ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံေရး၏ အေျခခံအုတ္ျမစ္မ်ား အခန္း (၈) ၊ အပိုင္း(၃)

လူ႔အခြင့္အေရးကို ကာကြယ္ျမွင့္တင္ျခင္း

          ျမန္မာနိင္ငံ၏ လူေနမႈဘ၀နွင့္ ယဥ္ေက်းမႈအေနာက္နိုင္ငံမ်ား နွင့္ အလြန္ျခားနားေသာ္လည္း လူ႔အခြင့္ အေရးကို ထန္းသိမ္းျမွင့္တင္ရာ၌ အိႏိၵယနိုင္ငံနွင့္ အေရွ႕အလယ္ပိုင္း နိုင္ငံအခ်ိဳ႕တြင္ ရွိေနသည့္ အခက္ခဲမ်ိဳး ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ ရွိမေနသည္မွာ လြန္စြာကံေကာင္းပါသည္။ အစဥ္အလာအားျဖင့္ အမ်ိဳးသမိးမ်ား၏ အဆင့္အတန္းသည္ အထူးျမင့္မားလွပါသည္။ ေရွးျမန္မာဘုရင္မ်ား၏ လက္ထပ္တြင္လည္း အလယ္ေခတ္ ဥေရာပနွင့္ ပေဒသရာဇ္ေခတ္ ဂ်ပန္နိုင္ငံတို႔တြင္ တည္ရွိိခဲ့သည့္ သာမန္ျပည္သူမ်ားအေပၚ သားစဥ္ေျမးဆက္ ဖိနွိပ္အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့သည့္ အာဏာရွင္ဘုရင္စနစ္မ်ိဳး မတည္ရွိခဲ့ပါ။ ဆိုရွယ္လစ္စီးပြားေရးစနစ္ကို ထိန္းခ်ဳပ္ကိုင္တြယ္ ျပီး က်စ္လစ္ခိုင္မာေသာ အထက္လႊာ တပ္မေတာ္ လူတန္းစားကို ဖန္တီးခဲ့သည့္ ဦးေန၀င္းေခတ္ မတိုင္မီအခ်ိန္အထိ ျမန္မာနိုင္ငံသားတို႔၏ ဆင္းရဲခ်မ္းသာ ကြာဟမႈသည္ သိသိသာသာ ျခားနားမႈမရွိခဲ့ပါ။ ကၽြန္ုပ္သိရသေလာက္ဆိုလွ်င္ ျမန္မာမိသားစုမ်ား၏ ဖြဲ႔စည္းပံုသည္ အေနာက္တိုင္း မိသားစုမ်ားကဲ့သို႔ မိဘနွစ္ပါးအား တန္းတူညီမွ်စြာ ဗဟို၌ထား၍ သားသမီးေျမးျမစ္မ်ားနွင့္ ဘိုးဘြားမ်ားက ၀န္းရံထားသည့္ ဖြဲ႔စည္းပံုျဖစ္ပါသည္။ တရုတ္၊ ဂ်ပန္နွင့္ ေတာင္ကိုရီးုယားမ်ားတြင္ ေတြ႕ရေလ့ရွိသည့္ မခင္တို႔အား သားေယာက္်ားေလးမ်ား ေမြးဖြား ေပးရာ စက္ပစၥည္းသာသာ သေဘာထားသည့္ ဖခင္လႊမ္းမိုးေသာ မိသားစုစနစ္မ်ိဳး ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ မတည္ရွိ ခဲ့ပါ။ သို႔ျ့ဖစ္ရာ လူ႔အခြင့္အေရးအယူအဆနွင့္ ျမန္မာ့ယဥ္ေက်းမႈတို႔ အၾကား ကြာဟခ်က္မ်ားကို သင့္တင့္ေလ်ာက္ပတ္ေအာင္ ညွိႏႈိင္းေဆာင္ရြက္ရာ၌ အျခားေသာ အာရွနိုင္ငံမ်ားေလာက္ အခက္အခ မရွိနိုင္ ေလာက္ပါ။

          ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ န၀တအဖြဲ႕ကို ဖယ္ရွားျပီး ျပည္သူ႔ဆႏၵ အရ ဒီမိုကေရစီနည္းက် ေရြးေကာက္တင္ ေျမွာက္ခံရေသာ အစိုးရတစ္ရပ္ ေပၚေပါက္လာေသာအခါတြင္ လူ႔အခြင့္အေရးနွင့္ ပတ္သက္ေသာ အသိပညာ ကို လူထုအၾကား မည္သို႔မည္ပံု ျဖန္႔ျဖဴးမည္ဆိုသည့္အခ်က္နွင့္၊ လူ႔အခြင့္အေရးကို ထိန္းသိမ္းကာကြယ္ျမွင့္တင္ ရန္အတြက္ မည္သို႔ေသာ ဌာနမ်ားကို တည္ေထာင္ထားရွိမည္ဆိိုေသာ အခ်က္ကို ေခါင္းေဆာင္သစ္မ်ားအေန ျဖင့္ စဥ္းစားေဆာင္ရြက္ၾကရေပလိမ့္မည္။ လူ႔အခြင့္အေရးအေပၚ အေျခခံ၍ အစိုးရမ်ားကို သရုပ္ခြဲၾကမည္ဆိုပါ က အၾကမ္းအားျဖင့္ အစိုးရနွစ္မ်ိဳးကို ေတြ႕ရွိရမည္ျဖစ္သည္။ 

ပထမတစ္မ်ိဳးမွာ လူ႔အခြင့္အေရးအား အစီအစဥ္ တက် တမင္တကာ ရည္ရြယ္ခ်ိဳးေဖာက္ေသာ ရီဂ်င္းမ္မ်ိဳး ျဖစ္ပါသည္။ ဒုတိယတစ္မ်ိဳးမွာ အစိုးရကို္ယ္၌က လူ႔အခြင့္အေရးကို ေလးစားေသာ္လည္း ေအာက္ေျခ အဆင့္လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈမ်ား ဥပမာအားျဖင့္ ပုလိပ္အရာရွိ အခ်ိဳ႕နွင့္ အက်င့္စာရိတၱမေကာင္း ေသာ အစိုးရအရာရွိအခ်ိဳ႕၏ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈမ်ား ကို လံုး၀ရပ္တန္႔သြားေအာင္ ေဆာင္ရြက္ နိုင္စြမ္းမရွိသည့္ အစိုးရမ်ိဳး ျဖစ္ပါသည္။ န၀တအဖြဲ႔သည္ ပထမအမ်ိဳး အစားရီဂ်င္းမ္းမ်ိဳး ျဖစ္ပါသည္။ 

ျမန္မာနိုင္ငံ၏ ဒီမိုကေရစီအစိုးရသစ္သည္ ဒုတိယအမ်ိဳးအစား အစိုးရ ျဖစ္ေကာင္းျဖစ္လာနိုင္ဖြယ္ ရွိပါသည္။ ေခါင္းေဆာင္မ်ားအေနနွင့္ လူ႔အခြင့္အေရးျပည့္၀ေစေရးအတြက္ သႏၷိ႒ာန္ ခ်မွတ္ထားေသာ္ လည္း ေအာက္ေျခအဆင့္ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈမ်ားကို တားဆီးကာကြယ္ ရန္အတြက္ နိုင္ငံသား မ်ားနွင့္ အစိုးရတို႔က နည္းမ်ိဳးစံုျဖင့္ ၾကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္ရေပလိမ့္မည္။ လူ႔အခြင့္အေရးကို ထိန္းသိမ္းကာ ကြယ္ျမွင့္တင္ရန္အတြက္ လိုအပ္ခ်က္မ်ားကို မည္သို႔မည္ပံု ျဖည္ဆည္းေဆာင္ရြက္နိုင္ၾကမည္နည္း။ လူ႔အခြင့္အေရးကို ထိန္းသိမ္းကာကြယ္ျမွင့္တင္ရန္ ေအာက္ပါအခ်က္မ်ားလိုအပ္ပါသည္။

(၁)     လူ႔အခြင့္အေရးနွင့္ပတ္သက္၍ နိုးၾကားေသာအသိရွိျပီး ဤရပိုင္ခြင့္တို႔ကို ကာကြယ္ရန္ ဆႏၵျပင္းျပသည့္ လူထု။

(၂)     လူ႔အခြင့္အေရးကို ျမွင့္တင္ရန္အတြက္ လူပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးခ်င္းက အတူတကြ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္နိုင္မည့္ အလုပ္သမားသမဂၢနွင့္ နိုင္ငံသားအသင္းအဖြဲ႕မ်ား ကဲ့သို႔ ေအာက္ေျခအဆင့္ လူထုအဖြဲ႔အစည္းမ်ား၊

(၃)     စာသင္ေက်ာင္းမ်ားနွင့္ လူထုပညာေပး လုပ္ငန္းမ်ားမွ တစ္ဆင့္ လူ႔အခြင့္အေရးျမွင့္တင္မႈဆိုင္ရာ ပညာေပးလုပ္ငန္းမ်ားကို ေဆာင္ရြက္ရန္ စိတ္ပိုင္းျဖတ္ထားေသာ အစိုးရလက္ေအာက္ခံ အဖြဲ႔အစည္းမ်ားနွင့္ လြတ္လပ္သည့္ သတင္းဌာနမ်ား၊

(၄)     လူ႔အခြင့္အေရးရပိုင္ခြင့္မ်ားကို အေသးစိတ္ေဖာ္ျပထားေသာ အေျခခံဥပေဒ တစ္ရပ္အပါအ၀င္ လူ႔အခြင့္အေရးအား ကာကြယ္ေပးသည့္ ေဒသဆိုင္ရာနွင့္ အမ်ိဳးသားအဆင့္ ဥပေဒတစ္ရပ္၊

(၅)     လူ႔အခြင့္အေရးေဖာက္ဖ်က္သူမ်ားကို ေစာင့္ၾကပ္ၾကည့္ရႈရန္နွင့္ ေဖာက္ဖ်က္သူမ်ားအား ျပစ္ဒဏ္ခ်မွတ္ ရန္အတြက္ အစိုးရကဖြဲ႔စည္းေပးထားေသာ တရားရံုးမ်ား၊ လူ႔အခြင့္အေရးေစာင့္ၾကပ္ေရး အဖြဲ႕မ်ားနွင့္ အျခားသင့္ေတာ္ေသာ အဖြဲ႔အစည္းမ်ားပါ၀င္သည့္ စနစ္တစ္ရပ္ -ႏွင့္

(၆)     နိုင္ငံအတြင္းရွိ လူ႔အခြင့္အေရးေဖာက္ဖ်က္မႈမ်ားအား ေစာင့္ၾကပ္ၾကည့္ရႈနိုင္မည့္ နိုင္ငံတကာ လူ႔အခြင့္ အေရးအဖြဲ႔အစည္းမ်ားနွင့္ နိုင္ငံျခားသတင္းဌာနတို႔အား နိုင္ငံအတြင္း တည္ရွိခြင့္အေပးျခင္းအားျဖင့္ အေျခခံလူ႔ အခြင့္အေရးေဖာက္ဖ်က္မႈမ်ားအတြက္ (နိုင္ငံတကာ အသိုက္အ၀န္းတြင္) သက္ဆိုင္ရာ အစိုးရကို တာ၀န္ရွိေစ မည့္ လြတ္လပ္ပြင့္လင္းမႈ တစ္ရပ္တို႔ ျဖစ္ၾကပါသည္။

          လူ႔အခြင့္အေရးကို ေလးစားလိုက္နာမည့္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းတစ္ရပ္ကို ထူေထာင္ရာတြင္ နိုင္ငံသားမ်ားနွင့္  အစိုးရတို႔အၾကား ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈ လိုအပ္ပါသည္။ လူ႔အခြင့္အေရးကို အဓိပၸါယ္သတ္မွတ္ရန္နွင့္ လူ႔အခြင့္ အေရးဆိုင္ရာ စံခ်ိန္စံညႊန္းမ်ားကို အာမခံခ်က္ေပးနိုင္ရန္အတြက္ တရားဥပေဒနွင့္ ဌာနဆိုင္ရာ အေျခခံလုပ္ထံုး လုပ္နည္းမ်ားအားျဖင့္ အစိုးရက ကူညီပံ့ပိုးေပးရမည္ ျဖစ္သည္။ တစ္ပါးသူ၏ လူ႔အခြင့္အေရးကို က်ဴးလြန္ေဖာက္ဖ်က္သူမ်ားအား ေ၀ဖန္ျပစ္တင္ျခင္းနွင့္ အျပစ္ဒဏ္ေပးျခင္းတို႔ကို ျပဳလုပ္ေဆာင္ရြက္ရမည္ ျဖစ္သည္။ သို႔ရာတြင္ လူ႔အခြင့္အေရးဟူသည္ အစိုးရက ျပည္သူတို႔အား ေပးအပ္သည့္ “ေမတၱာလက္ေဆာင္” မဟုတ္ပါ။ ျပည္သူတို႔အေနျဖင့္ မိမိတို႔၏  လူ႔အခြင့္အေရးရပိုင္ခြင့္မ်ားအတြက္ အတိုင္းထက္အလြန္ နိုးၾကားေသာအသိစိတ္ ရွိရမည့္အျပင္ ဤရပိုင္ခြင့္တို႔ကို ေလးစားမႈ ခံရေရးအတြက္ ေတာင္းဆိုတိုက္ပြဲ၀င္လို စိတ္လည္း ရွိရမည္ျဖစ္သည္။ အစဥ္အလာအားျဖင့္ လူ႔အခြင့္အေရး အယူအဆ မထြန္းကားခဲ့ေသာ အာရွနိုင္ငံ အေတာ္မ်ားမ်ားအတြက္ ဤအခ်က္သည္ ျပႆနာတစ္ရပ္ျဖစ္ပါသည္။ သာမန္ျပည္သူတို႔ အေနျဖင့္ ဖိနွိပ္ရက္ စက္ေသာ အစိုးရမင္းတို႔မည္သည္ ေရေဘး၊ မီးေဘး၊ ငလ်င္ေဘးတို႔ကဲ့သို႔ မိမိတို႔ဘက္က ဘာမွမတတ္နိုင္ပဲ လက္ပိုက္ၾကည့္ေနရမည့္ အလားထင္မွတ္မွားေလ့ ရွိပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္လည္း ဤအစိုးရမ်ိဳးနွင့္ ၾကံဳလာလွ်င္ ၾကိတ္မွိတ္၍သည္းခံေလ့ ရွိပါသည္။ ဥပကၡာျပဳျခင္းနွင့္ လက္ေျမွာက္အရံႈးေပးျခင္းတို႔သည္ ရက္စက္ၾကမ္းၾကဳတ္ မႈ၏ အေကာင္းဆံုး မိတ္ေဆြမ်ားျဖစ္ၾကပါသည္။ အစိုးရ၏ အာဏာအလြဲသံုးစားမႈ မ်ားအား ဆန္႔က်င္တားဆီးလို စိတ္သာ ျပည္သူတို႔တြင္ မရွိပါလွ်င္ ထိုအစိုးရသည္ လူ႔အခြင့္အေရးကို ခၾကာခဏ ခ်ိဳးေဖာက္ျခင္းအားျဖင့္ ရက္စက္ၾကမ္းၾကဳတ္ေသာ အစိုးရတစ္ရပ္အျဖစ္ တျဖည္းျဖည္း အသြင္ကူးေျပာင္းသြားနိုင္ပါသည္။

လူ႔အခြင့္အေရးနွင့္ ဆင္းရဲမြဲေတျခင္း

        ျမန္မာနိုင္ငံသည္ အျခားေသာ တတိယကမၻာ နိုင္ငံမ်ားကဲ့သို႔ပင္ ဆင္းရဲေသာ နိုင္ငံတစ္နိုင္ငံျဖစ္ပါ သည္။ ဆင္းရဲမြဲေတျခင္းသည္ လူ႔အခြင့္အေရးကို ထိန္းသိမ္းျမွင့္တင္ရာတြင္ ၾကီးစြာေသာအဟန္႔အတား ျဖစ္ေစသည္။ ဥပမာအားျဖင့္ ဆင္းရဲေသာ နိုင္ငံတို႔တြင္ သာမန္ျပည္သူတို႔၏ ပညာေရးအဆင့္အတန္း နိမ့္က် တတ္သည္ ျဖစ္ရာ လူ႔အခြင့္အေရးနွင့္ ပတ္သက္ေသာ အသိတရားအရာ၌လည္းေကာင္း ဤအခြင့္အေရးတို႔ကို မည္သို႔မည္ပံု ကာကြယ္ရမည္ ဆိုေသာအသိတရား အရာ၌ လည္းေကာင္း ခ်ိဳ႕တဲ့နိမ့္က်တတ္ပါသည္။ ထိုမွ်သာမက သာမန္ျပည္သူတို႔အေနနွင့္ ဘ၀ရွင္သန္ေရးအတြက္ တစ္ေန႔လွ်င္ ဆယ္နာရီမွ ဆယ့္နွစ္နာရီခန္႔ အထိလယ္ကြင္းမ်ား စက္ရံုမ်ားတြင္ အလုပ္လုပ္ကိုင္ရေလ့ ရွိပါသည္။ သို႔ျဖစ္ရာ ရပိုင္ခြင့္မ်ားအတြက္ တိုက္ပြဲ ၀င္ရန္ သူတို႔တြင္ အခ်ိန္အား လူအားမရွိပါ။

          ဆင္းရဲေသာနိုင္ငံမ်ားတြင္ ႏြမ္းပါးသူတို႔နွင့္ ခ်မ္းသာသူတို႔အၾကား ကြာဟခ်က္ အဆမတန္ ၾကီးမားတတ္ပါသည္။ ဤလူ႔အဖြဲ႔အစည္းမ်ိဳးတြင္ က်ိက်ိတက္ခ်မ္းသာေသာ လူနည္းစု (ေျမပိုင္ရွင္မ်ား၊ အထက္ လႊာစစ္အရာရွိၾကီးမ်ား၊ အစိုးရအရာရွိၾကီးမ်ား၊ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္မ်ား) နွင့္ အလြန္႔အလြန္ ဆင္းရဲေသာ ေတာနွင့္ ျမိဳ႕ေနလူမ်ားစုဟူ၍ အလႊာနွစ္ခု ကြဲျပားတည္ရွိတတ္ပါသည္။ ဥစၥာဓနအရာ၌ ဤသို႔ မညီမွ်ျခင္း၏ အက်ိဳးဆက္တစ္ရပ္မွာ အထက္တန္းလႊာတို႔အေနျဖင့္ ဆင္းရဲသူမ်ားနွင့္ အားနည္းသူမ်ား အေပၚ လြယ္လင့္တကူအျမတ္ထုတ္ ဖိနွိပ္ျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။ အရင္းအျမစ္ခ်ိဳ႕တဲ့ျပီး လူစားႏႈန္းထား နည္းပါးလြန္းေသာေၾကာင့္ အစိုး ရမ်ား အရာရွိမ်ားနွင့္ ရဲ၀န္ထမ္းတို႔သည္ အက်င့္စာရိတၳပ်က္ျပား လာတတ္ၾကသည္။ ပိုမိုတိုးတက္ေသာ နိုင္ငံမ်ား၌ နိုင္ငံသားတိုင္း၏ ရပိုင္ခြင့္ျဖစ္ေသာ “၀န္ေဆာင္မႈ လုပ္ငန္းမ်ား” အတြက္ ဆင္းရဲေသာ နိုင္ငံမ်ားရွိ အက်င့္ပ်က္ ၀န္းထမ္းတို႔က လာဘ္လာဘေတာင္းခံတတ္ ၾကသည္။ တရားသူၾကီးမ်ားနွင့္ အျခား တရားေရး၀န္ ထမ္းတို႔၏ လုပ္အားနွင့္ လစာႏႈန္းထားမမွ်တပဲ ခ်ိဳ႕တဲ့လြန္းေသာေၾကာင့္ ၄င္းတို႔အေနျဖင့္ အုပ္စိုးသူ ရီဂ်င္းမ္မ်ား၏ မ်က္နွာသာေပးမႈအေပၚ မွီတည္ ေနရသည္။ တနည္းအားျဖင့္ဆိုေသာ္ လြတ္လပ္မွ်တေသာ တရားေရးစနစ္၏ အေရးပါမႈ ေလ်ာ့ပါးလာ သည္။ တရားရံုးမ်ားသည္ ျပည္သူတို႔၏ အခြင့္အေရးကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ၾကရသည့္ တာ၀န္ရွိသည္ အေလ်ာက္ တရားစီရင္ေရးစနစ္သည္ အစိုးရ၏ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးနွင့္ ဥပေဒျပဳေရးစနစ္တို႔မွ သီးျခားလြတ္လပ္ စြာတည္ရွိနိုင္ရန္ လိုအပ္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ ဆင္းရဲေသာနိုင္ငံမ်ားစြာတို႔တြင္ ဤသို႔ လြတ္လပ္ေသာ တရားစီရင္ေရးစနစ္မ်ိဳး မထြန္းကားနိုင္ပါ။ ေနာက္ဆံုးတြင္ ရွားပါးေသာ သထံဇာတ အရင္းအျမစ္တို႔ကို ခြဲေ၀သံုးစြဲျခင္းနွင့္ ပတ္သတ္၍ လူမ်ိဳးစု အဖြဲ႔အခ်င္းခ်င္းအၾကား မၾကာခဏ သေဘာထားကြဲလြဲ တတ္ၾကသည္။ ထိုအခါ အႏိၵယနွင့္ ျမန္မာနိင္ငံတို႔မွာ ကဲ့သို႔ လူနည္းစု လူမ်ိဳးစုမ်ားသည္ ဖိနွိပ္ရက္စက္မႈ၏ အထူးပစ္မွတ္သ ဖြယ္ ျဖစ္လာတတ္သည္။ 

          လူ႔အခြင့္အေရးကို ျမွင့္တင္ရာ၌ ဆင္းရဲမြဲေတမႈသည္ အခက္အခဲတစ္ရပ္ ျဖစ္ေသာ္လည္း ေက်ာ္လႊား ရန္မျဖစ္နိုင္သည့္ အဟန္႔အတားတစ္ခုေတာ့ မဟုတ္ပါေခ်။ ျမန္မာနိုင္ငံကဲ့သို႔ေသာ ဆင္းရဲသည့္နိုင္ငံမ်ားသည္ တစ္ဖက္တြင္ ျပည္သူတစ္ရပ္လံုးအား အမွန္တကယ္ အက်ိဳးရွိေစမည့္ လူမႈေရးနွင့္ စီးပြားေရးဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မႈ ရွိရမည္ ျဖစ္သည္။ သို႔ရာတြင္ ေငြေၾကးဥစၥာၾကြယ္၀မႈသက္သက္သည္ တရာမွ်တေသာ အစိုးရ သို႔မဟုတ္ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းတစ္ရပ္ ေပၚေပါက္လာေစရန္ အာမခံခ်က္မေပးနိုင္ေသာေၾကာင့္ သာမန္ျပည္သူတို႔စိတ္တြင္း၌ မိမိတို႔၏ ရပိုင္ခြင့္နွင့္ ပတ္သက္၍ နိုးၾကားစိတ္မ်ား တိုးတက္ခိုင္မာလာေစရန္ တစ္ဖက္တစ္လမ္းမွ ၾကိဳးပမ္း ေဆာင္ရြက္ၾကရန္ လိုအပ္ပါသည္။

နိုင္ငံတကာလူ႔အခြင့္အေရးၾကီးၾကပ္မႈ

        ကမၻာတစ္၀န္းတြင္ လူ႔အခြင့္အေရးကို ျမွင့္တင္ရာ၌ နုိင္ငံတကာ၏ ၾကီးၾကပ္ေဆာင္ရြက္မႈသည္ အဓိက က်ေသာ အခန္းမွ ပါ၀င္ပါသည္။ ဥပမာ ကမၻာကုလသမဂၢအဖြဲ႔ၾကီးက လူ႔အခြင့္အေရးေဖာက္ဖ်က္မႈမ်ားအား စံုစမ္းစစ္ေဆးရန္အတြက္ လူ႔အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ အျမဲတမ္းေကာ္မရွင္ တစ္ရပ္ကို ဖြဲ႔စည္းထားရွိပါသည္။ ျမန္မာ နိုင္ငံတြင္ န၀တ အာဏာသိမ္းျပီးေနာက္ပိုင္း လူ႔အခြင့္အေရးမွတ္တမ္း ဆိုးရြားျခင္းကို အဆိုပါေကာ္မရွင္က စစ္ေဆးကာ ျပစ္တင္ရႈတ္ခ်ခဲ့ပါသည္။ အခ်ိဳ႕ေသာ အေနာက္နိုင္ငံမ်ားတြင္ ပင္လယ္ရပ္ျခားတိုင္းျပည္မ်ား၏ လူ႔အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ မွတ္တမ္းကို စံုစမ္းစစ္ေ္ဆးရန္အတြက္ ေအဂ်င္စီမ်ားနွင့္ ဌာနမ်ား ဖြဲ႔စည္းထားရွိပါသည္။ ဥပမာအားျဖင့္ ကမၻာေပၚရွိနိုင္ငံတိုင္း၏ လူ႔အခြင့္အေရးရာမွတ္တမ္းကို အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု ကြန္ဂရက္ လႊတ္ေတာ္သို႔ နွစ္စဥ္ တင္ျပအစီရင္ခံနိုင္ရန္အတြက္ အေမရိကန္နိုင္ငံျခားေရး၀န္ၾကီးဌာနတြင္ လူ႔အခြင့္အေရး ေကာ္မရွင္တစ္ရပ္ သီးသန္႔ထားရွိပါသည္။ ဤအစီရင္ခံစားမ်ားကို စုစည္း၍ “လူ႔အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ နိုင္ငံ အလိုက္အစီရင္ခံစာ” ဟူ၍ စာအုပ္တစ္အုပ္အျဖစ္ နွစ္စဥ္ ထုတ္ေ၀ေလ့ရွိပါသည္။ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု ဂ်ပန္နိုင္ငံနွင့္ ဥေရာပဘံုေစ်း အဖြဲ႔၀င္နိုင္ငံမ်ားသည္ တတိယကမၻာနိုင္ငံအား တရား၀င္ဖြံ႕ျဖိဳးေရး အကူအညီမ်ား ေပးအပ္ရာ၌ လူ႔အခြင့္အေရးကို အေရးၾကီးေသာအခ်က္ တစ္ရပ္အျဖစ္ ထည့္သြင္းစဥ္းစားေလ့ ရွိေနၾကျပီ ျဖစ္သည္။ လူ႔အခြင့္အေရးကို ပံုမွန္အားျဖင့္ ေဖာက္ဖ်က္ေလ့ရွိပါက ဖြံ႕ျဖိဳးေရးအကူအညီမ်ား ျဖတ္ေတာက္ခံရ မည့္အလားအလာ ရွိပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္လည္း ၁၉၈၈ အာဏာသိမ္းပြဲအျပီးတြင္ ျမန္မာနိုင္ငံသို႔ ေပးေနသည့္ နိုင္ငံျခား အေထာက္အပံ့မ်ားကို ရပ္စဲခဲ့ၾကျခင္းျဖစ္သည္။

          စစ္ေအးတိုက္ပြဲကာလအတြင္း လူ႔အခြင့္အေရးကို ဆိုး၀ါးစြာေဖာက္ဖ်က္ရာ၌ တာ၀န္ရွိေသာ အီရန္နိုင္ငံ မွ ရွားဘုရင္၏ ရီဂ်င္းမ္ နီကာရာဂြာမွ ဆိုမိုဇာ၏ ရီဂ်င္းမ္၊ ဖိလစ္ပိုင္နိုင္ငံမွ မားကို႔စ္၏ ရီဂ်င္းမ္နွင့္ ေတာင္ကိုရီးယားမွ ပတ္ခ်ံုဳဟီးနွင့္ ခ်န္ဒူး၀ွမ္အာဏာရွင္ အစိုးရတို႔အား ကြန္ျမဴနစ္၀ါဒ လႊမ္းမိုးမႈအား တန္ျပန္ သည့္ အေနျဖင့္ စစ္ေရးနွင့္ စီးပြားေရးအကူအညီမ်ားစြာကို အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုက ပံ့ပိုးကူညီခဲ့သည့္ အေထာက္အထား ရိွပါသည္။ သို႔ရာတြင္ ၁၉၉၁ ခုနွစ္တြင္ ဆိုဗီယက္ယူနီယံျပိဳကြဲ၍ စစ္ေအးတိုက္ပြဲျပီးဆံုးသြား သည့္ ေနာက္တြင္မူ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၏ နိုင္ငံျခားေရးမူ၀ါဒ ခ်မွတ္ရာတြင္ လူ႔အခြင့္အေရးသည္ ပို၍အေရးၾကီးေသာ အခ်က္တစ္ခ်က္ ျဖစ္လာခဲ့ပါသည္။ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုအေနနွင့္ ေပ်ာက္ကြယ္သြား ျပီျဖစ္ေသာ ကြန္ျမဴနစ္လႈပ္ရွားမႈကို တန္ျပန္ရန္မလိုေတာ့သည့္အေလ်ာက္ တတိယကမၻာရွိ အာဏာရွင္အစိုးရ မ်ားကိုလည္း မဟာမိ္တ္မ်ားအျဖစ္ သေဘာထားရန္ မလိုအပ္ေတာ့ေခ်။ ကမၻာနွင့္အ၀န္း လူ႔အခြင့္အေရးကို ျမွင့္တင္ရာ၌ အစိုးရလက္ေအာက္ခံမဟုတ္သည့္ ဖရီးဒမ္း ေဟာက္စ္ (Freedom House) လူ႔အခြင့္အေရးေစာင့္ ၾကည့္မႈအဖြဲ႕ (Human Rights Watch) နွင့္ အထူးသျဖင့္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ အဖြဲ႔ၾကီး (Amnesty Internation) စေသာ အဖြဲ႕အစည္းမ်ား၏ အခန္းက႑သည္ အထူးအေရးပါေလသည္။ ၁၉၆၁ ခုနွစ္တြင္  စတင္တည္ေထာင္ခဲ့ေသာ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ အဖြဲ႔ၾကီးအေနျဖင့္ တစ္ကမၻာ လံုးတြင္ အဖြဲ႕၀င္အသင္းသား ၅ သိန္းခန္႔မွ် ရွိပါသည္။ အဖြဲ႕ၾကီး၏ မူရင္းရည္ရြယ္ခ်က္ သည္ “ယံုၾကည္ခ်က္ ေၾကာင့္ အက်ဥ္းက်ခံေနရသူမ်ား” (နိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားမ်ား) ၏ လြတ္ေျမာက္ေရးကို ၾကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္ရန္ ျဖစ္ပါသည္။ ဤအခ်က္ကို အဖြဲ႕ၾကီး၏ အေရးၾကီးေသာ လႈပ္ရွားေဆာင္ရြက္မႈအျဖစ္ ယေန႔တိုင္ ခံယူက်င့္သံုး လ်က္ရွိသည့္အျပင္ ကမၻာ့နိုင္ငံတိုင္းရွိ လူ႔အခြင့္အေရးအေျခအေနမ်ားကို သူေတသနျပဳ၍ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈမ်ားကို လူသိရွင္ၾကားထုတ္ျပန္သည့္ ကိစၥကိုလည္း တာ၀န္ယူေဆာင္ရြက္လ်က္ရွိပါသည္။ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ လူ႔အခြင့္အေရးအဖြဲ႕ၾကီး၌ အသင္းသားမ်ားကို ေဒသဆိုင္ရာ အဖြဲ႕ငယ္မ်ားအျဖစ္ စိတ္ျဖာ၍ နိုင္ငံေရး အက်ဥ္းသားမ်ားကို ျပန္လႊတ္ေပးေရးအတြက္ ဆိုင္ရာအစိုးရမ်ားထံသို႔ ပန္ၾကားလႊာေရးသားေပးပို႔ျခင္း နွင့္ နိုင္ငံရပ္ျခားရွိ လူ႔အခြင့္အေရးျပႆနာမ်ားကို မိမိတို႔နိုင္ငံေနျပည္သူမ်ား နားလည္သေဘာေပါက္ေစရန္ စည္းရံုးလႈံ႕ေဆာ္မႈမ်ား ျပဳလုပ္ေဆာင္ရြက္လ်က္ရွိပါသည္။ အဆိုပါ ပန္ၾကားလႊာမ်ားကို အစုလိုက္အျပံဳ လိုက္ ေရးသားေပးပို႔သည့္ လႈပ္ရွားမႈေၾကာင့္ နိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားမ်ား ျပန္လည္လြတ္ေျမာက္လာေအာင္ ၾကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္ရာ၌ ေအာင္ျမင္မႈမ်ား မၾကာခဏရရွိေစခဲ့သည့္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာ ခြင့္အဖြဲ႕ၾကီးက ဆိုပါသည္။ ယင္း၏ ဖိအားေပးနည္းဗ်ဴဟာနွင့္ ပညာေပး လႈပ္ရွားမႈမ်ားေအာင္ျမင္ခဲ့ ေသာ ေၾကာင့္ မိမိတို႔နိုင္ငံအတြင္း၌ လူ႔အခြင့္အေရးကို ျမွင့္တင္ရန္ ၾကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္ေနသည့္ နိုင္ငံသားမ်ား အတြက္ ဤအဖြဲ႕ၾကီးသည္ အဖိုးမျဖတ္နိုင္ေသာ မဟာမိတ္အဖြဲ႕ၾကီးတစ္ခု ျဖစ္လာခဲ့ပါသည္။

          အခ်ဳပ္အားျဖင့္ဆိုရလွ်င္ လူ႔အခြင့္အေရးကို ေလးစားလိုက္နာသည္ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းတစ္ရပ္ကို တည္ေထာင္ရာ၌ အေရးၾကီးေသာ အခ်က္သံုးခ်က္ ပါ၀င္ပါသည္။ ယင္းတို႔မွာ -

(၁)     ျပည္သူလူထုအတြင္း လူ႔အခြင့္အေရးရပိုိင္ခြင့္နွင့္ ပတ္သက္ေသာနိုးၾကားစိတ္မ်ား ျပည့္၀လ်က္ရွီျခင္း

(၂)     လူ႔အခြင့္အေရးကို တရားဥပေဒအရ ထိေရာက္စြာ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ေပးမည့္ ဌာနမ်ားအား တည္ေထာင္ထိန္းသိမ္းေရးေရးအတြက္ သႏၷိ႒ာန္ ခ်မွတ္ေဆာင္ရြက္မည့္ အစိုးရတစ္ရပ္ တည္ရွိျခင္း -ႏွင့္

(၃)     လူ႔အခြင့္အေရး အေျခအေနမ်ား တိုးတက္ေကာင္းမြန္လာေစရန္ နိုင္ငံတကာ လူ႔အခြင့္အေရး လႈပ္ရွား မႈမ်ားနွင့္ အတူပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ျခင္းတို႔ ျဖစ္ၾကပါသည္။

ဆက္လက္ေဖၚျပပါမည္။  

ကက္နက္ေအ မက္ေကးေရးသား၍ ေဒါင္းညိုဘာသာျပန္ဆိုေသာ
ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံေရး၏ အေျခခံအုတ္ျမစ္မ်ား စာအုုပ္မွ ကူးယူတင္ျပပါသည္။