ကမၻာ႕ေခါင္းေဆာင္ နယ္လ္ဆင္မန္ဒဲလား ေနရာ မည္သူဆက္ခံမည္နည္း
|
8:56 PM |
No မွတ္ခ်က္ |
Oo Hla Oo
ကမၻာ့ ျပႆနာ မ်ားကို ဖခင္ႀကီး တစ္ဦး သဖြယ္ ကိုင္တြယ္ ေျဖရွင္း ေပးေလ့ ရွိသည့္ ”နယ္လ္ဆင္ မန္ဒဲလား”ကို မၾကာခဏ ဆိုသလုိ ကမၻာ့ သက္ႀကီး ႏိုင္ငံေရး သမား တစ္ဦး အျဖစ္ ေဖာ္ျပတတ္ၾကသည္။ ကိုယ္က်င့္တရား ဆိုင္ရာ ၾသဇာ ႀကီးမားမႈက နယ္လ္ဆင္မန္ ဒဲလားကို မဟတၱမ ဂႏီၶ ျဖစ္ေစခဲ့၏။ ယခု သူ႔ေနရာကို မည္သူ ဆက္ခံ မည္နည္း။
ကမၻာ့ ျပႆနာ မ်ားကို ဖခင္ႀကီး တစ္ဦး သဖြယ္ ကိုင္တြယ္ ေျဖရွင္း ေပးေလ့ ရွိသည့္ ”နယ္လ္ဆင္ မန္ဒဲလား”ကို မၾကာခဏ ဆိုသလုိ ကမၻာ့ သက္ႀကီး ႏိုင္ငံေရး သမား တစ္ဦး အျဖစ္ ေဖာ္ျပတတ္ၾကသည္။ ကိုယ္က်င့္တရား ဆိုင္ရာ ၾသဇာ ႀကီးမားမႈက နယ္လ္ဆင္မန္ ဒဲလားကို မဟတၱမ ဂႏီၶ ျဖစ္ေစခဲ့၏။ ယခု သူ႔ေနရာကို မည္သူ ဆက္ခံ မည္နည္း။
ေလာ့ကာဘီ၊ ဘာရြန္ဒီ၊ ဒီအာ ကြန္ဂို၊ လီဆိုသို၊ အင္ဒိုနီးရွား၊ အစၥေရး၊
ပါလက္စတုိင္း၊ ကက္ရွ္မီးယား၊ စတက္ ဖင္ေလာ့ရင့္စ္ လူသတ္မႈ၊ HIV ပညာ ေပး
လံႈ႕ေဆာ္မႈ၊ ကမၻာ့ ဖလား ေဘာလံုး ပြဲ စသည့္ ကမၻာ့ ကိစၥမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္ ၍
နယ္လ္ဆင္မန္ဒဲလား က အမ်ိဳးမ်ိဳး အဖံုဖံု ေျပာဆို ကိုင္တြယ္ ကူညီခဲ့သည္။
၁၉၉၃-၂ဝဝ၅ အတြင္း ျဖစ္ပြားခဲ့ ေသာ အာဖရိကတိုက္ အလယ္မွ လူ ေပါင္း သံုးသိန္းေက်ာ္ ေသဆံုးခဲ့ရသည့္ ဘာရြန္ဒီ ျပည္တြင္းစစ္ တြင္ ၾကားဝင္ဖ်န္ ေျဖေပးသူ၊ မိမိ မိသားစု ဝင္ တစ္ဦးကိုယ္ တုိင္ AIDS ေရာဂါျဖင့္ ကြယ္လြန္ခဲ့ကာ ၄င္းေရာဂါႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ အာဖရိကတိုက္ ရွိ အယူသည္းမႈ မ်ားကို ေပ်ာက္ ကြယ္ေအာင္ ႀကိဳးစားခဲ့ သူ နယ္လ္ဆင္ မန္ဒဲလား ၏ ကမၻာ့ လူ႔ အဖြဲ႕အစည္း အတြက္ ဝင္ေရာက္ ကူညီမႈမ်ား အားလံုး ေအာင္ျမင္ခဲ့ သည္ေတာ့ မဟုတ္သလို အားလံုးက ႀကိဳဆို လက္ခံျခင္း လည္း မရွိ ခဲ့ၾကေပ။
အေမရိကန္ ႏိုင္ငံျခားေရး မူဝါဒကို လည္းေကာင္း၊ ၁၉၉ဝ ကိုဆိုဗို ဝင္ေရာက္ စြက္ဖက္မႈကို လည္းေကာင္း၊ နယ္လ္ဆင္ မန္ဒဲလား ကျပင္းထန္စြာ ေဝဖန္ခဲ့ဖူးသည္။ ကမၻာ့ ဗီလိန္ႀကီး ကဒါဖီႏွင့္လည္းေကာင္း အင္ဒိုနီးရွား ေခါင္းေဆာင္ ဆူဟာတိုႏွင့္ လည္းေကာင္း နယ္လ္ဆင္ ၏ေႏြးေထြးေသာ ဆက္ဆံေရး ကို ကမၻာက အံ့ၾသခဲ့ရသည္။
သူ၏ AIDS ရာဂါႏွင့္ ပတ္သက္ ၍ ေျပာဆိုမႈမ်ားသည္ ေနာက္က်လြန္း လွသည္ဟု ကမၻာက ေဝဖန္ခဲ့၏။
ကမၻာ့ စင္ျမင့္ေပၚ တြင္ ႏိႈင္းယွဥ္ရန္ အဆင့္တူ မရွိေသာ အေျခ အေန သို႔ နယ္လ္ဆင္ မန္ဒဲလား ေရာက္ရွိ လာသည့္ အခ်ိန္တြင္ေတာ့ ေဝဖန္ ျပစ္တင္သံ တို႔ တိတ္ဆိတ္ သြား ခဲ့ေလသည္။
”နယ္လ္ဆင္ မန္ဒဲလား သည္ ယံုၾကည္ခ်က္ အက်ဥ္းသား ဘဝ၊ လူ႔ အခြင့္ အေရး တုိက္ပြဲဝင္ အိုင္ကြန္ ဘဝ မွ လက္ ေတြ႕ ႏိုင္ငံေရး ေခါင္းေဆာင္ တစ္ဦး အျဖစ္ သို႔ လိုက္ေလ်ာ ညီေထြျဖစ္ေအာင္ ေျပာင္းလဲခဲ့သည္။ ထု႔ိေနာက္ ေတာင္အာဖရိက၏ ‘ဖခင္’တစ္ဦး အျဖစ္သို႔ စိုက္စိုက္ မတ္မတ္ ေရာက္ရွိခဲ့ကာ ကမၻာ့ သက္ႀကီး ေခါင္းေဆာင္ တစ္ဦး ျဖစ္လာ ခဲ့ရသည္။ ယင္းကဲ့သို႔ ဘဝမ်ိဳးမွာ နယ္လ္ ဆင္မန္ဒဲလား တစ္ဦးတြင္သာ ရွိပံုရ သည္” ဟု ဝါရွင္တန္ Feature Story News မွႏိုင္ငံတကာ ေဆာင္းပါး ရွင္ ဆိုင္မြန္မတ္ Simon Marks က ေျပာ လိုက္သည္။
ေပါ့ပ္ အဆိုေတာ္မ်ား၊ စူပါေမာ္ ဒယ္မ်ား အပါအဝင္ အလြန္က်ယ္ ျပန္႔ ေသာ လူထု လူတန္းစားမ်ား၏ ေလးစား အထင္ႀကီးမႈကို ခံရကာ၊ ထို ကဲ့သို႔ ေမးခြန္း ထုတ္စရာ မရွိေသာ တရားဝင္ ၾသဇာဂုဏ္၊ သမာဓိ ဂုဏ္မ်ိဳး ကို နယ္လ္ ဆင္မန္ ဒဲလားသာ ရရွိခဲ့သည္။
၁၉၈၈ ခုႏွစ္ ေလာ့ကာဘီ ေလယာဥ္ေပါက္ကြဲ မႈတရားခံကို UK ႏွင့္ လစ္ဗ်ားႏိုင္ငံ အၾကား လႊဲေျပာင္းႏိုင္ရန္ ၾကားဝင္ ဖ်န္ေျဖခဲ့ သည္။ အေရွ႕ အလယ္ပိုင္းတြင္ အစၥေရး ႏိုင္ငံကို ေဝဖန္ခဲ့သည္။ ၁၉၉၈ခုႏွစ္က လီဆိုသိုႏိုင္ငံတြင္း သို႔ ေတာင္အာဖရိက တပ္ဖြဲ႕ဝင္မ်ား ေစလႊတ္ခဲ့သည္။ ဒီအာကြန္ဂို ၿငိမ္းခ်မ္းေရး အတြက္ ထိပ္သီး ေတြ႕ဆံုမႈမ်ား စီစဥ္ေပးခဲ့သည္။ ကက္ရွ္မီးယား အေရး အတြက္အိႏၵိယႏွင့္ ပါကစၥတန္ တို႔ကို ေတြ႕ဆံုညိႇႏိႈင္းရန္ တိုက္တြန္းခဲ့သည္။ ဘာရြန္ဒီ ျပည္တြင္းစစ္ ကို ၾကားဝင္ ဖ်န္ေျဖေပးခဲ့သည္။ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံ ဂ်ကာ တာ အက်ဥ္းေထာင္ တြင္းရွိ အေရွ႕ တီေမာ ႏိုင္ငံေရး ေခါင္းေဆာင္ဂူဆာ မိုကိုသြား ေရာက္ ေတြ႕ဆံုခဲ့သည္။ ၁၉၉၃ ခုႏွစ္က ၿဗိတိသွ်လူမည္း လူငယ္ စတက္ဖင္ေလာ ရင့္စ္ အသတ္ခံရမႈ အတြက္ ၿဗိတိန္ ရဲတပ္ ဖြဲ႕အား ေတာင္းဆို ဖိအားေပးခဲ့သည္။
”အျခားသူမ်ား ဝင္ေရာက္ စြက္ဖက္ရန္ မတတ္ႏုိင္ေသာ ကမၻာ့အေရး ကိစၥမ်ားကို ႐ိုးသားစြာ ဝင္ေရာက္ညိႇႏိႈင္း ေပးႏိုင္သည့္ အရည္အခ်င္း မ်ိဳး နယ္လ္ ဆင္မန္ဒဲလား တြင္ရွိသည္” ဟု London School of Economics မွ ခရစၥတုိဖာ အာလ္ဒန္က ေျပာဆိုၿပီး ၁၉၉၇ ခုႏွစ္က အင္ဒိုနီးရွား သမၼတ ဆူဟာတို ကို ဆန္႔က်င္၍ အက်ဥ္းက် ခံ အေရွ႕ တီေမာ ႏိုင္ငံေရး သမား ဂူဆာမို (Gusmao) ကို ဂ်ကာတာၿမိဳ႕တြင္ ၂ နာရီ ၾကာမွ် ေတြ႕ဆံုႏိုင္ ခဲ့သည့္ နယ္လ္ဆင္၏ အရည္အခ်င္း ကို ေထာက္ျပခဲ့သည္။ ယင္း ေတြ႕ဆံုမႈ က အ ေရွ႕တီေမာ ႏိုင္ငံ လြတ္လပ္ေရး အတြက္ လမ္းခင္းေပးခဲ့ ၿပီးေနာက္ ႏွစ္ႏွစ္ အၾကာ တြင္ ဂူဆာမို လြတ္ေျမာက္ခဲ့သည္။
ယခုႏွစ္မ်ား အတြင္း ကမၻာက ေလးစားရေသာ အျခား ကမၻာ့သက္ႀကီး ႏိုင္ငံေရး ေခါင္းေဆာင္ မ်ားလည္း ေပၚေပါက္ခဲ့ေသာ္လည္း သူတို႔၏ လုပ္ကိုင္ ေဆာင္ရြက္မႈ မ်ား သည္ ျပည္တြင္း ကိစၥ မ်ား (သို႔မဟုတ္) အစိုးရ ကိုယ္စား ဝင္ ေရာက္ လုပ္ကိုင္မႈမ်ားသာ ျဖစ္သည္။
ဂ်င္မီကာတာ သည္လည္း ေျမာက္ကိုရီးယား အျငင္းပြားဖြယ္ ကိစၥ မ်ားအတြက္ သြားေရာက္ ေဆြးေႏြးခဲ့ျခင္း ၊ ေရြး ေကာက္ပြဲမ်ား ကို ေစာင့္ၾကပ္ ၾကည့္႐ႈေပးျခင္း ၊ ေလ့က်င့္ သင္ၾကားေပးျခင္း တို႔ျဖင့္ အာဖရိက ဒီမိုကရက္ တိုက္ေဇးရွင္းျဖစ္ စဥ္ကို အဓိက ေနရာမွ ကူညီခဲ့ျခင္း တို႔ကို လုပ္ကိုင္ခဲ့ေသာ္လည္း ယင္းတို႔မွာ အလုပ္ သေဘာ အရသာျဖစ္ၿပီး မန္ဒဲလား ကဲ့သို႔ စိတ္လႈပ္ရွားဖြယ္ ၾသဇာ သက္ေရာက္မႈ မ်ား မရွိခဲ့ေပ။
”ကမၻာ့ဖခင္ တစ္ဦး၏ ပံုရိပ္ မ်ိဳးထိႏိုးထ လာခဲ့ရ ေသာ အဓိကအခ်က္မွာ နယ္လ္ဆင္မန္ဒဲလား ၏ ကိုယ္ရည္ ကိုယ္ေသြး ျဖစ္သည္”ဟု ယံုၾကည္ မိေၾကာင္း အတၴဳပၸတၱိေရး သူ ေဒးဗစ္ဂ်ိမ္းစမစ္က ေျပာဆိုခဲ့သည္။
နယ္လ္ဆင္မန္ဒဲလား သည္ လြန္စြာ နက္နက္ ႐ိႈင္း႐ိႈင္း ႐ႈပ္ေထြး လွသည့္ အေျခအေန မ်ား အၾကား ကိစၥ မ်ားကို ၿပီး ေျမာက္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္စြမ္း ရွိၿပီး တစ္ခ်ိန္ တည္းမွာပင္ ယာခင္းထဲမွ သိုး ေက်ာင္းသား တစ္ဦးကဲ့သို႔ ႐ိုးရွင္းမႈ၊ ၾကည္လင္မႈ တို႔လည္း ၄င္းထံတြင္ ရွိသည္။ အရပ္သား မ်ားႏွင့္ ဘုရင္မ်ား ကိုလည္း တစ္ တန္းတည္း ထား၍ စကားေျပာ ဆိုခဲ့သည္။ မိတ္ေဆြမ်ား၏ အမည္မ်ားကို မွတ္မိ အေလးထားပံု တို႔ႏွင့္ လူတစ္ဦးခ်င္း စီကို အခ်ိန္ေပး စကား ေျပာဆိုေပးျခင္း တို႔က လည္းသူ႔ကို လူတိုင္း က ခ်စ္ခင္ေစပါသည္။
”ကမၻာႀကီး၏ မည္သည့္ ေနရာကို မဆိုသြားၿပီး သူ၏ မ်က္ႏွာပံု ကိုျပလွ်င္ လူတိုင္းက သူ႔အမည္ကို သိၾကပါလိမ့္ မည္။ ထိုကဲ့သို႔ လူမ်ိဳး ယခုသက္ရွိ ထင္ ရွားရွိ သူမ်ား အၾကား မရွိေတာ့ပါ”ဟု အတၴဳပၸတၱိေရးသူ စမစ္က ဆက္လက္ ေျပာၾကားေသးသည္။
”အက်ဥ္းသား ဘဝမွ ႏိုင္ငံေရး သ မားျဖစ္လာသူ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ သည္လည္း အလြန္ စိတ္ဝင္စားစရာ ေကာင္းသည့္ ဇာတ္လမ္း တစ္ပုဒ္ျဖစ္ ေၾကာင္း၊ သူမ သည္ တစ္ေန႔ နယ္လ္ဆင္ မန္ဒဲလား ျဖစ္ လာမည္လား၊ ႏိုင္ငံေရး ဇာတ္လမ္း မ်ားက မည္သို႔ ျဖစ္လာဦး မည္ကို ကြၽန္ေတာ္ တို႔ မသိေသးေသာ္ လည္း ”ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္”။ ယံုၾကည္ခ်က္ အက်ဥ္းသား တစ္ဦး ျဖစ္ခဲ့သည့္ အတြက္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ထံတြင္ အံ့ၾသ ဖြယ္ရာ ကိုယ္က်င့္ တရား ဆုိင္ရာ ၾသဇာ ရွိေနၿပီး ယခုအခါ တက္ ၾကြ ေသာ ႏုိင္ငံေရး အခန္း က႑ တစ္ရပ္ကို ေဆာင္ရြက္ ေနသည္။ အေျခအေန မ်ားစြာ ကလည္း သူမကို ခက္ခဲသည့္ အေန အထား မ်ိဳး ေရာက္ေအာင္ ပို႔ေဆာင္ေန ၾကသည္” ဟု ႏိုင္ငံတကာ ေဆာင္းပါးရွင္ ဆုိင္မြန္မတ္ (Simon Marks) က ေျပာၾကားသည္။
”တစ္ဦး တစ္ေယာက္သည္ မလြဲ သာ မေရွာင္သာ ေခါင္းေဆာင္မႈ ေနရာ ကို ယူရေတာ့မည္ ဆုိလွ်င္ မရည္ရြယ္ဘဲ အျခား သူမ်ားႏွင့္ ထိခိုက္ ပြတ္တိုက္မႈမ်ား ရွိတတ္ သည္မွာ ျဖစ္႐ိုး ျဖစ္စဥ္ဟု လက္ ခံထားၾကေသာ္ လည္း တစ္ေန႔သ၌ ရက္ စက္ ၾကမ္းၾကဳတ္ေသာႏိုင္ငံေရး လုပ္ငန္း မ်ားႏွင့္ ဆက္ဆံစရာ မလိုအပ္ေတာ့ သည့္ အခ်ိန္၌ သူမထံ တြင္လည္း ထိုကိစၥ မ်ိဳး ရွိေတာ့မည္မဟုတ္ေပ။
မဟတၱမ ဂႏီၶ၊ နယ္လ္ဆင္မန္ဒဲ လား၊ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ တုိ႔ အား လံုးသည္ ႏိုင္ငံေရး အက်ဥ္းသား မ်ား ျဖစ္ခဲ့ၾကၿပီး ဤကဲ့သို႔ ပုဂၢိဳလ္ေရး ဆုိင္ရာ ကိစၥမ်ားကို အနစ္နာခံမႈ မ်ားကလည္း အေရးႀကီးေသာ အခန္းက႑ တစ္ရပ္ ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ေျမာက္ ကိုရီးယားႏွင့္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ တို႔တြင္လည္း အလားတူ ကိစၥမ်ား ရွိၿပီး ထင္ေပၚေက်ာ္ ၾကားျခင္း မရွိေသးေၾကာင္း” ကိုေဆာင္းပါးရွင္ ဆိုင္ မြန္မတ္(Simon Marks)က ဆက္လက္ ေျပာၾကား ထားသည္။
သက္ဆိုင္ရာႏုိင္ငံ မ်ား၏ အေျပာင္း အလဲ တစ္ေနရာရာ ၌ သူတို႔သည္ ဦး ေဆာင္ လုပ္ကိုင္သူ ေအးဂ်င့္အျဖစ္ ေပၚ ေပါက္လာ ခဲ့ၾကရသည္။ ထိုကဲ့သို႔ အေျခ အေနမ်ိဳး ၌ ဝင္ေရာက္ အနစ္နာခံေဆာင္ ရြက္ရန္ မွန္ကန္ေသာ အခိုက္ အတန္႔ကို ေရြးခ်ယ္ႏုိင္ရန္ လည္း လိုအပ္ေလသည္။
ဤေနရာ၌ ‘အနစ္နာခံ’ သည္ ဆို ေသာ စကားလံုးသည္ အႏုတ္လကၡဏာ (Cynical) ေဆာင္ေသာ သေဘာမ်ိဳး ရွိေသာ္လည္း ႏိုင္ငံေရး အရ မွန္ကန္ ေသာ အခိုက္ အတန္႔တြင္ ၄င္းတို႔၏ ပုဂၢိဳလ္ေရး အနစ္နာခံမႈ က ႏိုင္ငံေရး အရ အျမတ္ ထြက္ေစၿပီး အေျပာင္းအလဲ ကို လည္း ပိုမို အက်ိဳးသက္ေရာက္ေစသည္။
ဤကဲ့သို႔ သာမန္ထက္ ထူးျခားေသာ ပုဂၢိဳလ္မ်ားသည္ မၾကာခဏ လြယ္လြယ္ကူကူ ေပၚထြန္းလာၾကေလ့ မရွိေပ။ သို႔ေသာ္ ယေန႔ လူမႈ မီဒီယာကြန္ ရက္ေခတ္တြင္ မူ ေဝ ဖန္ျပစ္တင္မႈ မ်ားကို အလြန္ လြယ္ကူလ်င္ျမန္စြာ ျပဳလုပ္ႏိုင္ ေသာေၾကာင့္ ေရရွည္ တည္တံ့သည္ နာမည္ေကာင္း တစ္ခု တည္ေဆာက္ရန္ မွာလည္း မလြယ္ကူလွေပ။
”The Elders” ဆိုသည့္ ကမၻာ့ ေခါင္းေဆာင္ မ်ားပါဝင္သည့္ အဖြဲ႕တစ္ ဖြဲ႕ကို နယ္လ္ဆင္မန္ဒဲလား ၏ ၈၉ ႏွစ္ ေျမာက္ ေမြးေန႔တြင္ ဖြဲ႕စည္းခဲ့ၾကသည္။
”ထိုကဲ့သုိ႔ ဝါရင့္ ႏိုင္ငံေရး သမား အမ်ိဳးသမီး၊ အမ်ိဳးသားမ်ား ပါဝင္ေသာ အဖြဲ႕အစည္း အေနျဖင့္ သူတို႔၏ အရည္ အခ်င္းေကာင္း မ်ားႏွင့္ လုပ္ေဆာင္ႏုိင္သည့္ အရာမ်ား ကို မူ ေစာင့္ၾကည့္ ရမည္ ျဖစ္ကာ ၄င္းတို႔သည္လည္း မ်ိဳးဆက္ တစ္ဆက္လွ်င္ တစ္ဦးသာ ေပၚထြန္း တတ္သည့္ သူမ်ိဳးမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။
လူသား မ်ိဳးႏြယ္ အတြက္ ထုိကဲ့သို႔ ပုဂၢိဳလ္မ်ား လိုအပ္ကာ ၄င္းတုိ႔ မရွိလွ်င္ ရက္စက္ ၾကမ္းတမ္းေသာ ပဋိပကၡမ်ား အတြင္း က်ေရာက္ သြားႏုိင္ေျခ ရွိသည္ ကို အေလး အနက္ ထားရမည္။ လုိအပ္ ေသာ အခ်ိန္ တစ္ခ်ိန္ခ်ိန္ မွာ ထုိကဲ့သို႔ အမ်ိဳးသား၊ အမ်ိဳးသမီး တစ္ဦးဦးေပၚ ေပါက္လာဖို႔ ေမွ်ာ္လင့္မိ ၾကေသာ္လည္း မိုးကုတ္ စက္ ဝိုင္းေအာက္ နယ္လ္ဆင္ မန္ဒဲလားလို လူမ်ိဳး တစ္ဦး တစ္ေယာက္မွ် မေတြ႕ရွိေသးပါ” ဟု London School of Economics မွ ခရစၥတိုဖာ အာလ္ဒန္ က မွတ္ ခ်က္ေပး ခဲ့သည္။
လက္်ာထြန္း
Ref: BBC News – Magazine Mandela Death: Who next as the world’s elder statesman?
By Tom Geoghegan ကို ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ျပန္ဆုိသည္။
Popular News Journal
18 December 2013
၁၉၉၃-၂ဝဝ၅ အတြင္း ျဖစ္ပြားခဲ့ ေသာ အာဖရိကတိုက္ အလယ္မွ လူ ေပါင္း သံုးသိန္းေက်ာ္ ေသဆံုးခဲ့ရသည့္ ဘာရြန္ဒီ ျပည္တြင္းစစ္ တြင္ ၾကားဝင္ဖ်န္ ေျဖေပးသူ၊ မိမိ မိသားစု ဝင္ တစ္ဦးကိုယ္ တုိင္ AIDS ေရာဂါျဖင့္ ကြယ္လြန္ခဲ့ကာ ၄င္းေရာဂါႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ အာဖရိကတိုက္ ရွိ အယူသည္းမႈ မ်ားကို ေပ်ာက္ ကြယ္ေအာင္ ႀကိဳးစားခဲ့ သူ နယ္လ္ဆင္ မန္ဒဲလား ၏ ကမၻာ့ လူ႔ အဖြဲ႕အစည္း အတြက္ ဝင္ေရာက္ ကူညီမႈမ်ား အားလံုး ေအာင္ျမင္ခဲ့ သည္ေတာ့ မဟုတ္သလို အားလံုးက ႀကိဳဆို လက္ခံျခင္း လည္း မရွိ ခဲ့ၾကေပ။
အေမရိကန္ ႏိုင္ငံျခားေရး မူဝါဒကို လည္းေကာင္း၊ ၁၉၉ဝ ကိုဆိုဗို ဝင္ေရာက္ စြက္ဖက္မႈကို လည္းေကာင္း၊ နယ္လ္ဆင္ မန္ဒဲလား ကျပင္းထန္စြာ ေဝဖန္ခဲ့ဖူးသည္။ ကမၻာ့ ဗီလိန္ႀကီး ကဒါဖီႏွင့္လည္းေကာင္း အင္ဒိုနီးရွား ေခါင္းေဆာင္ ဆူဟာတိုႏွင့္ လည္းေကာင္း နယ္လ္ဆင္ ၏ေႏြးေထြးေသာ ဆက္ဆံေရး ကို ကမၻာက အံ့ၾသခဲ့ရသည္။
သူ၏ AIDS ရာဂါႏွင့္ ပတ္သက္ ၍ ေျပာဆိုမႈမ်ားသည္ ေနာက္က်လြန္း လွသည္ဟု ကမၻာက ေဝဖန္ခဲ့၏။
ကမၻာ့ စင္ျမင့္ေပၚ တြင္ ႏိႈင္းယွဥ္ရန္ အဆင့္တူ မရွိေသာ အေျခ အေန သို႔ နယ္လ္ဆင္ မန္ဒဲလား ေရာက္ရွိ လာသည့္ အခ်ိန္တြင္ေတာ့ ေဝဖန္ ျပစ္တင္သံ တို႔ တိတ္ဆိတ္ သြား ခဲ့ေလသည္။
”နယ္လ္ဆင္ မန္ဒဲလား သည္ ယံုၾကည္ခ်က္ အက်ဥ္းသား ဘဝ၊ လူ႔ အခြင့္ အေရး တုိက္ပြဲဝင္ အိုင္ကြန္ ဘဝ မွ လက္ ေတြ႕ ႏိုင္ငံေရး ေခါင္းေဆာင္ တစ္ဦး အျဖစ္ သို႔ လိုက္ေလ်ာ ညီေထြျဖစ္ေအာင္ ေျပာင္းလဲခဲ့သည္။ ထု႔ိေနာက္ ေတာင္အာဖရိက၏ ‘ဖခင္’တစ္ဦး အျဖစ္သို႔ စိုက္စိုက္ မတ္မတ္ ေရာက္ရွိခဲ့ကာ ကမၻာ့ သက္ႀကီး ေခါင္းေဆာင္ တစ္ဦး ျဖစ္လာ ခဲ့ရသည္။ ယင္းကဲ့သို႔ ဘဝမ်ိဳးမွာ နယ္လ္ ဆင္မန္ဒဲလား တစ္ဦးတြင္သာ ရွိပံုရ သည္” ဟု ဝါရွင္တန္ Feature Story News မွႏိုင္ငံတကာ ေဆာင္းပါး ရွင္ ဆိုင္မြန္မတ္ Simon Marks က ေျပာ လိုက္သည္။
ေပါ့ပ္ အဆိုေတာ္မ်ား၊ စူပါေမာ္ ဒယ္မ်ား အပါအဝင္ အလြန္က်ယ္ ျပန္႔ ေသာ လူထု လူတန္းစားမ်ား၏ ေလးစား အထင္ႀကီးမႈကို ခံရကာ၊ ထို ကဲ့သို႔ ေမးခြန္း ထုတ္စရာ မရွိေသာ တရားဝင္ ၾသဇာဂုဏ္၊ သမာဓိ ဂုဏ္မ်ိဳး ကို နယ္လ္ ဆင္မန္ ဒဲလားသာ ရရွိခဲ့သည္။
၁၉၈၈ ခုႏွစ္ ေလာ့ကာဘီ ေလယာဥ္ေပါက္ကြဲ မႈတရားခံကို UK ႏွင့္ လစ္ဗ်ားႏိုင္ငံ အၾကား လႊဲေျပာင္းႏိုင္ရန္ ၾကားဝင္ ဖ်န္ေျဖခဲ့ သည္။ အေရွ႕ အလယ္ပိုင္းတြင္ အစၥေရး ႏိုင္ငံကို ေဝဖန္ခဲ့သည္။ ၁၉၉၈ခုႏွစ္က လီဆိုသိုႏိုင္ငံတြင္း သို႔ ေတာင္အာဖရိက တပ္ဖြဲ႕ဝင္မ်ား ေစလႊတ္ခဲ့သည္။ ဒီအာကြန္ဂို ၿငိမ္းခ်မ္းေရး အတြက္ ထိပ္သီး ေတြ႕ဆံုမႈမ်ား စီစဥ္ေပးခဲ့သည္။ ကက္ရွ္မီးယား အေရး အတြက္အိႏၵိယႏွင့္ ပါကစၥတန္ တို႔ကို ေတြ႕ဆံုညိႇႏိႈင္းရန္ တိုက္တြန္းခဲ့သည္။ ဘာရြန္ဒီ ျပည္တြင္းစစ္ ကို ၾကားဝင္ ဖ်န္ေျဖေပးခဲ့သည္။ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံ ဂ်ကာ တာ အက်ဥ္းေထာင္ တြင္းရွိ အေရွ႕ တီေမာ ႏိုင္ငံေရး ေခါင္းေဆာင္ဂူဆာ မိုကိုသြား ေရာက္ ေတြ႕ဆံုခဲ့သည္။ ၁၉၉၃ ခုႏွစ္က ၿဗိတိသွ်လူမည္း လူငယ္ စတက္ဖင္ေလာ ရင့္စ္ အသတ္ခံရမႈ အတြက္ ၿဗိတိန္ ရဲတပ္ ဖြဲ႕အား ေတာင္းဆို ဖိအားေပးခဲ့သည္။
”အျခားသူမ်ား ဝင္ေရာက္ စြက္ဖက္ရန္ မတတ္ႏုိင္ေသာ ကမၻာ့အေရး ကိစၥမ်ားကို ႐ိုးသားစြာ ဝင္ေရာက္ညိႇႏိႈင္း ေပးႏိုင္သည့္ အရည္အခ်င္း မ်ိဳး နယ္လ္ ဆင္မန္ဒဲလား တြင္ရွိသည္” ဟု London School of Economics မွ ခရစၥတုိဖာ အာလ္ဒန္က ေျပာဆိုၿပီး ၁၉၉၇ ခုႏွစ္က အင္ဒိုနီးရွား သမၼတ ဆူဟာတို ကို ဆန္႔က်င္၍ အက်ဥ္းက် ခံ အေရွ႕ တီေမာ ႏိုင္ငံေရး သမား ဂူဆာမို (Gusmao) ကို ဂ်ကာတာၿမိဳ႕တြင္ ၂ နာရီ ၾကာမွ် ေတြ႕ဆံုႏိုင္ ခဲ့သည့္ နယ္လ္ဆင္၏ အရည္အခ်င္း ကို ေထာက္ျပခဲ့သည္။ ယင္း ေတြ႕ဆံုမႈ က အ ေရွ႕တီေမာ ႏိုင္ငံ လြတ္လပ္ေရး အတြက္ လမ္းခင္းေပးခဲ့ ၿပီးေနာက္ ႏွစ္ႏွစ္ အၾကာ တြင္ ဂူဆာမို လြတ္ေျမာက္ခဲ့သည္။
ယခုႏွစ္မ်ား အတြင္း ကမၻာက ေလးစားရေသာ အျခား ကမၻာ့သက္ႀကီး ႏိုင္ငံေရး ေခါင္းေဆာင္ မ်ားလည္း ေပၚေပါက္ခဲ့ေသာ္လည္း သူတို႔၏ လုပ္ကိုင္ ေဆာင္ရြက္မႈ မ်ား သည္ ျပည္တြင္း ကိစၥ မ်ား (သို႔မဟုတ္) အစိုးရ ကိုယ္စား ဝင္ ေရာက္ လုပ္ကိုင္မႈမ်ားသာ ျဖစ္သည္။
ဂ်င္မီကာတာ သည္လည္း ေျမာက္ကိုရီးယား အျငင္းပြားဖြယ္ ကိစၥ မ်ားအတြက္ သြားေရာက္ ေဆြးေႏြးခဲ့ျခင္း ၊ ေရြး ေကာက္ပြဲမ်ား ကို ေစာင့္ၾကပ္ ၾကည့္႐ႈေပးျခင္း ၊ ေလ့က်င့္ သင္ၾကားေပးျခင္း တို႔ျဖင့္ အာဖရိက ဒီမိုကရက္ တိုက္ေဇးရွင္းျဖစ္ စဥ္ကို အဓိက ေနရာမွ ကူညီခဲ့ျခင္း တို႔ကို လုပ္ကိုင္ခဲ့ေသာ္လည္း ယင္းတို႔မွာ အလုပ္ သေဘာ အရသာျဖစ္ၿပီး မန္ဒဲလား ကဲ့သို႔ စိတ္လႈပ္ရွားဖြယ္ ၾသဇာ သက္ေရာက္မႈ မ်ား မရွိခဲ့ေပ။
”ကမၻာ့ဖခင္ တစ္ဦး၏ ပံုရိပ္ မ်ိဳးထိႏိုးထ လာခဲ့ရ ေသာ အဓိကအခ်က္မွာ နယ္လ္ဆင္မန္ဒဲလား ၏ ကိုယ္ရည္ ကိုယ္ေသြး ျဖစ္သည္”ဟု ယံုၾကည္ မိေၾကာင္း အတၴဳပၸတၱိေရး သူ ေဒးဗစ္ဂ်ိမ္းစမစ္က ေျပာဆိုခဲ့သည္။
နယ္လ္ဆင္မန္ဒဲလား သည္ လြန္စြာ နက္နက္ ႐ိႈင္း႐ိႈင္း ႐ႈပ္ေထြး လွသည့္ အေျခအေန မ်ား အၾကား ကိစၥ မ်ားကို ၿပီး ေျမာက္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္စြမ္း ရွိၿပီး တစ္ခ်ိန္ တည္းမွာပင္ ယာခင္းထဲမွ သိုး ေက်ာင္းသား တစ္ဦးကဲ့သို႔ ႐ိုးရွင္းမႈ၊ ၾကည္လင္မႈ တို႔လည္း ၄င္းထံတြင္ ရွိသည္။ အရပ္သား မ်ားႏွင့္ ဘုရင္မ်ား ကိုလည္း တစ္ တန္းတည္း ထား၍ စကားေျပာ ဆိုခဲ့သည္။ မိတ္ေဆြမ်ား၏ အမည္မ်ားကို မွတ္မိ အေလးထားပံု တို႔ႏွင့္ လူတစ္ဦးခ်င္း စီကို အခ်ိန္ေပး စကား ေျပာဆိုေပးျခင္း တို႔က လည္းသူ႔ကို လူတိုင္း က ခ်စ္ခင္ေစပါသည္။
”ကမၻာႀကီး၏ မည္သည့္ ေနရာကို မဆိုသြားၿပီး သူ၏ မ်က္ႏွာပံု ကိုျပလွ်င္ လူတိုင္းက သူ႔အမည္ကို သိၾကပါလိမ့္ မည္။ ထိုကဲ့သို႔ လူမ်ိဳး ယခုသက္ရွိ ထင္ ရွားရွိ သူမ်ား အၾကား မရွိေတာ့ပါ”ဟု အတၴဳပၸတၱိေရးသူ စမစ္က ဆက္လက္ ေျပာၾကားေသးသည္။
”အက်ဥ္းသား ဘဝမွ ႏိုင္ငံေရး သ မားျဖစ္လာသူ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ သည္လည္း အလြန္ စိတ္ဝင္စားစရာ ေကာင္းသည့္ ဇာတ္လမ္း တစ္ပုဒ္ျဖစ္ ေၾကာင္း၊ သူမ သည္ တစ္ေန႔ နယ္လ္ဆင္ မန္ဒဲလား ျဖစ္ လာမည္လား၊ ႏိုင္ငံေရး ဇာတ္လမ္း မ်ားက မည္သို႔ ျဖစ္လာဦး မည္ကို ကြၽန္ေတာ္ တို႔ မသိေသးေသာ္ လည္း ”ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္”။ ယံုၾကည္ခ်က္ အက်ဥ္းသား တစ္ဦး ျဖစ္ခဲ့သည့္ အတြက္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ထံတြင္ အံ့ၾသ ဖြယ္ရာ ကိုယ္က်င့္ တရား ဆုိင္ရာ ၾသဇာ ရွိေနၿပီး ယခုအခါ တက္ ၾကြ ေသာ ႏုိင္ငံေရး အခန္း က႑ တစ္ရပ္ကို ေဆာင္ရြက္ ေနသည္။ အေျခအေန မ်ားစြာ ကလည္း သူမကို ခက္ခဲသည့္ အေန အထား မ်ိဳး ေရာက္ေအာင္ ပို႔ေဆာင္ေန ၾကသည္” ဟု ႏိုင္ငံတကာ ေဆာင္းပါးရွင္ ဆုိင္မြန္မတ္ (Simon Marks) က ေျပာၾကားသည္။
”တစ္ဦး တစ္ေယာက္သည္ မလြဲ သာ မေရွာင္သာ ေခါင္းေဆာင္မႈ ေနရာ ကို ယူရေတာ့မည္ ဆုိလွ်င္ မရည္ရြယ္ဘဲ အျခား သူမ်ားႏွင့္ ထိခိုက္ ပြတ္တိုက္မႈမ်ား ရွိတတ္ သည္မွာ ျဖစ္႐ိုး ျဖစ္စဥ္ဟု လက္ ခံထားၾကေသာ္ လည္း တစ္ေန႔သ၌ ရက္ စက္ ၾကမ္းၾကဳတ္ေသာႏိုင္ငံေရး လုပ္ငန္း မ်ားႏွင့္ ဆက္ဆံစရာ မလိုအပ္ေတာ့ သည့္ အခ်ိန္၌ သူမထံ တြင္လည္း ထိုကိစၥ မ်ိဳး ရွိေတာ့မည္မဟုတ္ေပ။
မဟတၱမ ဂႏီၶ၊ နယ္လ္ဆင္မန္ဒဲ လား၊ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ တုိ႔ အား လံုးသည္ ႏိုင္ငံေရး အက်ဥ္းသား မ်ား ျဖစ္ခဲ့ၾကၿပီး ဤကဲ့သို႔ ပုဂၢိဳလ္ေရး ဆုိင္ရာ ကိစၥမ်ားကို အနစ္နာခံမႈ မ်ားကလည္း အေရးႀကီးေသာ အခန္းက႑ တစ္ရပ္ ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ေျမာက္ ကိုရီးယားႏွင့္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ တို႔တြင္လည္း အလားတူ ကိစၥမ်ား ရွိၿပီး ထင္ေပၚေက်ာ္ ၾကားျခင္း မရွိေသးေၾကာင္း” ကိုေဆာင္းပါးရွင္ ဆိုင္ မြန္မတ္(Simon Marks)က ဆက္လက္ ေျပာၾကား ထားသည္။
သက္ဆိုင္ရာႏုိင္ငံ မ်ား၏ အေျပာင္း အလဲ တစ္ေနရာရာ ၌ သူတို႔သည္ ဦး ေဆာင္ လုပ္ကိုင္သူ ေအးဂ်င့္အျဖစ္ ေပၚ ေပါက္လာ ခဲ့ၾကရသည္။ ထိုကဲ့သို႔ အေျခ အေနမ်ိဳး ၌ ဝင္ေရာက္ အနစ္နာခံေဆာင္ ရြက္ရန္ မွန္ကန္ေသာ အခိုက္ အတန္႔ကို ေရြးခ်ယ္ႏုိင္ရန္ လည္း လိုအပ္ေလသည္။
ဤေနရာ၌ ‘အနစ္နာခံ’ သည္ ဆို ေသာ စကားလံုးသည္ အႏုတ္လကၡဏာ (Cynical) ေဆာင္ေသာ သေဘာမ်ိဳး ရွိေသာ္လည္း ႏိုင္ငံေရး အရ မွန္ကန္ ေသာ အခိုက္ အတန္႔တြင္ ၄င္းတို႔၏ ပုဂၢိဳလ္ေရး အနစ္နာခံမႈ က ႏိုင္ငံေရး အရ အျမတ္ ထြက္ေစၿပီး အေျပာင္းအလဲ ကို လည္း ပိုမို အက်ိဳးသက္ေရာက္ေစသည္။
ဤကဲ့သို႔ သာမန္ထက္ ထူးျခားေသာ ပုဂၢိဳလ္မ်ားသည္ မၾကာခဏ လြယ္လြယ္ကူကူ ေပၚထြန္းလာၾကေလ့ မရွိေပ။ သို႔ေသာ္ ယေန႔ လူမႈ မီဒီယာကြန္ ရက္ေခတ္တြင္ မူ ေဝ ဖန္ျပစ္တင္မႈ မ်ားကို အလြန္ လြယ္ကူလ်င္ျမန္စြာ ျပဳလုပ္ႏိုင္ ေသာေၾကာင့္ ေရရွည္ တည္တံ့သည္ နာမည္ေကာင္း တစ္ခု တည္ေဆာက္ရန္ မွာလည္း မလြယ္ကူလွေပ။
”The Elders” ဆိုသည့္ ကမၻာ့ ေခါင္းေဆာင္ မ်ားပါဝင္သည့္ အဖြဲ႕တစ္ ဖြဲ႕ကို နယ္လ္ဆင္မန္ဒဲလား ၏ ၈၉ ႏွစ္ ေျမာက္ ေမြးေန႔တြင္ ဖြဲ႕စည္းခဲ့ၾကသည္။
”ထိုကဲ့သုိ႔ ဝါရင့္ ႏိုင္ငံေရး သမား အမ်ိဳးသမီး၊ အမ်ိဳးသားမ်ား ပါဝင္ေသာ အဖြဲ႕အစည္း အေနျဖင့္ သူတို႔၏ အရည္ အခ်င္းေကာင္း မ်ားႏွင့္ လုပ္ေဆာင္ႏုိင္သည့္ အရာမ်ား ကို မူ ေစာင့္ၾကည့္ ရမည္ ျဖစ္ကာ ၄င္းတို႔သည္လည္း မ်ိဳးဆက္ တစ္ဆက္လွ်င္ တစ္ဦးသာ ေပၚထြန္း တတ္သည့္ သူမ်ိဳးမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။
လူသား မ်ိဳးႏြယ္ အတြက္ ထုိကဲ့သို႔ ပုဂၢိဳလ္မ်ား လိုအပ္ကာ ၄င္းတုိ႔ မရွိလွ်င္ ရက္စက္ ၾကမ္းတမ္းေသာ ပဋိပကၡမ်ား အတြင္း က်ေရာက္ သြားႏုိင္ေျခ ရွိသည္ ကို အေလး အနက္ ထားရမည္။ လုိအပ္ ေသာ အခ်ိန္ တစ္ခ်ိန္ခ်ိန္ မွာ ထုိကဲ့သို႔ အမ်ိဳးသား၊ အမ်ိဳးသမီး တစ္ဦးဦးေပၚ ေပါက္လာဖို႔ ေမွ်ာ္လင့္မိ ၾကေသာ္လည္း မိုးကုတ္ စက္ ဝိုင္းေအာက္ နယ္လ္ဆင္ မန္ဒဲလားလို လူမ်ိဳး တစ္ဦး တစ္ေယာက္မွ် မေတြ႕ရွိေသးပါ” ဟု London School of Economics မွ ခရစၥတိုဖာ အာလ္ဒန္ က မွတ္ ခ်က္ေပး ခဲ့သည္။
လက္်ာထြန္း
Ref: BBC News – Magazine Mandela Death: Who next as the world’s elder statesman?
By Tom Geoghegan ကို ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ျပန္ဆုိသည္။
Popular News Journal
18 December 2013
0 comments:
Post a Comment