ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံေရး၏ အေျခခံအုတ္ျမစ္မ်ား အခန္း (၉)

လြတ္လပ္မႈ၏ သဘာ၀

        လြတ္လပ္မႈ (freedom သို႔မဟုတ္ liberty) ကို အျမတ္တနိုး တန္ဖိုးထားေလ့မရွိသည့္ ဒီမိုကေရစီနိုင္ငံဟူ၍ မရွိနိုင္ေကာင္းပါ။ စစ္မွန္ေသာ ဒီမိုကေရစီလူ႔အေဘာင္ဟူသည္ လူသားတစ္ဦးခ်င္းအား တေျပးညီတန္ဖိုး ထားဆက္ဆံသည့္ လြတ္လပ္ေသာနိုင္ငံသားမ်ား၏ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းျဖစ္ပါသည္။ (ဤအခ်က္ကို အခန္း ၁ တြင္ ေဆြးေႏြးခဲ့ျပီး ျဖစ္ပါသည္။) ဘီစီ ၅ ရာစုနွစ္ ေအသင္ျမိဳ႕ျပနိုင္ငံ ေခါင္းေဆာင္ ပယ္ရီကလဲစ္၏ က်ဆံုးစစ္သည္ မိန္႔ခြန္းတြင္ ေအသင္ဒီမိုကေရစီက်င့္စဥ္၌ နိုင္ငံသားတို႔၏ လြတ္လပ္စြာ ျပဳမူေနထိုင္ခြင့္အား နိုင္ငံသား အခ်င္းခ်င္းတို႔က တန္းဖိုးထားခြင့္ျပဳခဲ့ၾကပံုအေၾကာင္းကို ေဖာ္ညႊန္းခဲရာတြင္ “………နိုင္ငံသားအခ်င္းခ်င္း တစ္ဦးနွင့္တစ္ဦး ၀န္တိုစိတ္ျဖင့္ ေစာင့္ၾကပ္ၾကည့္ရႈရန္ေ၀းစြ၊ တစ္ပါးသူက သူ၏ဆႏၵအေလ်ာက္ ျပဳမူေဆာင္ ရြက္ေနသည္ကို မိမိ၏ဆႏၵနွင့္ မညီရေကာင္းလားဟူ၍ ေဒါသစိတ္မွ်ပင္ မေျဖစ္ေပၚၾကပါ…..” ဟူ၍ ေျပာဆိုခဲ့ပါသည္။

          မၾကာေသးမီက ရာစုနွစ္မ်ားအတြင္းတြင္မူ ဤအယူအဆသည္ လစ္ဘရယ္၀ါဒ (liberalism) နွင့္ လစ္ဘရယ္ဒီမိုကေရစီက်င့္စဥ္ (Liberal Democracy) တို႔၏ ပင္မ အယူအဆ ျဖစ္လာခဲ့သည္။ ၂၀ ရာစု အေမရိကန္ဒႆနပညာရွင္ ဂၽြန္ေရာလ္စ္ (Johan Rawls) ကသူ၏ Theory of Justic စာအုပ္တြင္ “လူတိုင္း၌ အျခားလူသားတို႔ ပို္င္ဆိုင္ေသာ လြတ္လပ္မႈမ်ိဳးနွင့္ သဟဇာတ ျဖစ္နိုင္မည့္ အက်ယ္ျပန္႔ဆံုးေသာ အေျခခံ လြတ္လပ္မႈကို တန္းတူညီမွ် ခံစားပိုင္ခြင့္ရွိသည္” ဟု ေရးသားခဲ့ဖူးပါသည္။ (Theory of Justice, p.60) ။ ၁၉ ရာစုနွစ္ ျဗီတိသွ်ဒႆနိကပညာရွင္ ဂၽြန္စတူး၀ပ္မီးလ္ (Jon Stuart Mill) ကလည္း ၄င္းေရးသားေသာ On liberty စာအုပ္၏ ပထမအခန္း၌ “လြတ္လပ္မႈ” အား အျခားတစ္နည္းျဖင့္ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုထားပါသည္။ ၄င္းက “လူပုဂၢိ္ဳလ္တစ္ဦးခ်င္း၏ သေဘာသဘာ၀နွင့္ ျခားနားစြာပင္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း၏ အာရံုစိုက္မႈမွကင္းလြတ္ေသာ သို႔မဟုတ္ သြယ္၀ိုက္ေသာ အာရံုစိုက္ျခင္းမွ်ကိုသာ ခံရေသာ လႈပ္ရွားမႈနယ္ပယ္တစ္ရပ္ ရွိပါသည္။ ယင္းနယ္ ပယ္အတြင္း၌ ေကာင္းက်ိဳး ဆိုးက်ိဳးမွန္သမွ် မိမိနွင့္သာ သက္ဆိုင္ေသာ ပုဂၢလိကဘ၀နွင့္ အျပဳအမူ အက်င့္အၾကံတို႔ ပါ၀င္ၾကပါသည္။ အကယ္၍ အဆိုပါပုဂၢိဳလ္၏ ဘ၀နွင့္ အျပဳအမူအက်င့္အၾကံတို႔သည္ အျခားသူတို႔အေပၚတြင္ သက္ေရာက္မႈတစ္စံုတစ္ရာ ရွိသည္ဟု ဆိုပါလွ်င္လည္း သက္ဆိုင္ရာပုဂၢိဳလ္တို႔က လိုလားစြာ ေပးအပ္သည့္ လြတ္လပ္ေသာဆႏၵအရ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ လွည့္ဖ်ားမႈတို႔အားျဖင့္ လည္းေကာင္း သက္ေရာက္ျခင္းမ်ိဳးသာ ျဖစ္ရပါမည္” ဟုေရးသားေဖာ္ျပခဲ့ပါသည္။ ဂၽြန္ေရာလ္စ္နွင့္ ဂၽြန္စတူး၀ပ္မီးလ္ တို႔ နွစ္ဦး စလံုးက ယံုၾကည္ခဲ့ၾကသည္မွာ ဒီမိုကေရစီနိုင္ငံေတာ္တစ္ရပ္၏ အဓိကတာ၀န္မွာ

    (၁) လူသားတိုင္း လြတ္လပ္မႈကို အျပည့္အ၀ ခံစားရရွိနိုင္ၾကေစရန္အတြက္လည္းေကာင္း

    (၂) ထိုသို႔ လြတ္လပ္မႈကို ခံစားၾကရာ ၌ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းအတြင္းရွိ လူသားတိုင္းတန္းတူညီမွ်            ခံစားနိုင္ၾကေစရန္အတြက္ လည္းေကာင္း

    (၃) လူပုဂၢိဳလ္ တစ္ေယာက္၏ လြတ္လပ္မႈသည္ အျခားသူတို႔ ညီမွ်စြာ ပိုင္ဆိုင္ခံစားထိုက္သည့္ လြတ္လပ္မႈအားထိပါးျခင္း  ဟန႔္တားျခင္းမ်ား မျဖစ္ေပၚေစရန္အတြက္လည္းေကာင္း အာမခံခ်က္ ေပးနိုင္ေရးပင္ျဖစ္သည္။ 

လြတ္လပ္မႈဆိုသည္မွာ

          “လြတ္လပ္မႈ” ဟူသည္ လြယ္ကူစြာနားလည္သေဘာေပါက္နိုင္မည့္ သေဘာတရားအျဖစ္ ထင္ျမင္ ယူဆရေသာ္လည္း ယင္းသည္ အျခားေသာနိုင္ငံေရးသေဘာတရားမ်ားကဲ့သို႔ပင္ ခက္ခဲနက္နဲ၍ ရံဖန္ရံခါ အဓိပၸါယ္ေထြျပား တတ္ေလသည္။ သို႔ျဖစ္ရာ ရိုးစင္းေသာ သေဘာတရားျဖစ္သည့္ “လြတ္လပ္သည္” ဆိုျခင္း၏ အဓိပၸါယ္ကို စတင္ေလ့လာၾကပါစို႔။

          လြတ္လပ္သည္ဆိုျခင္းမွာ အျခားသူတို႔၏ တားဆီးေနွာက္ယွက္ျခင္း သို႔မဟုတ္ အတင္းအက်ပ္ခိုင္းေစ ျခင္းမွ လြတ္ကင္းျပီး မိမိ၏ သေဘာဆႏၵအေလ်ာက္ ျပဳမူေဆာင္ရြက္ျခင္းကို ဆိုလိုပါသည္။ “လူသားတို႔အေန ျဖင့္ မိမိတို႔ရရွိအပ္ ေတာင့္တအပ္ေသာ အရာကို ရယူပိုင္ဆိုင္နိုင္ရန္ ၾကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္ရာတြင္ ကန္႔သတ္မႈနွင့္ ဟန္႔တားမႈကင္းစြာ ၾကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္ျခင္း” ဟုလည္း အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုနိုင္ပါသည္။ အဂၤလိပ္ေ၀ါဟာရျဖစ္ေသာ liberty (လြတ္လပ္မႈ) ၏ ဇာတိေ၀ါဟာရကို ေလ့လာပါက တားဆီးေနွာက္ယွက္ခံရျခင္း သို႔မဟုတ္ အတင္းအဓမၼ ခိုင္းေစခံရျခင္းတို႔မွ ကင္းလြတ္သည့္ သေဘာသဘာ၀ကို လြယ္ကူစြာ သိရွိနိုင္မည္ ျဖစ္သည္။ Liberty သည္ လက္တင္ေ၀ါဟာရမ်ားျဖစ္သည့္ Liber (လြတ္လပ္ေသာ) နွင့္ Libertus (လြတ္လပ္သူ) အစရွိ သည့္ ေ၀ါဟာရမ်ားမွ ဆင္းသက္လာျခင္းျဖစ္သည္။ ေရွးေဟာင္းေရာမ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းတြင္ “လြတ္လပ္သူ” ဆိုသည္မွာ “ကၽြန္” နွင့္ ျခားနားေအာင္ ခြဲျခားေခၚဆိုေသာ ေ၀ါဟာရတစ္ရပ္ျဖစ္ပါသည္ “ကၽြန္” ဆိုသည္မွာ အျခားလူပုဂၢိဳလ္တစ္စံုတစ္ေယာက္၏ ပိုင္ဆိုင္ျခင္းကို ခံရသူျဖစ္ျပီး ၄င္း၏ဆႏၵနွင့္ လိုလားေတာင့္တမႈတို႔သည္ သခင္၏ ထိန္းခ်ဳပ္မႈေအာက္တြင္ လံုး၀ဥႆံုရွိေနပါသည္။ “လြတ္လပ္မႈ” မွာမူ “ကၽြန္” တို႔နွင့္မတူဘဲ တရားဥပေဒေဘာင္ အတြင္းတြင္ အျခားသူမ်ား သို႔မဟုတ္ နိုင္ငံေတာ္၏ ထိန္းခ်ဳပ္မႈတို႔မွ ကင္းလြပ္စြာျဖင့္ မိမိဆႏၵအေလ်ာက္ ျပဳမူေနထိုင္ပိုင္ခြင့္ ရွိသူျဖစ္ပါသည္။ ေရာမေခတ္က ကၽြန္ဘ၀မွာ ၀န္ပိေနေသာတိရစၦာန္ သို႔မဟုတ္ ကၽြန္ပိုင္ရွင္၏ စက္ကိရိယာသာသာမွ်သာ တန္ဖိုးရွိပါသည္။ ကၽြန္တို႔ကို လက္တင္ဘာသာစကား အားျဖင့္ instrumenta vocalia  (အသံထြက္ေသာ ကိရိယာတန္ဆာပလာမ်ား) ဟု ေခၚဆိုပါသည္။ “ကၽြန္” တို႔သည္ လူသားမ်းာပင္ ျဖစ္ေသာ္လည္း လြတ္လပ္မႈလံုး၀ ကင္းမဲ့ေနသူမ်ားသာ ျဖစ္ၾကပါသည္။ လြတ္လပ္သူ နွင့္ ကၽြန္တို႔အၾကား တည္ရွိေသာ ျခားနားမႈသည္ သိသာထင္ရွားလွေသာေၾကာင့္ ေရွးေခတ္ေရာမနိုင္ငံ၏ “လြတ္လပ္မႈအယူအဆ” အားထူးျခားစြာ အဓိပၸါယ္ေပၚလြင္ေစခဲ့ပါသည္။ ယခုခါတြင္ ကၽြန္စနစ္ပေပ်ာက္သြားျပီ ျဖစ္ေသာ္လည္း ဤ “လြတ္လပ္မႈ အယူအဆ” သည္ အေနာက္တိုင္း နိုင္ငံေရးသေဘာတရားတြင္ အျမစ္တြယ္ က်န္ရစ္ခဲ့ျပီ ျဖစ္သည္။ 

          ယခုတစ္ဖန္ တစ္စံုတစ္ရာကို “ျပဳလုပ္ပိုင္ခြင့္” နွင့္ တစ္စံုတစ္ရာကို “ျပဳလုပ္နိုင္စြမ္း” တို႔အၾကား တည္ရွိ ေသာ အေရးပါသည့္ ျခားနားခ်က္ကို ဥပမာ ဥပေမယ်တို႔ျဖင့္ ေလ့လာၾကည့္ၾကပါစို႔။ လူတစ္ေယာက္သည္ အက်ဥ္းေထာင္ကဲ့သို႔ေသာ ေနရာတစ္ခုမွ ျပင္ပသို႔ လြတ္လပ္စြာထြက္ခြာခြင့္ ရွိခ်င္မွ ရွိေပလိမ့္မည္။ “ဤအက်ဥ္းေထာင္ မျပင္သို႔ ကၽြန္ေတာ္သြားနိုင္ျပီလား” ဟု ေမးျမန္းျခင္းသည္ အကယ္၍ ထိုသူသြားခ်င္ပါက သူ႕အား တားဆီးမည္သူ ရွိမရွိ သိလို၍ ေမးျမန္းျခင္းပင္ျဖစ္ပါသည္။ တစ္နည္းဆိုရလွ်င္ လြတ္လပ္ခြင့္သည္ (အက်ဥ္းေထာင္တြင္ ေထာင္က်ခံေနရျခင္း ကဲ့သို႔” လူတစ္ဦး တစ္ေယာက္က ျပဳလုပ္ရန္ ဆႏၵမရွိသည့္ ကိစၥတစ္ခုကို အျခားသူမ်ားက အင္အားသံုး၍ အတင္းအက်ပ္ ခိုင္းေစျခင္းျပဳမည္ မျပဳမည္ ဆိုသည့္ကိစၥနွင့္ ပတ္သက္ပါသည္။ အက်ဥ္းသားတစ္ဦးအေနနွင့္ ေထာင္ျပင္ပသို႔ လြတ္လပ္စြာ လြက္ခြာနိုင္ခြင့္မရွိပါ။ ေထာင္၀န္ ထမ္းတို႔က တားဆီးၾကေပလိမ့္မည္။ သို႔ရာတြင္ ေထာင္၀င္စာ လာေတြ႔သူ (ဥပမာ ေထာင္က်ေနသူ၏ ေဆြးမ်ိဳး တစ္ဦး) အေနျဖင့္ ေထာင္ျပင္ပသို႔ လြတ္လပ္စြာ ထြက္ခြာနိုင္ပါသည္။

          လူတစ္ဦးသည္ ေထာင္ျပင္ပသို႔ လြတ္လပ္စြာထြက္ခြာခြင့္ရွိသည္ ဆိုရံုျဖင့္လည္း မည္သည့္ အေျခအေနမ်ိဳးတြင္ မဆို ထိုသူအေနနွင့္ ေထာင္တြင္းမွ ထြက္ခြာရန္ ဆႏၵရွိလိမ့္မည္ဟု မဆိုနိုင္ေပ။ ဥပမာ ေလျပင္းမုန္တိုင္းက်ေရာက္ေနစဥ္ ထူထဲလံုျခံဳေသာ ေထာင္ထဲတြင္ ရွိေနသည့္အက်ဥ္းသားမဟုတ္သူတစ္ဦး အဖို႔ ေထာင္ျပင္ထြက္လွ်င္အႏၱရာယ္ရွိနိုင္သည္ျဖစ္ရာ ေထာင္အတြင္း၌ ခဏတာ ဆက္လက္ခိုလံုခြင့္အတြက္ အက်ဥ္းေထာင္မွ တာ၀န္ရွိသူတို႔ကို ခြင့္ေတာင္းေကာင္း ခြင့္ေတာင္ေပလိမ့္မည္။ သို႔ရာတြင္ ထိုသူနွင့္ အက်ဥ္းသားတစ္ဦးတို႔ အၾကား ျခားနားခ်က္မွာ ျပင္ပတြင္ေလမုန္တိုင္း တိုက္ခတ္ေနဆဲ ျဖစ္သည့္တိုင္ ထိုသူ အေနနွင့္ ဆႏၵရွိလွ်င္ ေထာင္ျပင္ထြက္ခြင့္ ရွိျခင္းပင္ျဖစ္သည္။

          ေရွးေခတ္ေရာမနိုင္ငံတြင္ ေတြ႕ခဲ့ရေသာ “ကၽြန္”နွင့္ “လြတ္လပ္သူ” တို႔အၾကား ျခားနားခ်က္ကဲ့သို႔ ယခုအခါ “အက်ဥ္းသား” နွင့္ “လြတ္လပ္သူ” တို႔အၾကား ျခားနားခ်က္ရွိေနျခင္း အေၾကာင္းအရင္းမွာ သက္ဆိုင္ရာပုဂၢိဳလ္၏ သေဘာဆႏၵကို လြန္ဆန္၍ တရားဥပေဒနွင့္အညီ လုပ္သင့္လိုအပ္သည္ကို အတင္းခိုင္း ေစခံရသင့္သည့္ လူတန္းစားတစ္မ်ိဳး (အက်ဥ္းသား၊ ကၽြန္ စသည္တို႔) နွင့္ ထိုသို႔ အတင္းအက်ပ္ ခိုင္းေစ၍ လည္းမရ၊ ခိုင္းေစရန္လည္း မသင့္သည့္ လူတန္းစားတစ္မ်ိဳး (လြတ္လပ္သူ) ဟူ၍ ခြဲျခားသတ္မွတ္ထားသည့္ လူ႔ဓေလ့ေၾကာင့္ပင္ ျဖစ္သည္။

        

  အျခားဥပမာမ်ားလည္း ရွိပါေသးသည္။ လူတစ္ဦးတစ္ေယာက္တြင္ နွစ္သက္ရာ ဘာသာတရားကို ကို္းကြယ္ပိုင္ခြင့္ ရွိ၊မရွိ နိုင္ငံေရးပါတီတစ္ခုကို လြတ္လပ္စြာ တည္ေထာင္ပိုင္ခြင့္ ရွိ၊ မရွိ၊ ေရြးေကာက္ပြဲ၀င္္၍ နိုင္ငံ့တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ပိုင္ခြင့္ ရွိ၊ မရွိ စေသာ ကိစၥရပ္မ်ားတြင္ လြတ္လပ္စြာ အနားယူပိုင္ခြင့္ ရွိ၊ မရွိ စေသာ ကိစၥရပ္မ်ားသည္ (အျခားသူတို႔က တားဆီးကန္႔သတ္ရန္ မသင့္သည့္) လြတ္လပ္ေသာ ကိုုယ္ပိုင္ဆႏၵမ်ားကို မည္ေရြ႕မည္မွ် ေလးစားခံရသည္ ဆိုေသာ အခ်က္တြင္ မူတည္လ်က္ရွိေပသည္။ ဤသို႔ေသာ လြတ္လပ္ခြင့္မ်ိဳး ကို နိုင္ငံသားအခြင့္အေရး သို႔မဟုတ္ လူ႔အခြင့္အေရးဟု ေဖာ္ျပေလ့ရွိသည္။ လူသားတို႔၌ အခ်ိဳ႕ေသာ ကိစၥရပ္ မ်ားကို လြတ္လပ္စြာလုပ္ပိုင္ခြင့္ ရွိမွသာလွ်င္ လူ႔အခြင့္အေရးကို ပိုင္ဆိုင္နိုင္ၾကမည္ ျဖစ္သည္။ သို႔ျဖစ္ရာ ျပီးခဲ့ေသာအခန္းနွစ္ခု၌ ေဖာ္ျပခဲ့သည့္ လူ႔အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ အယူအဆတို႔သည္ လြတ္လပ္မႈ အယူအဆနွင့္ နီးကပ္စြာ ဆက္ႏြယ္လ်က္ရွိေပသည္။ စင္စစ္ ရပိုင္ခြင့္မ်ားကို “လြတ္လပ္မႈမ်ား” ဟူ၍ လူတို႔မၾကာခဏ သံုးႏႈန္း ေဖာ္ျပေလ့ရွိသည္။

          လြတ္လပ္မႈ ရွိျခင္း မရွိျခင္း သို႔မဟုတ္ ျပဳလုပ္ပိုင္ခြင့္ ရွိျခင္း မရွိျခင္းတို႔သည္ ျပဳလုပ္ပိုင္ခြင့္ ရွိျခင္း မရွိျခင္း နွင့္ ျခားနားပါသည္။ ေျခလက္မသန္စြမ္းသူတစ္ဦးတြင္ လမ္းေလွ်ာက္ပိုင္ခြင့္မရွိဟု ကၽြန္ုပ္တို႔မသံုးႏႈန္း ၾကပါ။ ထိုသူတြင္ လမ္းေလွ်ာက္နိုင္စြမ္းရွိျခင္း မရွိျခင္းမွ်သာ ျဖစ္ပါသည္။ လူတို႔တြင္ ပင္လယ္ကိုျဖတ္၍ လမ္းေလွ်ာက္ပိုင္ခြင့္ရွိသည့္တို္င္ ထိုသို႔လမ္းေလွ်ာက္ပိုင္ခြင့္ မရွိၾကပါ။ ေရာဂါဘယဒဏ္ေၾကာင့္ ကိုယ္လက္ အဂၤါမသန္မစြမ္းျဖစ္ေနရသူတစ္ဦး၏ အေျခအေနသည္ အျခားေသာလူပုဂၢိဳလ္တို႔၏ ပေယာဂေၾကာင့္ သံေျခက်င္းျဖင့္ ေနွာင္တည္းခံထားရသည့္ အက်ဥ္းသားတစ္ဦး၏ အေျခအေနနွင့္ မ်ားစြာျခားနားပါသည္။ ထိုအက်ဥ္းသားအေနနွင့္ လြတ္လပ္စြာလမ္းမေလွ်ာက္နိုင္ျခင္းသည္ အေျခေထာက္တြင္ ခတ္ထားေသာ သံေျခက်င္းတို႔ေၾကာင့္ သာမကပဲ ထိုအေျခအေနမ်ိဳးတြင္ ရွိေနေစရန္ သူအေပၚ၌ အျခားသူမ်ားက အတင္းအက်ပ္ျပ႒ာန္းထားေသာ အေျခအေနတစ္ရပ္ေၾကာင့္ လမ္းမေလွ်ာက္နိုင္ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။

          အခ်ဳပ္ဆိုရလွ်င္ လူတစ္ဦး၏ လြတ္လပ္ခြင့္တြင္ တစ္စံုတစ္ရာကို ျပဳလုပ္နိုင္စြမ္းရွိ မရွိဆိုေသာ အေျခ အေနတစ္ရပ္သာမက ထိုသူ၏ ျပဳလုပ္နိုင္စြမ္းအေပၚတြင္ နိုင္ငံေတာ္သို႔မဟုတ္ အျခားသူသားတို႔က တစံုတရာ ကန္႔သတ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္မႈ ရွိ မရွိ ဆိုေသာ အေျခအေနပါ အက်ံဳး၀င္လ်က္ ရွိပါသည္။

လြတ္လပ္မႈနွင့္ ယင္း၏နယ္ပယ္

        လြတ္လပ္ျခင္း၏ ဆန္းက်ယ္ေသာ ျဖစ္ရပ္တစ္ခုမွာ တရားဥပေဒ၏ ကန္႔သတ္ခ်က္တစ္စံုတရာ မပါပဲ လူတိုင္းစိတ္ထင္သလို ျပဳမူက်င့္ၾကံနိုင္မည့္ ပတ္၀န္းက်င္အေနအထား တစ္ခုတြင္ လူမ်ားစုအတြက္ စစ္မွန္ေသာ လြတ္လပ္ခြင့္တို႔ မရွင္သန္နိုင္ျခင္း ပင္ျဖစ္သည္။ တရားဥပေဒနွင့္ အစိုးရမရွိသည့္ ဤကဲ့သို႔ေသာ မင္းမဲ့စရုိက္လႊမ္းမိုးသည့္ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းတစ္ခုတြင္ အင္အားၾကီးသူတို႔ကသာ အင္အားခ်ိနဲ႔သူတို႔အား လြတ္လပ္စြာဖိနွိပ္္ခ်ဳပ္ခ်ယ္ေပလိမ့္မည္။ ခုႏွစ္ရာစု အဂၤလိပ္အေတြးအေခၚပညာရွင္ ေသာမတ္စ္ေဟာ့ဘ္ (Thomas Hobbes) ၏ အဆိုအမိန္႔အတိုင္း ဆိုရလွ်င္ ထိုကဲ့သို႔ေသာ အေျခအေနမ်ိဳးတြင္ လူ႔ဘ၀သည္ တိုေတာင္းၾကမ္းတမ္း၍ စက္ဆုုတ္ဖြယ္အထိ ျဖစ္ေနေပလိမ့္မည္။ ျပည္တြင္းစစ္ျဖစ္ေနေသာ နိုင္ငံမ်ားကဲ့သို႔ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္တစ္ရပ္ ျပိဳကြဲပ်က္စီးသြားေသာ နိုင္ငံမ်ားတြင္ လူတို႔၏ဆႏၵကို ခၽြန္းအုပ္မည့္ တရားဥပေဒမရွိ ေတာ့သျဖင့္ တစ္နည္းတစ္ဖံု လြတ္လပ္သည္ဟု ဆိုနုိင္ေသာ္လည္း ေျမနိမ့္ရာ လံစိုက္ခ်င္သည့္ လူ႔ဓေလ့ေၾကာင့္ အင္အားၾကီးသူတို႔တြင္သာ ထင္ရာစိုင္းနိုင္သည့္ အခြင့္အေရးရွိေပလိမ့္မည္။ ထို႔ေၾကာင့္ပင္ အထက္တစ္ေနရာတြင္ ေဖာ္ျပခဲ့ေသာ ဥပေဒကဲ့သို႔ “လူပုဂၢိဳလ္တစ္စံုတစ္ေယာက္၏ လြတ္လပ္မႈသည္ အျခားသူ တို႔ ညီမွ်စြာ ပိုင္ဆိုင္ခံစားထိုက္သည့္ လြတ္လပ္မႈတြင္ နယ္နိမိတ္ ရွိရမည္ျဖစ္ျပီး ပံုမွန္အားျဖင့္ ယင္းနယ္နိမိတ္ ကို တရားဥပေဒက သတ္မွတ္ေပးရေလ့ ရွိသည္။

          လစ္ဘရယ္ေတြးေခၚပညာရွင္မ်ားအနက္ အထင္ရွားဆံုး ျဖစ္နိုင္ေလာက္သည့္ ဂၽြန္စတူး၀ပ္မီးလ္က လူ႔အဖြဲ႕အစည္းအတြင္း ေနထိုင္ၾကသည့္ သူသားတိုင္း၏ လြတ္လပ္ခြင့္ကို အာမခံခ်က္ေပးနိုင္ရန္ ရည္ရြယ္၍ လြတ္လပ္မႈ၏ နယ္ပယ္ကို အဓိပၸါယ္ဖြင္ဆိုသတ္မွတ္နိုင္မည့္ နည္းလမ္းမ်ားကို ၾကံဆခဲ့ၾကသည္။ ယင္းတို႔သည္ လစ္ဘရယ္ဒီမိုကေရစီက်င့္စဥ္၏ ဥပေဒဆိုင္ရာ အေတြးအျမင္နွင့္ ဥပေဒျပဳျခင္းတို႔၏ အေျခခံနည္းလမ္းမ်ား ျဖစ္လာခဲ့သည္။ လစ္ဘရယ္ေတြးေခၚပညာရွင္တို႔က လူ႔အဖြဲ႕အစည္းအား လူပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးခ်င္း၏ အစုအဖြဲ႕ဟူ၍ ရႈျမင္လာၾကသည္။ ထိုပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးခ်င္းစီသည္ ကိုယ္ပိုင္ပရိ၀ုဏ္တစ္ခုစီကို ပိုင္ဆိုင္ၾကျပီး အျခားသူတို႔ပိုင္ဆိုင္ ေသာ ကိုယ္ပိုင္ပရိ၀ုဏ္တို႔အား သြားေရာက္ထိပါးသေရြ႕ မိမိ၏ အေတြးအၾကံနွင့္ အျပဳအမူတို႔ကို ဆိုင္ရာပရ၀ုဏ္အတြင္း၌ လြတ္လပ္စြာ ကြန္႕ျမဴးေဆာင္ရြက္ပို္္င္ခြင့္ ရွိသည္ဟူ၍လည္း ယူဆၾကသည္။ ဂၽြန္စတူး၀ပ္မီးလ္သည္ လူပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးခ်င္းနွင့္ သက္ဆိုင္ေသာ “ပုဂၢလိက က႑” အား အမ်ားျပည္သူတို႔၏ အက်ိဳးစီးပြားနွင့္ သက္ဆိုင္ေသာ “ပရဟိတ က႑” နွင့္ ထင္ရွားစြာ ခြဲျခားျပဆိုသြားခဲ့သည္။

          ဤအယူအဆသည္ ကနဦးပိုင္းတြင္ နားလည္သေဘာေပါက္ရန္ လြယ္ကူေသာ္လည္း အခ်ိဳ႕ေသာ ထူးျခားသည့္ အေျခအေနမ်ားတြင္မူ အတန္းငယ္ ရႈတ္ေထြးသြားနိုင္ဖြယ္ ရွိပါသည္။ သူတစ္ပါး၏ပစၥည္းဥစၥာကို ခိုးယူေသာ အမႈကဲ့သို႔ လူတို႔၏ အခ်ဳိ႕ေသာ အျပဳအမူမ်ားသည္ အျခားသူတို႔အား ထိခိုက္နစ္နာေစနိုင္ပါသည္။ ယင္းသည္ အမ်ား၏ “ပရဟိတ က႑” အား ထိပါးျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ သို႔ျဖစ္ရာ ဤအျပဳအမူမ်ိဳးကို တားဆီးရန္ အတြက္ ထိုပုဂၢိဳလ္၏ လြတ္လပ္ခြင့္အား တရားဥပေဒအရ ကန္႔သတ္ရျခင္းမ်ိဳး ရွိတတ္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ စားေသာက္ဆုိင္တြင္ နွစ္သက္ရာကို မွာယူစားေသာက္ျခင္း၊ နွစ္သက္ရာစာေပနွင့္ ဂီတကို ဖတ္ရႈခံစားျခင္း စသည္တုိ႔သည္ အျခားသူတို႔အား သိသာစြာ ထိခိုက္ေစျခင္းမရွိသည့္ အျပဳအမူမ်ိဳးျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ဤသို႔ ေသာ ပုဂၢလိက လြတ္လပ္ခြင့္အား အျခားသူမ်ား သို႔မဟုတ္ အာဏာပိုင္တို႔၏ စြက္ဖက္ေနွာက္ယွက္မႈမွ ကင္းလြတ္စြာ က်င့္ၾကံေဆာင္ရြက္ ပိုင္ခြင့္ ရွိသင့္ပါသည္။ 

          အထက္တြင္ဆိုခဲ့သကဲ့သို႔ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းတစ္ခုအတြင္းရွိ လူသားတိုင္းတြင္ အျခားသူတို႔၏ လႊမ္းမိုး ေနွာက္ယွက္မႈမွ ကင္းလြတ္ျပီး မိမိတို႔၏ သေဘာဆႏၵ အတိုင္း ျပဳမူက်င့္ၾကံနိုင္သည့္ အတန္အသင့္ က်ယ္၀န္း ေသာ “ကိုယ္ပိုင္ပရိ၀ုဏ္” တစ္ခုစီရွိပါသည္။ လူတစ္ဦးစီ၏ အျပဳအမူသည္ မိမိ၏ ပုဂၢလိကပရိ၀ုဏ္ နယ္နိမိတ္ ကို ေက်ာ္လြန္၍ အျခားသူတို႔၏ “ပုဂၢလိက ပရိ၀ုဏ္” တို႔ကို သိသိသာသာ က်ဴးေက်ာ္ထိပါးလာျပီဆိုလွ်င္မူ ဤအျပဳအမူတို႔ကို တရားဥပေဒအရျဖစ္ေစ၊ အျခားေသာနည္းလမ္းတို႔အရျဖစ္ေစ ကန္႔သတ္ရန္ လိုအပ္လာပါ သည္။ သို႔ရာတြင္ လူတို႔၏ “ကိုယ္ပိုင္ ပရိ၀ုဏ္” မ်ားကို တိက်စြာ ပိုင္းျခား၍ မည္သည့္အျပဳအမူသည္ “ပုဂၢလိက က႑” တြင္ အက်ံဳး၀င္သည္ မည္သည့္အျပဳအမူသည္ “ပရဟိတ က႑” တြင္ အက်ံဳး၀င္သည္ ဆိုသည္ကို နယ္နိမိတ္သတ္မွတ္ ေဖာ္ျပရန္မွာ အခါခပ္သိမ္း လြယ္ကူလွသည္မဟုတ္ပါ။

          ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္းကို ဥပမာျပဳ၍ ေလ့လာၾကပါစို႔။ ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္းသည္ က်န္းမာေရးနွင့္ မညီညႊတ္ေသာအက်င့္တစ္ခုျဖစ္ျပီး အဆုတ္ကင္ဆာေရာဂါ၊ နွလံုးေရာဂါ၊နွင့္ အျခားေသေစေလာက္ေသာ ေရာဂါမ်ား၏ အဓိကအေၾကာင္းရင္းခံ ျဖစ္သည္ဆိုျခင္းကို ေဆးပညာရွင္မ်ားက သိရွိခဲ့ျပီး ျဖစ္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္း မေသာက္ျခင္းသည္ ကိုယ္ပိုင္္ဆႏၵ နွင့္သာပတ္သက္သည္ဟု သာမန္အား ျဖင့္ ယူဆၾကပါသည္။ ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္းသည္ ေသာက္သံုးသူ ပုဂၢိဳလ္၏ က်န္းမာေရးကို ထိခိုက္ေစနိုင္ သည့္ တိုင္ေအာင္ ထိုသူ၏ ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္းကို အျခားသူတို႔က ကန္႔ကြက္တားဆီးေလ့ မရွိၾကပါ။ ကိုယ္ပိုင္ကိစၥျဖစ္ေသာ ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္းသည္ အမ်ားျပည္သူတို႔၏ အက်ိဳးစီးပြားကို သိသာစြာ မထိခိုက္ဟူ၍လည္း ယူဆခဲ့ၾကပါသည္။ သို႔ရာတြင္ ေဆးလိပ္ေသာက္သူတို႔ရူထုတ္လိုက္ေသာ အခုိုးအေငြ႕တို႔ ကို ပမာဏမ်ားျပားစြာ ရူရိႈက္မိပါလွ်င္ ေဆးလိပ္မေသာက္သူတို႔တြင္လည္း အဆုတ္ကင္ဆာေရာဂါ ျဖစ္ပြားေစ နိုင္ေၾကာင္း သိပၸံပညာရွင္မ်ားက မၾကာေသးမီက ေတြ႕ရွိခဲ့ၾကပါသည္။ ထိုအခါ ယခင္က ပုဂၢလိက အျပဳအမူ အျဖစ္ ယူဆခဲ့ၾကသည့္ ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္းသည္ အမ်ားျပည္သူတို႔၏ အက်ိဳးစီးပြားကို သိသာစြာ ထိခိုက္ေစ နိုင္သျဖင့္ အမ်ားနွင့္ သက္ဆိုင္ေသာေနရာဌာနမ်ား၌ ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္းကို ခြင့္မျပဳသင့္ဆိုသည့္ အယူအဆ တစ္ရပ္ အေနာက္တိုင္းနိုင္ငံတို႔၌ ေပၚထြန္းလာျပီျဖစ္သည္ ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္းသည္ ကိုယ္ပိုင္ပရိ၀ုဏ္ကို ေက်ာ္လြန္၍ အျခားသူတို႔အား ထိပါးေနျပီဟူေသာ အသိေၾကာင့္ ယခုအခါ ေဆးလိပ္ေသာက္သူတို႔သည္ မီးရထား ေလယာဥ္ပ်ံစသည္တုိ႔နွင့္ ခရီးသြားလာလွ်င္ျဖစ္ေစ၊ ေဆးလပ္ေသာက္ျခင္းကို တစ္စထက္တစ္စ ေရွာက္က်ဥ္လာၾကျပီ ျဖစ္သည္။

          ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္းကို ကို္ယ္ေရးကိုယ္တာ ကိစၥရပ္အျဖစ္ သတ္မွတ္ထားျခင္းကို အားျပိဳင္လာသည့္ အယူအဆတစ္ခု ေပၚေပါက္လာျပီျဖစ္ရာ၊ ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္းကို အရင္းခံ၍ ျဖစ္ေပၚလာသည့္ အဆုတ္ကင္ဆာကဲ့သို႔ေသာ ေရာဂါမ်ားကို ကုသရာတြင္ ကုန္က်ေသာစရိတ္စကမ်ားကို လူ႔အဖြဲ႕အစည္းတစ္ရပ္ လံုးက ကုန္က်ခံရသည့္ အျဖစ္အားေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္းကို မနွစ္သက္သူမ်ားက မၾကာခဏ ေထာက္ျပေလ့ ရွိၾကသည္။ ေဆးလိပ္ေသာက္သူမ်ားသည္ ေဆးလိပ္မေသာက္သူမ်ားထက္ပို၍ ေရာဂါဘယဒဏ္ကို ခံစားရဖြယ္ ရွိေသာေၾကာင့္ လူ႔အဖြဲ႕အစည္း၏ က်န္းမာေရးလုပ္ငန္းအေပၚ ထပ္ဆင့္၍ ၀န္ထုတ္၀န္ပိုး ျဖစ္ေစနိုင္ သည္ ဟူ၍လည္း ဆိုၾကသည္။ သို႔ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ထိုသူတို႔ကို တာ၀န္သိစြာ ေဆးလိပ္ျဖတ္ေစျခင္း သို႔မဟုတ္ အနည္းဆံုးအားျဖင့္ ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္းကို ႏြယ္၍ ျဖစ္ေပၚလာေသာ ေဆးကုခမ်ားကို ကိုယ္တိုင္က်ခံေစျခင္း တို႔ကို ျပဳလုပ္သင့္သည္ ဟူ၍လည္း ဆိုၾကသည္။ ဤသည္မွာ ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္းကို “ပရဟိတ က႑” အတြင္း ထည့္သြင္းလိုက္ျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။

          ပုဂၢလိကနွင့္ ပရဟိတ က႑တို႔အၾကား နယ္နိမိတ္သတ္မွတ္ရန္ ခက္ခဲသည့္ အျခားဥပမာတစ္ရပ္ အျဖစ္ လြတ္လပ္စြာ ေျပာဆိုခြင့္ နွင့္ မိမိ၏ သေဘာဆႏၵကို လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖၚခြင့္တို႔ကို ေလ့လာၾကပါဦးစို႔။ လစ္ဘရယ္ဒီမုိကေရစီက်င့္စဥ္တြင္ လြတ္လပ္ေသာေျပာဆိုခြင့္သည္ ေရွးအက်ဆံုးနွင့္ က်ယ္ျပန္႔စြာ အသိအမွတ္ျပဳခံရဆံုး အခြင့္အေရးတစ္ရပ္ ျဖစ္ခဲ့ပါသည္။ သေဘာတရားအရဆိုလွ်င္ လူတို႔၏ အေတြးအေခၚ အယူအဆမ်ားကို လြတ္လပ္စြာထုပ္ေဖာ္ခြင့္အား မည္သည့္အေၾကာင္းေၾကာင့္မဆို မကန္႔သတ္သင့္ပါ။ သို႔ရာတြင္ အိႏၵိယနိုင္ငံကဲ့သို႔ လူမ်ိဳးေရးတင္းမာမႈနွင့္ ပ႗ိပကၡျဖစ္ပြားမႈတို႔ကို ဆိုးရြားစြာရင္ဆိုင္ေနရသည့္ နိုင္ငံမ်ားတြင္ ျခားနားေသာလူမ်ိဳးစုမ်ား သို႔မဟုတ္ ဘာသာေရးအုပ္စုမ်ားအား ထိခုိက္နစ္နာေစမည့္ ေ၀ဖန္ခ်က္ မ်ိဳးနွင့္ အလားတူ အျခားထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခြင့္ တို႔ကို ကန္႔သတ္သည့္ဥပေဒမ်ိဳး တည္ရွိနိုင္ပါသည္။ လူပုဂၢိဳလ္ တစ္ဦးတစ္ေယာက္၏ အဆိုပါ ေ၀ဖန္ခ်က္မ်ိဳးကိုသာ သတင္းေလာကမွတစ္ဆင့္ ျပန္႔နွံ႔သြားခဲ့ပါလွ်င္ ေစာ္ကားခံ ရသည့္ အုပ္စုဖက္မွ ျပင္းထန္ေသာတံု႕ျပန္ခ်က္မ်ိဳး ေပၚထြက္လာနိုင္သည္ျဖစ္ရာ ယင္း၏အက်ိဳးဆက္အျဖစ္ လူထုအတြင္း ရုန္းရင္းဆန္ခတ္မႈမ်ား ျဖစ္ပြားလာနုိင္ပါသည္။ အခ်ိဳ႕ေသာ အေျခအေနမ်ိဳးတြင္ လူတစ္ဦး တစ္ေယာက္၏ စကားတစ္ခြန္းတေလသည္ အျခားသူတို႔၏ အက်ိဳးစီးပြားကို ျပင္းထန္စြာ ထိခိုက္ေစနိုင္ပါသည္။ 

          ျပႆနာေပါင္းစံု ျဖစ္ပြားေနသည့္ လူမ်ိဳးစံု လူ႔အဖြဲ႕အစည္းတစ္ခုတြင္ လူမ်ိဳးေရး၊ ဘာသာေရးနွင့္ ပတ္သက္ျပီး ပုတ္ခတ္ေစာ္ကားသည့္ ေ၀ဖန္ခ်က္မ်ားေပးျခင္းသည္ လူမ်ားျပည္ၾကပ္ေနေသာ ဇာတ္ရံုၾကီးတစ္ခု တြင္ အမွန္တကယ္ မီးမေလာက္ပါပဲလွ်က္ မီး-မီး ဟု အလန္႔တၾကားထေအာ္လိုက္သည္နွင့္ အလားတူေလ သည္။ လူတို႔သည္ ထြက္ေပါက္ရွိရာသို႔ ဦးတည္၍ ပရမ္းပတာ ေျပးလႊားၾကရမည္ျဖစ္ရာ တစ္ဦးနွင့္တစ္ဦး တက္နင္းမိသျဖင့္ လူမ်ားစြာတို႔ ထိခိုက္ေသေၾကသြားနိုင္ပါသည္။ အေမရိကန္ တရားဥပေဒနွင့္ ယင္းကို “ဒိ႒ဓမၼ အႏၱရာယ္က်င့္ထံုး” ဟု ေခၚဆိုပါသည္။ ယင္းမွာ ကိုယ္ပိုင္အေတြးအေခၚ အယူအဆမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္နိုင္ခြင့္ ရွိသည္ဆိုသည့္တိုင္ ထုိသို႔ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုျခင္းအားျဖင့္ ရုန္းရင္းဆန္ခတ္ျဖစ္ပြားျခင္း သို႔မဟုတ္ အျခားသူတို႔တြင္ ေဘးအႏၱရာယ္ တစ္စံုတစ္ရာ က်ေရာက္ျခင္းတို႔ ေသခ်ာေပါက္ျဖစ္ပြားမည္ ဆိုပါလွ်င္ ဤသို႔ေသာ ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခြင့္မ်ိဳးကို တရားဥပေဒအရ ကန္႔သတ္ရမည္ဆိုသည့္ က်င့္ထံုးျဖစ္ပါ သည္။

          ဂ်ာမနီနိုင္ငံတြင္လည္း နာဇီ အေတြးအေခၚနွင့္ အျခားနာဇီသေကၤတမ်ားျဖစ္သည့္ စၾကာတံဆိပ္နွင့္ ဟစ္တလာအေလးျပဳနည္း စသည္တို႔ကို တရားဥပေဒအရ ပိတ္ပင္ထားပါသည္။ အေၾကာင္းမွာ စစ္ျပီးေခတ္ ဂ်ာမနီနိုင္ငံ၏ ဥပေဒျပဳသူမ်ားအေနျဖင့္ ဂ်ာမနီနိုင္ငံတြင္ နာဇီစနစ္ျပန္လည္ ေခါင္းေထာင္မလာေစရန္ အတတ္ နိုင္ဆံုးၾကိဳးစားကာကြယ္ ၾကရမည္ ဟုယံုၾကည္ၾကေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ ၄င္းတို႔အေနနွင့္ နာဇီစနစ္ျပည္လည္ ေပၚေပါက္လာမည့္ အႏၱရာယ္ကို ကာကြယ္ရန္အတြက္ အျခားက႑တို႔တြင္ လြတ္လပ္မႈ အျပည့္အ၀ ရရွိထား ၾကေသာ ဂ်ာမနီနိုင္ငံသားမ်ား၏ လြတ္လပ္စြာ ဆႏၵထုတ္ေဖာ္ခြင့္ တစ္စိတ္တစ္ေဒသကို ကန္႔သတ္ရျခင္းသည္ တရာမွ်တမႈ ရွိသည္ဟု ယူဆၾကသည္။ 

          အထက္ပါဥပမာမ်ားအရ လူပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးစီ၏ ကိုယ္ပိုင္လြတ္လပ္မႈ ပရိ၀ုဏ္ကို အတိအက် ပိုင္းျခား သတ္မွတ္ရန္  အျမဲတေစ မလြယ္ကူေၾကာင္း သိရွိနိုင္ပါသည္။ သေဘာတရားအရ ဆိုပါလွ်င္ လစ္ဘရယ္ဒီမို ကေရစီက်င့္စဥ္သည္ လူပုဂၢိဳလ္ တစ္ဦးခ်င္းစီ၏ ကိုယ္ပိုင္လြတ္လပ္မႈ ပရိ၀ုဏ္ကို အက်ယ္၀န္းဆံုး အေနအထား တြင္ ရွိေစနိုင္ရန္ ၾကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္ေလ့ ရွိပါသည္။ သို႔ရာတြင္ အမ်ား၏ အက်ိဳးစီးပြားနွင့္ စပ္လ်ဥ္းလာေသာ အခါတြင္မူ ကိုုယ္ပိုင္လြတ္လပ္မႈ ပရိ၀ုဏ္အား တစ္စံုတရာကန္႔သတ္ညိွႏႈိုင္းရေလ့ ရွိပါသည္။ အဓိပၸါယ္မွာ အခ်ိဳ႕ေသာ ကိုယ္ပိုင္အျပဳအမူတို႔သည္ ပုဂၢလိကက႑ တစ္ခုတည္းနွင့္ ပတ္သက္သည္မဟုတ္ပဲ အျခားသူမ်ား ၏ ဘ၀တြင္ပါ အေရးၾကီးေသာ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈမ်ား ရွိနိုင္သည္ဆိုျခင္းကို အသိအမွတ္ျပဳသည့္ သေဘာပင္ ျဖစ္ပါသည္။

ဗဟိဒၶ လြတ္လပ္မႈနွင့္ အဇၽၥတၱ လြတ္လပ္မႈ

        အထက္တြင္ေဖာ္ျပျပီးသမွ်မွာ သူတစ္ပါး၏ ဖိအားေပးမႈနွင့္ ဖိနွိပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္မႈတို႔ ကင္းေ၀းေသာအခါတြင္ မွ မိမိတြင္ ရွိအပ္သည့္ “ဗဟိဒၶ လြတ္လပ္မႈ” ျဖစ္ပါသည္။ ယခုတစ္ဖန္ အေရွ႕တိုင္းယဥ္ေက်းမႈနွင့္ ပိုမိုနီးစပ္သည့္ “အဇၥ်တၱ လြတ္လပ္မႈ” ကို ေလ့လာၾကည့္ပါဦးစို႔။

          ““ဗဟိဒၶ လြတ္လပ္မႈ” သည္ အျခားသူတို႔၏ ျပင္ပ ပေယာဂတို႔မွ ကင္းလြတ္သည့္ သေဘာရွိပါသည္။ “အဇၥ်တၱ လြတ္လပ္မႈ” မွာမူ မိမိကိုယ္ကို မိမိ အစိုးရေအာင္ ၾကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္ျခင္းအားျဖင့္ ျပင္ပ ကေယာဂ တို႔မွသာမကပဲ အတြင္းစိတ္သႏၱာန္၏ ေနွာင္ဖြဲ႕ျခင္းတို႔မွ လြတ္ေျမာက္နုိင္သည့္ အစြမ္းသတိၱ ရွိပါသည္။ “အဇၥ်တၱ လြတ္လပ္မႈ” ၏ သေဘာတရားအရ မိမိ၏ ေလာဘ၊ ေဒါသ၊ ေမာဟ တရားတို႔၏ ေနွာင္ဖြဲ႕ျခင္းကို ခံေနရသူ သည္ တစ္ပါးသူ၏ ေနွာင္ဖြဲ႕ျခင္းခံေနရသည့္ ကၽြန္ဘ၀နွင့္ အလားတူပါသည္။ ဗုဒၶ၊ ကြန္ျဖဴးရွပ္၊ ပေလတို၊ အီမန္ႏ်ဴ၀ယ္လ္ ကန္႔တို႔၏ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္မ်ားအရ လူသားတို႔၏ အဆင့္နိမ့္ သဘာ၀မ်ား ျဖစ္ၾကသည့္ ၾကမ္းတမ္းခတ္ထန္မႈနွင့္ အလိုရမက္ျပင္းျပျခင္းတို႔ကို ခၽြန္းအုပ္နိုင္စြမ္း ရွိသည့္ အဆင့္ျမင့္ သေဘာ၀တစ္ရပ္ကို လူသားမ်ားက ပိုင္ဆိုင္ၾကပါသည္။ ရံဖန္ရံခါ ဤအဆင့္ျမင့္သဘာ၀တစ္ရပ္ကို ဆင္ျခင္တံုတရား ဟူ၍လည္း အဓိပၸါယ္သတ္မွတ္ၾကပါသည္။ လူသားတို႔သည္ အျခားတိရစၦာန္မ်ားထက္ တမူထူးျခားစြာ ဆင္ျခင္တံုတရား နွင့္ အသိဥာဏ္တို႔ကို ပိုင္ဆိုင္ၾကသည့္ အေလ်ာက္ အေနွာင္အဖြဲ႕မွ ကင္းလြတ္ရံုသက္သက္ထက္ ပို၍ ထူးျမတ္ျပည့္စံုေသာ လြတ္လပ္မႈကို ရွာေဖြရယူနိုင္စြမ္း ရွိၾကပါသည္။ အေနွာင္အဖြဲ႕မရွိေသာ ေခြးတစ္ေကာင္ သည္ ယင္း၏ ဗီဇအတိုင္းသာ လႈပ္ရွားျပဳမူပါသည္။ လူသားတို႔မွာမူ အေနွာင္အဖြဲ႕မွ ကင္းလြတ္ေအာင္ မိမိကိုယ္ မိမိျပဳစုပ်ိဳးေထာင္ျခင္းအားျဖင့္ မိမိ၏ အဇၥ်တၱ အတြင္းသႏၱာန္ကို ရွာေဖြေတြ႕ရွိနိုင္ပါသည္။ ဤအခြင့္အလမ္းမ်ိဳး မွာ အျခားေသာ တိရစၦာန္မ်ား အေနွာင္အဖြဲ႕တြင္ တြယ္ျငိေနသူ အျခားသူမ်ားနွင့္ အထိုက္တန္သည့္ မဟာ အခြင့္အလမ္း ျဖစ္ပါသည္။

          “ဗဟိဒၶလြတ္လပ္မႈ” တြင္ လြတ္လပ္သူသည္ ျပင္ပ ပေယာဂ၏ အေႏွာင္အဖြဲ႕မွ ကင္းေ၀းသူျဖစ္ပါသည္ “အဇၥ်တၱ လြတ္လပ္မႈတြင္”  လြတ္လပ္သူသည္ မိမိ္၏ ေလာဘ၊ ေဒါသ၊ ေမာဟတရားတို႔မွ ကင္းေ၀သူျဖစ္ပါ သည္။ ထိုသူသည္ မိမိကိုယ္မိမိ အစိုးရပါသည္။ ဤအယူအဆသည္ အလြန္ေရွးဆန္ေသာ အယူအဆျဖစ္သည့္ တိုင္ အေနာက္တိုင္းနိုင္ငံေရး အေတြးအေခၚတြင္လည္း အလြန္အေရးပါေသာ အယူအဆျဖစ္ပါသည္။

          လစ္ဘရယ္ဒီမိုကေရစီ နိုင္ငံေရးပညာရွင္မ်ားက စစ္မွန္ေသာ ဒီမိုကေရစီနိုင္ငံေတာ္တစ္ရပ္၏ နိုင္ငံသား တို႔သည္ “မိမိတို႔၏ အေတြ႔အၾကံနွင့္ အျပဳအမူတို႔အတြက္ တာ၀န္ယူနိုင္စြမ္းရွိသည့္ အသိဥာဏ္ရင္က်က္သူမ်ား ျဖစ္ရမည္” ဟု ဆိုပါသည္။ နိုင္ငံသားတို႔၏ အသိဥာဏ္အား လြတ္လပ္စြာအသံုးခ်ခြင့္ကို ပိတ္ပင္တားဆီးထား သည့္ သက္ဦးဆံပိုင္စနစ္ေအာက္တြင္ ျပည္သူတို႔သည္ ကိုယ့္ၾကမၼာကိုယ္ ဖန္တီးခြင့္မရၾကပဲ ၄င္းတို႔၏ ၾကမၼာ ကို အုပ္ခ်ဳပ္သူတို႔ကသာ စီရင္ၾကေလ့ ရွိပါသည္။ ျပည္သူတို႔ကို စက္ယႏၱရားသဖြယ္ သေဘာထား၍ အုပ္ခ်ဳပ္သူ တို႔က ထိန္းသိမ္းေမာင္းနွင္ၾကသည္နွင့္ အလားတူပါသည္။ သို႔ရာတြင္ ဒီမိုကေရစီနိုင္ငံတစ္ခုတြင္ ျပည္သူတို႔ အေနျဖင့္ မိမိတို႔၏ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း၊ မိမိတို႔နိုင္ငံ၏ မူ၀ါဒေရးရာ စသည္တို႔နွင့္ ပတ္သက္ျပီး အသိဥာဏ္နွင့္ ယွဥ္ေသာဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ား ခ်မွတ္ျခင္းအားျဖင့္ ကိုယ့္တာ၀န္ကိုယ္ယူ ၾကရသည္။ သူတို႔သည္ ကိုယ့္ၾကမၼာ ကို ကိုယ္ဖန္တီးခြင့္ ရၾကသူမ်ားျဖစ္သည္။

          ထို႔ေၾကာင့္ပင္ ဂၽြန္စတူး၀ပ္ မီးလ္ ကဲ့သို႔ေသာ လစ္ဘရယ္ေတြးေခၚပညာရွင္မ်ားက ဒီမိုကေရစီလူ႔အဖြဲ႕ အစည္းတစ္ရပ္တြင္ မသင္မေနရ ပညာေရးစနစ္ကို လိုအပ္သည္ဟု ဆိုၾကျခင္းျဖစ္သည္။ အိမ္တြင္ျဖစ္ေစ၊ ေက်ာင္းတြင္ျဖစ္ေစ၊ ပညာသင္ယူေစျခင္းျဖင့္ လူငယ္လူရြယ္တို႔၏ ဆင္ျခင္ဥာဏ္ ထက္ျမက္ေစရန္နွင့္ စည္းကမ္းရွိေစရန္ ျပဳစုပ်ိဳးေထာင္ေပးရမည္ ျဖစ္သည္။ အမ်ားျပည္သူတို႔နွင့္ သက္ဆိုင္ေသာ ကိစၥရပ္မ်ားကို နားလည္သေဘာေပါက္နိုင္ေလာက္သည့္ ပညာေရးမ်ိဳးသာမက နိုင္ငံေရးကိစၥရပ္မ်ားနွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ ဆင္ျခင္ဥာဏ္ျပည့္၀စြာ ပိုင္းျဖတ္သံုးသပ္နိုင္စြမ္းရွိေလာက္သည့္ ပညာေရးမ်ိဳးကိုလည္း နိုင္ငံသားတို႔ ရရွိေစရ မည္ျဖစ္သည္။ အေရးၾကီးဆံုးအခ်က္မွာ အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားနွင့္ ပတ္သက္ေသာ ကိစၥရပ္မ်ားတြင္ ပါ၀င္ေဆြး ေႏြး၍ ထိုက္သင့္ေသာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ား ခ်မွတ္နိုင္ေလာက္သည့္ အသိဥာဏ္မ်ိဳး နိုင္ငံသားတို႔ထံတြင္ ရွိေနရ မည္ျဖစ္သည္။

          အေနာက္တိုင္းတြင္ နားလည္လက္ခံထားသည့္ လြတ္လပ္မႈအယူအဆကို ယခင္က မသိခဲ့ၾကသည့္ အာရွတိုက္ရွိ နိုင္ငံအခ်ိဳ႕၏ နိုင္ငံေရးတိုးတက္မႈျဖစ္စဥ္တြင္ အဆိုပါ “အဇၥ်တၱ လြတ္လပ္မႈ” ကို ထင္ရွားစြာ ေတြ႕ျမင္နိုင္ပါသည္။ ထိုင္၀မ္၊ ေတာင္ကိုရီးယားနွင့္ ထိုင္းနိုင္ငံတို႔တြင္ စစ္အစိုးရအဆက္ဆက္၏ ဖိနွိပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္ မႈမ်ားအား လိုလားစြာလက္ခံခဲ့ၾကသည့္ တစ္စထက္တစ္စ ျမိဳ႕ျပဆန္လာျခင္း၊ ပညာေရး၊ စီးပြားေရး တိုးတက္ဖြံ႕ ျဖိဳးလာျခင္း၊ ျပင္ပကမၻာနွင့္ ပိုမိုထိေတြ႕လာျခင္း စသည့္အခ်က္မ်ားေၾကာင့္ ထိုနိုင္ငံရွိ ျပည္သူမ်ား-အထူးသျဖင့္ ပညာတတ္လူတန္းစားမ်ားသည္ စစ္အာဏာပိုင္မ်ားအား တျဖည္းျဖည္းျငိဳျငင္လာၾကသျဖင့္ ဒီမိုကေရစီေရးကို ေရွးရႈသည့္ လူထုလႈပ္ရွားမႈမ်ား ေပၚေပါက္လာခဲ့သည္။ ျပည္သူတို႔သည္ စစ္အာဏာပိုင္အရွင္သခင္မ်ား၏ အမိန္႔အာဏာျပဳမႈမ်ားအား မလိုလားၾကေတာ့ျပီ။ ထိုင္းနိုင္ငံတြင္ ၁၉၉၂ ခုနွစ္ ေမလ၌ စစ္အစိုးရတစ္ရပ္ကို ျဖဳတ္ခ်နိုင္ခဲ့ေသာ ဒီမိုကေရစီလူထုလႈပ္ရွားမႈၾကီးအတြင္း ဤနိုးၾကားမႈကို ထင္ရွားစြာေတြ႔ျမင့္ခဲ့ရသည္။ ျပည္သူတို႔အေနနွင့္ အသိဥာဏ္နွင့္ စြမ္းရည္တို႔ကို ပိုမိုတိုးျမင့္ ပိုင္ဆိုင္ၾကေလေလ၊ ဒီမိုကေရစီကို ပိုမိုလိုလား ၾကေလေလျဖစ္ေၾကာင္း စစ္ျပီးေခတ္အာရွသမိုင္းက သက္ေသျပခဲ့သည္။  ျမန္မာနိုင္ငံတြင္လည္း အလားတူျဖစ္ ရပ္မ်ိဳး ေပၚေပါက္ခဲ့ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ ျမန္မာစစ္အာဏာပိုင္မ်ားသည္ ျပည္သူတို႔၏ အသိဥာဏ္နွင့္ စြမ္းရည္တို႔ ကို အသိအမွတ္ျပဳေလးစားရန္ ပ်က္ကြက္ခဲ့ၾကသည့္ ျဖစ္ရပ္မွာ ၀မ္းနည္းဖြယ္ေကာင္းလြန္းလွပါသည္။ 

          “အဇၥ်တၱ လြတ္လပ္မႈ” အယူအဆအရ လြတ္လပ္ေသာ လူသားတိုင္းသည္ ဆင္ျခင္ဥာဏ္နွင့္ ျပည့္စံုျပီး မိမိကိုယ္မိမိ ထိန္းခ်ဳပ္နိုင္စြမ္းရွိကာ ျပည္သူ႔ေရးရာမ်ားကို မွန္ကန္စြာ ပိုင္းျဖတ္သံုးသပ္တတ္ရမည္ ဟုဆိုသည္။ ဒီမိုကေရစီ ဥပေဒမ်ားနွင့္ ဒီမုိကေရစီနိုင္ငံေရးယႏၱရားတစ္ရပ္ ရွိရံုျဖင့္ စစ္မွန္ေသာ ဒီမိုကေရစီလူ႔အဖြဲ႕အစည္း တစ္ရပ္ကို ထူေထာင္နိုင္လိမ့္မည္ မဟုတ္ပါ။ ဥပမာ ဒုတိယကမၻာစစ္ၾကီး မတိုင္မီရွိခဲ့ေသာ ဂ်ာမန္ ၀ိုင္မာသမတ နိုင္ငံတြင္ ဒီမိုကေရစီယႏၱရားတစ္ရပ္ ရွိခဲ့ဖူးပါသည္။ သို႔ရာတြင္ ဂ်ာမန္ျပည္သူတို႔သည္ နိုင္ငံေရးအရ ရင့္က်က္မႈ မရွိခဲ့သျဖင့္ အေဒါ့ဖ္ဟစ္တလာ၏ ျဖားေယာင္းမႈဒါဏ္ကို ခံခဲ့ၾကရသည္။ စစ္မွန္ေသာ ဒီမိုကေရစီနိုင္ငံေတာ္တြင္ ျပည္သူတို႔ထံ၌ အုပ္ခ်ဳပ္မႈဆိုင္ရာ နိုင္ငံေရးအသိပညာ နွင့္ စည္းကမ္းေသ၀ပ္မႈတို႔ ရွိၾကရေပလိမ့္မည္။ ျပည္သူတို႔အေနျဖင့္ (ဒီမိုကေရစီနည္းမက်ေသာ ထက္ေအာက္စဥ္ဆက္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းတို႔တြင္ ေတြ႔ရေလ့ရွိ သည့္) ပေဒသရာဇ္ဆန္ဆန္ လက္သင့္ရာ စားေတာ္ေခၚတတ္ေသာ ဓေလ့၊ ဆရာေမြး တပည့္ေမြး ဓေလ့နွင့္ တရားမွ်တမႈ ရွင္သန္ရေသာ အျခားဓေလ့မ်ားကို ေရွာင္က်ဥ္ၾကရမည္ ျဖစ္သည္။ သို႔ျဖစ္ရာ “အဇၥ်တၱ လြတ္လပ္ မႈ” အျမင္အရ အမွန္တကယ္ လြတ္လပ္သည့္ ဒီမိုကေရစီလူ႔အဖြဲ႕အစည္းတစ္ရပ္ကို တည္ေထာင္ရန္အတြက္ စစ္မွန္သည့္ “ယဥ္ေက်းမႈ ေတာ္လွန္ေရး” တစ္ရပ္ လိုအပ္ေပသည္။ 

ဆက္လက္ေဖၚျပပါမည္။  

ကက္နက္ေအ မက္ေကးေရးသား၍ ေဒါင္းညိုဘာသာျပန္ဆိုေသာ
ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံေရး၏ အေျခခံအုတ္ျမစ္မ်ား စာအုုပ္မွ ကူးယူတင္ျပပါသည္။