နပိုလီယံစိတၱဇ

သီဟ ပ်ံခ်ီ 

အရပ္ပုသူမ်ားသည္ မၾကာခဏဆိုသလို ဟာသလုပ္ခံရေလ့ရွိသျဖင့္ “နပိုလီယံစိတၱဇ” (Napoleon Complex) ဟု အမည္ရသည့္ လူပုျခင္းႏွင့္ စိတ္တိုျခင္းၾကား ဆက္ႏြယ္မႈအေၾကာင္း ေျပာေလ့ရွိၾကသည္မွာ ဆန္းေတာ့ မဆန္းလွပါ။

နပိုလီယံစိတၱသည္ သိမ္ငယ္စိတ္၀င္ျခင္းတစ္မ်ဳိးကို ေခၚညႊန္းသည့္ စကားလံုးျဖစ္ပါသည္။ လူဖလံမ်ားတြင္ ျဖစ္ပြားေလ့ရွိသည့္ မိမိတို႔၏ အရပ္အေမာင္းအားနည္းခ်က္ကို ကာကြယ္ရန္အစြမ္းကုန္ႀကိဳးစားမိရင္း လြန္လြန္က်ဴးက်ဴး ရန္လိုေဒါသထြက္တတ္ေသာ အမူအက်င့္ ျဖစ္ပါသည္။ “လူဖလံ လကၡဏာစု” (Little man syndrome) သို႔မဟုတ္ ျမန္မာအေခၚအားျဖင့္ “လူပုစိတ္တို” စသည္ျဖင့္ ေခၚဆိုႏိုင္ပါလိမ့္မည္။


႐ုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အားနည္းခ်က္၏ အက်ဳိးဆက္…၊ ရန္လိုစိတ္ႏွင့္ မနာလိုစိတ္

ဟက္စတင္စင္တာ (Hastings Centre) မွ ထုတ္ျပန္ေသာ အစီရင္ခံစာတစ္ေစာင္တြင္ အဆိုပါအေျခအေနမွာ ငယ္စဥ္ဘ၀ ကာလမ်ားမွစတင္၍ ဖြံ႕ၿဖိဳးလာခဲ့ေသာ အက်ဳိးဆက္တစ္ခုျဖစ္သည္ဟု ဆိုသည္။ လူေကာင္ညွက္ေသာ ကေလးငယ္မ်ားသည္ အတန္းေဖာ္မ်ား၏ အႏိုင္က်င့္ျခင္း ေလွာင္ေျပာင္ စေနာက္ျခင္းမ်ား ျပဳလုပ္စရာ ပစ္မွတ္မ်ား ျဖစ္ခဲ့ႏိုင္သည္။ အက်ဳိးဆက္အားျဖင့္ သူတို႔သည္ အမ်ားထက္ နိမ့္က်မႈႏွင့္ လႊမ္းမိုးခံရမႈတို႔၏ နက္ရႈိင္းေသာခံစားခ်က္တစ္ခု ဖြံ႕ၿဖိဳးလာခဲ့သည္။ ထိုမွတစ္ဆင့္ စြမ္းအားႏွင့္ သူတစ္ပါးအေပၚ ခ်ဳပ္ကိုင္လိုမႈကို အသည္းအသန္ လိုလားရွာေဖြလာၾကျခင္းျဖစ္ေလသည္။

အရပ္အေမာင္းေကာင္းသည့္ လူမ်ားမွာ လူမ်ားစုႏွင့္ဆက္ဆံလုပ္ကိုင္ရေသာ နယ္ပယ္မ်ားျဖစ္သည့္ ေခါင္းေဆာင္မႈႏွင့္ ေဆြးေႏြးညွိႏႈိင္းျခင္း စြမ္းရည္တို႔ကဲ့သုိ႔ ရံုးလုပ္ငန္း၊ စီးပြားေရးႏွင့္ ဥပေဒဆိုင္ရာ အလုပ္အကိုင္ မ်ားတြင္ ပိုမိုေအာင္ျမင္ႏိုင္ေၾကာင္း ေလ့လာမႈမ်ားအရ ျပသေနေပရာ အထက္ပါခံစားခ်က္သည္ အရြယ္ေရာက္သည့္တိုင္ေအာင္ ဆက္လက္ရွင္သန္ျဖစ္ထြန္းေနဆဲ ျဖစ္ေပသည္။

ေသးသြယ္သည့္လူမ်ားႏွင့္ ဆက္ႏြယ္ေနေသာ အျခား မလိုလားအပ္သည့္ စ႐ိုက္တစ္ခုမွာ ၎တို႔တြင္ မနာလိုမစၦရိယစိတ္ ပိုမိုမ်ားျပားျခင္းျဖစ္သည္ဟု ဂ႐ိုနီဂန္ တကၠသိုလ္မွ ပါေမာကၡ ေအဘရာဟန္ ဘန္႔ခ္၏ ေလ့လာမႈတစ္ခုတြင္ ေဖာ္ျပထားသည္။

သုေတသနျပဳသူမ်ား၏ ကြင္းဆင္းေလ့လာမႈတြင္ ပါ၀င္ကူညီသူ ေယာက္်ားမိန္းမ ၁၀၀ ကို စမ္းသပ္ၾကည့္ သည္။ ေယာက္်ားေလးမ်ားႏွင့္ မိန္းကေလးမ်ားသည္ ခ်စ္သူစံုတြဲမ်ားျဖစ္ၿပီး သူတို႔၏ သ၀န္တိုသည့္ ခံစားခ်က္ႏွင့္ ဆန္႔က်င့္ဘက္လိင္အုပ္စုထဲတြင္ ေရာက္ရွိေနခ်ိန္တြင္ မိမိတို႔၏အေဖာ္မ်ားကို ယံုၾကည္မႈ မည္မွ် ရွိမရွိကိစၥႏွင့္ပတ္သက္၍ စမ္းသပ္ၾကည့္ျခင္းျဖစ္သည္။ စိတ္၀င္စားဖြယ္ေကာင္းသည္မွာ ငါးေပေလးလက္မခန္႔ အရပ္ျမင့္ေသာ ေယာက္်ားမ်ားသည္ ေျခာက္ေပခြဲရွိေသာ ေယာက္်ားမ်ားထက္ မနာလုိ၀န္တိုျဖစ္ရန္ျဖစ္ႏႈန္း ၅၀ ရာခိုင္ႏႈန္းခန္႔ ပိုေနသည္ကို ေတြ႕ရွိရေပသည္။

အငယ္ေကာင္မွ ရန္ေစာင္ျခင္း

ဤနပိုလီယံစိတၱဇကို တိရိစၦာန္ေလာက၏ ရန္လိုစိတ္ကို ေျဖရွင္းရာတြင္လည္း အသံုးျပဳခဲ့ဖူးသည္။ လက္စေလဆိုသူ ထုတ္ေဖာ္တင္ျပသကဲ့သို႔ အေကာင္ႀကီးေသာ ရန္ဘက္သည္ အႏိုင္ရဖို႔အခြင့္အလမ္း ပိုမ်ားေသာ္လည္း သဘာ၀စိတ္အားျဖင့္မူ အႏိုင္ရရန္ အခြင့္အလမ္းနည္းပါးသည့္ ေသးငယ္သည့္အေကာင္က ရန္ပြဲကို စတင္ေလ့ ရွိတတ္ေလသည္။

“ဒတ္စပီရာဒို အက်ဳိးဆက္” (Desperado Effect) အပါအ၀င္ အျခားေသာ ျခံဳငံုသံုးသပ္ခ်က္ အမ်ားအျပားက “႐ႈံးႏိုင္ေျခပိုမ်ားသူက ရန္ပြဲကို စတင္ျခင္းကိစၥ” ႏွင့္ပတ္သက္၍ ေရြးခ်ယ္စရာလမ္း မရွိမႈေၾကာင့္ဟူ၍ ေျဖရွင္းျပသည္။ ေခ်ာင္ပိတ္အကိုက္ခံရေသာ ေခြးပိန္ကေလးက ေခြးႀကီးကို စကိုက္သည္ကို နမူနာၾကည့္ႏိုင္သည္။ အျခားေသာေျဖရွင္းခ်က္တစ္ခုတြင္ ႐ႈံးနိမ့္ႏိုင္ေျခပိုမ်ားသူက ရန္စျခင္းသည္ မိမိ၏ ပင္ကိုယ္အရည္အေသြးထက္ ႀကီးက်ယ္လိုမႈျဖင့္ ေအာင္ပြဲရရွိရန္ အခြင့္အလမ္းကို လြဲမွားစြာ ကံစမ္းမဲေဖာက္ၾကည့္ျခင္းျဖစ္သည္ဟု ဆိုသည္။

နပိုလီယံႏွင့္ အျခားေသာ ေခါင္းေဆာင္မ်ား

“နပိုလီယံစိတၱဇ” ဟူေသာ အမည္နာမမွာ ၁၉ ရာစုအေစာပိုင္းက ျပင္သစ္အင္ပါယာ၏ အရွင္သခင္ နပိုလီယံဘိုနာပတ္ ဟူေသာ ဇစ္ျမစ္မွ ဆင္းသက္လာျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း သိသာပါသည္။ ဤျပင္သစ္အရွင္သခင္ကို သမိုင္းႏွင့္ လူႀကိဳက္မ်ားေသာ ယဥ္ေက်းမႈလက္ရာမ်ားတြင္ ပံုေဖာ္ရာတြင္ ခန္႔မွန္းေျခ ငါးေပႏွစ္လက္မခန္႔သာ အရပ္အေမာင္းရွိသည္ဟု အျမဲတမ္းျပသခဲ့ၾကသည္။

သို႔ေသာ္လည္း အျခားေသာ သမုိင္းပညာရွင္မ်ားကမူ ဤသည္မွာ ယံုတမ္းစကားသာျဖစ္သည္ဟု ေထာက္ျပၾကသည္။ နပိုလီယံ၏ တကယ့္အရပ္မွာ ငါးေပေျခာက္လက္မရွိၿပီး ရုပ္ပံုမ်ားတြင္ အမ်ားႀကီးပိုပုသြားေအာင္ဆြဲထားျခင္းမွာ သူ႔ကိုမလိုလားသူမ်ား၏ ၀ါဒျဖန္႔မႈတစ္ခုသာ ျဖစ္သည္ဟု ဆိုသည္။ တကယ္ေတာ့ နပိုလီယံသည္ သူ႔ေခတ္သူ႔အခါက လူမ်ား၏ ပံုမွန္အရပ္အေမာင္းေတာ့ ရွိခဲ့သည္ဟု ယံုၾကည္ရပါသည္။ သူ၏ ကိုယ္ရံေတာ္မ်ားႏွင့္ ႏႈိင္းယွဥ္ၾကည့္၍သာ သူက အရပ္ပုေနသေယာင္ ထင္ရျခင္း ျဖစ္သည္။

ေဒါင္ျပည့္ဆိုက္ျပည့္သမားမ်ားသည္ ေခါင္းေဆာင္ေကာင္းမ်ားျဖစ္သည္ဟူသည့္ အေျခခံယူဆခ်က္တစ္ခု ရွိေနေသာ္ျငား ကမၻာအရပ္ရပ္ရွိ ေခါင္းေဆာင္မ်ားတြင္ အရပ္အေမာင္းေၾကာင့္ ပိုမိုထင္ေပၚျခင္းမ်ား ရွိမေနပါ။ သာဓကအားျဖင့္ ျပင္သစ္သမၼတ နီကိုလပ္ ဆာကိုဇီမွာ ၅ ေပ ၅ လက္မ၊ အီတလီ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ဘာလူစကိုနီသည္ ၅ ေပ ၇ လက္မႏွင့္ ေျမာက္ကိုရီးယားေခါင္းေဆာင္ ကင္ဂ်ံဳအီးမွာ ၅ ေပ ၃ လက္မသာ ရွိၾကပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ပင္ ေထာက္ခံသည္ျဖစ္ေစ၊ ျငင္းပယ္သည္ျဖစ္ေစ “နပိုလီယံစိတၱဇ” မွာ ယေန႔တိုင္ေအာင္ ျငင္းရန္ခုန္ရန္ေကာင္းေသာ အယူအဆတစ္ရပ္အျဖစ္ တည္ရွိေနပါေသးသည္။

◄ ေတဇာ ► ေအာက္တိုဘာ (၁၃) ၂၀၀၉