လူထုအဓိကလူ႔အဖဲြ႔အစည္း (Civil Society) ဖဲြ႔စည္းတည္ေဆာက္ေရး ( ဖီလစ္ပိုင္နိုင္ငံ၏ အေတြ႔အၾကံဳ - ၂)

ျမန္မာႏိုင္ငံ ေရွ႔ေနမ်ားေကာင္စီ၏ လူထုအဓိကလူ႔အဖဲြ႔အစည္း (Civil Society) စာအုပ္မွ .... 

၂။  ဥပေဒေၾကာင္းနွင့္တိုက္ရိုက္သက္ဆိုင္ေသာ နည္းဗ်ဴဟာ

(၁) Free legal Assistance group သည္ ဥပေဒေၾကာင္းဆိုင္ရာတိုက္ရိုက္သက္ဆိုေသာ အဖဲြ႔ျဖစ္သည္။ ထိုအဖဲြ႔ကို ဖဲြ႔စည္းခဲ့သူမွာ Mr. Diokno ျဖစ္သည္။ မားကို့စ္ မာရွယ္ေလာေၾကျငာျပီး အဖမ္းခံရသည္။ ေထာင္မွ ျပန္လႊတ္ခိ်န္တြင္ ထိုအဖဲြ႔ကိုဖဲြ႔စည္းခဲ့သည္။ Mr. Diokno ၏ စည္းရံုးမူ့ေၾကာင့္ ေရွ့ေနမ်ား ထိုအဖဲြ႔ထဲသို့၀င္လာ ၾကသည္။ ဖိလစ္ပိုင္နိိုင္ငံတြင္ မားကို့စ္ဆန့္က်င္ေရးအတြက္ အဖမ္းခံရသည့္အခါ ထိုအဖဲြ႔မွ အကူအညီေပးခဲ့သည္။ ဥပေဒနွင့္တိုက္ရိုက္ မသက္ဆိုင္ေသာနည္းဗ်ဴဟာမ်ား လုပ္ေဆာင္သည့္ အဖဲြ႔အစည္းမ်ားကို အားေပး ျခင္းျဖစ္သည္။ မားကို့စ္အားဆန့္က်င္၍ အဖမ္းခံရျပီဆိုလွ်င္ ထိုအဖဲြ႔မွ ေထာင္ထဲထိလိုက္၍ အားေပးကူညီမူမ်ား ျပဳလုပ္ေပးမူေၾကာင့္ ကူညီေပးေနေသာ အဖဲြ႔အစည္းမ်ား ရိွေနသည္ဆိုေသာ အေျခခံနွင့္ အားရိွလာၾကသည္။

၁၉၇၁ ခုနွစ္ မာရွယ္ေလာထုတ္ျပန္လိုက္သည့္အခိ်န္တြင္ ေရွ့ေနမ်ား ရပ္တည္ခ်က္ေျပာင္းသြားခဲ့သည္။ မာရွယ္ ေလာမတိုင္ခင္က ေရွ့ေနမ်ားသည္ အမႈမ်ားမ်ားရရန္ ေရွ့ေနငွားေသာအမူသည္မ်ားအတြက္သာ လုပ္ေဆာင္ၾက သည္။ မာရွယ္ေလာထုတ္ျပီး Mr. Diokno ၏ အဖဲြ႔အစည္းေၾကာင့္ ေရွ့ေနမ်ားသည္အမႈသည္အတြက္မဟုတ္ ပဲ လူထုနွင့္ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္အေျဖရွာလာၾကသည္။ ေနာက္ပိုင္း တြင္ေရွ့ေနမ်ားသည္ လူတိုင္းတြင္ရိွသင့္ ေသာ အခြင့္ေရးမ်ားကို ဖိလစ္ပိုင္ျပည္သူမ်ားၾကားထဲတြင္ ပညာေပးျခင္းျဖင့္ ပညာေပးနည္းျပဆရာမ်ားျဖစ္ လာသည္။

(၂) Mabini

Mabini သည္ေရွ့ေနအဖဲြ႔တခုျဖစ္သည္။ ေရွ့ေနမ်ားမွာ ဥပေဒကိစၥအျပင္ နိုင္ငံေရးမ်ားတြင္ပါ၀င္လာၾကသည္။ နိုင္ငံေရးထုပ္ျပန္ေၾကျငာခ်က္မ်ား၊ စာအုပ္မ်ားထုတ္ေ၀ျပီး လုပ္ေဆာင္ခဲ့သည္။ လူထုကိုအသိေပး၊ ပညာေပး လုပ္ငန္းမ်ားတြင ္ဥပေဒေရးရာစာေစာင္မ်ား ထုတ္ေ၀ျခင္းျဖင့္လည္း လုပ္ေဆာင္ခဲ့သည္။ လူထုအသိေပး လုပ္ငန္းမ်ားကို အဓိကလုပ္ေဆာင္ခဲ့သည္။

၃။ Extra Legal Tactic ( ဥပေဒလမ္းေၾကာင္းအျပင္ဘက္မွ နည္းဗ်ဴဟာ)

ဥပေဒလမ္းေၾကာင္းအျပင္ဘက္မွ နည္းဗ်ဴဟာဆိုသည္မွာ နိုင္ငံေရးပါတီမ်ားကို ရပ္တည္ခြင့္မေပးခဲ့ေပ ၊၊ နိုင္ငံေရးပါတီမ်ား ရပ္တည္လႈပ္ရွားၾကျခင္းမွာ စစ္တပ္ကြန္ျမူနစ္ပါတီ၊ ကြန္ျမူနစ္ပါတီမ်ားစုဖဲြႊ႔ထားေသာ NDF (National Democratic Front) ဆိုေသာနိုင္ငံေရးပါတီျဖစ္သည္။ အားေကာင္းေသာအဖဲြ႔အစည္းျဖစ္ သည္။ မားကို့စ္လက္ထက္တြင္ နိုင္ငံေရးျပသနာမ်ားေၾကာင့္ မားကို့စ္ဆန့္က်င္ေသာ နိုင္ငံေရးအဖဲြ႔အစည္းမ်ား က ထိုအဖဲြ႔မ်ားတြင္ သြားေရာက္စုစည္းခဲ့ၾကသည္။

ဖိလစ္ပိုင္လူ႔အဖဲြ႔အစည္းကို အဓိကေျပာင္လဲေအာင္ လုပ္ေဆာင္နိုင္သည့္ အဖဲြ့မ်ားမွာ ဖမ္းဆီးခု်ပ္ေနာင္ခံရ သူမ်ားနွင့္ပတ္သက္ေသာ အထူးအလုပ္အဖဲြ႔ႏွင့္ ဥပေဒေၾကာင္းဆိုင္ရာအကူညီေပးေသာအဖဲြ႔ဆိုေသာ အဖဲြ႔ နွစ္ဖဲြ႔မွာ အာဏာရွင္ မားကို့စ္ကိုျုဖတ္ခ်ျပီး လူ႔အဖဲြ႔အစည္းကို ေျပာင္းလဲနိုင္ခဲ့သည္။  Mr. Diokno သည္ ၁၉၇၀- ခုနွစ္တြင္ အဂၤလန္သို့သြားျပီး နိုင္ငံတကာလြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္အဖဲြ႔မ်ား အစည္းအေ၀းတြင္ ဖိလစ္ပိုင္နို္င္ငံအေၾကာင္းကို ရွင္းျပနိုင္ခဲ့သည္။ ထိုအခိ်န္ကဖိလစ္ပိုင္တြင္ မာရွယ္ေလာေၾကျငာထားသည့္ အခိ်န္ျဖစ္သည္။ ေဖာက္ျပန္ေသာ အာဏာရွင္အစိုးရကို လက္နက္မကိုင္ပဲ လူ႔အဖဲြ႔အစည္းအေျခေနကို ေျပာင္းလဲေအာင္ ဖန္တီး၍ရသည္။ ျပည္သူမ်ားက ပညာေပးျခင္း၊ လူထုအဖဲြ႔အစည္းမ်ားဖဲြ႔စည္းျခင္း၊ လႈပ္ရွားမႈ မ်ားလုပ္ေဆာင္ျခင္းစသည့္ နည္းလမ္း ၃ - ခု စုစည္းျပီး အာဏာရွင္ကို ျဖဳတ္ခ်နိုင္သည္။

ထိုသိ႔ျုဖဳတ္ခ်ေသာအခါ  လူတဦးျခင္းစီမွာ အာဏာရွင္ကိုျုဖတ္ခ်ရန္အတြက္ ေၾကာက္ေနေသာေၾကာက္စိတ္ မ်ားကို ဖယ္ရွားဖို့အေျခခံျဖစ္လာသည္။ ေၾကာက္စိတ္ေနရာတြင္ယံုၾကည္ခ်က္၊ သတၱိမ်ား၊ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ား၊ ဇဲြမ်ားကိုအစားထိုးရမည္။ လူတစ္ေယာက္ျခင္းမွား ဆံုးျဖတ္ခ်က္ ၊ဇဲြ၊သတၱိ မ်ား၀င္လာျပီဆိုလွ်င္ ထိုလူမ်ား စုစည္းျပီး  အသိဥာဏ္ပညာမ်ားနွင့္ အာဏာရွင္ကိုျုဖတ္ခ်နိုင္သည္ကို မာရွယ္ေလာရိွေနစဥ္အခိ်န္တြင္ ေဆြးေနြးေဟာေျပာခဲ့သည္။ သူ၏ေဆြးေနြးခ်က္ မွန္သည္ကို ၁၉၈၆ ခုနွစ္ အာဏာရွင္ မားကို့စ္ျုဖတ္ခ်မႈနွင့္ သက္ေသျပခဲ့သည္။ ဖိပိုင္တြင္မားကို့စ္က အားေကာင္းေသာေထာက္လွမ္းေရးအဖဲြ႔မ်ား တပ္ဆင္ထားခဲ့သည္။

(၁) အမို်းသားေရးနွင့္ပတ္သက္ေသာ ေထာက္လွမ္းေရးအဖဲြ႔အစည္း

(၂) စစ္တပ္နွင့္ပတ္သက္ေသာအဖဲြ႔အစည္း

(၃) စစ္ေထာက္လွမ္းေရးအင္အားစုမ်ားကို ေလ့လာခိုင္းသည္။

လူထုအင္အားေကာင္းလာေသာအခါ ေထာက္လွမ္းေရးအဖဲြ႔အစည္းမ်ား ေမွးမိွန္သြားခဲ့သည္။ ထိုအခိ်န္တြင္ ဥပေဒတပိုင္းသင္တန္းမ်ား လုပ္ၾကသည္။  ဥပေဒတပိုင္း သင္တန္းဆိုသည္မွာ လူ့အခြင့္ေရးလႈပ္ရွားသူမ်ား နိုင္ငံေရးစိတ္၀င္စားသူမ်ား၊ အေျခခံပညာရိွသူမ်ားကိုျဖန္႔ျဖဴးေပးခဲ့သည္။ အမႈနွင့္ပတ္သက္ေသာ လုပ္ထံုး လုပ္နည္းမ်ားကို ေရွ့ေနမ်ားကသင္တန္းပို့ခ်ေပးခဲ့သည္။ အာဏာရွင္သမတမားကို့စ္ ျပဳတ္က်သြားခဲ့ရသည့္ အဓိက အခ်က္ ၂ ခ်က္မွာ-

(၁) မားကို့စ္ဆန့္က်င္ေသာ Senator Mr. Aquino နိုင္ငံျခားမွျပန္လာခိ်န္တြင္ မားကို့စ္၏ လံုျုခံေရး တပ္သားမ်ားက အနီးကပ္ေသနတ္နွင့္လုပ္ၾကံသတ္ခဲ့သည့္ ကိစၥနွင့္ဖိလစ္ပိုင္ျပည္သူမ်ား မေက်နပ္ေပ။

(၂) ၁၉၈၆ ခုနွစ္ ေရးေကာက္ပဲြတြင္ ျပည္သူလူထုမွာ Miss. Aquino ကို ေထာက္ခံေသာေၾကာင့္ Miss. Aquino အနိုင္ရရိွျပီး မားကို့စ္လက္ထက္ဗိုလ္ခု်ပ္ၾကီးရားမို့စ္မွာ Miss. Aquino ကိုေျပာင္းလဲေထာက္ခံ ေသာေၾကာင့္ မားကို့စ္ျပဳတ္က်သြားခဲ့သည္။

ဥပေဒေၾကာင္းနွင့္တိုက္ရိုက္သက္ဆိုင္ေသာအဖဲြ႔နွင့္ မသက္ဆိုေသာအဖဲြ႔တို့၏ ဆက္စပ္မႈ့မ်ားအေပၚ အေျခခံျပီး မဟာဗ်ဴဟာနွင့္ နည္းဗ်ဴဟာမ်ား ရိွရန္လိုအပ္လာသည္။   လက္တေလာ အေၾကာင္းျပခ်က္ေပၚမူတည္ျပီး လူထု အံုၾကြမႈျဖစ္ျခင္းမွာ ဖိလစ္ပိုင္ျပည္သူမ်ား စနွစ္တက်ျပင္ဆင္ခဲ့မႈ ေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ ဒီမိုကေရစီနည္းနွင့္ ေရြးခ်ယ္ တင္ေျမာက္ျခင္းမွ အာဏာရရိွသြားေသာ သမတ၊ အာဏာရွင္ျဖစ္သြားေသာ သမတ၊ ေဖာက္ျပန္သြားေသာ သမတမ်ားကို လူထုအင္အားနွင့္ျဖဳတ္ခ်နိုင္သည္။ လက္တေလာအေျခေနရိွေသာလည္း အခြင့္ေရးကိုကိုင္ျပီး သံုးနိုင္ရန္အတြက္ အခြင့္အေရးေပၚအေျခခံျပီး လူထုအင္အား၊ လူထုပါ၀ါရိွလာေစရန္အတြက္ အေျခခံအက် ဆံုးမွာ ျပင္ဆင္မႈျဖစ္သည္။ ျပင္ဆင္မႈကို တခိ်န္မွာေပၚမည့္အခြင့္အေရးကိုဆုပ္ကိုင္ျပီး လူ႔အဖဲြ႔အစည္း အေျပာင္းအလဲကိုဖန္တီးရန္လိုသည္။

Miss.Aquino လက္ထက္အသြင္ကူးေျပာင္းေရး

Miss. Corazan Aquino အာဏာရလာခိ်န္တြင္ အဓိကအခ်က္ၾကီး ၄ ခ်က္ကိုလုပ္ေဆာင္ခဲ့သည္။

(၁) မားကို့စ္လက္ထက္ကထုတ္ျပန္ခဲ့ေသာ ဥပေဒမ်ားကို ဖ်က္သိမ္းနိုင္ခဲ့သည္။

(၂) မားကို႔စ္လက္ထက္ကဖမ္းထားေသာ နိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားမ်ားကို လႊတ္ခဲ့သည္။

(၃) Mr.Dorkno ဦးေဆာင္၍ လူ့အခြင့္အေရး ေကာ္မရွင္တရပ္ကိုဖဲြ႔စည္းျပီး လူ့အခြင့္ေရးနွင့္ပတ္သက္ေသာ

     ကိစၥမ်ားကို ပီပီျပင္ျပင္ အေရးယူေဆာင္ရြက္နိုင္ရန္ လူ့အခြင့္ေရးေကာ္မရွင္တရပ္္ကို ဖဲြ႔စည္းေပးခဲ့သည္။

(၄) မားကို့စ္လက္ထက္က ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကို ျပန္လည္ျပင္ဆင္ ေရးသားရန္ဖဲြ႔စည္းပံုေရးဆဲြေရးေကာ္မ

    ရွင္ကိုဖဲြ႔စည္းခဲ့သည္။

နိုင္ငံတကာ လူ့အခြင့္ေရးေၾကျငာစာတမ္း အေတာ္မ်ားမ်ားကို အတည္ျပဳလက္မွတ္ေရးထိုးေပးခဲ့သည္။  ကိုလည္း အတည္ျုပေပးလိုက္သည္။ အမ်ားျပည္သူနွင့္ နိိုင္ငံတကာစာခု်ပ္တြင္ ပါ၀င္ေသာျပဌာန္းခ်က္မ်ားကို ေလးစားလိုက္နာလုပ္ေဆာင္နိုင္ရန္ သက္ဆိုင္ရာနိုင္ငံမ်ားကဘယ္လို အေရးယူေဆာင္ ရြက္ရန္လိုအပ္သည္ ဆိုေသာ လႈပ္ရွားမႈကိုလုပ္ေဆာင္သည့္ စာခ်ဳပ္ကိုလည္းလက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့သည္။ နိွပ္စက္ညွင္ပမ္းမႈကို ဆန့္ က်င္ေသာ အျပန္အလွန္သေဘာတူညီမူစာခု်ပ္ခု်ပ္ဆိုထားသည္။ လူ့အခြင့္အေရးစာခု်ပ္မ်ား ခု်ပ္ဆိုရျခင္း အဓိက ရည္ရြယ္ခ်က္မွာ သက္ဆိုင္ရာတိုင္းျပည္မွာ လူ႔အခြင့္အေရးခို်းေဖာက္မႈမ်ား ျဖစ္ေနျပီဆိုလွ်င္ သတင္း အခ်က္အလက္မ်ားစုေဆာင္းျပီး ျပည္သူမ်ားက ကုလသမဂၢမွာ တင္သြင္းရမည္။ ကုလသမဂၢက ထိုအခ်က္မ်ား ရရိွျပီး သက္ဆိုင္ရာနိုင္ငံအစိုးရ ဆင့္ေခၚမည္။သက္ဆိုင္ရာ တိုင္းျပည္၏ လူ့အခြင့္ေရးခို်းေဖာက္မႈ လူ့အခြင့္ေရး တိုးတက္မႈမ်ားကို ေခၚယူေဆြးေနြးဖိ့အားေပးနိုင္ေသာ နည္းကိုသံုးနိုင္သည္။ မားကို့စ္ျုပတ္က်ျပီး Miss. Aquino သမတျဖစ္လာ ခိ်န္သက္တမ္းအတြင္းမွာ သမတမားကို့စ္ကို ေထာက္ခံေသာစစ္တပ္မ်ား ဗိုလ္ခု်ပ္မ်ားက အာဏာသိမ္းရန္ႀကိဳးစားၾကသည္။ ထိုဗိုလ္ခု်ပ္မ်ားက သူတို့၏လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားကို ျပန္လည္ အေရးယူခံရ မည္ကိုစိုးရိမ္ေသာေၾကာင့္ ထိုအေျခေနကိုဖန္တီးျခင္းျဖစ္သည္။ Miss. Aquino ေဘးတြင္ ျပည္သူလူ ထုအဖဲြ႔ အစည္းနွင့္ စစ္တပ္ရိွေနေသာေၾကာင့္ မေအာင္ျမင္ခဲ့ေပ။

Miss. Aquino လက္ထက္တြင္မလုပ္ေဆာင္နိုင္ခဲ့ေသာအားနည္းခ်က္မ်ား ရိွခဲ့သည္။

(၁) မားကို့စ္လက္ထက္က လူ့အခြင့္ေရး ခို်းေဖာက္ခဲ့ေသာ စစ္ဗိုလ္မ်ား၊ ဗိုလ္ခု်ပ္မ်ားကို ေခၚယူစစ္ေဆးအေရး  ယူျခင္းမလုပ္နိုင္ခဲ့ေပ။

(၂) သမတမားကို့စ္လက္ထက္မွာ ထုတ္ျပန္ေသာ သမတအမိန့္၊ သမတဒီဂရီမ်ားကိုမဖ်က္သိမ္းပဲ က်န္ေနေသာ  ဥပေဒမ်ား ရိွေနေသးသည္။

(၃)ျပည္တြင္းစစ္မ်ားဆက္ျဖစ္ေနသည့္ မြတ္စလင္သူပုန္၊ ကြန္ျမူနစ္မ်ားကို ဆက္တိုက္ေနရ၍ လူ့အခြင့္ေရး ခို်းေဖာက္မူ့မ်ား ဆက္ရိွေနသည္ကို ေတြ႔ရသည္။

အာဏာရွင္သမတ မားကို့စ္လက္ထက္တြင္ လူ့အခြင့္အေရး ခို်းေဖာက္မူ့မ်ားကို ျပဳလုပ္ခဲ့ေသာ စစ္ဗိုလ္ခု်ပ္မ်ား ကို အေရးမယူနိုင္ခဲ့ေသာ အဓိကအေၾကာင္းအရင္းမွာ မားကို့ အားေထာက္ခံေသာစစ္တပ္မ်ား အာဏာသိမ္း ရန္ ႀကဳိးစားမႈအမို်းမို်းကို ထိမ္းသိမ္းရန္ စစ္တပ္အတြင္းမွ စစ္ဗိုလ္ေခါင္းေဆာင္အခို့်နွင့္ နားလည္မႈ၊ ေထာက္ခံမႈ မ်ားညိွ့နိူင္းေဆြးေနြးမႈမ်ား ျပဳလုပ္ရျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ စစ္တပ္၏အခ်ဳိ႔အစိတ္အပိုင္းမ်ား လက္ခံနိုင္သည့္ ဥပေဒမ်ားျပဌာန္ေပးရသည္။ ေတာင္အာဖရိကတြင္လည္း လူ့အခြင့္ေရးခို်းေဖာက္မႈမ်ားကို အေရးမယူနိုင္ခဲ့ေပ။ လူ့အခြင့္ေရးေကာ္မရွင္မ်ားဖဲြ႔၍ ၀န္ခ်ေတာင္းပန္ပဲြမ်ားျပဳလုပ္ရသည္။ အာဏာရွင္နိုင္ငံမွ ဒီမိုကေရစီ နိုင္ငံသစ္ကို ေျပာင္လဲလွ်င္ႀကံဳေတြ႔ရမည့္အခက္ခဲမ်ားျဖစ္သည္။ ခီ်လီနိုင္ငံတြင္လည္း ပီနိုေခ်းကို တရားစဲြဆို နိုင္ျခင္းမရိွေပ။ ပီနိုေခ်း အာဏာရစဥ္က လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ ဥပေဒကိုျပဌာန္းထားေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ ခီ်လီနိုင္ငံမွ အာ ဏာရွင္ပီနိုေခ်းကို အဂၤလန္နိုင္ငံတြင္တရားစဲြဆိုနိုင္ေသာ အဓိကအေၾကာင္းအရင္းမွာ လူ့အခြင့္ေရးနွင့္ပက္သက္ ျပီး ဖိနိွပ္ခု်ပ္ခ်ယ္မႈကင္းေ၀းေရး နိုင္ငံတကာသေဘာတူညီခ်က္စာခု်ပ္အရ (International Judicairy) အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာတရားရံုးကို အသိမွတ္ျုပထားသည္။ မည္သည့္နိုင္ငံတြင္မဆို လူထုအဖဲြ႔အစည္းအားေကာင္း လွ်င္ ဖမ္းဆီးအေရးယူနိုင္သည္ အထိျဖစ္လာသည္။

Miss.Aquino လက္ထက္ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ ေရးဆဲြျခင္း

ဖဲြ႔စည္းပံုေရးဆဲြရန္ ပါ၀င္လိုေသာပုဂၢိဳလ္မ်ားသည္ အရည္အခ်င္း (၃) ခ်က္နွင့္ျပည့္စံုရမည္။

(၁) ဖိလစ္ပိုင္နိုင္ငံသားျဖစ္ရမည္။

(၂) ကိုယ္က်င့္တရားေကာင္းရမည္။

(၃) အရည္အခ်င္းရိွရမည္။ စသည့္အခ်က္မ်ားနွင့္ျပည့္စံုပါက ေလွ်ာက္လႊာတင္နိုင္သည္။

ဖိလစ္ပိုင္ဖဲြ႔စည္းပံု စတင္ေရးဆဲြစဥ္ကပင္ အစိုးရတရပ္ဖဲြ႔စည္းတည္ေထာင္မည္ ဆိုရံုနွင့္ မလံုေလာက္ပဲ တရား မွ်တေသာလူ့အဖဲြ႔အစည္းျဖစ္ရန္ လိုအပ္သည္ဆိုသည္ကို ဖဲြ႔စည္းပံုနိဒါန္းတြင္ေဖာ္ျပရန္ အျငင္းအခံု လုပ္ၾက ရသည္။

အာဏာရွင္သမတမားကို့စ္ ျပဳတ္က်ျပီး Miss.Aquino တက္လာခိ်န္၌ ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒေရးဆဲြရန္ သက္ ဆိုင္ရာ အလႊာအသီးသီးမွ လယ္သမား၊ အလုပ္သမား၊ ဆင္းရဲသား၊ ၀န္ထမ္း၊စီးပြားေရးသမားမ်ားနွင့္ေတြ႔ျပီး အျပန္အလွန္ေဆြးေနြးမႈ၊ အၾကံညာဏ္ေပးမူမ်ားကို ၄ လၾကာ ျပဳလုပ္၍ ၁၉၈၇ ခုနွစ္တြင္ လူထုကိုခ်ျပကာ ဖဲြ႔စည္းပံုကို အတည္ျပဳခဲ့သည္။

ဖဲြ႔စည္းပံုတြင္ ေနာက္ထက္အာဏာရွင္မေပၚေပါက္ေရး ဖိနိွပ္မႈမ်ားမရိွေအာင္ ကာကြယ္ေရးတို့အေပၚအေျခခံျပီး ထည့္သြင္းျပဌာန္းခ်က္မ်ား ပါရိွသည့္လူတေယာက္၏ အေျခခံအခြင့္ေရးမ်ားေပၚတြင္ အေျခခံ၍ ဖဲြ႔စည္းပံုကို ေရးဆဲြခဲ့သည္။ တဦးျခင္းအခြင့္ေရးအေျခခံျဖင့္ အာမခံခ်က္ထား အေလးထားျပီး ဖဲြ႔စည္းပံုုကိုေရးဆဲြခဲ့သည္။ မားကို့စ္ လက္ထက္မွ ဖိနိွပ္မႈမ်ားကို ဥပေဒနွင့္အညီလုပ္ခြင့္ရေအာင္ နိုင္ငံေရးျပသနာကို တရားရံုးနွင့္ ပတ္သက္မႈမရိွဟုျပဌာန္းခ်က္ကို ဖဲြ႔စည္းပံုတြင္ထည့္သြင္းေဖာ္ျပထားသည္။ ဖဲြ႔စည္းပံုကိုအေၾကာင္းျပ၍ ဖိနိွပ္မႈ ဥပေဒမ်ားထုတ္ျပန္ခဲ့သည္။ ၁၉၈၆ -ခုနွစ္နွင့္ ၁၉၈၇ တြင္ ျပန္လည္ျပင္ဆင္ေရးသားခဲ့သည္။ တရားရံုးခု်ပ္၊ အယူခံရံုး၊ ေအာက္ရံုးစသည္ျဖင့္ အဆင့္ဆင့္ရိွ သည္။သမတလုပ္ပိုင္ခြင့္ကို အဆင့္ဆင့္စစ္ေဆးနိူင္ေသာ အာဏာ ကို တရားရံုးခု်ပ္အားေပးထားသည္။ တိုင္ျပည္အတြင္းရိွမည္သည့္ ျပသနာကိုမဆို တရားရံုးခု်ပ္က ၾကီးၾကပ္ ကြက္ကဲပိုင္ခြင့္ရိွသည္။ သမတကိုေထာက္ျပခြင့္ရိွသည္။ ယခင္ဖဲြ႔စည္းပံုေဟာင္းတြင္ မပါေသာ အခ်က္တခ်က္ ကိုလည္း ျဖည့္စြက္ခဲ့သည္။တရားရံုးခု်ပ္အေနနွင့္ စည္းမ်ဥ္စည္းကမ္းဥပေဒကို ျပဌာန္နိုင္ခြင့္ အာဏာကို ေပးထားသည္။ နိူင္ငံသားတေယာက္၏ ဖဲြ႔စည္းအုပ္ခု်ုပ္ပံုတြင္ပါေသာ အခြင့္အေရးကို ထိပါး ေစာ္ကားခံလိုက္ရျပီ ဆိုလွ်င္ ထိုနိုင္ငံသားက မည္သို့လုပ္ေဆာင္ရမည္ကို ေဖာ္ျပသည့္ဥပေဒ ျဖစ္သည္။ မာရွယ္ေလာဥပေဒကို လည္းအသစ္ျပန္လည္ ေရးဆဲြခဲ့သည္။ မာရွယ္ေလာသည္ လက္ရိွအုပ္ခု်ပ္ေနေသာ ဥပေဒကို ေခတၱရပ္ဆိုင္း ထားျခင္းကိုေခၚသည္။ မားကို့စ္လက္ထက္တြင္ မာရွယ္ေလာနွင့္အုပ္ခု်ပ္သည့္ကာလမွာ အခိ်န္အကန့္သက္မရိွ ျဖစ္သြားခဲ့သည္။ ျပည္သူလူထုမွာ ထိုသို့မျဖစ္ရန္ ဖဲြ႔စည္းပံုကို ျပင္ဆင္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။

(၁) မာရွယ္ေလာကို သမတေၾကျငာျပီး ၄၈ နာရီအတြင္း လႊတ္ေတာ္အစည္းေ၀းေခၚျပီး မာရွယ္ေလာေၾကျငာမူ့ အေပၚတြင္ သဘာ၀က်၊ မက် မာရွယ္ေလာအမိန့္ကို ဆက္ထားသင့္မသင့္ကို လႊတ္ေတာ္အစည္းအေ၀းကဆံုး ျဖတ္ရသည္။ မာရွယ္ေလာမွာ နိုင္ငံသားအခြင့္အေရးကို ထိပါးသည္ဟုဆံုးျဖတ္လွ်င္ လႊတ္ေတာ္အစည္းအေ၀း ကျပန္လည္ရုပ္သိမ္းနိုင္သည္။

(၂) တရားရံုးခု်ပ္မွလည္း မာရွယ္ေလာကို ၾကီးၾကပ္နိုင္သည္။ ပါလီမန္မွ လႊတ္ေတာ္ေၾကျငာသင့္သည္ ဆိုေသာ လည္း တရားရံုးခု်ပ္က ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒနွင့္မညီလွ်င္ပယ္ဖ်က္နိုင္သည္။ မားကို့စ္လက္ထက္တြင္ သမတ အာဏာနွင့္ ထုတ္ခြင့္ရိွေသာလည္း ဖဲြ႔စည္းပံုသစ္အရ အျပန္အလွန္ၾကီးၾကပ္ေစေသာ နည္းစနစ္မ်ားကို ထည့္ထားခဲ့သည္။ မာရွယ္ေလာတရား၀င္မႈ၊မာရွယ္ေလာအာဏာကိုတိုးခဲ့်လိုက္ျခင္း ထိုလုပ္ရပ္ နွစ္ခုေပၚတြင္ နိုင္ငံသား တဦး၏အေျခခံအခြင့္ေရးကို ထိခိုက္သည္ဆိုလွ်င္တရားရံုးခု်ပ္သို့ သြားေရာက္ေလွ်ာက္ထားနိုင္သည္။ တရားရံုးခု်ပ္မွလက္ခံစစ္ေဆးျပီး ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒနွင့္မညီလွ်င္ ရုပ္သိမ္းနိုင္သည္။ ၁၉၉၇-ခုနွစ္တြင္ တိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိးမ်ားအခြင့္အေရး (Integenes people right) (IPRA) ကိုအတည္ျုပလိုက္သည္။ ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒနွင့္အညီ Integenes Domain ဆိုေသာ တိုင္ရင္းသား မ်ားအေျခခ်ေနထိုင္လုပ္ကိုင္ နုင္ခြင့္ရိွေသာ ေျမၾကီးကိုသတ္ မွတ္ေပးထားသည္။ အဓိပါယ္မွာ သတ္မွတ္ေပးထားေသာ ဧရီယာထဲတြင္ ကုမၼဏီအစိုးရမ်ားက အလုပ္လုပ္လိုလွ်င္ သက္ဆိုင္ရာေဒသခံ အၾကီးအကဲမ်ား၏ ခြင့္ျုပခ်က္ယူရမည္ဟူေသာ ဥပေဒျပဌာန္းခ်က္မို်းကို အတည္ျုပျပဌာန္းထားသည္။ မြတ္စလင္မ်ားကိုလည္း ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခု်ပ္ခြင့္ရ ျပည္နယ္ သတ္မွတ္ေပးထားသည္။ ထိုသို့သတ္မွတ္ေပးျခင္းမွာ မြတ္စလင္မ်ားကို ေဒသခံတိုင္းရင္းသားမ်ားအျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳသည့္ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခု်ပ္ခြင့္ေပးျခင္း ျဖစ္သည္။ ဤနည္းျဖင့္ မတူညီေသာ တိုင္းရင္းသားမ်ား အခြင့္အေရးကို တာ၀န္ယူေျဖရွင္းရန္ ႀကိဴးစားခဲ့သည္။

ဖိလစ္ပိုင္နိုင္ငံ ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ၏ ထူးျခားခ်က္မ်ား

ဖဲြ႔စည္းအုပ္ခု်ပ္ပံု အေျခခံဥပေဒနွင့္အညီ တိုင္းျပည္တိုးတက္ ဖံြ႔ျုဖိဳးေရးလုပ္ငန္းမ်ား လုပ္ေတာ့မည္ဆိုလွ်င္ လူထုဆိုင္ရာ အသင္းပင္းအဖဲြ႔အစည္းမ်ားနွင့္ ညိွနိႈင္းေဆြးေနြးပူေပါင္းေဆာင္ရြက္ရမည္။ ဤအေျခခံျဖင့္ လူထုအဖဲြ႔အစည္း၏လႈပ္ရွားမႈမ်ားကို အာမခံခ်က္ေပးထားသည္။ လူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္ဖဲြ႔စည္းျခင္း ျဖစ္ သည္။ လူ့အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္သည္ အစိုးရကျပည္သူမ်ားအေပၚတြင္ အေျခခံလူ့အခြင့္ေရး ခို်းေဖာက္မႈ ရိွမရိွကို ၾကီးၾကပ္သည့္အာဏာေပးထားသည္။ လူ့အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္သည္ ေထာင္မ်ားအက်ဥ္းစခန္းမ်ား စစ္ေဆးခြင့္ရိွသည္။ အဖမ္းခံရသူမ်ားနွင့္လည္းေတြ႔ခြင့္ရိွသည္ အစိုးရေပၚတြင္လည္း နိုင္ငံတကာလူ့အခြင့္အေရး စာခု်ပ္စာတမ္းမ်ားတြင္ေဖာ္ျပထားေသာ ျပဌာန္ခ်က္မ်ား အတည္ျပဳလက္မွတ္ထိုးထားေသာ စာခု်ပ္မ်ား အေပၚတြင္ ေလးစားလိုက္နာျခင္းရိွ မရိွကို ၾကီးၾကပ္စစ္ေဆးရသည္။ ဆင္းရဲသားမ်ား ရာဇ၀တ္မႈ ျဖစ္လွ်င္ အမႈရင္ဆိုင္ေျဖရွင္း ရန္ေရွ့ေနမငွားနိုင္သူမ်ားအတြက္ (Legal Aid) ဟုေခၚေသာ ဥပေဒေရးရာအကူအညီ မ်ား ေပးနိုင္ရန္စီစဥ္ ေဆာင္ရြက္ေပးရမည္။ လူ့အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္သည္ လူ့အခြင့္အေရးနွင့္ပတ္သက္ေသာ ပညာေပးေရးလုပ္ငန္းမ်ားလုပ္ေဆာင္ေပးျခင္းျဖစ္သည္။ အစိုးရအာဏာပိုင္မ်ား စစ္တပ္မွပုဂၢိုလ္မ်ား ရဲဘက္ ဆိုင္ရာမ်ားကို လူ့အခြင့္ေရးနွင့္ပတ္သက္ေသာ ပညာေပးေရးလုပ္ငန္းမ်ား လုပ္ေဆာင္ေပးျခင္းျဖစ္သည္။ ဖိလစ္ပိုင္တြင္အရာရိွတေယာက္က ရာထူးတိုးမည္ဆိုလွ်င္ လူ့အခြင့္ေရးေကာ္မရွင္ကို အေၾကာင္းၾကားရသည္။ လူ့အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္၏ ေထာက္ခံခ်က္ကိုရယူရသည္။ ဤသိ႔ျုပဳလုပ္ျခင္းျဖင့္ ဖိလစ္ပိုင္နိုင္ငံတြင္ လူ့အခြင့္ အေရးခို်းေဖာက္မူ့မ်ား ေလ်ာ့နည္းသြားရသည္။

 ဖိလစ္ပိုင္နိုင္ငံတရားစီရင္ေရး

လူထုအေပၚ တာ၀န္ခံမႈရိွေသာအစိုးရျဖစ္ရန္ လက္ေတြ႔ျဖစ္လာနိုင္သည့္အခ်က္မွာ တရားစီရင္ေရးသည္ အုပ္ ခု်ပ္ေရးကိုလြမ္းမိုးၾကပ္မတ္ရန္ လိုအပ္သည္။ တရားသူၾကီးမ်ားအား လူတဦးျခင္းအခြင့္အေရး အေျခခံနွင့္ စဥ္းစားသည့္အျပင္ စီးပြားေရးနွင့္ယဥ္ေက်းမႈဆိုင္ရာ အခြင့္အေရးမ်ားကိုသိသည့္ တရားသူၾကီးမ်ား အရည္ အခ်င္းရိွရန္ လိုအပ္လာသည္။ သို့မွသာ အစိုးရလုပ္ငန္းမ်ားတြင္ အခြင့္အေရးမ်ားကို အေျခခံစဥ္းစားရန္ လိုအပ္သည္။ တရားရံုးခု်ုပ္ တြင္တရားသူၾကီး  ၁၄ ဦးပါ၀င္သည္။ တရားသူၾကီးခု်ပ္ကဦးေဆာင္သည္။ တရားရံုးအဆင့္ဆင့္ ရိွသည္ တရားသူၾကီးေရြးခ်ယ္ရာတြင္ ေကာ္မရွင္ဖဲြ႔၍ေရြးခ်ယ္ျပီး ေထာက္ခံသည့္ တရားသူၾကီးကို သမတက အတည္ျပဳေပးရသည္။ တရားသူၾကီးခု်ပ္ကို သမတကတိုက္ရိုက္ခန့္အပ္ခြင့္ရိွ ေသာလည္း ျဖဳတ္ခ်ခြင့္မရိွေပ။ တရားသူၾကီးသက္တမ္းအကန့္သက္မရိွ သက္တမ္းအနွစ္ (၄၀) အထိ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္နိုင္သည္။ ပင္စင္ယူနိုင္သည္။

ဖိလစ္ပိုင္နိုင္ငံ၏ လႈပ္ရွားမႈမ်ားမွရရိွသည့္ သင္ခန္းစားမ်ား

၁။ Marcose ႏွင့္ Estrada ကိုေနာက္ခံထားျပီး ေနာင္တက္လာမည့္သမတကို ဖိလစ္ပိုင္ျပည္သူမ်ားက ေထာက္ျပနိုင္ခဲ့သည္။ 

၂။ ပညာေပးေရးလုပ္ငန္းမ်ားေၾကင့္ လူထုကိုအင္အားရိွလာေစသည္။

၃။ Joseph Estrada ကိုနမူနာထား၍တိုင္းျပည္တြင္ တရားမွ်တေသာ လူ့အဖဲြ့အစည္း တည္ေဆာက္ရန္     အတြက္ျပင္ဆင္မႈလိုအပ္သည္။

၄။ သမတ Joseph Estrada ကိုနမူနာထား၍ ကြ်မ္းက်င္မႈရိွယံုနွင့္ မျပည့္စံုပါ။ ကိုယ္က်င့္တရား ရိွရန္ လိုအပ္သည္။

ဖီလစ္ပိုင္နိုင္ငံတြင္ Marcose ႏွင့္ Estrada တို့၏ အာဏာမ်ားျဖဳတ္ခ်ျပီး Miss.GLoria Arroyo သမတ ျဖစ္ခိ်န္တြင္ ဖိလစ္ပိုင္လူ႔အဖဲြ႔အစည္းကိုပိုမို ေကာင္းမြန္ေစရန္ မဟာျဗူဟာသည္ ေကာင္းမြန္စြာ လြမ္းမိုးအုပ္ခု်ပ္ သည့္ Good goverment  အဓိကလိုအပ္သည္။ ေကာင္းမြန္စြာအုပ္ခု်ပ္ေသာ စနွစ္ကို က်င့္သံုးရန္လိုအပ္ သည္။ Public accountability လူထုအေပၚတာ၀န္ခံမႈရိွေသာ အစိုးရအျဖစ္နွင့္ေရြး ခ်ယ္ခံထားရသည္။ မည္သူကိုမဆို လူထုအေပၚတာ၀န္ခံမႈ ရိွရန္လိုအပ္ပါသည္။ လူထု၏ေတာင္းဆိုခ်က္၊ လိုအပ္ခ်က္၊ ေဆြးေနြး ခ်က္မ်ားကို တုန့္ျပန္ေျဖၾကား ရွင္းလင္းနိုင္ေသာ အစိုးရေပၚေပါက္ရန္အတြက္ ဖိလစ္ပိုင္လူထုက အေလးထား ေဖာ္ေဆာင္ရန္ လိုအပ္သည္။ လူထုတရပ္လံုးက ေဖာ္ေဆာင္ရန္လိုအပ္သည္မွာ ဖိလစ္ပိုင္နိုင္ငံ၏ ယခုလက္ရိွ နည္းဗ်ဴဟာျဖစ္လာသည္။ အာဏာရွင္မားကို့စ္ျုပတ္က်ျပီး Miss. Aquino လက္ထက္တြင္ မဟာဗ်ဴဟာ ေျပာင္းလဲသြားေသာလည္း နည္းျဗူဟာမွာေျပာင္းလဲသြားျခင္းမရိွေပ။

  လူထုသင္းပင္းအဖဲြ႔အစည္းမ်ား ဆက္လက္တည္ရိွရန္လိုသည္။ အသင္းအဖဲြ႔မ်ားတည္ရိွေနျခင္းအားျဖင့္ ဒီမို ကေရစီကိုဖ်က္ဆီးမည့္ အင္အားစုမ်ား အာဏာသိမ္းရန္ႀကိဳးစားမည့္ အင္အားစုမ်ားကို ဒီမိုကေရစီအစိုးရအား ေၾကာေပးရပ္တည္ျခင္းအားျဖင့္ ကာကြယ္နိုင္မည္ျဖစ္သည္။ လူထုအဖဲြ႔အစည္းတြင္ ေနာက္ထပ္ဆိုးသြမ္းမူ့မ်ား ထပ္မျဖစ္ေအာင္ လူထုသင္းပင္းအဖဲြ႔အစည္းမ်ားနွင့္ ဒီမိုကေရစီအစိုးရလက္တဲြျပီး ေဆာင္ရြက္နိုင္မည္ျဖစ္ သည္။

 ဒီမိုကေရစီအစိုးရ တက္လာေသာလည္း လူ့အခြင့္အေရးခို်းေဖာက္မႈမ်ား ဆက္လက္ရိွေနဦးမည္။ ဒီမိုက ေရစီအစိုးရကိုေ၀ဖန္ရန္ လူထုအသင္းအဖဲြ႔မ်ား ဆက္ရိွရန္လိုအပ္သည္။ အာဏာရွင္ျပဳတ္က်ျပီး ဒီမိုကေရစီ အစိုးရေပၚေပါက္လာေသာအခါ အာဏာရွင္ ျဖဳတ္ခ်ေရးတြင္ပါ၀င္ေသာ ေခါင္းေဆာင္မ်ား၊ နိုင္ငံေရးပါတီမ်ား၊ လူထုအသင္းအဖဲြ႔မ်ား ေရြးေကာက္ပဲြတြင္ပါ၀င္ၾကသည္။ ေဒသအလိုက္ လူထုအသင္းအဖဲြ႔မ်ားက အရည္အခ်င္း ရိွသူမ်ားကို ေရြးေကာက္ပဲြတြင္၀င္ေရာက္အေရြးခံရန္ လံႈ႔ေဆာ္လာၾကသည္။ ဒီမိုကေရစီလႈပ္ရွားသူမ်ားမွာ အစိုးရေနရာအသီးသီးတြင္ ၀င္ေရာက္ေနရာယူ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခြင့္ရၾကသည္။ ဥပမာ- Flag အဖဲြ႔မွ ပညာ ရွင္ေရွ့ေနမ်ားကို ရာထူးၾကီးၾကီးျဖင့္ အစိုးရအဖဲြ႔တြင္ ၀င္ေရာက္ေနရာယူၾကေသာလည္း ထိုအဖဲြ႔မွာဆက္လက္ တည္ရိွေနရမည္။ အစိုးရေနရာတြင္တာ၀န္ယူေနသူမ်ား၏ လုပ္ေဆာင္မူမ်ားတြင္ ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒနွင့္မညီ သည့္အခါ ေထာက္ျပေ၀ဖန္မႈမ်ား လုပ္ေဆာင္ျခင္းျဖင့္ ဆက္လက္ရပ္တည္ေနၾကသည္။ လူထုအဖဲြ႔အစည္းမ်ား အားေကာင္းေစရန္ ပညာေပးေရးလုပ္ငန္းမ်ား၊ ဆက္သြယ္ေရးကြန္ယက္မ်ား၊ လုပ္ေဆာင္ရန္အတြက္ ဆက္ လက္တည္ရိွေနရမည္။ အထိမ္းအမွတ္ေက်က္တိုင္မ်ား ျပခန္းမ်ားရိွရန္လိုအပ္သည္။ ဆိုးရြားေသာျဖစ္ရပ္မ်ားကို ျပန္လည္အမွတ္ရေစရန္ test force detainees ဦးေဆာင္ျပီး မနီလာျမိဳ႔၏အျပင္ဘက္တြင္ ျပခန္းမ်ားကို အမွတ္တရလုပ္ေဆာင္ေပးထားသည္။

သမတ Joseph Estrada ဆန့္က်င္ေရးလႈပ္ရွားမႈ

Joseph Estrada သည္ ၁၉၉၈ ခုနွစ္ ေရြးေကာက္ပဲြတြင္ သမတျဖစ္လာခဲ့သည္။ ရုပ္ရွင္မင္းသားျဖစ္သည္။ ရုပ္ရွင္ကားမ်ားတြင္ ဖိနိွပ္ခံဆင္းရဲသားမ်ား ဘက္မွရပ္တည္၍ ရိုက္ခဲ့သည္။ထိုအေျခခံျဖင့္ ေရြးေကာက္ပဲြတြင္ မဲ ၁၀ သန္းနွင့္ အနိုင္ရခဲ့သည္။

Joseph Estrada ၏အေၾကာင္းကို တနွစ္အတြင္း ျပည္သူလူထုမွာ သိလာခဲ့သည္။ Joseph Estrada ၏ လာဘ္စားမႈၾကီးသည္။ ၂၀၀၀ ခုနွစ္ ေအာက္တိုဘာလတြင္ သတင္းထြက္လာခဲ့သည္ Joseph Estrada ၏ သူငယ္ခ်င္းျမိဳ႔၀န္တေယာက္က ေလာင္းကစား၀ိုင္းမ်ားမွ သီဆိုသန္း ၂၀၀ ပံုမွန္ရေနသည္ကို လူထုကိုေၾကျငာ လိုက္သည္။ အျခားျမိဳ႔၀န္တေယက္ကလည္း Joseph Estrada ကေလာင္းကစား၀ိုင္းနွင့္ ပတ္သက္၍ သီဆို သန္း ၇၀ ေတာင္းသည္ကိုသိ၍ လူထုကိုထပ္၍ ေၾကျငာလိုက္သည္။

 Joseph Estrada ၏ ဘ႑ာေငြအလဲြသံုးစား လုပ္မႈကိုရံုးတင္စစ္ေဆးရန္ ဘ႑ာေငြ အလဲြသံုးစားလုပ္မႈ ေကာ္မရွင္ဖဲြ့၍ လႊတ္ေတာ္ပါလီမာန္တြင္ စစ္ေဆးသည္ကို ေန့စဥ္သတင္းထုတ္လြင့္ခဲ့သည္။ အမႈစစ္ေဆးေနစဥ္ လာဘ္စားမႈအတြက္ စာေရးသူဟိုေဆးဒီလာသည္ Estrada ၏ ေငြသန္းေပါင္း ၃၀၀၀ သူ၏ဘဏ္ထဲတြင္ ေရာက္ေနသည့္ ေထာက္ခံသည့္စာအိပ္ေရာက္လာျပီး စာအိတ္ဖြင့္သင့္မသင့္ကို ပါလီမာန္တြင္ မဲေပးဆံုးျဖတ္ ၾကသည္။ ၁၀ ေယာက္ ၁၁ေယာက္နွင့္ စာအိတ္မဖြင့္ေရးဘက္မွ အနိုင္ရရိွသြားခဲ့သည္။ သက္ေသအေထာက္ ထား ခိုင္မာမႈကို ပိတ္ပင္ေသာေၾကာင့္ ျပည္သူလူထုမွာ မခံရပ္နိုင္ဘဲ ဆန့္က်င္ဆနၵျပျပီး လူထုအံုၾကြမႈၾကီး ျဖစ္ေပၚခဲ့သည္။ ေက်ာင္းသားမ်ား လမ္းေပၚသို့ထြက္လာၾကျပီး Estrada ကိုသမတ မျဖစ္သင့္ေၾကာင္း ေတာင္းဆိုလာၾကသည္။ Estrada ျပဳတ္က်ျပီး  Miss. Gloria arroyo တက္လာျပီး Estrada ကိုတရားစဲြဆို ေထာင္ခ်ခဲ့သည္။

လူ႔အဖဲြ႔အစည္း၏ သံုးသပ္ခ်က္

လူ႔အဖဲြ႔အစည္းကိုေျပာင္းလဲရန္ ဆနၵတခုတည္းနွင့္မလံုေလာက္ေပ။ ျဖစ္ျခင္သည္ကိုအေကာင္ထည္ေဖာ္ရန္ Scale ဟုေခၚေသာ ကြ်မ္းက်င္မႈအတက္ပညာ၊ နည္းပညာမ်ား၊ လိုအပ္ပါသည္။လူ႔အဖြဲ႔အစည္းကိုျုပျပင္ ေျပာင္းလဲရန္ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာဆနၵတခုနွင့္ အတက္ပညာဆည္းပူးျခင္းမရိွပဲ တေယာက္ျခင္းအုပ္စုလိုက္ လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားသည္ ဖရိုဖရဲျဖစ္ေနမည္။ အားနည္းခ်က္မ်ားရိွနိုင္မည္။ ေအာင္ျမင္မႈမရိွနိုင္ေပ။ ကြ်မ္းက်င္မႈ ရိွျပီး ဆံုးျဖတ္ခ်က္မရိွ၊ ဇဲြမရိွ၊ ရည္မွန္းခ်က္မရိွလွ်င္လည္း ထိုအဖဲြ႔အစည္းက လုပ္ျခင္တာလုပ္ျပီး အဖဲြ႔အစည္းကို ခိုင္မာ ေအာင္မလုပ္နိုင္ေပ၊၊ ထို့ေၾကာင့္ လူ့အဖဲြ႔အစည္းကိုေျပင္းလဲရန္- ဆံုျဖတ္ခ်က္ ၊ဇဲြ၊ဲ စိတ္ဆနၵနွင့္ ေမွ်ာ္မွန္း ခ်က္မ်ား ခိုင္မာဖို့ လိုအပ္သည္။

          ဖိလစ္ပိုင္နိုင္ငံတြင္ ၁၈၉၆- ခုနွစ္မွစတင္၍ ၁၉၈၆- ခုနွစ္အထိ နွစ္ေပါင္း၁၀၀-ေက်ာ္óကးစားလာခဲ့ျပီးမွ ၁၉၈၆-ခုနွစ္တြင္း ေအာင္ျမင္မႈတခု ရရိွသြားခဲ့သည္။ ယခုေခတ္ (Generation) မ်ဳိးဆက္မ်ား၏ သံုးသပ္ခ်က္ မွာ ၁၈၉၆-ခုနွစ္မွစတင္ခဲ့ေသာ စပိန္ဆန့္က်င္ေရး အမို်းသားလြတ္ေျမာက္ေရး လႈပ္ရွားမႈအတြက္ မျပီးဆံုးေသာ ေနာက္ဆက္တဲြ ေတာ္လွန္ေရးမ်ားကို ဆင္နဲႊရမည္ဟု သေဘာထားၾကသည္။ ထိုအေျခခံမွ ေမးစရာေမးခြန္း ၂-မို်းျဖစ္ လာသည္။  (၁) Secal Fight အနစ္နာခံျခင္းလား။(၂) Choice ေရြးခ်ယ္ျခင္းလား။

ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ေျပာခဲ့ပါသည္။ ဒါဟာအနစ္နာခံေနတာမဟုတ္ပါဘူး။ ဒီလမ္းကိုေလွ်ာက္ေနတာဟာ က်မတို့အတြက္ ျဖစ္သင့္ျဖစ္ထိုက္တယ္ထင္လို့ က်မတို့ေရြးခ်ယ္ခြင့္ရိွစြာနဲ ေလွ်ာက္လွမ္းတာျဖစ္ပါတယ္။ ဖိလစ္ပိုင္ေခါင္ေဆာင္မ်ားက ေရြးခ်ယ္ျခင္းျဖစ္သည္။ လူ့အဖဲြ႔အစည္းတည္ေဆာက္သည့္အခါတြင္ လူ့အဖဲြ႔ အစည္းအတြက္ အေကာင္းဆံုးေသာအေျခခံကို ေရြးခ်ယ္ျပီး (Civil Society) လူထုအဓိကလူ႔အဖဲြ႔အစည္း ကို ဖဲြ႔ခဲ့ၾကျခင္းျဖစ္သည္။

ဖိစ္ပိုင္နိုင္ငံ၏ လူထုအဖဲြ့အစည္းမ်ားဖဲြ႔စည္ေပၚေပါက္ရာတြင္ အားေကာင္းခ်က္မ်ားရိွသကဲ့သို့ အားနည္းခ်က္ မ်ားလည္းရိွသည္။ အားေကာင္းခ်က္မ်ားမွာ--

(၁) လူထုအဖဲြ႔အစည္း၏အေျခခံေၾကာင့္ လူထုမ်ားစြာမွာ မိမိတို့၏၀င္ေငြေကာင္းေသာ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို စြန့္လြတ္၍ ဖိနိွပ္ခံေနရေသာျပည္ သူလူထုအတြက္စိတ္၀င္တစား ေရြးခ်ယ္လာၾကသည္။ ရရိွသမွ်ေသာ ေငြ ေၾကးမ်ားကိုလည္း ေတာ္လွန္ေရးအတြက္ အသံုးခ်လာၾကသည္ အဖဲြ႔၀င္မ်ားမွာ  လူထုအတြက္ အခိ်န္ျပည့္ လႈပ္ရွားနိုင္သည္။

(၂) ဆနၵျပပဲြ၊ ခီ်တက္ပဲြ လုပ္ေဆာင္သည့္ လႈပ္ရွားမႈမ်ားတြင္ ရဲမ်ား၊ စစ္တပ္မ်ား ေထာက္ပံ့ကူညီမႈရရန္နွင့္ လူထုပါ၀င္လႈပ္ရွားလာေအာင္ အေျပာေကာင္း၊ စည္းရံုးေရးေကာင္းသူမ်ားေပၚလာသည္။

(၃) လူထုအဖဲြ႔အစည္းမ်ားသည္မိမိတို့၏ ကြ်မ္းက်င္မႈမ်ားကို လြတ္လပ္စြာအသံုးခ်နိုင္သည္။

          လူထုအဖဲြ႔အစည္းမ်ား၏ သေဘာမွာ ခႏၵာကိုယ္နွင့္တူသည္ ခႏၵာတခုတြင္မတူညီေသာ အစိတ္အပိုင္း အမို်းမို်း စုေပါင္းလႈပ္ရွားျခင္းျဖင့္လည္း Body တခုကို ဖန္တီးျခင္းျဖစ္သည္။

လူထုအဖဲြ့အစည္းမ်ားဖဲြ႔စည္းမ်ား၏ အားနည္းခ်က္မ်ားမွာ--

(၁) လူထုအဖဲြ့အစည္းမ်ားမွာ အဓိကရံပံုေငြမရိွေသာအဖဲြ႔မ်ား ပ်က္စီးသြားၾကသည္။ ရပ္သြားၾကသည္။ Marcose ျပဳတ္က်ျပီးသမတအသစ္ တက္လာခိ်န္တြင္ ျပင္ဆင္မႈမရိွေသာ အဖဲြ႔မ်ားရပ္သြားသည္။

(၂) အာဏာရွင္ရိွစဥ္က အာဏာရွင္ဆန့္က်င္ေရးကို ဦးစားေပးလုပ္ေဆာင္ခ်က္ေၾကာင့္

          - အခိ်န္အကန့္အသတ္မရိွ။

          - ေငြေၾကးသံုးစဲြမႈ အကန့္အသတ္မရိွ။

          - မွတ္တမ္းမရိွ။

          - အစီရင္ခံစာမရိွ။

          - ကိုယ္ပိုင္လုပ္ငန္းမ်ား မရိွေသာေၾကာင့္ ေငြေၾကးေထာက္ပံ့မႈရပ္တန့္သြားသည္။

          - စည္းကမ္းစနစ္တက်တည္ေဆာက္ဖဲြ႔စည္းျခင္း မရိွေသာေၾကာင့္ ဆက္လက္ရပ္တည္နိုင္မႈမရိွခဲ့ေပ။

(၃) အာဏာရွင္ဆန့္က်င္ေရးအတြက္အခိ်န္ျပည့္လုပ္ေဆာင္ေနရေသာေၾကာင့္ ျငီးေငြ႔လာၾကသည္။ စိတ္တို၊ စိတ္ဓါတ္က်လာသည္။ ထို့ေၾကာင့္ အခိ်န္ယူလုပ္ေဆာင္ရန္လိုအပ္သည္။

(၄) တာ၀န္ထမ္းေဆာင္မႈအေျခအေနမွာ ေယာကၤ်ား၊ မိန္းမ တန္းတူလုပ္ေဆာင္မႈေၾကာင္ျပသနာအမို်းမို်းျဖစ္ျပီး အဖဲြ႔အစည္း မ်ားၿပိဳကဲြရသည္။

(၅) အဖဲြ႔အစည္းမ်ားမွာမိမိတို့အဖဲြ႔မ်ား တိုးတက္ေစရန္အတြက္ေအာင္ျမင္မႈရေစရန္အတြက္ ယွဥ္ၿပိဳင္ရသည္။ တိုးတက္ေအာင္အျပန္အလွန္ တိုက္ခိုက္မႈမ်ားလည္းရိွသည္။

(၆) ျဖစ္ေပၚလာေသာျပႆနာကို ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းသည့္ နည္းနားမ်ားကဲြျပားျခင္း၊ အေတြးအေခၚ အယူအဆ မ်ား ကဲြျပားျခင္းေၾကာင့္ အဖဲြ႔အစည္းမ်ားျပဳိကဲြရသည္။ ဥပမာ လြတ္ေတာ္နွင့္ေရြးေကာက္ပဲြမ်ား လုပ္သင့္သည္။ လက္နက္ကိုင္ရမည္။ အစိုးရနွင့္ ပူးေပါင္းရမည္။ လူထုနွင့္ ပူးေပါင္းရမည္။ စသည့္နည္းမ်ား ကဲြျပားမႈေၾကာင့္ Civil Society  ၿပိဳကဲြရသည္။

(၇) ဒီမိုကေရစီအစိုးရသစ္မွာ အဖဲြ႔အစည္းမ်ား စနစ္တက်ရပ္တည္နိုင္ေအာင္ အဖဲြ႔အစည္းေခါင္းေဆာင္မ်ား စည္းကမ္းတက်ျဖစ္ေအာင္ သတ္မွတ္လာရသည္။  မလိုက္နာလွ်င္ အလုပ္ထုတ္ရသည္အထိ ျဖစ္လာသည္။ ထို့ေၾကာင့္ တရားစဲြဆိုမႈမ်ား ျဖစ္လာရသည္။

          အခု်ပ္အားျဖင့္ အာဏာရွင္မ်ားကို တေယာက္ျခင္းစြမ္းအားမ်ားစုစည္ျပီး လူထုအဖဲြ႔အစည္းမ်ား ေပၚေပါက္လာသည္။ လူထုအဖဲြ႔အစည္းမ်ားစုစည္းျပီး မိမိတို့နိုင္ငံတြင္ေပၚေပါက္လာေသာ မည္သည့္အာဏာ ရွင္ကိုမဆို ျဖဴတ္ခ်နိုင္ေၾကာင္းေတြ႔ရိွရသည္။ မတူကဲြျပားေသာ ရည္ရြယ္ခ်က္မ်ားစုစည္းျပီး တူညီေသာဆံုခ်က္ တခုယူ၍ အာဏာရွင္ကိုျုဖတ္ခ်နိုင္သည္။ ထိုသို႔ဖဲြ႔စည္းေဆာင္ရြက္မႈတြင္ ဆနၵမ်ား၊ အတက္ပညာမ်ား၊ လႈပ္ရွားမႈ မ်ား၊ ကြ်မ္းက်င္မႈမ်ား ၊ လက္ေတြ႔လုပ္ေဆာင္မႈမ်ား၊ အဓိကလိုအပ္ေၾကာင္းေတြ႔ရပါသည္။

          ဤပို့ခ်က္မ်ားကို ျမန္မာနိူင္ငံေရွ့ေနမ်ားေကာင္စီမွ သင္တန္းဖြင့္လွစ္ျပီး ဖီလစ္ပိုင္နိူင္ငံမွ ဥပေဒပညာရွင္ Mr.Antty, Rene Sarmientto အားဖိတ္ေခၚျပီး ဖီလစ္ပိုင္နိူင္ငံ၏ အေတြ႔အႀကံဳမ်ား၏ ရွင္းလင္းပို့ခ်ခ်က္ မ်ားကို မမိုးမိုး (BLC) မွေကာက္နုတ္တင္ျပထားပါသည္။