၂ - ၁။ ဥပေဒတို႔၏ သေဘာသဘာ၀

ျမန္မာႏိုင္ငံ ေရွ ႔ေနမ်ားေကာင္စီ မွ .....

ေရဘုယ်အားျဖင့္ ဥပေဒဆိုသည္မွာ ျပည္သူလူထုလိုက္နာ ေဆာင္ရြက္ရန္အတြက္ နိုင္ငံ၏ သေဘာဆနၵအတိုင္းျပဳလုပ္ စီမံရေသာ စည္းကမ္းသတ္မွတ္ခ်က္အစုအေ၀းမ်ားျဖစ္၏။ ထိုစည္းကမ္းသတ္မွတ္ခ်က္မ်ားကို မလိုက္နာေသာသူတို႔ အေပၚ၌  အစိုးရအာဏါပိုင္တို႔က အျပစ္ေပးအေရးယူရျခင္း သည္။ ဥပေဒ၏သေဘာ သဘာ၀ပင္ျဖစ္ပါသည္၊၊ ဥပေဒတို႔သည္ စုေ၀းေနထိုင္ၾကေသာ လူသားတို႔လိုက္နာရန္ အမိန္႔အာဏာတမ်ဳိး ျဖစ္ေလရာ ထိုအမိန္႔အာဏာတို႔ကို လိုက္နာၾကရမည္ဟူ၍ နိုင္ငံအစိုးရအာဏာပိုင္တို႔က ၾကပ္မတ္၍၊ အခိုင္္အမာ ျပဳရေလသည္၊၊

တနည္းအားျဖင့္ဆိုလွ်င္ ဥပေဒမ်ားျပဌာန္းရျခင္း၏ ရည္ရြယ္ခ်က္မွာ အျပစ္ကင္းမဲ့သူကို အကာအကြယ္ေပးရန္ နွင့္ အျပစ္က်ဴးလြန္သူကို အျပစ္ေပးရန္ပင္ျဖစ္သည္။

ဥပေဒေရးရာေတြးေခၚ ေျမာ္ျမင္မႈသေဘာတရားမ်ား နွင့္ စပ္လွ်ဥ္း၍ Natural Law Schools ေခၚ သဘာ၀ဥပေဒကို အဓိကထားေသာ (ဂိုဏ္း) ေက်ာင္းေတာ္ၾကီး မ်ားနွင့္ Positive Law Schools ေခၚ လူသားတို႔ျပဳလုပ္ ျပဌာန္းေသာဥပေဒကို အဓိကထားေသာ (ဂိုဏ္း) ေက်ာင္းေတာ္ ၾကီးမ်ားေပၚေပါက္ခဲ့ျပီး၊ ဥပေဒေရးရာ အယူအဆမ်ားကို ၄င္းတို႔၏ရႈ႕ေဒါင့္အသီးသီးမွ အျပိဳင္ အဆိုင္ေဖၚထုတ္ခဲ့ ၾကသည္။

သဘာ၀ဥပေဒသေဘာတရားဂိုဏ္း ပညာရွင္မ်ားက ဥပေဒဟူသည္မွာ သဘာ၀တရားမွ်တမႈ ရရိွမွသာလွ်င္ ဥပေဒျဖစ္သည္။ သို့မွသာလွ်င္ ဥပေဒသည္ ျပည့္စံုေသာတရားမွ်တမႈ Perfect Justice ကို ေပးနိုင္မည္၊ ရနိုင္ မည္ျဖစ္သည္။ ထို့ေၾကာင့္ ကိုယ္က်င့္တရားဆိုင္ရာဥပေဒမ်ား၊ ဘာသာတရားဆိုင္ရာဥပေဒမ်ားသည္သာ ဥပေဒျဖစ္သည္ဟုယူဆျပီး၊ ေဖၚထုတ္ခဲ့ၾကျခင္းျဖစ္ေပသည္။ အဆိုပါအဖဲြ႔ကေဖၚထုတ္ေသာ ဥပေဒအမ်ဳိး အစားကို ကိုယ္က်င့္တရားဆိုင္ရာဥပေဒ  (သို့) ကိုယ္က်င့္တရားပညာရပ္ဆိုင္ရာဥပေဒ ဟုလည္းေခၚၾက သည္။

 ျပဳလုပ္ျပဌာန္းဥပေဒ သေဘာတရားပညာရွင္မ်ားကမူ ဥပေဒဆိုသည္မွာ နိုင္ငံေတာ္၏ လူမႈစီးပြားစနစ္၊ လူမႈ နိုင္ငံေရးစနစ္  အေျခခံေပၚတြင္ေပၚေပါက္လာျခင္းျဖစ္ျပီး၊ ကာလ၊ ေဒသ၊ အေျခအေနကိုလိုက္၍ တိုးတက္ ေျပာင္းလဲလွ်က္ရိွသည့္အေျခအေနနွင့္ လိုက္ေလွ်ာညီေထြရိွမည့္ ဥပေဒမ်ားကို ဥပေဒျပဳအာဏါပိုင္အဖဲြ႔က ျပဳလုပ္ျပဌာန္းေပးရမည္။ ဥပေဒအာနိသင္ရိွေစရန္အတြက္ ေခတ္ကာလအေျခအေနနွင့္ မကိုက္ညီ မဆီေလွ်ာ္ ေတာ့ေသာဥပေဒမ်ားကို ျပင္ဆင္ျခင္း၊ ပယ္ဖ်က္ျခင္း၊ အသစ္ျပဌာန္းျခင္းမ်ားကို ဥပေဒျပဳယနၱယားက ျပဳလုပ္ ေဆာင္ရြက္ေပးရမည္၊ ဥပေဒဟူသည္မွာ အစဥ္အျမဲရွင္သန္ေနရမည္ဟု ယူဆေဖၚထုတ္ခဲ့ၾကေပသည္။

ပညာရွင္ဂြ်န္ေအာ္စတင္ က ဥပေဒဆိုသည္မွာ နိုင္ငံေတာ္ကအသိအမွတ္ျပဳထားျပီး တရားသျဖင့္ အုပ္ခူ်ပ္ရာ တြင္အသံုးျပုသည့္ အလံုးစံုေသာ စည္းမ်ဥ္းမ်ားျဖစ္သည္ဟု ဆိုခဲ့သည္။ ဥပေဒစစ္စစ္ဆိုသည္မွာ လူသားတို့ မလိုက္နာလွ်င္မေနရသည့္ အမိန့္သာျဖစ္၍ ယင္းအမိန့္ မဟုတ္ေသာဥပေဒသည္ ဥပေဒဟုေခၚေသာ္လည္း အမွန္စင္စစ္ ဥပေဒစစ္စစ္မဟုတ္ဟု ဆိုထား ေလသည္။

 တရပ္ဗီဆိုသူ ပညာရွင္က ဥပေဒဆိုသည္မွာ ေယဘုယ်ဆန္သည္ျဖစ္ေစ၊ တိက်သည္ျဖစ္ေစ၊ ေရးသားထား သည္ျဖစ္ေစ၊ ေရးသားမထားသည္ျဖစ္ေစ လူတို့၏ခံစားခ်က္ (သို့မဟုတ္) ရပိုင္ခြင့္ အသိတရားမွေပၚေပါက္လာ သည့္ အလံုးစံုေသာ စည္းမ်ဥ္းမ်ားျဖစ္သည္ဟုဆိုသည္၊၊

သိပၸံနည္းက်ဆိုရွယ္လစ္၀ါဒကိုေဖၚထုတ္သူ ကားလ္မတ္က ဥပေဒဆိုသည္မွာ နိုင္ငံေတာ္္ကခ်မွတ္ေသာ ဥပေဒ မ်ားနွင့္တကြ ဥပေဒကဲ့သို့သတ္မွတ္နိုင္ေသာဓေလ့ထံုးစံတို့ကို ေပါင္းစပ္ထားျခင္းျဖစ္သည္။ ဆိုရွယ္လစ္ဥပေဒ ဆိုသည္မွာ လူမႈေရး၊ စီးပြားေရး၊ နိုင္ငံေရးအေပၚ အေျခခံျုပဳထားျခင္းျဖစ္သည္ဟု ေဖၚထုတ္ခဲ့သည္။

Marx ၀ါဒီတို့၏အလိုအရ ဥပေဒဆိုသည္မွာ နိုင္ငံေတာ္က ဥပေဒမ်ားအျဖစ္ ခ်မွတ္ထားေသာ လူ႔အျပဳအမူ ဆိုင္ရာ စည္းကမ္းခ်က္မ်ား (သို့) နိုင္ငံေတာ္က တနည္းမဟုတ္တနည္းျဖင့္ အသိအမွတ္ျပဳထားေသာ လူ႔အျပဳ အမူဆိုင္ရာစည္းကမ္းခ်က္မ်ားကို စုေပါင္းထားျခင္းပင္ျဖစ္သည္ဟု ဆိုသည္။

လီနင္ကမူ ဥပေဒဟူသည္ ေအာင္ပဲြခံ၍ နိုင္ငံေတာ္အာဏာကိုပိုင္ဆိုင္ေသာ လူတန္းစားတို့၏ ဆနၵေဖၚထုတ္ ခ်က္ျဖစ္သည္ဟူ၍ ဆိုခဲ့သည္၊၊

ထို့ေၾကာင့္ ဥပေဒကိုခဲြျခမ္း စိတ္ျဖာလွ်င္ -

(၁)     နိုင္ငံေတာ္မွ ျပဌာန္းသည့္ျပဌာန္းခ်က္ျဖစ္ရမည္၊ (Politically)

(၂)     ယင္းျပဌာန္းခ်က္သည္ တိက်ေသာျပဌာန္းခ်က္ျဖစ္ရမည္၊ (Politically)

(၃)     ယင္းျပဌာန္းခ်က္သည္ နိုင္ငံတနိုင္ငံအတြင္းရိွ လူပုဂၢိဳလ္မေရြး၊ အဆင့္အတန္းမေရြး နိုင္ငံသားအားလံုး နွင့္ သက္ဆိုင္သည့္ျပဌာန္းခ်က္ျဖစ္ရမည္။ (Specificity)

(၄)     ျပဌာန္းခ်က္ကိုေဖါက္ဖ်က္သည့္အခါ ျပစ္ဒဏ္ေပးမည္ဆိုသည့္ ျပဌာန္းခ်က္ပါရိွရမည္၊ (Uniformity)

ဆိုသည့္ အခ်က္မ်ားပါရိွသည္ကို ေတြ႔ရမည္ျဖစ္ေပသည္။

ထို့ေၾကာင့္ ဥပေဒဟူသည္ နိုင္ငံတနိုင္ငံတြင္္ ဥပေဒျပဳအာဏာပိုင္က နိုင္ငံအတြင္းေနထိုင္သည့္ ျပည္သူတို့ လိုက္နာက်င့္သံုးရန္အတြက္  လူမို်း၊ ဘာသာ၊ အယူ၀ါဒ၊ ဇာတ္ခဲြျခားျခင္းမရိွဘဲ ေဆာင္ရန္ ေရွာင္ရန္ သတ္မွတ္ ထားသည့္ အမိန္႔ (စည္းကမ္း ) မ်ားပင္ျဖစ္ဟု ေတြ႔ရိွရမည္ျဖစ္သည္၊၊

ဥပေဒေရးရာ ဒႆနပညာရွင္မ်ားနွင့္ ဥပေဒပညာရွင္မ်ားသည္ ဥပေဒဟူေသာစကားရပ္ကို မိမိတို့ေလ့လာ ေတြ႔ရိွခ်က္မွ အယူအဆမ်ား၊ သီအိုရီမ်ားအျဖစ္ ေဖာ္ထုတ္ဖြင့္ဆိုခဲ့ၾကသည္။ ဥပေဒဖြင့္ဆိုခ်က္မ်ားကို ကမၻာ့ ပညာရွင္ၾကီးမ်ား၏ ဖြင့္ဆိုခ်က္မ်ားမွာ ၿခဳံငံု၍ေဖာ္ျပရလွ်င္ ဥပေဒဟူသည္

(၁)     အေမွ်ာ္အျမင္ၾကီးသူ၏ သတ္မွတ္ခ်က္စည္းမ်ဥ္းမ်ား၊

          (သို့) လူသားမ်ားလိုက္နာရမည့္ စည္းကမ္းမ်ား၊

          (သို့) ႏႈတ္ခပါဋ္ ပညတ္တရားမ်ား။

(၂)     ေရွးေဟာင္းဓေလ့ထံုးတမ္းမ်ား။

(၃)     သဘာ၀တရားမွ ေတြ႔ရိွရယူလာေသာ လူသားတို့လိုက္နာသင့္သည့္ အျပဳအမူဆိုင္ရာ    မူပိုင္သတ္မွတ္ခ်က္မ်ား။

(၄)     အျပဳအမူဆိုင္ရာစည္းမ်ဥ္းသတ္မွတ္ခ်က္မ်ား။

(၅)     ေျပာင္းလဲ၍မရေသာ (၀ါ) အစဥ္တည္ျမဲေနရမည့္ ကိုယ္က်င့္တရားဥပေဒ၏ ေက်ညာခ်က္မ်ား၊  ေတြ႔ရိွခ်က္မ်ား

(၆)     နိုင္ငံေရးအရ စုစည္းထားေသာ လူမႈအဖဲြ႔အစည္းတခု၏ သေဘာတူညီခ်က္မ်ား။

(၇)     အခု်ပ္အခ်ာ အာဏာပိုင္သူ၏ အမိန့္မ်ား။

(၈)     လူသားတို့၏ တဦးခ်င္းလြတ္လပ္မႈဆိုင္ရာ အခြင့္အေရးမ်ား။

(၉)     တဦးခ်င္းအခြင့္အေရးနွင့္ လူ႔အဖဲြ႔အစည္းတို့၏ ဆက္စပ္မႈပိုင္ခြင့္မ်ား။

(၁၀)    လူတန္းစားတရပ္က အျခားလူတန္းစားတရပ္ကို ခု်ပ္ကိုင္နိုင္ရန္ စည္းကမ္းနည္းဥပေဒ၏ စနစ္ (သို့မဟုတ္) နည္းဥပေဒစုမ်ားဟူ၍ ျဖစ္သည္ဟု ဖြင့္ဆိုခဲ့ၾကသည္။

ဤသို့ ဖြင့္ဆိုခဲ့ၾကေသာ္လည္း၊ သဘာ၀ဥပေဒ၏ သီအိုရီသည္ (၁၈) ရာစုမွစ၍ ဘုရင္စနစ္ ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံမွ တဦးခ်င္း လူ့အဖဲြ႔အစည္း၀င္မ်ား၏ ဆက္ဆံေရးအေျခခံဖဲြ႔စည္းပံု တိုးတက္လာျခင္းေၾကာင့္ လူသားတို့၏ ဥပေဒ ေရးရာ အခြင့္အေရးမ်ားး တိုးတက္လာခဲ့ေပသည္။

ထို့အတူ တိုးတက္ေနသည့္ လူ႔အေဆာက္အအံု၏ လိုအပ္ခ်က္မ်ားျဖစ္သည့္ ဥပေဒေရးရာ သဘာ၀အခြင့္အေရး  မ်ားနွင့္ ဥပေဒျပဳလုပ္ပိုင္ခြင့္မ်ား၊  နွစ္ဦးနွစ္ဘက္သေဘာတူညီမႈဆိုင္ရာ ပိုင္ခြင့္မ်ား တိုးတက္လာသည္။ ျပဌာန္း လာသည့္ဥပေဒမ်ားကို တရားရံုးမ်ားကလိုက္နာက်င့္သံုး အေကာင္အထည္ေဖၚၾကျခင္းျဖင့္ သဘာ၀ဥပေဒနွင့္ ဓေလ့ထံုးတမ္းဥပေဒ (သို့) ဥပေဒျပဳျခင္းမွ ထြက္ေပၚလာေသာ ဥပေဒမ်ားဟူ၍ ကဲြျပားခဲ့ေပသည္။

          ျမန္မာနိုင္ငံ၏ ဥပေဒပညာရွင္မ်ားကလည္း “ဥပေဒကို အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုခဲ့ၾကသည္။ ျမန္မာနိုင္ငံ၏ ဥပေဒပညာရွင္ၾကီးတဦးျဖစ္ေသာ ေဒါက္တာ ဘဟန္သည္ ၎၏ “ျမန္မာနိုင္ငံနွင့္ အိနၵိယဥပေဒသမိုင္း” စာအုပ္တြင္“ ဥပေဒဟူသည္ နိုင္ငံသူ နိုင္ငံသားတို့၏ အခြင့္အေရးမ်ားနွင့္ တာ၀န္တို့ကို သတ္မွတ္ေပးသည့္ စည္းကမ္းနည္းဥပေဒစုပင္ျဖစ္သည္။ ယင္းတို့၏ တာ၀န္နွင့္ အခြင့္အေရးကို နိုင္ငံနွင့္ဆက္သြယ္ေသာ အခါ ျဖစ္ေစ၊ နိုင္ငံသားအခ်င္းခ်င္း ဆက္သြယ္ေသာအခါျဖစ္ေစ၊ အခြင့္အေရးနွင့္တာ၀န္ကို ေဖာ္ျပထားျခင္း ျဖစ္ သည္” ဟု လည္းေကာင္း - - -

          ဥပေဒကို မည္သို့ပင္ အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုၾကေစကာမူ၊ အဓိကမွာ နိုင္ငံ၏တာ၀န္သည္ နိုင္ငံသူနိုင္ငံသား တို့၏

(က) အခြင့္အေရးကို ကာကြယ္ရန္၊

(ခ) တာ၀န္ကို သတ္မွတ္ေပးရန္၊

(ဂ) နိုင္ငံသားအခ်င္းခ်င္း ပဋိပကၡျဖစ္မႈကို မွ်တစြာေျဖရွင္းနိုင္မည့္ နည္းဥပေဒ စည္းကမ္းမ်ား သတ္မွတ္ေပးရန္ ျဖစ္သည္ဟု လည္းေကာင္း - - -

          နိုင္ငံသည္ ယင္းလုပ္ငန္းတို့ကို ေဆာင္ရြက္ရန္အတြက္ အမွားအမွန္နွင့္ပတ္သက္သည့္ သေဘာတရား မ်ားကို အာဏာသက္ေရာက္ေစရန္ေဆာင္ရြက္ရသည္။ ယင္းစနစ္တြင္ အမိန့္၊ တိက်မႈ၊ တရားမွ်တမႈ တို႔သည္ အေျခခံလကၡဏာရပ္မ်ားျဖစ္သည္။ ဤသို့ အေျခခံထားေသာ အမွားအမွန္သေဘာတရား (သို့) အျပဳအမူဆိုင္ ရာ စည္းကမ္းနည္းဥပေဒမ်ားပင္ နိုင္ငံ၏ဥပေဒ ျဖစ္သည္ဟု ဖြင့္ဆိုခဲ့သည္။

၂ - ၂။  ဥပေဒကိုလက္ေတြ႔က်င့္သံုးေဆာင္ရြက္ျခင္း   Enforcement of Law

          လူတို့၏ယဥ္ေက်းမႈမ်ား ထြန္းကားလာသည္နွင့္အတူလိုက္၍ ဥပေဒစနစ္မ်ားနွင့္ ဥပေဒ မ်ားလည္း ေပၚေပါက္ခဲ့ေပသည္။ နိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး နွင့္ လူမူေရးအေျခအေနအမို်းမို်းေအာက္၌ လိုက္ေလွ်ာညီေထြရိွမည့္ ဥပေဒအမို်းမို်းကို လူသားတို့ျုပလုပ္ျပဌာန္းခဲ့ၾကေပသည္။ မည္သို့ပင္ ဥပေဒစနစ္မ်ားကဲြျပားေစကာမူ၊ ဥပေဒ အမို်းမို်းကဲြျပားေစကာမူ ဥပေဒတခုျဖစ္ရန္အတြက္လိုအပ္ေသာ အေျခခံအဂၤါရပ္မ်ားရိွရန္လိုပါသည္။ ထိုအေျခခံ အဂၤါရပ္မ်ားျပည့္စံုနိုင္သမွ် ျပည့္စံုေလေလ ဥပေဒ၏ေလးနက္မႈပိုရိွေလျဖစ္သည္။ တနည္းအားျဖင့္ဆိုလွ်င္ ဥပေဒ၏အေျခခံအဂၤါရပ္မ်ားျပည့္စံု နိုင္သမွ် ျပည့္စံုသည္နွင့္အမွ် ဥပေဒကိုလက္ေတြ႔ က်င့္သံုးေဆာင္ရြက္ အေကာင္အထည္ေဖၚရာတြင္ ထိေရာက္ပီျပင္မႈရိွသည္ကို ေတြ႔ရမည္ျဖစ္ေပသည္။

          ဥပေဒမ်ားကိုမည္သူေတြက မည္သို့မည္ပံုျုပလုပ္၍ မည္သူေတြကို မည္သို့မည္ပံုလိုက္နာေစသည္ကို ခဲြျခမ္းစိတ္ျဖာၾကည့္လွ်င္ ဥပေဒျပဳပိုင္ခြင့္ရိွေသာ အာဏာပိုင္အဖဲြ႔အစည္းတရပ္ရပ္က စည္းေနွာင္အားရိွေသာ ျပဌာန္းခ်က္ (ဥပေဒ) မ်ားကိုျုပလုပ္၍ ယင္းဥပေဒမ်ားသက္၀င္လႈပ္ရွားေစမည့္ အစီအမံမ်ားျဖင့္ သက္ဆိုင္ရာ လူထု၊ လူတန္းစား (သို့) နိုင္ငံသားမ်ားကို လိုက္နာေစျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း ေတြ႔ရမည္ျဖစ္ေပသည္။

၂ - ၂ - ၁၊၊  ဥပေဒျပဴပိုင္ခြင့္ရိွေသာ အဖဲြအစည္း  (Legislative body)

      နိုင္ငံတနိုင္ငံတြင္ အခု်ပ္အျခာအာဏာႀကီး (၃) ရပ္ျဖစ္သည့္ ဥပေဒျပဳအာဏာ၊  အုပ္ခု်ပ္ေရးအာဏာနွင့္ တရားစီရင္ေရးအာဏာ တို့အနက္ ဥပေဒျပဳအာဏာသည္ အေရးၾကီးဆံုးအာဏာ တခုျဖစ္သည္။ ထိုဥပေဒျပဳအာဏာျဖင့္ ဥပေဒမ်ားကို ေရးဆဲြျပဌာန္းျပီးမွသာလွ်င္ အုပ္ခု်ပ္ေရး၊ တရား စီရင္ေရးစသည့္ လုပ္ငန္း ေဆာင္တာမ်ားကို လုပ္ကိုင္နိုင္မည္ျဖစ္သည္။ တနည္းအားျဖင့္ နိုင္ငံေတာ္သည္ မိမိမူ၀ါဒလမ္းစဥ္နွင့္အညီ ျပည္သူတရပ္လံုးအား ထိန္းခူ်ပ္ကြပ္ကဲနိုင္ရန္အတြက္ သင့္ေလွ်ာ္သည့္ ဥပေဒမ်ားကို ေရးဆဲြျပဌာန္းရမည္ ျဖစ္သည္။

          ၁၉၄၇ ခုနွစ္ ျမန္မာနိုင္ငံဖဲြ႔စည္းအုပ္ခု်ပ္ပံု အေျခခံဥပေဒအရ ဥပေဒဆိုေသာစကားရပ္ကို ေဖၚျပျခင္းမွာ ပါလီမန္ (သို႔) ဥပေဒျပဳရန္ အခြင့္အာဏာအျပည့္အ၀ရိွေသာ အာဏာပိုင္အဖဲြ႔ကျပဌာန္းေသာ အက္ဥပေဒကို ဆိုလိုသည္ဟု တရားရံုးကထုတ္ေဖၚခဲ့သည္။  အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စု၏ ဥပေဒျပဳမႈအာဏာသည္ အထက္ လႊတ္ေတာ္ (Senate) နွင့္ ေအာက္လႊတ္ေတာ္ (House of Representative) တို့ပါ၀င္ေသာ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စု၏ကြန္ဂရက္ (Congress) တြင္ တည္သည္ ဟု ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒတြင္ ျပဌာန္းထားပါသည္။

ဥပေဒျပဳပိုင္ခြင့္ရိွေသာအဖဲြ႔အစည္းအား နိုင္ငံအသီးသီးတြင္ အမည္နာမအမို်းမို်းျဖင့္ ေခၚေ၀ၚၾကသည္။ မည္သို့ ပင္ေခၚေ၀ၚေစကာမူ ဥပေဒျပဳခြင့္အာဏာရိွသည့္ အဖဲြ႔အစည္းသည္ ျပည္သူလူထုမွ မိမိတို့စိတ္ႀကဳိက္ မဲဆနၵျဖင့္ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္လိုက္ေသာ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားပါ၀င္ေသာ ဥပေဒျပဳပိုင္ခြင့္ရိွသည့္ အဖဲြ႔အစည္းမွ ဥပေဒကို ေရးဆဲြျခင္းျဖင့္ ျပည္သူ၏ဆနၵအရ ဥပေဒကိုေရးဆဲြရျခင္း ျဖစ္ေၾကာင္းေပၚလြင္ေပသည္။ ဥပေဒျပဳခြင့္အာဏာ သည္ ျပည္သူ၏လက္ထဲတြင္ရိွသည္ဆိုသည့္ သေဘာပင္ျဖစ္သည္၊၊

 ဥပေဒျပဳပိုင္ခြင့္ရိွေသာ အဖဲြ့အစည္းမ်ား၏ သမိုင္းေၾကာင္းကို သံုးသပ္ၾကည္မည္ဆိုပါက ဒီမိုကေရစီ ဟူေသာ ေ၀ါဟာရကိုစတင္၍ ထင္ရွားေစခဲ့ေသာ ဂရိစစ္သူၾကီး ေပရီကလီ   ေခတ္၌ ေပၚထြန္းလာခဲ့ေသာ ေအသင္ ၿမဳိ့ျပနိုင္ငံ၌ လူထုေကာင္စီသည္ ဥပေဒျပဳခြင့္ရိွသည့္ အဖဲြ႔အစည္းပင္ျဖစ္သည္။ လူထုေကာင္စီတြင္ ေအသင္ၿမဳိ့ျပ နိုင္ငံရ ိွလူမို်းနြယ္စုဆယ္စုမွ တစုလွ်င္ကိုယ္စားလွယ္ (၅၀) က်စိီ ေရြးခ်ယ္၍ စုစုေပါင္းကိုယ္စားလွယ္ (၅၀၀) ပါ ၀င္ေလသည္။ ၎ေကာင္စိီသည္ အဓိကအားျဖင့္ ေအသင္ၿမဳိ့ျပနိုင္ငံ၏ ဖဲြ႔စည္းအုပ္ခု်ပ္ပံုဥပေဒမ်ား၊ တရားဥပေဒ မ်ားကို အျမဲတမ္းဆန္းစစ္ကာ ဥပေဒအေဟာင္းမ်ားကိုရုပ္သိမ္းျခင္း၊ ျပင္ဆင္ျခင္း၊ အသစ္္သတ္မွတ္ျခင္းစသည္ တို့ကိုျပဳလုပ္သည္။ ၎ေကာင္စီသည္ ဥပေဒျပဳျခင္းအျပင္၊ အုပ္ခု်ပ္ေရးလုပ္ငန္းနွင့္ တရားစိီရင္ေရး လုပ္ငန္း၌ လည္း ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ကြပ္ကဲပိုင္ခြင့္ရိွသည္။

သို့ရာတြင္လူထုေကာင္စီသည္ အခု်ပ္အျခာအာဏာပိုင္အဖဲြ႔ျဖစ္ေသာ္လည္း အေရးၾကီးေသာ လုပ္ငန္းဟူသမွ် တို့ကို လူထုအစည္းအေ၀းၾကီးသို့ အျမဲတင္ျပ၍ ထိုလူထုအစည္းအေ၀းၾကီးတြင္ လူထု၏ေထာက္ခံအတည္ျပဳမႈ ကို ရယူျပီးမွသာလုပ္ငန္းကို အေကာင္အထည္ေဖၚရသည္။ ဒီမိုကေရစီ ထြန္းကားခါစအခိ်န္ ျဖစ္လင့္ကစား လူထုေကာင္စီသည္ ၿမိဳ႔ျပနိုင္ငံ၏ အေရးၾကီးဆံုးေသာလုပ္ငန္းျဖစ္သည့္ တနိုင္ငံနွင့္တနိုင္ငံ စစ္ေၾကညာျခင္း၊ စစ္ေျပျငိမ္းျခင္း၊ မဟာမိတ္စာခု်ပ္ခု်ပ္ဆိုျခင္း၊ အခြန္ေကာက္ျခင္းနွင့္ အေထြေထြဥပေဒမ်ားကို ျပဳျပင္မြမ္းမံ ျပဌာန္းျခင္္းစေသာ ကိစၥအရပ္ရပ္တို့ကို လူထုအစည္းအေ၀းၾကီးသို့ အတည္္ျုပေထာက္ခံရန္ တင္ျပျပီးမွသာ ေဆာင္ရြက္ခြင့္ရိွသည္။ လူထုဆနၵအရ အတည္ျုပျပီးေသာ လုပ္ငန္းဟူသမွ်တို့ကို လူထုေကာင္စီသည္ ျပည္သူ တရပ္လံုး၏ကိုယ္စား မိမိ၏အမည္နာမကိုသံုးစဲြ၍ လုပ္ေဆာင္ရသည္။ ထို့ေၾကာင့္ ထိုေခတ္ထိုအခါသမယက ဂရိနိုင္ငံ၏ ဥပေဒျုပပိုင္ခြင့္ရိွသည့္ လူထုေကာင္စီသည္ ဒီမိုကေရစီအေပၚအေျခခံျပီး အုပ္ခု်ပ္စီမံခဲ့ေၾကာင္း ေတြ႔ရေပသည္။

ဘီစီ (၈) ရာစုခန့္၌ေပၚေပါက္ခဲ့ေသာ စပါတာၿမဳိ့ျပနိုင္ငံတြင္ အရြယ္ေရာက္ျပီးစ စပါတန္ ေယာက္ကၤ်ားအားလံုး ပါ၀င္သည့္ အာပဲလား ေခၚ ျပည္သူ့လႊတ္ေတာ္တရပ္္ရိွျပီး ထိုလႊတ္ေတာ္က ၿမဳိ့ျပနိုင္ငံ၏ အခု်ပ္အခ်ာအာဏာကို ပိုင္ဆိုင္သည္။ သို့ရာတြင္ထိုလႊတ္ေတာ္သည္ ဥပေဒျပဳခြင့္လုပ္ငန္းကို ေဆာင္ရြက္ခြင့္ေပးမထားေခ်။ ဥပေဒျပဳ လုပ္ငန္းရပ္္မ်ားအတြက္ အသက္ (၆၀) ေက်ာ္ သက္ၾကီး၀ါၾကီး (၂၈) ဦးကို ေရြးခ်ယ္ခန့္ထားဖဲြ႔စည္္းေသာ ေရာန္ရွား ေခၚ ဥပေဒျပဳေကာင္စီတရပ္ကို ထားရိွသည္။ ၎ေကာင္စီအား ဥပေဒျပဳခြင့္အာဏာအပ္နွင္း ထားသည္။

ေရာမတို့၏ ဥပေဒျပဳသမိုင္းကိုေလ့လာလွ်င္ ဘီစီ (၅၀၉) ခန့္၌ ေရာမနိုင္ငံကိုသမတနိုင္ငံ (Republic) အျဖစ္ ေျပာင္္းလိုက္သည္မွစ၍ ေျပာင္းလဲလာေသာ အုပ္ခု်ပ္ေရးစနစ္အေပၚ ဥပေဒျပဳမႈ အခန္းက႑သည္လည္း လူတန္းစားကြာဟမႈရိွခဲ့သည္။ ေရာမနိုင္ငံတြင္ အဆင့္ေပါင္းမ်ားစြာ ေက်ာ္ျဖတ္ခဲ့ရသည္။ 

ေရာမကို သမတနိုင္ငံအျဖစ္ ထူေထာင္လိုက္ေသာအခါ ဦးစြာအိမ္ေထာင္စုအလိုက္ စုေ၀းေနထိုင္ၾကေသာ လူမို်းအုပ္စုမွ လူတိုင္းမဲဆနၵေပးနိုင္ေသာ ေကာ္မတီယားကူးရီယားတား ေခၚ ျပည္သူ့လႊတ္ေတာ္ၾကီးကို အခု်ပ္အျခာအာဏာပိုင္အျဖစ္ ဖဲြ႔စည္းတည္ေထာင္ခဲ့ၾကသည္။ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္မွ ကြန္စယ္ (Consul) ေခၚသမတနွစ္ဦးကို မူးမတ္မ်ားထဲမွ ေရြးေကာက္တင္ေျမွာက္ၾကသည္။ ထိုသမတနွစ္ဦးအျပင္ အုပ္ခု်ပ္ရာ၌ သမတကိုကူညီအၾကံေပးနိုင္ရန္ အမတ္ဦးေရ (၃၀၀) ပါ၀င္ေသာ ဆီးနိတ္ေခၚ အတိုင္ပင္ခံလႊတ္ေတာ္ကိုလည္း ျပည္သူ့လႊတ္ေတာ္မွ ေရြးေကာက္ဖဲြ႔စည္းေစခဲ့သည္။

ေရာမနိုင္ငံသည္ သမတနိုင္ငံျဖစ္လင့္ကစား လူနဲစုျဖစ္ေသာမူးမတ္တို့က အရာရာကို လႊမ္းမိုးခု်ပ္ကိုင္လာၾက သည္။ မူးမတ္တို့သည္ ေကာ္မီတီးယား ဆင္ကူ်ရီးယားတား   ေခၚ အဖဲြ႔တခုဖဲြ႔၍ ဆီးနိတ္လႊတ္ေတာ္ကို လႊမ္းမိုး ေနၾကသကဲ့သို့၊ တရားသူၾကီးမ်ားမွာလည္း မူးမတ္အနြယ္မ်ားျဖစ္ၾက၍ မူးမတ္တို့၏ အကို်းစီးပြားကို ကာကြယ္ ခဲ့ၾကသည္။ ထိုစဥ္က ေရာမတို့၏ ထံုးတမ္းစဥ္လာ ဥပေဒမွာ ေငြရွင္ေၾကးရွင္တို့ကိုသာ အကာအကြယ္ေပး ေသာ ဥပေဒသာျဖစ္သည္။ ထို့ေၾကာင့္ မခံမရပ္နိုင္ေတာ့ေသာ ဆင္းရဲသားမ်ားသည္ ဘီစီ (၅၀၀) ခန့္တြင္ ေကာ္မတီးယား ထရီဘူးတား  ေခၚ လႊတ္ေတာ္တရပ္ကို ဖဲြ႔စည္းကာ မႉးမတ္တို့၏လႊတ္ေတာ္နွင့္ စင္ၿပဳိင္ေထာင္ ခဲ့ၾကသည္။ ထိုသို့လူတန္းစားနွစ္ရပ္သည္ ပဋိပကၡျဖစ္လာခဲ့ရာ၊ ေနာက္ဆံုး၌ ဆင္းရဲသားတို့ ေတာင္းဆိုေသာ အခြင့္အေရးကို လိုက္ေလွ်ာေပးခဲ့ရသည္။  ထိုသို့လူတန္းစားနွစ္ရပ္ ျပန္လည္၍ ပူးေပါင္းလာသျဖင့္ ဆင္းရဲသား တို့၏ အဖဲြ့အစည္းမ်ားသည္လည္း ေရာမနိုင္ငံ၏အုပ္ခု်ပ္ေရးတြင္ အာဏာရရိွလာခဲ့သည္။ ဆင္းရဲသားတို့၏ ေကာ္မတီးယား ထရီဘူးတား လႊတ္ေတာ္သည္ ဥပေဒျပဳလႊတ္ေတာ္ျဖစ္လာခဲ့သည္၊၊

ဘီစီ ၄၅၄ - တြင္ ဆင္းရဲသားတို့၏ေ တာင္းဆိုခ်က္မ်ားကို လိုက္ေလွ်ာလာရျပီး ခိုင္မာေသာဥပေဒမ်ားကို ျပဌာန္းရန္လိုအပ္လာသျဖင့္ ဆီးနိတ္လႊတ္ေတာ္မွ ေကာ္မရွင္တခုကိုဖဲြ႔စည္းေစကာ ဂရိနိုင္ငံသို့ သြားေရာက္ ေလ့လာေစခဲ့သည္၊၊ ဘီစီ ၄၅၁ - တြင္ ဥပေဒေလ့လာေရးေကာ္္မရွင္ ဂရိနိုင္ငံမွ ျပန္ေရာက္လာေသာအခါ ဆီးနိတ္လႊတ္ေတာ္မွ အဖဲြ႔၀င္ (၁၀) ဦးပါသည့္ ဥပေဒေရးဆဲြေရးေကာ္မတီတရပ္ကို ဖဲြ႔စည္းျပီး (၂) နွစ္တိုင္တိုင္ ေရာမဥပေဒသစ္ကို ေရးဆဲြေစသည္။ ထိုသို့ေရးဆဲြေသာ ေရာမဥပေဒ (၁၂) က်မ္းကို ျပည္သူ့လႊတ္ေတာ္သို့ တင္ျပရာလူအမ်ားကလက္ခံ၍ အတည္ျုပၾကသည္။ ေရာမျပည္သူျပည္သားမ်ားက အညီအညြတ္လက္ခံေသာ ထိုဥပေဒ (၁၂) က်မ္းပါ အခ်က္အလက္မ်ားကို ျပည္သူမ်ားစုေ၀းရာ ဖိုရမ္ ေခၚ ေျမကြက္လပ္ၾကီး၌ လူတိုင္း ဖတ္ရႈနိုင္ရန္ အကၡရာတင္ထားခဲ့ၾကသည္။ အဆိုပါ ေရာမဥပေဒ (၁၂) က်မ္း သည္ ကမၻာ့သမိုင္းတြင္ ပထမ ဦးဆံုးအၾကိမ္ လူသားတို့က အမ်ားဆနၵျဖင့္ စံနစ္တက် ေရးဆဲြျပဌာန္းခဲ့ေသာ ဥပေဒျဖစ္ခဲ့ေပသည္၊၊

အခု်ပ္အျခာအာဏာဟုဆိုရာ၌ ဥပေဒျပဳခြင့္အာဏာသည္ အေရးၾကီးေၾကာင္းေဖၚျပခဲ့ျပီးျဖစ္သည္၊၊ ဥပေဒ ျပဳခြင့္ရိွသည့္အဖဲြ႔အစည္းကို နိုင္ငံမ်ားစြာတို့တြင္ နာမည္အသီးသီးေခၚဆိုရာ၌ ပါလီမန္စံနစ္က်င့္သံုးေသာ နိုင္ငံတြင္ ပါလီမန္ (လႊတ္ေတာ္) သည္ အခု်ပ္္အျခာအာဏာျဖစ္သည္ဟုေခၚၾကသည္။ အေၾကာင္းမွာ ပါလီမန္ သည္္ ဥပေဒထုတ္ျပန္ျခင္းအရာ၌ အခု်ပ္အျခာျဖစ္ျပီး ဥပေဒကိုျပဌာန္းနိုင္ျခင္း၊ ပယ္ဖ်က္နိုင္ျခင္းရိွေသာ ဌာနျဖစ္ သည္။ ၎ဌာနမွတပါး ဥပေဒမ်ားကို မည္သူမွ် ေျပာင္းလဲ၍မရေခ်၊ ၎အျပင္ ထိုဌာန၏ တန္ခိုးအာဏာကို မည္သူတဦး တေယာက္မွ် ဖီဆန္ျခင္းငွာမစြမ္းနိုင္ေသာေၾကာင့္ (သို့) တရားဥပေဒကို မလိုက္နာဘဲမေနရဟု အတင္းအၾကပ္ျပဳနိုင္ေသာေၾကာင့္ (sovereign defacto) အခု်ပ္အျခာအာဏာအစစ္ဟု ေခၚဆိုရေလသည္၊၊

 ယခုေခတ္ကာလတြင္ (sovereign people) ေခၚ အခု်ပ္အျခာျပည္သူဟူ၍ရိွလာသည္။ တိုင္းနိုင္ငံတို့တြင္ နိုင္ငံေရးအရာ၌ ျပည္သူလူထုသည္ အခု်ပ္အျခာဟူ၍ ေခၚဆိုရျခင္းမွာ နိုင္ငံေရး ကိစၥနွင့္ပတ္သက္္၍ ေခၚျခင္း ျဖစ္သည္္။ ဥပေဒကိုထုတ္ျပန္ေသာအစြမ္းသတၱိေၾကာင့္ ေခၚျခင္းမဟုတ္၊ ဥပေဒကိုထုတ္ျပန္သူမ်ားအား ေရြးေကာက္ေပးနိုင္ေသာေၾကာင့္ျဖစ္ပါသည္။

အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ နိုင္ငံသားနွင့္ နိုင္ငံေရးအခြင့္အေရးဆိုင္ရာသေဘာတူစာခု်ပ္  အပိုဒ္ (၂၅) (က) တြင္ နိုင္ငံသားတိုင္းသည္ မည္သည့္ခဲြျခားကန့္သတ္ခ်က္မွ်မရိွေစဘဲ ျပည္သူလူထုေရးရာတြင္ ကိုယ္တိုင္ေသာ္ လည္းေကာင္း၊ လြတ္လပ္စြာေရြးခ်ယ္ထားေသာ မိမိ၏ကိုယ္စားလွယ္ မွတဆင့္ေသာ္လည္းေကာင္း ပါ၀င္ ေဆာင္ရြက္ခြင့္ရိွေၾကာင္းျပဌာန္းထားပါသည္။ အခု်ပ္အားျဖင့္ အာဏာရွင္စံနစ္က်င့္သံုးေသာ နိုင္ငံမ်ားမွလဲြ၍ ဒီမိုကေရစီနိုင္ငံမ်ားတြင္ အခု်ပ္အျခာအာဏာသည္ ျပည္သူလူထုထံမွ ဆင္းသက္ရမည္ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ နိုင္ငံေတာ္၏ အခု်ပ္အျခာအာဏာၾကီး (၃) ရပ္အနက္ အေရးၾကီးဆံုးျဖစ္ေသာ ဥပေဒျပဳခြင့္အာဏာကို ျပည္သူ လူထုကသာက်င့္သံုးေဆာင္ရြက္ရမည္ ျဖစ္ေပသည္။