ဆရာႀကီး ေဒါက္တာေသာ္ေကာင္း၏ ေျဖၾကားခ်က္မ်ား

Oo Hla Oo

ေမး- ဆရာတို႔ေခတ္ရဲ႕ တကၠသိုလ္ပညာေရးစနစ္ကို သိပါရေစခင္ဗ်ာ။
ေျဖ- ဆရာက ၁၉၅၄ ခုႏွစ္မွာ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္မွာ စတင္ပညာသင္ၾကားခဲ႔ပါတယ္။ ဆရာတို႔ေခတ္တုန္းက ရိုးရိုး ဘီေအတန္းအတြက္ ပညာသင္ႏွစ္ ၄ ႏွစ္၊ ဂုဏ္ထူးတန္းတက္ရင္ ၅ ႏွစ္ပါ။ ဆရာက အဂၤလိပ္စာ ဂုဏ္ထူးတန္း တက္ခဲ႔လို႔ ၁၉၅၄ ကေန ၁၉၅၉ ထိ၊ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္မွာ ၅ ႏွစ္ သင္ၾကားခဲ႔ရပါတယ္။ အခုလက္ရွိ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ အပါအ၀င္ တကၠသိုလ္ပညာေရး အေျခအေနက ဆရာတို႔ေခတ္နဲ႔ သာမန္ႏႈိင္းယွဥ္ရင္ေတာင္ ေတာ္ေတာ္ ကြာျခားသြားပါၿပီ။ ဆရာသင္ယူခဲ႔တဲ႔၊ သိတဲ႔ ပညာရပ္ တစ္ခုတည္းကို နမူနာအျဖစ္ ေျပာျပမယ္။

အဂၤလိပ္စာေပ ဆိုပါေတာ႔၊ အဲဒီအခ်ိန္တုန္းက ၿဗိတိသွ် ေကာင္ဆယ္လ္ (BC) က ရန္ကုန္တကၠသုိလ္မွာ အဂၤလိပ္စာ ကူညီ သင္ၾကားေပးဖို႔ တစ္ႏွစ္ကို ၀ါရင္႔အဂၤလိပ္ဆရာ ႏွစ္ေယာက္ ေပးတယ္။ သံရံုးမွာ မဟုတ္ဘဲ သီးသန္႔ အေဆာက္အအံုမွာလည္း ၿဗိတိသွ်ေကာင္ဆယ္လ္စာၾကည့္တိုက္ ပန္းဆိုးတန္းမွာ ရွိတယ္။ ဆရာတို႔ အသံုးမ်ားခဲ႔ပါတယ္။ BC က ေပးတဲ႔ ဆရာႏွစ္ေယာက္က ရန္ကုန္တကၠသုိလ္ရဲ႕အဂၤလိပ္စာဌာနမွာ တြဲဖက္ စာသင္ေပးတယ္။ အဲဒီတုန္းက အဂၤလိပ္စာဌာန ပါေမာကၡက ဆရာႀကီးဦးမ်ဳိးမင္းပါ (ႏြယ္စိုး ကေလာင္နဲ႔ စာေရးတယ္)။ BC က လာတဲ႔ ဆရာေတြက ဧည့္ပါေမာကၡေတြအေနနဲ႔ သင္ၾကားေရးမွာ ထိထိေရာက္ေရာက္ ကူညီသင္ၾကားေပးတယ္။ ဒါေပမဲ႔ အုပ္ခ်ဳပ္မႈအပိုင္းမွာ သူတို႔ ဘာမွ ၀င္မစြက္ဘူး။
အဂၤလိပ္ေတြကိုယ္တိုင္ လာသင္တဲ႔အတြက္ ဆရာအပါအ၀င္ အဂၤလိပ္စာသင္ ေက်ာင္းသားေက်ာင္းသူေတြရတဲ႔ အက်ဳိးေက်းဇူးေတြက အဂၤလိပ္စာကို စနစ္တက် တတ္တယ္။ စာေပဗဟုသုတေတြ အမ်ားႀကီးရတယ္။ ကိုယ္႔ဘာသာ အမ်ားႀကီး ဖတ္ၿပီးမွ ရမယ္႔ အေၾကာင္းအရာေတြကို နာရီပို္င္းအတြင္းရတယ္။ ေနာက္ သူတို႔ရဲ႕ အသံထြက္ ေလယူေလသိမ္းေတြကို နားရည္၀သြားတယ္။ ရန္ကုန္တကၠသုိလ္က အဂၤလိပ္စာနဲ႔ ဘြဲရသူေတြကို အဲဒီအခ်ိန္က ႏိုင္ငံတကာက အသိအမွတ္ျပဳရတယ္။ ဒီနမူနာလိုပဲ အဲဒီတုန္းက ရန္ကုန္တကၠသုိလ္ထဲမွာသင္ေနတဲ႔ ပညာရပ္ အေတာ္မ်ားမ်ားမွာ အဲဒီလို ႏိုင္ငံျခားသားေတြ ရွိၾကပါတယ္။ ဗမာဆရာေတြနဲ႔ အိႏၵိယဆရာမ်ားလည္းတြဲၿပီး သင္ေပးပါတယ္။ အခု တကၠသိုလ္ေတြက အဓိကဘာသာရပ္သင္ တကၠသုိလ္အဆင္႔ ျဖစ္သြားတယ္။ ဆရာတို႔ ေခတ္တုန္းက ရန္ကုန္တကၠသိုလ္က မဟာဌာနႀကီးေတြနဲ႔ ဖြဲ႔စည္းထားတဲ႔ ႏိုင္ငံတကာအဆင္႔မီ တကၠသိုလ္ႀကီးတစ္ခု ျဖစ္တယ္။
Faculty system (မဟာဌာနမ်ား) လို႔ ေခၚတယ္။ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ေအာက္မွာ ယခုေခတ္လို အဓိကဘာသာ (ရိုးရိုးေမဂ်ာ) ေတြသာမက ေဆး၊ အင္ဂ်င္နီယာ၊ စိုက္ပ်ဳိးေရး၊ စီးပြားေရး စတဲ႔ ပညာရပ္ေတြ အားလံုးရွိတယ္။ စင္ကာပူ၊ ထိုင္း၊ မေလးရွား၊ တရုတ္ျပည္မွာ အခုထိ အဲဒီလို တကၠသိုလ္ႀကီးေတြ ရွိပါတယ္။ ေဆးပညာအတြက္ဆိုရင္ အဂၤလန္က ေတာ္၀င္ေဆးပညာအဖြဲ႔ေတြ ရွိတယ္။ ခြဲစိတ္ပညာပါရဂူေတြ ေဆးပညာပါရဂူေတြ ရွိတယ္။ ၿပီးေတာ႔ ေဆးေကာင္စီႀကီးေတြ ရွိတယ္။ (Royal College of Physicians, Surgeons, etc.) အဲဒီယူေကက ေဆးေကာင္စီေတြက သူတုိ႔ အသိအမွတ္ျပဳထားတဲ႔ တကၠသိုလ္ေတြကို အဖြဲ႔လိုက္စစ္ေဆးၿပီး အကဲျဖတ္ အဆင္႔သတ္မွတ္ေပးပါတယ္။ ရန္ကုန္တကၠသုိလ္က ေဆးပညာမွာလည္း အမွတ္ေကာင္းေကာင္း အၿမဲရခဲ႔တယ္။
စစ္ႀကိဳေခတ္က ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ အဆင္႔အတန္းက ဆရာတို႔တက္တဲ႔ေခတ္ထက္ေတာင္ ပိုေကာင္းပါေသးတယ္။ စစ္ႀကိဳေခတ္တုန္းက အေရွ႕ေတာင္အာရွမွာ အေကာင္းဆံုးတကၠသိုလ္အျဖစ္ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ကို အသိအမွတ္ျပဳခဲ႔တယ္။ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ စာၾကည့္တိုက္ကိုလည္း အေရွ႕ေတာင္အာရွမွာ အေကာင္းဆံုးနဲ႔ ေခတ္အမွီဆံုး စာၾကည့္တိုက္၊ စာအုပ္စာတမ္းနဲ႔ မွတ္တမ္းမွတ္ရာ အစံုအလင္ဆံုး စာၾကည့္တိုက္အျဖစ္ သတ္မွတ္ခံခဲ႔ရတယ္။ ဒီတုန္းက ရန္ကုန္တကၠသုိလ္စာၾကည့္တိုက္မွာ တရုတ္နဲ႔ ျမန္မာ ဆက္ႏႊယ္ေနတဲ႔ သမိုင္းနဲ႔ပတ္သက္တဲ႔ တရုတ္မွတ္တမ္းေတြ ေတာ္ေတာ္စံုတယ္။ အဂၤလိပ္စာအုပ္ေတြလည္း အစံုအလင္ရွိတယ္။ စင္ကာပူၿမိဳ႕၊ ထိုင္း၊ မေလးရွား၊ ႏိုင္ငံေတြမွာ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ေလာက္ ေကာင္းတဲ႔ တကၠသိုလ္ မရွိဘူး။ အဲဒီႏိုင္ငံကလူေတြ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္မွာ လာပညာသင္ၾကတယ္။ လြန္ခဲ႔တဲ႔ ၃ ႏွစ္ေလာက္က မေလးက လာတဲ႔ ပရွဴးတရုတ္ကျပား အဖိုးႀကီးတစ္ေယာက္ကို ဆရာတို႔ သြားေမးဖူးတယ္။ အသက္ ၉၅ ႏွစ္ေလာက္ရွိတဲ႔ မစၥတာ ဘိုအီ (Boey) လို႔ ေခၚတယ္။
အဲဒီအဖိ္ုးႀကီးက ေျပာျပတယ္။ သူတုိ႔ သူငယ္ခ်င္းသံုးေယာက္ မေလးက လာၿပီး ရန္ကုန္တကၠသိုလ္မွာ တက္ၾကတယ္။ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ BOC ေကာလိပ္က ေအာင္ေတာ႔ အလုပ္ေကာင္းေကာင္းရတယ္။ သူတို႔ႏိုင္ငံ မျပန္ၾကေတာ႔ဘူး။ သူက ပီရတ္၊ ပီနန္ဇာတိျဖစ္ၿပီး မေလးက ခ်မ္းသာတဲ႔သူေတြက သားသမီးေတြကို တကၠသိုလ္ ပညာသင္ဖို႔ လႊတ္တာ ပထမအဆင္႔ ေငြေၾကးတတ္ႏိုင္သူေတြက အဂၤလန္၊ ဒုတိယအဆင္႔ ရန္ကုန္တကၠသုိလ္တဲ႔။ အဲဒီအခ်ိန္က ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ထြက္ေတြထဲက ကမၻာေက်ာ္ပညာတတ္ေတြ ျဖစ္သြားတာ အမ်ားႀကီးပဲ။ ေဒါက္တာလွျမင္႔ (စီးပြားေရးပညာရွင္)၊ ဦးေဖေမာင္တင္ တို႔လို ဆရာတို႔ေခတ္ထိ နာမည္ႀကီး ပညာရွင္ေတြ ရွိပါေသးတယ္။ ဥပမာ၊ ဆရာဦးသိန္းဟန္ (ေဇာ္ဂ်ီ)၊ ဦး၀န္ (မင္းသု၀ဏ္)၊ ေဒါက္တာေဒၚသင္းၾကည္ (ပထ၀ီ)၊ ေဒါက္တာထင္ေအာင္ (ရန္ကုန္တကၠသုိလ္ ပါေမာကၡခ်ဳပ္)၊ ေဒါက္တာသာလွ၊ ေဒါက္တာသာလွ၊ ေဒါက္တာေမာင္ေမာင္ခ စတဲ႔ ပညာရပ္ေပါင္းစံုမွာ ထူးခြ်န္တဲ႔သူေတြ ရွိခဲ႔ပါတယ္။ ေဒါက္တာထင္ေအာင္ဆိုရင္ စြယ္စံုပညာရွင္ပါပဲ။ ပညာရပ္ေပါင္းစံုလည္း တတ္တယ္။
ႏိုင္ငံျခားက ပါရဂူဘြဲ႔ သံုးေလးခုေလာက္ ရထားပါတယ္။ ႏိုင္ငံျခားသားေတြနဲ႔လည္း ရင္ေဘာင္တန္း ေျပာဆိုႏိုင္တယ္။ ကမၻာ႔စာေပမွာ ၀င္ဆန္႔ႏိုင္တဲ႔ စာအုပ္စာတမ္းေတြ ေရးတယ္။ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္က ေအာင္လာသူ ဆရာတို႔အရြယ္ေတြဟာ ႏိုင္ငံျခားမွာ အခက္ခဲမရွိ ဆက္ပညာသင္ႏိုင္ခဲ႔ၾကတယ္။
ေမး- ဒီေန႔ေခတ္ တကၠသိုလ္ေတြအေပၚ ဆရာ႔အျမင္ေလး သိပါရေစ။
ေျဖ- အားလံုးသိတဲ႔အတိုင္းပါပဲ။ ၁၉၆၂ ေနာက္ပိုင္းကစၿပီး တကၠသိုလ္ပညာေရးက တျဖည္းျဖည္းက်ဆင္းလာတယ္။ ေနာက္ပိုင္း အေၾကာင္းမ်ဳိးစံုေၾကာင္႔ ပိုၿပီးက်လာတယ္။ လက္ရွိ ပညာေရးအေျခအေနက အေတာ္က်ေနတဲ႔ အေျခအေနပါ။ အခု ျပန္ျပဳျပင္ဖို႔ စေနၿပီ။ ဒါေပမဲ႔ ေတာ္ေတာ္လုပ္ယူရဦးမယ္။ ပညာေရးဆိုတာ ခ်က္ခ်င္းေျပာင္းဆိုၿပီး ပါးစပ္နဲ႔ ေျပာင္းလို႔ရတဲ႔အရာမဟုတ္ဘူး။ ဉာဏ္အရာ ျဖစ္တယ္။ အဖက္ဖက္က အားထုတ္ရမယ္။ အဆင္႔ဆင္႔က အားေပးရမယ္။ တကၠသိုလ္ပညာေရးဆိုတာ ဉာဏ္ပညာအရာ။ ဉာဏ္ပညာအရာနဲ႔ ပတ္သက္တဲ႔ေနရာဟာ လြတ္လပ္မႈ ရွိရမယ္။ အခုတကၠသိုလ္၀င္းေတြက ၀င္ေပါက္တစ္ခုပဲ ထားတယ္။ ပုဂံလမ္းမွာ ဆရာမိသားစု ၂၈ ႏွစ္ ေနသြားပါတယ္။ အခုထိ တံခါးပိတ္ထားတယ္၊ မဖြင္႔ေသးဘူး။ တကၠသိုလ္နဲ႔မွ မတူတာ။ ႏိုင္ငံျခားမွာ တကၠသိုလ္၀င္းေတြက ၿမိဳ႕နဲ႔တစ္ဆက္တည္းရွိတဲ႔ေနရာ အမ်ားႀကီး ရွိတယ္။
လန္ဒန္တကၠသိုလ္ဆိုရင္ ၀င္းထဲေရာက္သြား မွန္းေတာင္ မသိရဘူး။
ေနာက္ၿပီး ႏိုင္ငံျခားဧည့္သည္ကိစၥ။ ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲမတိုင္မီက ရန္ကုန္တကၠသိုလ္အပါအ၀င္ တကၠသိုလ္၀င္းထဲကို ႏိုင္ငံျခားသား လာလည္ခြင္႔ သိပ္က်ပ္တယ္။ ဆရာ႔အေတြ႔အႀကံဳေျပာရရင္ ဆရာက ႏိုင္ငံျခားသားပညာရွင္ မိတ္ေဆြမ်ားတယ္။ ခင္မင္လို႔ ပညာဖလွယ္ဖို႔ လာၾကတာ။ တျခား ဘာကိစၥမွ မပါဘူး။ ဒါေပမဲ႔ ႏိုင္ငံျခားသားေတြနဲ႔ ေပါင္းရင္ မသကၤာဘူး။ ေနာက္ပိုင္း ဆရာ႔ကို ေတြ႔ခ်င္တဲ႔ႏိုင္ငံျခားသားေတြက ႀကိဳတင္ ခြင္႔ျပဳခ်က္ ရယူရတယ္။ ဆရာ ႏိုင္ငံျခားသြားတဲ႔အခါက်ေတာ႔ ႏိုင္ငံျခားတကၠသိုလ္ေတြက ဘာမွ စစ္ေဆးေမးျမန္းျခင္းမရွိ ၀မ္းသာအားရ ဧည့္ပါေမာကၡအျဖစ္ ႀကိဳဆိုၾကတယ္၊ ေဟာေျပာၾကတယ္၊ ပညာရပ္ေတြ ေဆြးေႏြးၾကတယ္။ ေန႔လည္စာအတူတူ စားၾကတယ္။ ေလဆိပ္မွာ လာႀကိဳၾက၊ ျပန္ပို႔ၾကတယ္။ ပညာကို လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ဖလွယ္ခြင္႔၊ ေဆြးေႏြးခြင္႔ ရၾကတယ္။ ဒီေတာ႔ ဆရာတို႔ဆီက ပိတ္ပင္တားဆီးမႈေတြက ဘယ္ေလာက္ေတာင္ ပညာေရးတိုးတက္မႈအတြက္ အဟန္႔အတားျဖစ္မယ္ဆိုတာ သိသာပါတယ္။ လူလူခ်င္း တန္းတူရည္တူ မဆက္ဆံရဲဘဲ သိမ္ငယ္စိတ္၀င္ေနတဲ႔ လူမ်ဳိးျဖစ္သြားတယ္။
အခုေတာ႔ ေျပာင္းေနပါၿပီ။ လာလိုက္တဲ႔ ႏိုင္ငံျခား ဧည့္သည္ေတြလည္း မနည္းဘူး။
ေမး- ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ပညာေရးတိုးတက္ဖို႔အတြက္ ဘာေတြလိုအပ္မလဲ ဆရာ။
ေျဖ- ပညာဆုိတာ ျပည္တြင္းမွာ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ရွိၿပီး၊ ျပည္ပမွာလည္း လြတ္လြတ္လပ္လပ္ရွိတဲ႔ ပညာရွင္ေတြနဲ႔ ဆက္သြယ္ႏိုင္မွ တိုးတက္မယ္။ ဆရာတို႔က ျပည္ပမွာ လြတ္လပ္မႈ အျပည့္အ၀နဲ႔ ပညာရပ္ဆိုင္ရာ ေရးသားေျပာဆို သုေတသနျပဳခ်က္ေတြကို လုပ္ႏိုင္သလို ျပည္တြင္းမွာလည္း လြတ္လြတ္လပ္လပ္ အျပည့္အ၀နဲ႔ ဆက္သြယ္အသံုးျပဳသင္႔တယ္။ အခုေတာ႔ ျပန္ျပင္ဖို႔ စေနပါၿပီ။ ဒါေပမဲ႔ အမ်ဳိးသားပညာေရးက ရုပ္ပိုင္းေရာ စိတ္ပိုင္းပါ အမ်ားႀကီး ဆံုးရံႈးခဲ႔တာ သတိခ်ပ္ၾကရမယ္။ ဥပမာ၊ ထုိင္းမွာ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး ျပႆနာတစ္ခုခုျဖစ္ရင္ သူတို႔ဆီက တကၠသိုလ္ပါေမာကၡေတြက ၀င္ေျပာတာပဲ။ ဒီမွာလည္း ပါေမာကၡေတြက ႏိုင္ငံတိုးတက္ဖို႔ ကိစၥအ၀၀မွာ ပါ၀င္အႀကံျပဳခြင္႔ ရသင္႔တယ္။ ေအာက္မွ အထက္သို႔ အႀကံျပဳႏိုင္ခြင္႔၊ အထက္မွလည္း ေအာက္ကတင္ျပတာ နားေထာင္ဖုိ႔ အစီအစဥ္မ်ား လုပ္ထားသင္႔ပါတယ္။ တစ္ခ်ိန္က ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ဟာ သင္ၾကားမွာေရာ၊ သုေတသနမွာပါ ထိပ္တန္းအဆင္႔ ရွိခဲ႔တယ္။ ပါေမာကၡခ်ဳပ္ေတြ၊ ပါေမာကၡေတြက ပညာရပ္ေပါင္းစံု တိုးတက္ေအာင္ ေဆာက္ရြက္ခြင္႔ရခဲ႔ပါတယ္။ စာအုပ္စာတမ္းစံုလင္တဲ႔ စာၾကည့္တိုက္လည္း ရွိခဲ႔တယ္။ ၁၉၆၂ ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ႔ ႏိုင္ငံျခားထုတ္ပညာရပ္ စာအုပ္ေတြကို ကုန္သြယ္ေရး-၉ ကတစ္ဆင္႔ မွာလို႔ရေသးတယ္။ ၁၉၇၉ ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ ႏိုင္ငံျခားေငြ (FE) မရွိလု႔ိ မွာလို႔ မရေတာ႔ဘူး။ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္မွာ ၁၉၇၁ ခုႏွစ္က စဖြင္႔ခဲ႔တဲ႔ စာၾကည့္တိုက္ပညာဌာနမွာ လာေရာက္ပို႔ခ်ၾကတဲ႔ ဆရာ/ဆရာမအားလံုး ႏိုင္ငံျခားက စာၾကည့္တိုက္ ပညာ ဘြဲ႔လြန္ဒီပလိုမာ ရသူေတြ၊ မဟာ၀ိဇၨာဘြဲ႔ရသူေတြခ်ည္းပဲ။ အေမရိကန္၊ အဂၤလန္၊ ဩစေၾတးလ် စတဲ႔ႏိုင္ငံေတြက ဘြဲ႔လြန္ ရထားသူေတြက ျပန္သင္ေပးခဲ႔တာ။ ဒီလို ႏိုင္ငံျခားျပန္ပညာရွင္ေတြက စာၾကည့္တုိက္ပညာရပ္မွာသာမကဘူး ပညာရပ္တိုင္းမွာ ရွိတယ္။ ဒီလိုျဖစ္တာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း ရဲ႕ အေျမာ္အျမင္ႀကီးမႈေၾကာင္႔လည္း ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံလြတ္လပ္ေရးရခါနီး တစ္ႏွစ္ေလာက္မွာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းက လြတ္လပ္ေရးရၿပီးရင္ ျမန္မာႏိုင္ငံကထြက္သြားမယ္႔ ႏိုင္ငံျခားသားပညာရွင္ေတြ ေနရာမွာ ျမန္မာပညာရွင္ေတြနဲ႔ အစားထုိးရမယ္ ဆိုတာ သိတယ္။ ျမန္္မာပညာတတ္ေတြ ေမြးထုတ္ဖုိ႔ စီစဥ္တယ္။ လြတ္လပ္ေရးမရခင္ကတည္းက ျမန္မာပညာေတာ္သင္ေတြကို အဂၤလန္ကို လႊတ္တယ္။ ဆရာ႔အေဖ ဦးေကာင္းက အဲဒီတုန္းက လက္ေထာက္ ပညာမင္းႀကီးပါ။ အေဖ႔ကို ဗိုလ္္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းရဲ႕ ၾကားျဖတ္အစိုးအရက တာ၀န္ေပးတယ္။ အေဖ႔ကို အႀကီးတန္း ပညာေရး အရာရွိအျဖစ္ အဂၤလန္မွာ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္ ဦးပိုင္းမွစသြားေနရၿပီး ျမန္မာပညာေတာ္သင္ေတြရဲ႕ ကိစၥအ၀၀ကို ေဆာင္ရြက္ရတယ္။ ပညာေတာ္သင္ေတြကလည္း ပညာသင္ၿပီးရင္ ကိုယ္႔တို္င္းျပည္ ျပန္လာၾကတယ္။ ဆရာ႔အေဖ ဒီတာ၀န္ယူရတဲ႔ အခ်ိန္တုန္းက အဂၤလန္မွာ ျမန္မာသံရံုးေတာင္ မရွိေသးလို႔ သံရံုးဖြင္႔ဖို႔တာ၀န္လည္း အေဖက ယူရတယ္။ ေငြစကၠဴထုတ္တဲ႔တာ၀န္လည္း ေပးလို႔ ေမာင္ေကာင္း ဆိုၿပီး ပထမဆံုး ေငြစကၠဴေတြမွာ အာမခံအျဖစ္ လက္မွတ္ေရးထုိးရပါတယ္။ ၁၉၅၀ ျပည့္ႏွစ္ကုန္မွ ျပန္လာရတယ္။
၁၉၄၇ ခုႏွစ္က တို္င္းျပည္က လြတ္လပ္ေရး မရေသးဘူး။ ရေတာ႔မယ္ဆိုတာေတာ႔ သိေနၿပီ။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္က အဂၤလိပ္ဟာ ငါတို႔ကို ကြ်န္ျပဳခဲ႔တဲ့ ရန္သူဆိုတာေလာက္သာ ႏွလံုးပိုက္တတ္တဲ႔ အျမင္က်ဥ္းေျမာင္းသူဆိုရင္၊ ၁၉၄၈ ေနာက္ပိုင္း ပညာတတ္ေတြ ျမန္မာျပည္မွာ အေတာ္နည္းသြားမယ္။
ဗိုလ္ခ်ဳပ္က အျမင္က်ယ္တယ္။ ေရွးတုန္းက ရန္သူဆီက ပညာကို ယူရမွာကတစ္ပိုင္း ပိုင္းျခားတတ္တယ္။ ဆရာတို႔ေက်ာင္းသားျဖစ္ခဲ႔တဲ႔ ၁၉၅၄-၁၉၅၉ ၀န္းက်င္အထိ ရန္ကုန္တကၠသုိလ္ လူရာ၀င္ခဲ႔တာ။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း ေက်းဇူးေတြ အမ်ားႀကီးပါတယ္။ ေဆးပညာေလာက၊ အင္ဂ်င္နီယာေလာကမွာလည္း ျမန္မာပညာတတ္ေတြနဲ႔ အစားထုိးၿပီး ဆက္လည္ပတ္ႏိုင္ခဲ႔တယ္။ ေရာင္စံု ေသာင္းက်န္းမႈေၾကာင္႔ ျပည္တြင္းစစ္ျဖစ္တာက တစ္ပိုင္း၊ ျပည္တြင္းမွာ ကိုယ္႔ဆရာ၀န္နဲ႔ကိုယ္ ေဆးကုရဲၾကတယ္။ ကိုယ့္အင္ဂ်င္နီယာကို ကိုယ္ယံုၾကည္လို႔ရတယ္။ ဦးႏု အစိုးရလက္ထက္မွာ မေဆာက္သင္႔တဲ႔ အေဆာက္အအံုကို ေဆာက္မယ္ဆိုရင္ အင္ဂ်င္နီယာေတြက ေထာက္ျပၿပီး မေဆာက္ဘူး။ ပညာပိုင္းအရ သစၥာရွိၾကတယ္။ ေငြရၿပီးေရာ မလုပ္ဘူး။ ဒါ တိုင္းျပည္နဲ႔ လူမ်ဳိးအတြက္ သိပ္အေရးႀကီးတဲ႔ အခ်က္ ျဖစ္ပါတယ္။ ေငြကို မၾကည့္ဘဲ မိမိပညာကို မိမိ သစၥာေစာင္႔သိခဲ႔ၾကတယ္။ အခု တကၠသိုလ္ပညာေရး အဆင္႔ ျပန္ျမွင္႔တင္ဖို႔လုပ္တာ ၁၉၆၀ ၀န္းက်င္က တကၠသိုလ္အေျခအေန ျပန္ေရာက္ရင္ေတာင္ ပထမ အဆင္႔အေနနဲ႔ ေက်နပ္စရာပါပဲ။ ၿပီးမွ အခု တိုးတက္ေနတဲ႔ ပညာရပ္အလိုက္ အဆင္႔မ်ား၊ သင္ၾကားေရး၊ သုေတသနလုပ္ငန္းမ်ား၊ ေက်ာင္းသားအသင္းအဖြဲ႔မ်ား၊ ျမန္မာႏိုင္ငံ သုေတသန အသင္းကဲ႔သို႔ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္မွာ အဓိက အေျခစိုက္ခဲ႔တဲ႔ အသင္းမ်ဳိး ျပန္ေထာင္ခြင္႔ရရင္ မ်ားစြာ ၀မ္းေျမာက္၀မ္းသာ ျဖစ္ရပါမယ္။ တိုင္းျပည္နဲ႔ လူမ်ဳိးအတြက္လည္း အမ်ားႀကီး အက်ဳိးျဖစ္ထြန္းမယ္လို႔ ယူဆရပါတယ္။
The Nation ဂ်ာနယ္- ၁၀၊ ၇၊ ၂၀၁၂ မွ ကူးယူေဖာ္ျပသည္။