝင္တုိင္း မွန္ခ်င္မွမွန္သည္ဟုလည္း ဆုိသူက ဆုိၾကျပန္သည္။ မွတ္သားစရာ ေကာင္းသည္က အုိင္ဒီယာ တစ္ခုသည္ ခက္ရင္း (fork)ႏွင့္ တူသည္။ ခက္ရင္းႏွင့္ စြပ္ျပဳတ္ေသာက္ ၾကည့္သည္။ အဆင္မေျပေတာ့ ခက္ရင္းကုိခ်ၿပီး ဇြန္းနဲ႔ ေသာက္ပါသည္။ အုိင္ဒီယာတုိ႔ဆုိသည္မွာ ေလာကႀကီးႏွင့္ ဆက္ဆံေျဖရွင္းရာတြင္ အသံုးျပဳဖုိ႔ ကိရိယာမ်ားသာ ျဖစ္သည္ဟု ဒီေဝးကေျပာသည္။ လက္ေတြ႕ၾကည့္၀ါဒသည္ ေလာဂ်စ္နည္းျဖင့္ ေျပာရလွ်င္ တံခါးအရွင္ဖြင့္ထားေသာ open form ျဖစ္သည္။ လက္ေတြ႔အက်ိဳးကုိ ၾကည့္ၿပီး ေရြးခ်ယ္စရာ မွန္သမွ်ကုိ အကုန္ တံခါးဖြင့္ထားသည္ဟု ဆုိလုိသည္။ ယခုအခါ အေမရိကန္၌ ယင္းလက္ေတြ႔ ၾကည့္ဝါဒသည္ (neo-positivism)ႏွင့္ ဓမၼေရးရာဝါဒတုိ႔ကုိ ေနရာဖယ္ေပးလုိက္ရၿပီဟု ဆုိသည္။ နီယုိေပ့ါစ္တစ္ဝါဒက အခ်က္အလက္တုိ႔ကုိ အစစ္အမွန္ ေဖာ္ျပျခင္း (pure description of facts) အလုပ္ကုိသာ လုပ္ရမည္ဟု ဆုိသည္။
ထုိသို႔ျဖင့္ ဒႆနက ကုိယ္ဖန္ဆင္းေသာ ပေဟဠိတုိ႔ျဖင့္ အလုပ္႐ႈပ္ေနစဥ္ သိပၸံပညာက ဒႆနကုိ ကိရိယာအျဖစ္ အသံုးျပဳ၍ ကမာၻႀကီးကုိ ပုံသ႑ာန္ ေျပာင္းပစ္ေနသည္မွာ ၾကာျမင့္လာခဲ့ၿပီ ျဖစ္သည္။
ဉာဏ္ပညာအေၾကာင္း အနည္းငယ္ ဆက္ေျပာခ်င္သည္။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ပညာပညာႏွင့္ ဘာေၾကာင့္ ေျပာေနရသနည္းဟု ေမးလာပါက ေခတ္တုိင္းတြင္ ပညာသည္သာ မရွိမျဖစ္ အရင္းအျမစ္ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။ BC-၄၀၀ ခန္႔က ပေလတုိတုိ႔ ေခတ္တြင္ မိမိကုိယ္ကုိ သိေအာင္လုပ္ျခင္း (self knowedge)ျဖင့္ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ တုိးတက္ေအာင္ လုပ္ရမည္ဟု ေျပာခဲ့သည္။ ကၽြန္ေတာ္ ဘာေတြသိ ဘယ္လုိသိျဖင့္သာ ပညာအဓိပၸါယ္ကုိ ေျပာဆုိခဲ့ၾကသည္။ ပေလတုိ ဆုိကေရးတီးတုိ႔ႏွင့္ ဆန္႔က်င္ဘက္ ပုိက္သာဂုိရပ္စ္တုိ႔ကေတာ့ လူတစ္ေယာက္ကုိ လုပ္ပံုကုိင္ပံု ထိေရာက္ေအာင္ ဘာကုိ ဘယ္လုိေျပာရမည္ ဘယ္လုိ ညြန္ျပရမည္ဆုိတာကုိ ပညာဟု ဖြင့္ျပျပန္သည္။ ေခတ္ၿပိဳင္ေခတ္မွာပင္ အေရွ႕က ကြန္ျဖဴးရွပ္မွလည္း ပညာဆုိသည္မွာ ဘာကုိ ဘယ္လုိ ေျပာရမည္ဟု သိရန္ကုိသာ ပညာဟု ဆုိျပန္သည္။ ထုိအခ်ိန္က အေရွ႕ေရာ အေနာက္ပါ ပညာဆုိသည္မွာ လုပ္တတ္ ကုိင္တတ္ျခင္းႏွင့္ မဆုိင္ အသံုးခ်ျခင္း (Utility) ႏွင့္မဆုိင္ဟု လက္ခံခဲ့ၾကသည္။ အသံုးခ်ျခင္း အသံုးဝင္ျခင္းသည္ ပညာမဟုတ္။ ကၽြမ္းက်င္မႈသာဟု ဆုိၾကသည္။
သို႔ေသာ္ ကြန္ျဖဴးရွပ္တို႔က စာႀကီးေပႀကီးမွလႊဲ၍ က်န္သည့္ကိစၥမ်ားကုိ မေလးစားၾကေသာ္လည္း ဆုိကေရးတီးႏွင့္ ပုိက္သာဂုိရပ္တုိ႔က တကၠနိ (လက္မႈအတတ္)ကုိ ေလးစားၾကသည္ဟု ဆုိသည္။ ယခုတုိင္ အေနာက္၏ အေနာက္သုိ႔ ေျပးလုိက္ေနရသည္မွာ ကြန္ျဖဴးရွပ္ႏွင့္ တာအုိ၊ ဇင္ဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ား၏ ၾသဇာေၾကာင့္ မ်ားလားဟု ထင္မိပါသည္။ တကၠနိကုိ ပညာမဟုတ္ဟု ယူဆသည္မွာ အရင္က တကၠနိကုိ ေယဘုယ်ျပဳ၍ မရေသာေၾကာင့္ဟု ဆုိသည္။ တကၠနိလုိလွ်င္ တတ္သူ၏ ေအာက္၌ အလုပ္သင္ လုပ္ရသည္။ တကၠနိကုိ စကားလံုးမ်ားျဖင့္ ရွင္းျပလုိ႔မရ။ သက္ေသထင္ရွားျပရသည္။ သကၠရာဇ္(၁၇၀၀)ထိ အဂၤလိပ္မ်ားက တကၠနိကုိ လွ်ိဳ႕ဝွက္ထားခဲ့ၾကသည္။ ၁၇၀၀ အလြန္တြင္မွ ပညာကုိ စက္ကိရိယာမ်ားႏွင့္ တြဲသံုးေသာ စက္မႈေတာ္လွန္ေရး ျဖစ္လာသည္။ ယင္းေခတ္၌ လူတန္းစားမ်ား လူတန္းစားတုိက္ပြဲမ်ား ေပၚလာသည္။ ၁၈၈၀ ခုႏွစ္ ခန္႔မွစတင္၍ ဒုတိယကမာၻစစ္ ၿပီးသည္အထိ ပညာကုိ အလုပ္လုပ္ပံု ကုိင္ပံုတုိ႔ႏွင့္ တြဲသံုးေသာေၾကာင့္ ထုတ္လုပ္မႈစြမ္းအား ေတာ္လွန္ေရးဆုိသည္တုိ႔ ေပၚေပါက္ခဲ့ျပန္သည္။ ယင္းေတာ္လွန္ေရး ေၾကာင့္ ေက်ာမြဲမ်ား ဝင္ေငြ ပုိရလာၾကသည္။ ယင္းေတာ္လွန္ေရး ျဖစ္ထြန္းသည့္ ႏုိင္ငံတုိ႔၌ လူတန္းစားတုိက္ပြဲ ဆုိသည္တုိ႔ မရွိေတာ့။ ကြန္ျမဴနစ္စံနစ္ နိဂံုးခ်ဳပ္သြားသည္။ ဒုတိယကမာၻစစ္ၿပီးသည္မွ ယခုအထိကုိ စီမံခန္႔ခြဲမႈ ေတာ္လွန္ေရးဟု သံုးသည္။
ပညာႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေျပာလွ်င္ ပီတာဒရပ္ကား အေၾကာင္း မေျပာ၍ မျဖစ္ေပ။ ဒရပ္ကားက ၁၉၆၂ ခုႏွစ္တြင္ ေကာလိပ္သုိ႔ မသြားေတာ့ဘဲ အလုပ္ဝင္လုပ္သည္။ သူ႔အေဖႀကီးက သူ႔သား (ပီတာဒရပ္)အား ထင္ရွားေသာ ကုန္အေရာင္းအဝယ္ လုပ္ငန္းတြင္ အပ္ႏွံေပးႏုိင္ခဲ့သည္။ ေနာက္အႏွစ္ သံုးဆယ္ၾကာ ပီတာဒရပ္၏ သားကုိယ္တုိင္ ေကာလိပ္မတက္ဘဲ အလုပ္ဝင္လုပ္မည္ ႀကံျပန္သည္။ ဒရပ္ကား၏ အေဖလက္ထက္က ဒရပ္ကားကုိ အလုပ္ရွာ ေပးႏုိင္ေသာ္လည္း သူ႔လက္ထက္တြင္ သူ႔သားကုိ အလုပ္ရွာ မေပးႏုိင္ေတာ့။ ထုိေခတ္က ေကာလိပ္ပညာေရးသည္ အလုပ္ေကာင္းရဖုိ႔ မရွိမျဖစ္ ျဖစ္ေနသည္။ ဝင္ေငြေကာင္းေသာ လုပ္ငန္းမ်ားက ဘြဲ႕ရၿပီးသူကုိမွ လက္ခံၾက ေတာ့သည္။ ဤသည္မွာ ေက်ာင္းပညာေရးသည္ ဝင္ေငြ (သုိ႔မဟုတ္) စီးပြားေရး၏အရင္းအျမစ္ ျဖစ္လာသည့္သေဘာ ပင္ျဖစ္သည္။ ေျမယာ လုပ္အား ေငြစေသာ အရင္းအျမစ္မ်ား လုိအပ္သည္ မွန္ေသာ္လည္း ပညာက ပထမတန္းစား ျဖစ္လာ၍ ၎တုိ႔မွာ ဒုတိယေနရာသုိ႔ ေရႊ႕ေလ်ာသြားၾကသည္။ ပညာရွိလွ်င္ ထုိအရင္းအျမစ္ မ်ားကုိလည္း ရွာေဖြ၍ ရႏုိင္သည္ဟု ဆုိသည္။ ပညာဆုိသည္မွာ အသံုးခ်ပညာ စီးပြားေရး လူမႈေရး ရလာဘ္မ်ား ရႏုိင္ေသာ ပညာကုိသာ ဆုိလုိသည္။ ဒုတိယကမာၻစစ္အၿပီးမွ ယခုအထိကုိ စီမံခန္႔ခြဲမႈ ေတာ္လွန္ေရးဟု ဆုိခဲ့သည္။ စီမံခန္႔ခြဲမႈ ပညာဆုိသည္မွာ ရွိၿပီး ျဖစ္ေသာ အသိပညာ ဗဟုသုတကုိ ပုိမုိထိေရာက္ေအာင္ လုပ္ျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ သုိ႔ေသာ္ စီမံခန္႔ခြဲမႈသည္ လြန္ခဲ့ေသာ အႏွစ္ ၄၀၀၀ ေက်ာ္ အီဂ်စ္ပိရမစ္မ်ား တည္ေဆာက္စဥ္ ကတည္းက ရွိခဲ့ပါသည္။
ယေန႔ေခတ္တြင္ လူတစ္ေယာက္ တစ္ေန႔ ဘယ္ႏွစ္နာရီ အလုပ္လုပ္သလဲဟု မေမးၾကေတာ့။ လုပ္အားခ ဘယ္ေလာက္ရလဲဟုသာ ေမးၾကေတာ့သည္။ ေက်ာင္းသား တစ္ေယာက္ဆုိလွ်င္ တစ္ေန႔ဘယ္ႏွစ္နာရီ စာက်က္သည္ဆုိေသာ အေျဖကုိ မလုိ။ စာေမးပြဲ ေအာင္သလား အမွတ္ဘယ္ေလာက္ရသလဲ ဆုိသည္တုိ႔သာ အဓိကျဖစ္လာသည္။ လုပ္အားခမ်ားမ်ားရသည္ စာေမးပြဲ အမွတ္ေကာင္းေကာင္းျဖင့္ ေအာင္သည္ကုိသာ အလုပ္ျဖစ္သည္ဟုဆုိသည္။ ဆုိလုိသည္က လုပ္ရပ္ အက္ရွင္ (Action)ကုိ မၾကည့္ေတာ့။ ရလာဒ္ (result)ကိုသာ ၾကည့္သည့္သေဘာ ျဖစ္သည္။ ႀကိဳးစားမႈကို အလုပ္ဟု မယူဆၾကေတာ့။ ဥပမာျဖင့္ လူတစ္ေယာက္က ေက်ာက္တံုးတစ္တံုးကုိ ႀကိဳးစားပမ္းစား ေရႊ႕သည္။ အခ်ိန္သာ ကုန္သြားသည္။ ေက်ာက္တုံးက မေရြ႕။ ေနာက္တစ္ေယာက္က ေရႊ႕ၾကည့္သည္။ ဤအတုိင္း မရမွန္းသိသျဖင့္ “ကုတ္”အားကုိ သံုးၿပီးေရႊ႕လုိက္သည္။ အခ်ိန္တုိ အတြင္းမွာ ေက်ာက္တုံးက ေရြ႕သြားသည္။ တစ္နည္းအားျဖင့္ အလုပ္ျဖစ္သြားသည္။ လုိအပ္သည္က ဒါပဲျဖစ္သည္။ ဤေနရာမွာ ႀကိဳးစားမႈႏွင့္ ဉာဏ္ပညာကုိ ခြဲျခား၍ သိႏုိင္သည္။ ပထမလူက ဉာဏ္မသံုးဘဲ ပင္ပင္ပန္းပန္း ႀကိဳးစားခဲ့သည္။ မေအာင္ျမင္။ အလုပ္မျဖစ္။ ဒုတိယလူက ပထမလူေလာက္ မႀကိဳးစားေသာ္လည္း ဉာဏ္ကုိ သံုးတတ္သည္။ ေအာင္ျမင္သည္။ အလုပ္ျဖစ္သည္။ ပညာဆုိသည္မွာ အေထြေထြသုတ မဟုတ္။ အထူးသိ အထူးကၽြမ္းက်င္ေသာပညာ၊ အသံုးဝင္ေသာပညာကုိသာ ယူေတာ့သည္။ ေရွးက ပညာတတ္ဟူသည္ အေထြေထြ သိသူမ်ားျဖစ္သည္။ ၎ပညာရွင္ ပညာရွိ ပညာတတ္တုိ႔က အေၾကာင္းအရာမ်ားစြာကုိ ေျပာႏုိင္ဆုိႏုိင္ၾကသည္။ ယေန႔ ႏုိင္ငံတကာတကၠသုိလ္တုိ႔တြင္ ေရွး႐ုိးစဥ္လာ ပညာတတ္မ်ိဳးကုိ ပညာတတ္ ပညာရွင္ဟု သေဘာ မထားၾကေတာ့။ အေပၚယံသိသူ (Dilettante)ဟုသာ သေဘာထားၾကေတာ့သည္။
ယေန႔ပညာဆုိသည္မွာ ထိထိေရာက္ေရာက္ ျပဳလုပ္ႏုိင္စြမ္း၌ အာ႐ံုစုိက္ေသာပညာ ရလာဒ္ေပၚ၌ အာ႐ံုစုိက္ေသာပညာ ဟူ၍ ျဖစ္သည္။ ေရွးက တကၠနိဟုဆုိၾကေသာ လက္မႈအတတ္ကုိ ယခုအခါ knowledge သုိ႔မဟုတ္ discipline ဟု ေျပာင္းလဲ အသံုးျပဳလာၾကသည္။
ကိုတာ “ကၽြန္ေတာ္သည္ ေမ်ာက္က ဆင္းသက္၏”
0 comments:
Post a Comment