၄-၁။ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရး၏ အဓိပၸါယ္ေဖၚညႊန္းခ်က္မ်ား။ (The Definition of Rule of Law)

ျမန္မာႏိုင္ငံ ေရွ႔ေနမ်ားေကာင္စီ မူပိုင္ ...

          ယေန့မ်က္ေမွာက္ကာလ၏ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးနွင့္ ပတ္သက္ေသာ ယူဆခ်က္မ်ားသည္ တစံုတခု ေသာအတိုင္းအတာတရပ္အျဖစ္ သတ္သတ္မွတ္မွတ္ လက္ခံထားသည့္အေနအထားတြင္ ရိွေနျပီျဖစ္သည္။ ဥပေဒ၏ပင္ကိုယ္ေလးနက္မႈ၊ ဥပေဒသေဘာတရားမ်ားနွင့္ ဥပေဒေနာက္ခံသမိုင္း ေၾကာင္းမ်ားေပၚတြင္ အေျခခံ၍ ေပၚေပါက္လာခဲ့ေသာ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးအား အနက္အဓိပၸါယ္ ေဖၚညႊန္းရာတြင္ ဥပေဒနွင့္ ထိစပ္မႈရိွေသာ နိုင္ငံေတာ္အာဏာၾကီးသံုးရပ္ျဖစ္သည့္ ဥပေဒျုပေရး၊ အုပ္္ခု်ပ္ေရးနွင့္ တရားစီရင္ေရးအစရိွသည့္ နယ္ပယ္ အသီးသီးနွင့္ပတ္သက္၍ ထြက္ေပၚလာေသာ အယူအဆမ်ားအျဖစ္ လည္း ျမင္ေတြ႔နိုင္ေပသည္။ ၄င္းတို့အားစုစည္းေဖၚျပျခင္းအားျဖင့္ တရား ဥပေဒစိုးမိုးေရး၏ အနက္အဓိပၸါယ္မွာ မည္သို့ျဖစ္သည္ ဆိုသည္ကို နားလည္နိုင္ မည္ျဖစ္ေပသည္။

          တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးအယူအဆ၏ မူလဇစ္ျမစ္အေျခခံကို ဂရိနွင့္ေရာမဥပေဒမ်ားတြင္ ေတြ႔ရိွရေပ သည္။ ထိုအေျခခံယူဆခ်က္ဆိုသည္မွာ စၾကၤ၀ဌာတခုလံုးနွင့္သက္ဆိုင္ေသာဥပေဒသည္ ေနရာေဒသ မေရြး၊ အခိ်န္ကာလမေရြး၊ ေယာကၤ်ားမိန္းမမေရြး လူသားအားလံုးနွင့္ပတ္သက္အၾကံုး ၀င္သည္ဆိုေသာ အခ်က္ကို လူသားတို့ျပုလုပ္ေသာဥပေဒမ်ားနွင့္ ဆက္စပ္စဥ္းစားခဲ့ျခင္းပင္ျဖစ္ေပသည္။ အဆိုပါစဥ္းစား ေတြးေခၚခ်က္မွ ယေန့ထိတိုင္ဆက္လက္၍တည္ရိွေနေသာ အဓိကအခ်က္မွာ ဥပေဒဆိုသည္မွာ အခိ်န္နွင့္ ပတ္၀န္းက်င္ကို လိုက္၍ေျပာင္းလဲေနျခင္းမရိွဘဲ တသမတ္တည္းတည္ရိွ ေနသည္ဆိုသည့္ ဥပေဒ၏ ပင္မအေျခခံမူပင္ျဖစ္ ေပသည္။ 

          အလယ္ေခတ္ေနွာင္းပိုင္းကာလ အထူးသျဖင့္ဥာဏ္သစ္ေလာင္း  ကာလ၌ တရားဥပေဒ စိုးမိုးေရးနွင့္ ပတ္သက္၍- ကို်းေၾကာင္းဆင္ျခင္မႈမျုပဘဲ တရားလက္လြတ္ စိတ္ထင္ရာျပုလုပ္ျခင္း မ်ားကိုဆန့္က်င္သည့္ သေဘာတရားမ်ားကိုေဖၚထုတ္ခဲ့ၾကေပသည္။ ထိုကာလ၌ အဆင္ျခင္မဲ့ တရားလက္လြတ္ေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ား၊ ဥပေဒျပဳစဥ္အခါကပင္ပါ၀င္ခဲ့ေသာ ေၾကာင္းကို်းမဲ့ အကို်းသက္ေရာက္ေစမႈမ်ားကို ဆန့္က်င္၍၊ အားလံုးေသာ လုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္မႈမ်ားသည္ ဥပေဒအရသာလွ်င္ လုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္ျခင္းျဖစ္ရမည့္အျပင္၊ ဥပေဒကိုလည္း ဥပေဒျုပပိုင္ခြင့္ရိွေသာ အခု်ပ္ အျခာအာဏာပိုင္အဖဲြ့အစည္းက ျပဌာန္းလိုက္သည့္ဥပေဒျဖစ္ရမည္- ဟူ၍၄င္း၊ ဥပေဒျုပပိုင္ခြင့္ရိွ သည့္အဖဲြ့အစည္းဆိုသည္မွာ ျပည္သူလူထုကေရြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္လိုက္ေသာ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားျဖင့္ ဖဲြ႔စည္းထားသည့္ လြတ္လပ္သည့္ပါလီမန္(ျပည္သူ့ကိုယ္စားလွယ္မ်ားအဖဲြ႔)ျဖစ္ရမည္ –ဟူ၍၄င္း၊ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးနွင့္ပတ္သက္ေသာ အယူအဆမ်ားကိုေဖၚထုတ္ခဲ့ၾကျခင္းျဖစ္ေပသည္။

          တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးနွင့္ပတ္သက္၍ ေခတ္မီတိုးတက္ေသာ ဒီမိုကေရစီနိုင္ငံေရးေတြးေခၚ ေျမာ္ျမင္မႈ မ်ား၌- သက္ဦးဆံပိုင္အာဏာရွင္၀ါဒ  ျဖင့္မတရားအုပ္ခု်ပ္မႈ၊ သို့မဟုတ္၊ မင္းမဲ့စိုးမဲ့ အေျခအေန နွင့္ဆန့္က်င္ လွ်က္၊ (နိုင္ငံအတြင္းရိွ)လူပုဂၢိုလ္မ်ားအေနျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ ထိုသူတို့ပိုင္ဆိုင္သည့္ ပစၥည္းဥစၥာမ်ားအေနျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ သက္ဆိုင္ရာအာဏာပိုင္မ်ား၏ မတရားျုပမူေဆာင္ရြက္ျခင္းကို မခံထိုက္ေစရဟူ၍၄င္း၊ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရး ဆိုသည့္ အယူအဆေအါက္၌ ဥပေဒနွင့္ညီညြတ္ ျပီး၊ အေနွာင္အဖဲြ့ကင္းလြတ္သည့္၊ မ်က္နွာမလိုက္ေသာ တရားေရးဘက္ဆိုင္ရာပဂၢိုလ္မ်ားသည္ (ထို) စံနစ္တခု၏ ထူးျခားေသာ၀ိေသသလကၡဏါအျဖစ္ပါ၀င္သည္- ဆိုေသာသေဘာတရားမ်ားကို ေဖၚထုတ္လာခဲ့ၾကသည္။

          တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးသေဘာတရားနွင့္ပတ္သက္ျပီး ယေန့ကာလ ေတြးေခၚေျမာ္ျမင္မႈ အယူအဆမ်ား ၌ အထက္ေဖၚျပပါအေျခခံက်ေသာအခ်က္မ်ားနွင့္ဆက္စပ္၍ တစံုတခုေသာအတိုင္း အတာတရပ္အထိ သိသာ ထင္ရွားစြာျမင္ေတြ့နိုင္သည့္အခ်က္လက္မ်ားကို လက္ခံထားရိွၾကသည့္အနက္ ေအာက္ေဖၚျပပါအခ်က္အလက္ မ်ားလည္း ပါ၀င္ေပသည္။ ၄င္းတို့မွာ-

(၁)     ဥပေဒသည္သာ အၾကီးျမင့္ဆံုးတန္ခိုးအာဏာျဖစ္သည္ (The Supremacy of the Law)

          နိုင္ငံတခုအတြင္း၌ တရားဥပေဒသည္ တန္ခိုးအာဏာအၾကီးျမင့္ဆံုးေနရာ၌ရိွရေပမည္။ မည္သူမဆို ဥပေဒကိုေက်ာ္လြန္၍လုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္ျခင္းမွန္သမွ်ကို မည္သည့္ဥပေဒကမွ် ခြင့္ျုပမည္မဟုတ္ေပ။ သက္ဆိုင္ရာ အာဏာပိုင္မ်ားသည္ မိမိထင္ရာျမင္ရာကို လုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္ခြင့္ အာဏာမရိွဘဲ တရား၀င္ အတည္ျဖစ္ေနေသာ ဥပေဒမ်ားနွင့္ဆီေလ်ာ္ကိုက္ညီသည့္ အတိုင္းတာအရသာ လုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္ေစျခင္း ျဖစ္သည္။ ဆိုလိုသည္မွာ- မည္သည့္ကိစၥရပ္ကိုမဆို ဥပေဒမဲ့၊ တရားလက္လြတ္ျုပမူေဆာင္ရြက္ျခင္းကို ခြင့္မျပဳ ဘဲ၊ ျပဌာန္းထားရိွျပီးျဖစ္ေသာ ဥပေဒမ်ားနွင့္အညီသာလွ်င္၊ မည္သူမဆို လိုက္နာ၊က်င့္ၾကံ၊ ျပဳမူေဆာင္ရြက္ေစ ျခင္းပင္ျဖစ္ေပသည္။

          ထို့အတူ ဥပေဒဆိုရိုးစကားတခုျဖစ္ေသာ “ဥပေဒ၏အထက္၌မည္သူမွ်မရိွေစရ။”ဟုဆိုေသာ စကား ရပ္မွာလည္း ဥပေဒသည္သာ အၾကီးျမင့္ဆံုးတန္ခိုးအာဏာျဖစ္သည္ ဆိုသည္ကို ထပ္တူအဓိပၸါယ္ေဖၚညႊန္းျခင္း ပင္ျဖစ္သည္။ ဥပေဒတခုကိုျုပလုပ္ျပဌာန္းျပီးျဖစ္ပါက အဆိုပါဥပေဒကို ဥပေဒျုပလုပ္သူအပါအ၀င္၊ နိုင္ငံသား အားလံုးက ေလးစားလိုက္နာၾကရမည္ျဖစ္သည္။ အဆိုပါ ဥပေဒကိုခို်းေဖါက္ပါက ဥပေဒကိုျုပသူပင္ျဖစ္ေစ၊ ဥပေဒကို ကိုင္တြယ္က်င့္သံုးေသာ အစိုးရပင္ျဖစ္ေစကာမူ ဥပေဒအရသတ္မွတ္ထားသည့္ျပစ္ဒဏ္ကို က်ခံရ မည္ျဖစ္ေပသည္။ ဤသည္မွာ တရား ဥပေဒစိုးမိုးေရး၏ အဓိကနွင့္အေျခခံအက်ဆံုးေသာ မူတရပ္ လည္းျဖစ္ေပသည္။

          တရားဥပေဒစိုးမိုးမႈမရိွသည့္နိုင္ငံမ်ားတြင္မူ အုပ္ခု်ပ္သူအာဏာရွင္မ်ားသည္ တိုင္းသူျပည္သားမ်ား လိုက္နာရန္အတြက္ ဥပေဒအမို်းမို်းကိုထုတ္ျပန္၍ ၾကီးေလးေသာျပစ္ဒဏ္မ်ားကိုလည္း သတ္မွတ္ခါ ၄င္းတို့၏ ဥပေဒကိုခို်းေဖါက္ေသာသူမ်ားကို ရက္စက္စြာအျပစ္ေပးေလ့ရိွသည္ကိုေတြ႔ရမည္ျဖစ္ေပသည္။ သို့ရာတြင္ ၄င္းတို့ကိုယ္တိုင္၌ကမူ ၄င္းတို့ထုတ္ျပန္ထားေသာဥပေဒမ်ားကို ေလးစားလိုက္နာျခင္းမရိွၾကေပ။ ဆိုလိုသည္မွာ ဥပေဒဟူသည္ အုပ္ခု်ပ္ခံတိုင္းသူျပည္သားမ်ားက လိုက္နာရန္ေရးဆဲြထားျခင္းသာျဖစ္ျပီး၊ ၄င္းတို့မွာမူအုပ္ခု်ပ္သူ မ်ားျဖစ္၍ ဥပေဒမ်ား၏အထက္တြင္ရိွသျဖင့္ ဥပေဒမ်ားကိုလိုက္နာရန္မလို- ဆိုေသာအဓိပၸါယ္ပင္ျဖစ္ေပသည္။ ဥပေဒမ်ားကိုလည္း ၄င္းတို့၏အကို်းစီးပြားကို ထိခိုက္လာနိုင္ရန္ အေၾကာင္းေပၚေပါက္လာတိုင္း အခိ်န္အခါမေရြး အေျပာင္းအလဲအမို်းမို်းကိုျပုလုပ္ေလ့ရိွၾကသည္။ မိမိတို့၏ အာဏာဆက္လက္တည္ျမဲမႈအတြက္ တရားဥပေဒ စိုးမိုးေရးကိုလစ္လွ်ဴရႈျပီး၊ ဥပေဒကိုဖိနိွပ္မႈ ယနၱယား တရပ္အျဖစ္ အသံုးျပဳျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ ထိုကဲ့သို့ေသာအေျခအေနမို်း ဆိုက္ေရာက္ေနေသာကာလ၊ ေဒသ၊ အေျခအေနမို်းျဖစ္ပါက  အဆိုပါနိုင္ငံတနိုင္ ငံ၌ တရားဥပေဒစိုးမိုးမႈမရိွေၾကာင္းကို သိသာထင္ရွားစြာ ေတြ႔ျမင္နိုင္မည္ျဖစ္ေပသည္။

          ျမန္မာနိုင္ငံ၌ နိုင္ငံေတာ္ျငိမ္၀ပ္ပိျပားမႈတည္ေဆာက္ေရးအဖဲြ႔ (န၀တ)သည္  နိုင္ငံေတာ္ အာဏာကို သိမ္းယူစဥ္အခိ်န္ကပင္ ေၾကညာခ်က္အမွတ္ (၁/၈၈) ျဖင့္၊ ပါတီစံုဒီမိုကေရစီစနစ္ကို တည္ေဆာက္ရန္ လူသိ ရွင္ၾကား ကတိက၀တ္ျပဳထားျပီးျဖစ္သည့္နွင့္အညီ ၁၉၈၉ခုနွစ္၊ ေမလတြင္ ျပည္သူ့လႊတ္ေတာ္ေရြးေကာက္ပဲြ ဥပေဒ ကို ျပဌာန္းခဲ့ပါသည္။ အဆိုပါဥပေဒကိုျပဌာန္းရျခင္း၏ မူလရည္ရြယ္ခ်က္မွာ ျမန္မာနိုင္ငံ၌ ပါတီစံုဒီမိုက ေရစီ၊ အေထြေထြေရြးေကာက္ပဲြမ်ားကိုက်င္းပ၍၊ ေရြးေကာက္ပဲြမ်ားတြင္အနိုင္ရရိွေသာ ျပည္သူ့လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားအား နိုင္ငံေတာ္ အာဏာကိုလဲႊေျပာင္းေပးရန္ျဖစ္ပါသည္။ အဆိုပါ ျပည္သူ့လႊတ္ေတာ္ေရြး ေကာက္ပဲြဥပေဒ၏ အခန္း(၁) ပုဒ္မ ၂(က)တြင္ “လႊတ္ေတာ္ဆိုသည္မွာ ျပည္သူ့လႊတ္ေတာ္ကို ဆိုသည္”ဟု ေဖၚျပထားခ်က္အရ၄င္း၊ အခန္း(၂) ပုဒ္မ ၃ တြင္ “လႊတ္ေတာ္ကို မဲဆနၵနယ္မ်ားမွ ဤဥပေဒနွင့္အညီ ေရြးေကာက္တင္ေျမွာက္လိုက္ေသာ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္မ်ားျဖင့္ဖဲြ့စည္း ရမည္။”ဟုျပဌာန္းထားခ်က္ အရ၄င္း၊ ေရြးေကာက္ပဲြမ်ားက်င္းပျပီးေနာက္ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္ျခင္းခံရေသာ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စား လွယ္မ်ားျဖင့္ ျပည္သူ့လႊတ္ေတာ္ကိုေခၚယူဖဲြ့စည္းမည္ျဖစ္ေၾကာင္းမွာ အထူးထင္ရွားေပၚလြင္ပါသည္။

          ျမန္မာနိုင္ငံတြင္က်င့္သံုးခဲ့ေသာ အစဥ္အလာအရ ေရြးေကာက္ပဲြမ်ား က်င္းပျပီးေနာက္ ရက္ေပါင္း (၉၀) ပတ္၀န္းက်င္အတြင္း လႊတ္ေတာ္ကိုဖဲြ႔စည္းခဲ့ၾကပါသည္။ သို့ရာတြင္ ၁၉၉၀ ျပည့္နွစ္ ေမလ (၂၇) ရက္ေန့ ေရြးေကာက္ပဲြမ်ားက်င္းပျပီးစီးသည့္အခိ်န္မွစ၍ ယေန့ထိတိုင္ေအာင္ ျပည္သူ့လႊတ္ေတာ္ကို ဖဲြ႔စည္းနိုင္ျခင္း မရိွ ေသးသည္ကိုေတြ႔ရပါသည္။ ဥပေဒအရဖဲြ႔စည္းခြင့္ရိွေသာ္လည္း ဥပေဒနွင့္အညီ ေဆာင္ရြက္နိုင္ျခင္းမရိွသည့္ ကိစၥကို ဆန္းစစ္ၾကည့္ရာတြင္ အုပ္ခု်ပ္သူစစ္အစိုးရက ၄င္းတို့ထုတ္ျပန္ထားသည့္ဥပေဒကိုပင္ မထီေလးစားနွင့္ မသိကို်းက်င္၊ မ်က္ကြယ္ျုပေနသည့္ကိစၥကို အထင္အရွားေတြ႔ရမည္ျဖစ္ပါသည္။ စစ္အာဏာရွင္တို့၏ မတရား ဖိနိွပ္ၾကီးစိုးမႈေအာက္၌ ဥပေဒ တို့ ျပားျပား၀ပ္က်ေရာက္ေနသည္ကိုေတြ႔ျမင္ရမည္ျဖစ္ေပသည္။

          စစ္တပ္အာဏာသိမ္းျပီးေနာက္ ၁၉၈၈ ခုနွစ္၊ စက္တင္ဘာလ (၂၃) ရက္ေန့တြင္ တပ္မေတာ္ ကာကြယ္ ေရးဦးစီးခု်ပ္က တပ္မေတာ္၏ရပ္တည္ခ်က္ကို ရွင္းလင္းေျပာၾကားရာတြင္“ကြ်န္ေတာ္တို႔အေနနဲ့ အစိုးရကို ဖဲြ႔စည္းခဲ့ျခင္းဟာ နိုင္ငံတနိုင္ငံကိုရိွသင့္ရိွထိုက္တဲ့ အဂၤါတစ္ရပ္နွင့္ျပည့္စံုေစဖို့၊ နိုင္ငံတကာ ဆက္ဆံေရးနွင့္ တာ၀န္ေတြ ခဲြေ၀ထမ္ဒေဆာင္ေစနိုင္ဖို့အတြက္သာျဖစ္ျပီး ပုဂၢိဳလ္အနည္းငယ္မွ်နွင့္သာ တာ၀န္ေတြမ်ားျပားစြာ ေပးအပ္ထားျခင္းက နိုင္ငံေတာ္အာဏာကို ၾကာရွည္ေလးျမင့္စြာ ရယူထားလိုေသာဆနၵလံုး၀မရိွေၾကာင္းကို ထင္ရွားေစပါတယ္” ဟုလည္းေကာင္း “ကြ်န္ေတာ္တို့ တာ၀န္ယူရမဲ့ကာလဟာ အလြန္တိုေတာင္းလွတဲ့ အတြက္ ေရရွည္ျုပျပင္ေဆာင္ရြက္ရမဲ့ က်န္းမာေရး၊ ပညာေရး၊ လူမႈေရးဆိုင္ရာလုပ္ငန္းမ်ားကိုေတာ့ ပါတီစံု ဒီမိုကေရစီေရြးေကာက္ပဲြက်င္းပ ျပီး ေနာက္တက္ေရာက္လာမယ့္ အစိုးရအဖဲြ႔အစည္းကေဆာင္ရြက္ေပးဖို့ ျဖစ္ပါတယ္”ဟု ကမၻာသိ ျမန္မာသိေၾကညာခဲ့ပါသည္။ ထို့ျပင္ကာကြယ္ေရးဦးစီးခု်ပ္၏“ေရြးေကာက္ပဲြျပီးလွ်င္ စစ္တန္းလွ်ားျပန္မည္” ဆိုေသာကတိ၊ ၁၉၈၉ခုနွစ္၊ ဇူလိုင္လ (၅) ရက္ေန့တြင္ ျပည္တြင္းျပည္ပသတင္းစာရွင္း လင္းပဲြ၌ ေျပာၾကားခဲ့သည့္- “ကြ်န္ေတာ္အာဏာကို ဥပေဒနွင့္အညီလဲႊမယ္။ Majority vote နဲ့ government form up လုပ္နိုင္ရင္လဲႊေပါ့ဗ်။ ကြ်န္ေတာ္သေဘာတူပါတယ္။” ဟူေသာကတိ၊ “Constitution အသစ္ဆဲြခ်င္ သလား၊ ဆဲြလို့ကြ်န္ေတာ္တို့ေျပာတယ္။ အမတ္ဘယ္ေလာက္ရရင္ ဒါကေတာ့ ဒီေလာက္ရရင္ အစိုးရအဖဲြ႔ကို လဲႊေပးရမယ္ဆိုတာ မွန္ပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ္ ဘာျငင္းစရာရိွလဲဗ်ာ။ ကြ်န္ေတာ္ ဒီမွာ လဲႊေပးရမွာေပါ့။ ဘယ္ Constitution ကိုယူမလဲ။ နိုင္ငံတစ္ခုရိွရင္ အစိုးရတစ္ခုရိွရမယ္။ သူ့မွာအေျခခံ Constitution ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒရိွရမယ္။ ဘယ္ဟာ Amendment ကို Recognize လုပ္မလဲ။ လုပ္မလား။ ဘာ ညာ၊ ဒါေတြကေတာ့ ပါတီေတြစဥ္းစားရမဲ့ကိစၥဗ်။”ဟူေသာကတိက၀တ္မ်ားကို ယေန့တိုင္ေအာင္တာ၀န္ယူေနေသာ စစ္ေခါင္း ေဆာင္မ်ားက ပယ္ဖ်က္ေနၾကပါသည္ဟု အမို်းသားဒီမိုကေရစီအဖဲြ႔ခု်ပ္၏ ေၾကညာခ်က္အမွတ္ ၅၀ (၉/၉၈) တြင္  ျပည္သူ့လႊတ္ေတာ္ေခၚယူေပးေရးနွင့္ပတ္သက္၍ ေဖၚျပထားသည္ကိုေတြ႔ရေပသည္။

          ထို့ျပင္ ေရြးေကာက္ပဲြမတိုင္မီ၊ ၁၉၉၀ျပည့္နွစ္၊ မတ္လ (၂၇) ရက္ေန့၊ (၄၅) နွစ္ေျမာက္ ေတာ္လွန္ေရး ေန့ စစ္ေရးျပအခမ္းအနား၌ ထိုစဥ္ကတပ္မေတာ္၏ ကာကြယ္ေရးဦးစီးခု်ပ္ျဖစ္သူ ဗိုလ္ခု်ပ္မႈးၾကီးေစာေမာင္က မိန့္ခြန္းေျပာၾကားရာ၌ “တည္ဆဲတရားဥပေဒေတြကို တို့အပါအ၀င္ ျပည္သူအားလံုးက ေလးေလးစားစား လိုက္ နာၾကရမွာျဖစ္တယ္-- -  အမွန္စင္စစ္ေတာ့ တရား ဥပေဒကို လိုက္နာေစာင့္ထိန္းဖို့တာ၀န္ဟာ နိုင္ငံအတြင္း မီွတင္းေနထိုင္သူဟူသမွ် လူမို်းမေရြး၊ ဘာသာမေရြး၊ က်ားမမေရြး၊ ဆင္းရဲခ်မ္းသာမေရြး အားလံုးရဲ့တာ၀န္ပဲ ျဖစ္တယ္  ဒီမိုကေရစီထြန္းကားေရးကို ရိုးရိုးသားသားလိုလားတယ္ဆိုရင္ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးကို ၾကည္ၾကည္ သာသာၾကိုဆိုရမယ္။ တရားဥပေဒမစိုးမိုးနိုင္ရင္ ဒီမိုကေရစီဆိုတာမရိွနိုင္ဘူး။ ဒီမိုကေရစီက်င့္စဥ္တည္ေဆာက္ ေရးအတြက္ ေရြးေကာက္ပဲြနည္းလမ္းကလဲြရင္ ဘာမွမလိုက္ေလွ်ာနိုင္ဘူး။ ပါတီေတြကို သီးသန့္ေျပာျခင္တာ ကေတာ့ ေရြးေကာက္ပဲြအနိုင္ရလို့ အစိုးရဖဲြ့ျပီးရင္ ၾကိုက္တာလုပ္ၾကပါ”ဟု- တနိုင္ငံလံုးသို့လူသိရွင္ၾကား ေျပာဆိုကတိေပးခ်က္မ်ားကိုၾကည့္လွ်င္လည္း ေရြးေကာက္ပဲြလုပ္ေပးျခင္းမွာ ျပည္သူ့လႊတ္ေတာ္ေခၚယူျပီး အနိုင္ရျပည္သူ့လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္မ်ားနွင့္ နိုင္ငံေရးပါတီမ်ားကို အစိုးရဖဲြ႔စည္းခြင့္ေပးရန္ျဖစ္ေၾကာင္း သိသာထင္ရွားေစျပီးျဖစ္ပါသည္။

          သို့ရာတြင္ ၁၉၉၀ ျပည့္နွစ္၊ေမလ(၂ရ) ရက္ေန့၌ တနိုင္ငံလံုးအတိုင္းအတာျဖင့္ လြတ္လပ္၍ တရားမွ် တေသာ ပါတီစံုဒီမိုကေရစီေရြးေကာက္ပဲြမ်ားကို က်င္းပသည့္အခါ၊ အမို်းသားဒီမိုကေရစီအဖဲြ႔ခု်ပ္ (ဒီခု်ပ္) က ျပည္သူ့လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ေနရာ (၄၈၅) ေနရာအနက္၊ (၃၉၂) ေနရာတြင္ အနိုင္ရရိွခဲ့သျဖင့္ ရာခိုင္နႈနု္း အားျဖင့္(၈၂) ရာခိုင္နႈန္းခန့္ျဖင့္ အျပတ္အသတ္လံုးလံုးလွ်ားလွ်ား အနိုင္ရရိွခဲ့ျခင္းျဖစ္ေပသည္။ ျပည္သူ့လႊတ္ ေတာ္ေရြးေကာက္ပဲြဥပေဒအရ အနိုင္ရျပည္သူ့လႊတ္ ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္မ်ားျဖင့္ ျပည္သူ့လႊတ္ေတာ္ကို ေခၚယူ က်င္းပခြင့္ျုပရမည္ ျဖစ္ေသာ္လည္း၊ (၁၂) နွစ္ကာလေက်ာ္လြန္လာသည့္ ယေန့ထက္တိုင္ ျပည္သူ့လႊတ္ေတာ္ ကို ေခၚယူက်င္းပခြင့္မျပု၊ နိုင္ငံေတာ္အာဏာကိုလည္း ေရြးေကာက္ပဲြမ်ားျဖင့္တက္ေရာက္လာၾကသည့္ ျပည္သူ့ လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားအားလဲႊေျပာင္းျခင္းမရိွဘဲ အာဏာကိုၾကာရွည္ၾကာျမင့္စြာ သိမ္းယူထားျခင္းမွာ ျမန္မာနိုင္ငံ၌ တရားဥပေဒစိုမိုးမႈမရိွျခင္းကို သက္ေသထင္ရွားျပေနျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ တနည္းအားျဖင့္ဆိုလွ်င္ ျမန္မာနိုင္ငံ၌ တရားဥပေဒစိုးမိုးေနျခင္းမရိွဘဲ အာဏာရွင္စစ္အစိုးရကသာလွ်င္ ဥပေဒ၏အထက္မွေန၍ ဥပေဒမဲ့ ၾကီးစိုးေနျခင္းသာျဖစ္ေၾကာင္းေတြ႔ျမင္နိုင္ေပသည္။

          ျမန္မာနိုင္ငံ၌ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးမထြန္းကားျခင္း၏ အျခားထင္ရွားေသာလကၡဏာမ်ားမွာ- မူးယစ္ေဆး၀ါးနွင့္ စိတ္ကိုေျပာင္းလဲေစေသာ ေဆး၀ါးမ်ားဆိုင္ရာဥပေဒ  ပုဒ္မ ၂၀ (က)တြင္ “မူးယစ္ေဆး၀ါး သို့မဟုတ္ စိတ္ကိုေျပာင္းလဲေစေသာ ေဆး၀ါးကိုထုတ္လုပ္ျခင္း၊ ျဖန့္ျဖူးျခင္း၊ ေရာင္းခ်ျခင္း၊” ပုဒ္မ ၂၀ (ခ) တြင္ “မူးယစ္ေဆး၀ါး၊ သို့မဟုတ္၊ စိတ္ကိုေျပာင္းလဲေစေသာေဆး၀ါးကို ျပည္ပမွတင္သြင္းျခင္း၊ ျပည္ပသို့တင္ပို့ျခင္း၊ ယင္းသို့တင္သြင္းျခင္း၊ တင္ပို့ျခင္းျုပလုပ္ရန္ ဆက္သြယ္ျခင္း” တို့ကို မည္သူမဆိုျုပလုပ္ပါက ျပစ္မႈထင္ရွား စီရင္ျခင္းခံရလွ်င္ ထိုသူအားေထာင္ ဒဏ္အနည္းဆံုး (၁၅) နွစ္မွ၊ အမ်ားဆံုးနွစ္အကန့္အသတ္မရိွ ေထာင္ဒဏ္ အထိျဖစ္ေစ၊ ေသဒဏ္ ျဖစ္ေစခ်မွတ္ရမည္- ဟုဥပေဒျပဌာန္းထားေသာ္လည္း ကမၻာေက်ာ္ မူးယစ္ေဆး၀ါး ရာဇာၾကီးမ်ားကို န၀တ/နအဖ စစ္အာဏါပိုင္တို့က တရားစဲြဆိုျခင္း၊ အျပစ္ေပးအေရးယူျခင္းမ်ား လံုး၀မရိွသည့္ အျပင္ အကာအကြယ္ပင္ေပး၍ေစာင့္ေရွာက္ထားျခင္းမွာ လြန္စြာအရုပ္ဆိုးအက်ည္းတန္ေစေသာ တရားဥပေဒ စိုးမိုးမႈကင္းမဲ့ျခင္း၏ ျပယုဂ္လကၡဏာပင္ျဖစ္ေပသည္။ ထိုသို့ျဖစ္ျခင္းမွာ ျမန္မာနိုင္ငံ၌ စစ္အာဏာပိုင္မ်ားနွင့္ မူးယစ္ေဆး၀ါးရာဇာမ်ားသည္ တရားဥပေဒ၏အထက္တြင္ရိွသည္ဟု ဆိုျခင္းပင္ျဖစ္ေပသည္။ 

          ဥပေဒသည္ အၾကီးျမင့္ဆံုးျဖစ္သည္။ ဥပေဒအထက္၌ မည္သူမွ်မရိွရဟူေသာအခ်က္ကို  ေရွးေခတ္လူ မ်ားက လက္မခံခဲ့ေခ်။ အခု်ပ္အျခာအာဏာပိုင္မႈသည္ ဘုရင္ထံ၌ရိွ၍ ဘုရင္ကို ဘုရား သခင္ကခန္႔ထားျခင္း သာျဖစ္ျပီး၊ ဘုရင္ထုတ္ျပန္သည့္ဥပေဒတို႔မွာလည္း ဘုရားသခင္၏အလိုေတာ္အရ ျဖစ္သည္ဟုခံယူခဲ့ၾကသည္။ နိုင္ငံဟူသည္ပင္ ဘုရားသခင္၏တန္ခိုးေတာ္အရ ဖဲြ႔စည္းသည္ျဖစ္သည့္အျပင္ ဥပေဒမ်ားသည္လည္း ဘုရား သခင္၏ အလိုေတာ္အတိုင္းသာျဖစ္သည္ဟု လက္ခံခဲ့ၾကသည္။ အဆိုပါတရားဥပေဒမ်ားသည္ အၾကြင္းမဲ့ မွန္ကန္၍ ထာ၀ရတည္ျမဲေနမည္ဟူ၍လည္းေကာင္း၊ မင္းနွင့္ျပည္သူတို႔အေပၚ၌ ေက်ာသားရင္သားမခဲြျခားဘဲ ကြပ္ကဲထိန္းခု်ပ္နိုင္သည္ ဟူ၍လည္းေကာင္း ထိုဥပေဒမ်ားကိုလူသားအေနနွင့္ မည္သူကမွ် ျပဌာန္းျပင္ဆင္နိုင္ ခြင့္မရိွဟူ၍ လည္းေကာင္း ယံုၾကည္ခဲ့ၾကသည္။

ေနာက္ပိုင္း၌လူတို့၌သည္ စူးစမ္းလိုေသာစိတ္နွင့္ ဆင္ျခင္တံုတရား၌ ယံုၾကည္စိတ္နွစ္ရပ္တို႔ကို ေပါင္း စပ္လာရမွ အေတြးအေခၚမ်ားရင့္က်က္လာျပီး၊ လူ႔ေလာက၌လူတို့မစြမ္းေဆာင္နိုင္ေသာအရာသည္ အနည္း ငယ္မွ်သာရိွသည္ဟု ယံုၾကည္လာသည္။ ထို႔အျပင္ လူသားတို႔အေနျဖင့္ မျမင္အပ္ေသာ တန္ခိုးအာဏာရပ္မ်ား ၏ လြမ္းမိုးမႈကိုမခံယူလိုေတာ့ဘဲ ေခတ္ေနာက္က်သည့္အေတြး အေခၚတို႔ကို ေတာ္လွန္ဖယ္ရွားကာ မိမိတို႔ လူ႔အဖဲြ႔အစည္းကို မိမိတို႔စိတ္တိုင္းက် ဖဲြ႔စည္းတည္ ေထာင္လာခဲ့ ၾကသည္။

          ထိုသို႔အဆင့္ဆင့္ တိုးတက္ေျပာင္းလဲလာခဲ့ရာမွ ယေန႔မ်က္ေမွာက္အေျခအေနတြင္ လူ႔အဖဲြ႔အစည္းအား နည္းလမ္းတက်ထိန္းကြပ္နိုင္ရန္ ဥပေဒမ်ား ေရးဆဲြျပဌာန္းလာျပီး အရာရာတြင္ တရား ဥပေဒလြမ္းမိုးနိုင္ေရးဟူ ေသာ အေတြးအေခၚတို႔ ျဖစ္ေပၚလာခဲ့ရသည္။ မွန္ကန္မွ်တျပီး၊ တရားနည္းလမ္း က်သည့္ ဥပေဒတစ္ခုကို မည္သည့္တန္ခိုးရွင္၊ ဖန္တီးရွင္မွ်ေခ်ဖ်က္၍မရေၾကာင္းကို ယေန႔လူသားတို႔ လက္ခံခဲ့ျပီးျဖစ္သည္။

တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးဆိုရာတြင္ ဥပေဒသည္သာ အျမင့္မားဆံုးေနရာ၌ရိွရမည္ ဟူေသာအခ်က္၌ “ဥပေဒကို ခို်းေဖာက္ျခင္းမရိွလွ်င္၊ မည္သူမွ်ျပစ္ဒဏ္မခံထိုက္ေစရ”  “ျပစ္မႈကူ်းလြန္ေၾကာင္း သက္ေသထင္ရွား မျပနိုင္ သေရြ႕၊ အျပစ္ကင္းစင္သူဟုမွတ္ယူရမည္”  ဟူေသာဥပေဒ၏ အေျခခံမူသေဘာတရားမ်ားသည္ တရားဥပေဒ စိုးမိုးေရးအတြက္ မရိွမျဖစ္လိုအပ္ခ်က္မ်ား ျဖစ္ေပသည္။

          တရားဥပေဒကိုခို်းေဖာက္မႈမရိွလ်င္ မည္သူမွ်ျပစ္ဒဏ္က်ခံျခင္းမခံထိုက္ေစရ-ဟုဆိုရာတြင္ ဥပေဒ၏ သေဘာသဘာ၀အရ ဥပေဒခို်းေဖာက္သူကိုသာလွ်င္ ဥပေဒအရအျပစ္ေပးနိုင္ေပသည္။ ဥပေဒတရပ္၌ ျပစ္မႈ ေျမာက္ရန္အတြက္ ေဆာင္ရန္၊ေရွာင္ရန္သတ္မွတ္ထားေသာ ျပစ္မႈအဂၤါရပ္မ်ား ပါရိွျပီးသားျဖစ္သည္။ အဆိုပါ ျပစ္မႈအဂၤါရပ္တခုခုကို ေဖာက္ဖ်က္က်ဴးလြန္မွသာလ်င္ အျပစ္ဒဏ္ေပးရမည္ျဖစ္သည္။ ျပစ္မႈအဂၤါရပ္တခုခုကို ေဖါက္ဖ်က္ကူ်းလြန္ျခင္းမရိွဘဲ မည္သူ့ကိုမွ်၊ မည္သည့္ အေၾကာင္းနွင့္မွ် ျပစ္ဒဏ္ေပး၍မရေပ။ ထိုသို႔မဟုတ္ဘဲ ထင္ေၾကးျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ ဆနၵစဲြျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ အဂတိတရားတို့ျဖင့္ျပစ္ဒဏ္ေပးမည္ဆိုပါက ျပည္သူတို႔၏ဘ၀မွာ လံုျခံုမႈ ရိွေတာ့မည္မဟုတ္ေပ။ ထို႔ေၾကာင့္ အျပစ္ရိွသူအားအျပစ္ဒဏ္ေပးေစျပီး၊ အျပစ္မဲ့သူအား ဥပေဒအရကာကြယ္ ေပးျခင္းျဖင့္ တရားဥပေဒစိုးမိုးရန္အတြက္ အားထုတ္ရမည္ျဖစ္ေပသည္။

          ျပစ္မႈကူ်းလြန္ေၾကာင္းသက္ေသထင္ရွားမျပနိုင္သေရြ႕ကာလပါတ္လံုး အျပစ္ကင္းစင္သူဟု မွတ္ယူ ရမည္- ဆိုသည့္အခ်က္သည္လည္း တရားဥပေဒစိုးမိုးရန္အတြက္ လိုအပ္ခ်က္ျဖစ္သည္။ အျပစ္ေပးလိုလွ်င္-သက္ေသမလို၊ ဟူေသာ စစ္အာဏာရွင္တို႔၏ ဖိနိွပ္မႈေအာက္၌ နိုင္ငံသားတို႔သည္ မတရားစြပ္စဲြခံရသည့္ အခိ်န္မွစ၍ အျပစ္ရိွသည့္တရားခံတဦးကဲ့သို့ျပုက်င့္ျခင္းခံရေလ့ရိွျခင္းမွာ တရားဥပေဒစိုးမိုးမႈမရိွျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေၾကာင္း အထင္အရွားသက္ေသျပေနျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ 

အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာလူ့အခြင့္အေရးေက်ညာစာတမ္း UDHR (Universal Declaration of Human Rights) ပါ အပိုဒ္ ၁၁ (၁) ၌လည္း “လူအမ်ားေရွ့ေမွာက္၌ ဥပေဒ အတိုင္းစစ္ေဆး၍ ျပစ္မႈကူ်းလြန္သည္ဟုထင္ရွားစီရင္ျခင္းခံရသည့္ အခိ်န္အထိ ရာဇ၀တ္ျပစ္မႈျဖင့္ တရားစဲြဆို ျခင္း ခံရသူတိုင္းသည္ အျပစ္မဲ့သူဟူ၍ ယူဆျခင္းခံထိုက္ သည့္ အခြင့္အေရးရိွသည္၊” ဟုေဖၚျပထားေပသည္။ ထို့ျပင္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ နိုင္ငံသားနွင့္ နိုင္ငံေရးအခြင့္အေရးဆိုင္ရာသေဘာတူစာခု်ပ္ (ICCPR) အပိုဒ္ ၁၄ (၂) ၌လည္း “ျပစ္မႈကူ်းလြန္သည္ဟု စြပ္စဲြခံရေသာသူတိုင္းသည္ ဥပေဒအရအျပစ္ရိွသည္ဟု သက္ေသထင္ရွား မျပနိုင္မခ်င္း၊  မိမိမွာအျပစ္မရိွသူဟု ထင္မွတ္ခံရရန္အခြင့္အေရးရိွသည္” ဟုျပဌာန္းထားပါသည္။

          တရားခံတစ္ဦးသည္ မိမိအျပစ္ရိွေၾကာင္းကို မိမိကိုယ္တိုင္သက္ေသျပရန္တာ၀န္မရိွေခ်။  စြပ္စဲြသူ အေနျဖင့္ စြပ္စဲြခံရသူမွာအျပစ္ရိွေၾကာင္း သက္ေသထင္ရွားျပရန္တာ၀န္ရိွေပသည္။  “ငါေတာ့စြပ္စဲြလိုက္ျပီ မမွန္ရင္ထုေခ်”ဟု သက္ေသျပရန္တာ၀န္ကိုပခံုးေျပာင္း၍မရေပ။ တစ္ဦးတစ္ေယာက္သည္ ျပစ္မႈတစ္ခု အတြက္စြပ္စဲြခံရျပီး လုပ္ထံုးလုပ္နည္းက်နစြာ သက္ေသအစစ္ခံခ်က္ ကိုရယူျခင္း၊ တရားခံအေပၚ၌ အဆိုပါ ျပစ္မႈအရစဲြခ်က္တင္ျခင္း၊ တရားခံအားစစ္ေဆးျခင္း၊ တရားခံျပ သက္ေသကိုစစ္ေဆးျခင္း၊ စသည္တိ႔ျုပဳလုပ္ျပီး ေနာက္ တရားရံုးမွတရားခံအေပၚ၌အျပစ္ရိွေၾကာင္း ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်မွတ္မွသာလွ်င္ အဆိုပါလူအားအျဖစ္ ရိွ သည္ဟု မွတ္ယူရမည္ျဖစ္သည္။ သက္ေသ ထင္ရွားေတြ႔ရိွမွသာလွ်င္ တရားခံအားအျပစ္ေပးရမည္ျဖစ္ျပီး သက္ေသခံခ်က္တို႔မွာ အားနည္း၍ သံသယမ်ားျဖစ္ေပၚလာခဲ့ပါက သံသယ၏အကို်းကိုတရားခံမွခံစားခြင့္  ရိွရ မည္မွာ တရားရံုး၏ က်င့္စဥ္တရပ္ပင္ျဖစ္သည္။ တနည္းအားျဖင့္ဆိုလွ်င္ ထင္ေၾကးျဖင့္အျပစ္မေပးရ- ဟုဆိုျခင္း ျဖစ္ပါ သည္။ ယင္းအခ်က္နွင့္စပ္လွ်ဥ္း၍ သက္ေသခံအက္ဥပေဒ ပုဒ္မ (၁၀၁) တြင္  “မည္သူမဆို ဟုတ္မွန္ ေၾကာင္း မိမိေျပာဆိုေသာ အေၾကာင္းျခင္းရာမ်ားကို အမီွျပုလွ်က္ ဥပေဒအရ အခြင့္အေရး၊ သို့မဟုတ္၊ တာ၀န္ နွင့္ပတ္သက္၍ တရားရံုးကစီရင္ခ်က္ ခ်မွတ္ေပးေစလိုလွ်င္၊ ၄င္းအေၾကာင္းျခင္းရာမ်ားရိွေၾကာင္းကို သက္ေသ အထင္အရွားျပရမည္၊” ဟု ျပဌာန္းထားရိွပါသည္။

          သက္ေသအေထာက္အထားမ်ားအရ သံသယကင္းရွင္းေသာ အေထာက္အထားမ်ား မဟုတ္သျဖင့္ အဆိုပါအေထာက္အထားမ်ားအေပၚတြင္အေျချပု၍ တရားခံကိုအျပစ္ေပးလိုက္ပါလွ်င္လည္း မွားယြင္းနိုင္ သကဲ့သို့၊ တရားခံအားအျပစ္မွလႊတ္လိုက္ပါလွ်င္လည္း မွားယြင္းနိုင္သည့္ အေျခအေနမို်းတြင္၊ အျပစ္မရိွသူ တဦးတေယာက္ကို မွားယြင္း၍အျပစ္မေပးမိေစရန္အတြက္ လႊတ္ေပးျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ ထို့ေၾကာင့္ဥပေဒ ဆိုရိုး စကား၌ “အျပစ္ရိွသူဆယ္ဦးကို လႊတ္လိုက္ျခင္းထက္ အျပစ္မရိွသူတစ္ဦးကိုအျပစ္ေပးမိျခင္းက ပို၍ဆိုးသည္” ဟူ၍ေျပာစမွတ္ျပုၾကျခင္းျဖစ္သည္။ ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ စစ္အာဏာပိုင္မ်ားလက္ေအာက္၌ တိုင္းသူျပည္သားတို့ အေျခအေနမွာ အျပစ္ရိွ ေၾကာင္းသက္ေသထင္ရွားျပသျခင္းထက္၊ ၄င္းတို့နွင့္ဆန့္က်င္ဘက္အျမင္ရိွမရိွကိုသာ ၾကည့္ရူ့ေလ့ ရိွျပီး၊ ၄င္းတို့ကအတိုက္အခံမ်ားဟု သတ္မွတ္ထားေသာ နိုင္ငံေရးပါတီမ်ားမွ ပါတီ၀င္မ်ားအေပၚ၌ အျပစ္မရိွအျပစ္ရွာ၍ အေၾကာင္းအမို်းမို်းျပျပီး၊ ၾကီးေလးေသာျပစ္ဒဏ္မ်ား ေပးေနျခင္းမွာ တရား ဥပေဒစိုးမိုးမႈ မရိွေသာေၾကာင့္ျဖစ္ရသည္ဆိုသည္ကို အထင္အရွားေတြ႔ျမင္ရမည္ျဖစ္ေပသည္။

          အခု်ပ္အားျဖင့္ဆိုရလွ်င္ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးအတြက္ ဥပေဒသည္သာအျမင့္ဆံုးေနရာ၌ ရိွရေပမည္။ မည္သူမွ် ဥပေဒ၏အထက္တြင္မရိွရေပ။ သို့မွသာလွ်င္ မည္သူမဆို ဥပေဒ၏အကို်းေက်းဇူးနွင့္ ဥပေဒ၏အကာ အကြယ္ကို ရယူခံစားနိုင္မည္ျဖစ္ေပသည္။ မည္မွ်တန္ခိုးအာဏာရိွသည့္ အုပ္ခု်ပ္သူပင္ျဖစ္လင့္ကစား ဥပေဒကို ခို်းေဖါက္ပါက ဥပေဒအရသတ္မွတ္ထားသည့္ျပစ္ဒဏ္ကိုခံရ မည္ျဖစ္သကဲ့သို့၊ သာမန္ျပည္သူတေယာက္ပင္ ျဖစ္လင့္ကစား ဥပေဒကိုခို်းေဖါက္ျခင္မရိွပါက၊ မည္ သူကမွ်ျပစ္ဒဏ္ေပး၍မရနိုင္ဆိုသည့္ တရားဥပေဒစိုးမိုးမႈ၏ အနွစ္သာရကိုခံစားရမည္ျဖစ္ေပသည္။

(၂)     တရားဥပေဒသည္ တရားမွ်တမွန္ကန္၍ သင့္ျမတ္ေလ်ာ္ကန္မႈရွိရမည္။ (Just and Fair)

          တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးသေဘာတရား၌ ဥပေဒသည္အၾကီးျမင့္ဆံုးေသာ တန္ခိုးအာဏာရိွရ မည္ဆိုရာ တြင္၊ အဆိုပါတရားဥပေဒျပဌာန္းခ်က္ကိုယ္တိုင္၌သည္ပင္လွ်င္ တရားမွ်တမႈနွင့္သင့္ျမတ္ ေလ်ာ္ကန္မႈရိွေသာ ဥပေဒျဖစ္ရန္လည္းလိုေပသည္။ ဥပေဒသည္ အားလံုး၏အထက္၌ အျမင့္ဆံုး ေနရာတြင္ရိွသည့္တိုင္၊ အကယ္၍ အဆိုပါတရားဥပေဒသည္ အုပ္ခု်ပ္သူအာဏာပိုင္မ်ား၏အကို်း စီးပြားနွင့္အာဏာတည္ျမဲေရးကိုသာေရွ့ရႈျပီး၊ အမ်ားျပည္သူမ်ားအားဖိနိွပ္ခု်ပ္ခ်ယ္သည့္ ဥပေဒမို်းျဖစ္ပါက အဆိုပါဥပေဒသည္ တရားမွ်တမွန္ကန္၍သင့္ျမတ္ ေလ်ာ္ကန္မႈ မရိွသည့္ဥပေဒသာလွ်င္ ျဖစ္ေပလိမ့္မည္။ ထိုကဲ့သို့ေသာဥပေဒမ်ားသည္ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးကို အေထာက္အကူမျဖစ္ သည္သာမက၊ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးကိုပင္ထိခိုက္ေစမည္ျဖစ္ေပသည္။

ေရွးေခတ္အယူအဆတို့၌ ျပင္းထန္၍ထိေရာက္ေသာ အျပစ္ဒဏ္မ်ားခ်မွတ္ျခင္းအားျဖင့္ တရားဥပေဒအား မွ်တမႈရိွရန္ေဖၚေဆာင္ခဲ့ၾကသည္။ တရုပ္ျပည္၏ ပထမဦးဆံုး ဧကရာဇ္ဘုရင္ရီွဟန္အန္တီ (Shihu Anqdi) ကျပင္းထန္ထိေရာက္ေသာဥပေဒကို ခ်မွတ္ေဆာင္ရြက္မွသာလွ်င္ လူတို႔၏ မတရားေဆာင္ရြက္မႈကို ဟန္႔တား နိုင္မည္ဟုယူဆခဲ့သည္။ 

          ဘီစီ (၂၉၀၀) မွ ဘီစီ (၆၁၂) အတြင္း ထြန္းကားခဲ့သည့္ အဆီးရီးယားနိုင္ငံ၏ ဥပေဒမ်ားတြင္ ေသဒဏ္ ေပးျခင္း၊ ကိုယ္လက္အဂၤါအစိတ္အပိုင္းမ်ားကိုျဖတ္ေတာက္ျခင္း၊ တံက်င္လိွု်ျခင္း၊ ကတၱရာေစးျဖင့္ေလာင္းျခင္း အစရိွသည့္ ၾကမ္းၾကုတ္ရက္စက္ေသာျပစ္ဒဏ္မ်ားျဖင့္ ဥပေဒမ်ားကို ျပဌာန္းခဲ့သည္။ သက္ဦးဆံပိုင္ေခတ္၏ ျပစ္ဒဏ္ခ်မွတ္ထားပံုမွာ သူ႔ေခတ္အခိ်န္ခါအေလွ်ာက္ သူတို႔ ျပဌာန္းေသာဥပေဒသည္ တရားမွ်တမႈရိွခဲ့သည္ဟု သံုးသပ္ၾကသည့္တိုင္၊ ယေန့ကာလအေျခအေနအခိ်န္အခါ၌ လိုက္ေလ်ာညီေထြ ရိွေကာင္းမွရိွမည္ျဖစ္ပါသည္။

          (၁၇) ရာစု အဂၤလန္ျပည္ ပထမေျမာက္အယ္လ္စ္ဇဘက္ ဘုရင္မၾကီးလက္ထက္ ဥပေဒမ်ားအရ ရာဇ၀တ္သားတို႔အားႀကဳိးမိန္႔ေပးျခင္း၊ ၀မ္းဗိုက္ေဖာက္၍အူမ်ားထုတ္ျခင္း၊ အရွင္လတ္လတ္ မီးရိႈ႕သတ္ျဖတ္ျခင္း မ်ားျပုလုပ္ခဲ့သည္။ (၁၈၀၀) ခုနွစ္၌ အဂၤလန္နိုင္ငံတြင္(၁၀) နွစ္သား ကေလးငယ္ တစ္ဦးအား စာတိုက္တြင္ ပစၥည္းခိုးမႈျဖင့္လည္းေကာင္း၊ (၁၈၀၁) ခုနွစ္တြင္ အသက ္(၁၃) နွစ္သာရွိေသးသည့္ လူငယ္တစ္ဦးကို ဇြန္းတစ္ေခ်ာင္းခိုးမႈျဖင့္ ႀကဳိးေပးသတ္ျဖတ္ခဲ့သည္တို႔ကို ေလ့လာျခင္းအားျဖင့္ ျပင္းထန္ထိေရာက္ေသာ ျပစ္ဒဏ္မ်ားသတ္မွတ္၍ ဥပေဒကိုျပဌာန္းျခင္းျဖင့္ မတရားမႈကို တားဆီးနိုင္မည္ဟုခံယူခဲ့ၾကသည္။ ပေဒသရာဇ္ေခတ္ ျမန္မာနိုင္ငံ၌ ဘုရင္စနစ္စိုးမိုးခဲ့စဥ္ ျပစ္ဒဏ္ ခ်မွတ္ရာတြင္ (၃၂) မို်းရိွရာ လြန္စြာရက္စက္ ၾကမ္းၾကဳတ္ခဲ့ေလသည္။ ေရႊနန္းသံုးေ၀ါဟာရအဘိဓာန္ အပိုဒ္ (၄၀၉) ၌ ရာဇ၀တ္ဒဏ္ ရွစ္ ရပ္ကိုေဖာ္ျပထားရာ လြန္စြာရက္စက္သည့္ျပစ္ဒဏ္မ်ား ျဖစ္ခဲ့သည္။

          ျပင္းထန္ထိေရာက္ေသာ ျပစ္ဒဏ္ခ်မွတ္ျခင္းျဖင့္ ျပစ္မႈမ်ားျဖစ္ပြားမႈကိုဟန္႔တားနိုင္မည္ဟု သံုးသပ္ခဲ့ ျခင္းမွာ ယေန႔ေခတ္ကာလတြင္ လက္ခံ၍ရေတာ့မည္မဟုတ္ေခ်။ တရားဥပေဒဆိုသည္မွာ တရားမွ်တမႈအျပင္ ပါတ္၀န္းက်င္အေျခအေနနွင့္လိုက္ေလ်ာညီေထြ(သင့္တင့္ေလွ်ာက္ပတ္မႈ) ရိွရမည္ျဖစ္သည္။ အေၾကာင္းမွာ တရားဥပေဒသည္ အမွန္တရားနွင့္သက္သာခြင့္ကိုရေအာင္ ျပဌာန္းရန္ျဖစ္သည္။ တရားဥပေဒသည္ ဂလဲ့စား ေခ်ျခင္းမဟုတ္ေခ်။ ျပစ္မႈျဖစ္ရသည့္အေၾကာင္းတရား၊ ျပစ္မႈကူ်းလြန္ရသည့္ရည္ရြယ္ခ်က္ စသည္တို႔ကို စုေပါင္း သံုးသပ္ျပီးမွ ျပစ္မႈအရ ျပစ္ဒဏ္က်ခံသင့္၊ မသင့္ကိုဆံုးျဖတ္ျခင္းျဖင့္ ဥပေဒသည္တင့္တယ္ေလ်ာက္ပတ္မႈရိွရန္ လိုအပ္သည္။ သို႔အတြက္ေၾကာင့္ပင္လွ်င္ ဥပေဒ၌ ကင္းလြတ္ရမည့္အခ်က္မ်ားကို၄င္း၊ ကာကြယ္ခုခံပိုင္ခြင့္ ရိွသည့္ ျပစ္မႈမ်ားဟူ၍၄င္း ျပဌာန္းထားျခင္းျဖစ္ေပသည္။

          ဘီစီ (၂၀၀၀) တြင္ ေမဆိုပိုေတးမီးယားတိုင္းျပည္ကိုအုပ္စိုးခဲ့ေသာ ဆဌမေျမာက္ ဘာဘီလိုနီးယန္း ဘုရင္ ဟာမူရာဘီသည္ ျပစ္မႈဆိုင္ရာဥပေဒနွင့္ တရားမဥပေဒ နွစ္မို်းစလံုးနွင့္သက္ဆိုင္သည့္ ဥပေဒၾကီးကို ျပဳစုခဲ့သည္။ ယင္းဥပေဒၾကီးသည္ ဟာမူရာဘီကိုဓဥပေဒဟု ကမၻာ့ဥပေဒသမိုင္းတြင္ထင္ရွားသည္။ ယင္းေခတ္ ကဥပေဒမ်ားတြင္ အျပည့္စံုဆံုးနွင့္အထင္ရွားဆံုးေသာ ဥပေဒျဖစ္သည္။ ပုဒ္မေပါင္း (၂၈၂) ခု၊ ပါ၀င္ျပဌာန္း ထားသည္။ ထိုဥပေဒတြင္-“မ်က္လံုးတစ္လံုး ဆံုးရံႈးလွ်င္၊ မ်က္လံုးတစ္လံုးခ်င္း။ သြားတစ္ေခ်ာင္းဆံုးရံႈးလွ်င္ သြားတစ္ေခ်ာင္းခ်င္း။” “An eye for an eye and a tooth for a tooth” အေလွ်ာ္ျပန္ေပးရမည္ဟု ဥပေဒ ျပဌာန္းခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ အဆိုပါ ဥပေဒပုဒ္မပါျပဌာန္းခ်က္အား တရားဥပေဒ စိုးမိုးေရးရႈ႕ေဒါင့္မွ ခ်ဥ္းကပ္ၾကည့္ မည္ဆိုပါက တရားမွ်တမႈရိွသည္ဟုဆိုနိုင္သည့္တိုင္၊ ဥပေဒတရပ္ အေနျဖင့္ျပဌာန္းရန္ သင့္ျမတ္ေလ်ာ္ကန္မႈမရိွ သည္ကို ေတြ႔ျမင္နိုင္ေပသည္။ အဘယ့္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ အဆိုပါျပဌာန္းခ်က္မွာ ဂလဲ့စားေခ်(ေစ)သည့္သေဘာ ျဖစ္၍ျဖစ္သည္။ ဥပေဒဆိုသည္မွာ ဂလဲ့စားေခ်ရန္ျပဌာန္းထားျခင္း မဟုတ္သည့္အျပင္၊ အမွန္တရား၏ အေၾကာင္းရင္းဇစ္ျမစ္ကိုလည္းရွာေဖြ၍၊ လိုအပ္သည့္ကုစားမႈ (သက္သာခြင့္) ကိုပါ ရွာေဖြေဖၚထုတ္ေပးျခင္း လည္းျဖစ္ေပသည္။

တနည္းအားျဖင့္ဆိုပါက  အဘယ့္ေၾကာင့္ထိုကဲ့သို့ျဖစ္ပြားရျခင္းျဖစ္သည္ကို၄င္း၊ ထိုကဲ့သို့ ျဖစ္ပြားေစရန္အတြက္ ျပစ္မႈမကင္းေသာရည္ရြယ္ရင္းစိတ္ သို့မဟုတ္ အၾကံအစည္ျဖင့္ျပုလုပ္ျခင္း ဟုတ္မဟုတ္ကို၄င္း ရွာေဖြေဖၚထုတ္ ရသည့္အျပင္၊ ကူ်းလြန္သည့္ျပစ္မႈနွင့္ညီမွ်ေသာ ျပစ္ဒဏ္ကိုသာလွ်င္ တရားရံုးကသံုးသပ္၍ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ရ ျခင္းျဖစ္သည္။ တရားသူၾကီးမ်ားသည္ ဥပေဒကအပ္နွင္းထားေသာ လုပ္ပိုင္ခြင့္ေဘာင္အတြင္းမွ သင့္ေလ်ာ္မွ်တ ေသာျပစ္ဒဏ္ကို ဆံုးျဖတ္ေပးရန္ျဖစ္သည္။ အမ်ားဆံုးျပစ္ဒဏ္သတ္မွတ္ခ်က္နွင့္ အနည္းဆံုးျပစ္ဒဏ္ သတ္ မွတ္ခ်က္မ်ားကို ဥပေဒ၌ ျပဌာန္းပါရိွျပီးျဖစ္ပါက အမႈစီရင္ဆံုးျဖတ္ရသည့္တရားသူၾကီးအေနျဖင့္ ဆင္ျခင္တံု တရားကို လက္ကိုင္ထား၍ ျပစ္ဒဏ္မည္မွ်ျဖစ္သင့္သည္ကိုဆံုးျဖတ္ရျခင္းျဖစ္ရာ၊ အဂတိတရားမလိုက္စားဘဲ ကူ်းလြန္သည့္ျပစ္မႈနွင့္မေလွ်ာ္ညီေသာ ၾကီးေလးသည့္ျပစ္ဒဏ္မ်ားကိုျဖစ္ေစ၊ စတိမွ်သာျဖစ္ေသာ ျပစ္ဒဏ္မ်ား ကိုျဖစ္ေစ တရာရံုးမ်ားကခ်မွတ္ရန္မဟုတ္ေခ်။ တရားစဲြဆိုျခင္း၏အဓိကရည္ရြယ္ခ်က္၌ စြပ္စဲြခံရသူ (တရားခံ) အား အျပစ္ရရိွရန္သက္သက္အတြက္မဟုတ္ေပ။ တရားမွ်တမႈကိုရရိွရန္ အတြက္ေဆာင္ရြက္ျခင္းလည္း ျဖစ္ ေပသည္။

အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ နိုင္ငံသားနွင့္နိုင္ငံေရးအခြင့္အေရးဆိုင္ရာ သေဘာတူစာခု်ပ္ ၏ အပိုဒ္ (၇) ၌ မည္သူတစ္ဦး တစ္ေယာက္ကိုမွ် ညွဥ္းပန္းနိွ္ပ္စက္ျခင္း၊သို့မဟုတ္၊ ရက္စက္ၾကမ္းၾကုတ္ေသာ၊ လူမဆန္ေသာ၊ ဂုဏ္သေရပ်က္ ေစေသာ ဆက္ဆံမႈမို်း၊ သို့မဟုတ္၊အျပစ္ေပးမႈမို်း မျပဳလုပ္ရ ဟုျပဌာန္းထားပါသည္။

ျမန္မာနိုင္ငံရိွအခို့်ေသာ တရားဥပေဒမ်ားကို ေလ့လာၾကည့္မည္ဆိုပါက တရားမွ်တမႈနွင့္ သင့္ျမတ္္ေလ်ာ္ကန္မႈ မရိွေသာဥပေဒမ်ားကို စစ္အာဏာပိုင္မ်ားက ျပဌာန္းထားသည္ကိုေတြ႔ရမည္ ျဖစ္သည္။ ဥပမာအားျဖင့္ “နိုင္ငံ ေတာ္ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒေပၚေပါက္ေရးသည္ ျမန္မာနိုင္ငံသား အားလံုး၏တာ၀န္ျဖစ္သည္”ဟုေၾကြးေၾကာ္ ၍ ေန့စဥ္ထုတ္အစိုးရသတင္းစာမ်ား၏မ်က္နွာဖံုး၌ အဆက္မျပတ္ေဖၚျပေနေသာ္လည္း၊ တဖက္၌မူ အဆိုပါ ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ ေရးဆဲြေရးအတြက္ နိုင္ငံသားမ်ား၏ နိုင္ငံေရးတြင္ပါ၀င္ပတ္သက္မႈကို မတရားဖိနိွပ္ တားဆီးသည့္ ဥပေဒကိုထုတ္ျပန္ကာ နိုင္ငံသားနွင့္နိုင္ငံေရးဆိုင္ရာအခြင့္အေရးမ်ားကို ခို်းေဖါက္ေနျခင္း ျဖစ္သည္။

န၀တ စစ္အာဏာပိုင္တို့သည္ “နိုင္ငံေတာ္တာ၀န္ကို တည္ျငိမ္ေအးခ်မ္းစြာ စနစ္တက် လဲႊေျပာင္းေပးေရးနွင့္ အမို်းသားညီလာခံလုပ္ငန္းမ်ား ေအာင္ျမင္စြာေဆာင္ရြက္ေရးတို့ကို ေနွာင့္ယွက္ဆန့္က်င္ျခင္းမွ ကာကြယ္သည့္ ဥပေဒ”ကိုထုတ္ျပန္ခဲ့သည္။ အဆိုပါဥပေဒ၏ အခန္း (၂)၊ တားျမစ္ခ်က္မ်ားအခန္း၊ ပုဒ္မ ၃ (ဃ) ၌ “တရား၀င္ ေဆာင္ရြက္ပိုင္ခြင့္မရိွဘဲ အမို်းသားညီလာခံ၏ လုပ္ငန္းမ်ားကိုေဆာင္ရြက္ျခင္း၊ သို့မဟုတ္၊ နိုင္ငံေတာ္ဖဲြ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒကို ေရးဆဲြျခင္း၊ သို့မဟုတ္၊ ေရးဆဲြျဖန့္ေ၀ျခင္း” ကိုမျပုလုပ္ရန္တားျမစ္ထားျပီး၊ ေဖါက္ဖ်က္ပါက ျပစ္ဒဏ္အျဖစ္ အခန္း (၃)၊ ပုဒ္မ ၄ ၌ “မည္သူမဆို ပုဒ္မ ၃ ပါ တားျမစ္ခ်က္တစ္ရပ္ရပ္ကို ေဖါက္ဖ်က္ကူ်းလြန္ ေၾကာင္း ျပစ္မႈထင္ရွားစီရင္ျခင္းခံရလွ်င္ ထိုသူကိုေထာင္ဒဏ္အနည္းဆံုး (၅) နွစ္မွ အမ်ားဆံုး (၂၀) နွစ္အထိ ခ်မွတ္ရမည့္အျပင္၊ ေငြဒဏ္လည္းခ်မွတ္နိုင္သည္” ဟုျပဌာန္းထားေပသည္။

ဤသည္ကိုၾကည့္လွ်င္ တဖက္၌ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒေပၚေပါက္ေရးမွာ နိုင္ငံသားမ်ား၏ တာ၀န္ျဖစ္သည္ ဟု ဆိုထားျပီး၊ အျခားတဖက္၌မူ တင္းၾကပ္ျပီး ျပင္းထန္သည့္ဥပေဒမ်ားကို ထုတ္ျပန္၍ ျပည္သူလူထု၏ နိုင္ငံေရး တြင္ပါ၀င္ပတ္သက္ခြင့္ကို ျငင္းပယ္ပိတ္ပင္ထားသည္ကို ေတြ႔ရမည္ျဖစ္ေပသည္။ စစ္အာဏာပိုင္ တို့သည္ ၄င္းတို့စိတ္တိုင္းၾကေရးဆဲြျပီး စစ္အာဏာရွင္စနစ္ကို သက္ဆိုးရွည္ေစမည့္ ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကို လက္ခံျခင္းမွလဲြ၍ မွတပါး အျခားအရာမရိွနိုင္ေစရန္  တင္းၾကပ္သည့္ဥပေဒမ်ား၊ ဖိနိွပ္ခု်ပ္ခ်ယ္သည့္ဥပေဒမ်ား အား ျပဌာန္းထားသည္ကို အထင္အရွားေတြ႔ရမည္ျဖစ္ေပသည္။ ထို့ေၾကာင့္ စစ္အာဏာပိုင္မ်ားလက္ေအာက္၌ ျပဌာန္းေသာဥပေဒမ်ားသည္ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးကိုေရွးရူ့ျပီး တရားမွ်တမွန္ကန္၍သင့္ျမတ္ေသာ ျပဌာန္းခ်က္ မ်ားပါသည့္ ဥပေဒမ်ားမဟုတ္ၾကသည္ကိုေတြ႔ရိွ သံုးသပ္နိုင္မည္ျဖစ္ေပသည္။

ထို့အျပင္ ျပစ္မႈနွင့္ျပစ္ဒဏ္ေပးေရးအပိုင္း၌လည္း ကူ်းလြန္ေသာျပစ္မႈနွင့္မမွ်တေသာ ၾကီးေလးသည့္ျပစ္ဒဏ္ မ်ားကို ခ်မွတ္ေလ့ရိွျခင္းအားျဖင့္ ဥပေဒကိုလက္စားေခ်ေရးကရိယာသဖြယ္ အသံုးျပုေနသည္ကို ထင္ရွားစြာ ေတြ႔ျမင္ရမည္ျဖစ္ေပသည္။ ဥပမာအားျဖင့္ ၁၉၉၆ ခုနွစ္တြင္ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ လူရႊင္ေတာ္ ဦးပါပါေလးတို့အမႈ၌ ၁၉၉၆ ခုနွစ္တြင္က်ေရာက္ေသာ လြတ္လပ္ေရးေန့အခမ္းအနားတရပ္ကို အမို်းသားဒီမိုကေရစီအဖဲြ႔ခု်ပ္ အေထြ ေထြအတြင္းေရးမွဴးေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္၏ ေနအိမ္၀င္းအတြင္း၌ က်င္းပရာတြင္ ေဖ်ာ္ေျဖတင္ဆက္ေသာ ျမို့ေတာ္၀င္းမာ အျငိမ့္အဖဲြ႔မွ လူရႊင္ေတာ္ ဦးပါပါေလးနွင့္ ဦးလူေဇာ္တို့အား ၁၉၅၀ ျပည့္နွစ္၊ အေရးေပၚစီမံမႈ အက္ဥပေဒ ပုဒ္မ ၅ -ျဖင့္ အေရးယူခဲ့ပါသည္။ ၁၉၉၆ခုနွစ္ မတ္လ (၁၈) ရက္ေန့တြင္ ၄င္းတို့အေပၚ ေထာင္ဒဏ္ (၇) နွစ္ ခ်မွတ္ျပီးေနာက္ ထိုနွစ္ဧျပီလအတြင္း၌ ကခ်င္ျပည္နယ္ ျမစ္ၾကီးနားျမို့အနီးရိွ ၾကိမ္ခရမ္က ရဲဘက္စခန္း သို့ ပို့ေဆာင္ခဲ့ပါသည္။ 

အဆိုပါရဲဘက္စခမ္း၌ ၄င္းတို့အား သံေခ်ခ်င္းမ်ားခတ္ထားျပီး အလုပ္ၾကမ္းမ်ားကို ခိုင္း ေစခဲ့ပါသည္။ ဦးပါပါေလးနွင့္ ဦးလူေဇာ္တို့ ကူ်းလြန္ခဲ့သည္ဆိုေသာျပစ္မႈမွာ န၀တစစ္အစိုးရ၏ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ အခို့်အေပၚ လူရႊင္ေတာ္ပ်က္လံုးထုတ္ျခင္းသာျဖစ္ေပသည္။ သို့ရာတြင္ စစ္အာဏာပိုင္မ်ားသည္  ဥပေဒကိုဂလဲ့ စားေခ်ေရးလက္နက္သဖြယ္ အသံုးျပု၍ မတန္တဆအျပစ္ဒဏ္မ်ားသတ္မွတ္၍ က်ခံေစခဲ့ျခင္းမွာ တရားဥပေဒ စိုးမိုးမႈမရိွျခင္း၏ ျပယုဂ္ပင္ျဖစ္ေပသည္။