အေမရိကန္၏ ရွင္သန္ျခင္းပညာ

ဘဝကိုတိုးတက္ေစမည့္စာစုေလးမ်ား

ကေလးေတြကုိ ကိုယ့္အားကိုယ္ကိုးတတ္ေအာင္ ေမြးျမဴေပးရာမွာ အေျပာလြယ္သေလာက္ လက္ေတြ႔မွာခက္ခဲတာကို မိဘတိုင္း နားလည္ထားၾကတယ္။ တကယ္ေတာ့ ကေလးေတြ ကိုယ့္အားကိုယ္ကိုးတတ္ေအာင္ ပထမဆံုး သူတို႔ရဲ႕ေတြးေခၚမႈကို အရင္ ပ်ဳိးေထာင္သင့္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အေမရိကန္လူမ်ဳိးေတြက ကေလးေတြ စဥ္းစားေတြးေခၚတတ္ေအာင္ ဉာဏ္စမ္း၊ ပညာေပး .. စတဲ့ တီဗီအစီအစဥ္ေတြ ထုတ္လႊင့္ခဲ့ၾကတယ္။

လူမည္းဟာသပညာရွင္ Bill Cosby တင္ဆက္တဲ့ “Kids Say the Darnedest Things” က႑ာက လူၾကီးေတြကိုရယ္ေမာေစခဲ့သလို နက္နဲတဲ့ အေတြးေတြကိုပါေပးခဲ့တယ္။
တစ္ခါက ဘီလ္ဟာ အသက္ ၇ႏွစ္ ၈ႏွစ္အရြယ္ ကေလးမတစ္ေယာက္ကို “ သမီးၾကီးလာရင္ ဘာလုပ္ခ်င္သလဲ”လို႔ ေမးခဲ့တယ္။ ကေလးမက ယံုၾကည္မႈအျပည့္နဲ႔ “သမၼတ” လို႔ ေျဖလိုက္တယ္။ ပရိသတ္အားလံုး ဝါးခနဲရယ္ေမာၾကသလို ဘီလ္လဲ အံ့ၾသတဲ့အမူအရာလုပ္ျပီး ကေလးမကို ျပန္ေမးလိုက္တယ္။
“ဒီေန႔အထိ အေမရိကားမွာ ဘာျဖစ္လို႔ အမ်ဳိးသမီးသမၼတ မရွိတာလဲ ဆိုတာကိုေရာ သမီးသိလား”
“အမ်ဳိးသားေတြက သူ႔ကို မဲမေပးၾကလို႔ပါ” ကေလးမက စဥ္းေတာင္မစဥ္းစားဘဲ ခ်က္ခ်င္းေျဖလိုက္တယ္။
ပရိသတ္ဆီက ဝါးခနဲရယ္ေမာသံေတြ ထြက္လာျပန္တယ္။
“အမ်ဳိးသားေတြက သူ႔ကို မဲမေပးၾကလို႔ဆိုတာ ေသခ်ာလားသမီး”
“ေသခ်ာပါတယ္”
ဘီလ္က ရယ္သံကိုဆဲြရွည္ျပီး ပရိသတ္ဖက္ကို “ ကဲ... ဒီေကာင္မေလးကို မဲေပးၾကမယ့္ အမ်ဳိးသားမ်ားလက္ေထာင္ပါ” လို႔ ေအာ္လိုက္တယ္။
ပဲြၾကည့္ပရိသတ္ဆီက ရယ္ေမာသံနဲ႔အတူ အမ်ဳိးသားတခ်ဳိ႕ လက္ေထာင္ၾကတယ္။
“ၾကည့္စမ္း.. သမီးကို မဲေပးတဲ့လူေတြ မနည္းဘူး”
“ဒါေပမယ့္ ၃ပံု ၁ပံုေတာင္ မရွိပါဘူး” ကေလးမက ခပ္ေအးေအး ျပန္ေျပာတယ္။
ဘီလ္က မေက်နပ္၊ မယံုၾကည္တဲ့ပံုစံနဲ႔ “အမ်ဳိးသားေတြအားလံုး လက္ေထာင္ပါ” လို႔ ျပန္ေအာ္လိုက္တယ္။ လက္မေထာင္ရင္ ေယာက္်ားမဟုတ္ေတာ့ဘူးေပါ့။ ဘယ္ေယာက္်ားကမ်ား လက္မေထာင္ဘဲ ေနရဲမလဲ၊ ရယ္ေမာသံေတြၾကားမွာ ေယာက္်ားေတြအားလံုး လက္ေထာင္ခဲ့ၾကတယ္။
ဘီလ္က ဆက္ျပီး “ ကဲ... သူ႔ကို မဲေပးမယ့္လူေတြ လက္ဆက္ေထာင္ထားျပီး မေပးတဲ့လူေတြ လက္ခ်ပါ” လို႔ ထပ္ေၾကညာလိုက္တယ္။
ဘီလ္ရဲ႕လုပ္နည္းက ပညာသားပါလွတယ္။ ဘယ္ေယာက္်ားကမ်ား ေယာက္်ားပီပီ ေထာင္ထားျပီးတဲ့လက္ကို ျပန္ခ်ေတာ့မလဲ၊ လက္ျပန္ခ်တဲ့လူတခ်ဳိ႕ရွိခဲ့ေပမယ့္ သူ႔ကို မဲေပးတဲ့လူက ယခင္ကထက္ ပိုမ်ားခဲ့ပါတယ္။
ဘီလ္က ေက်နပ္တဲ့ပံုစံနဲ႔ “ဘယ္လိုလဲ သမၼတ၊ ဒီတစ္ခါေတာ့ ၃ပံု ၁ပံုထက္ပိုခဲ့ျပီေနာ္”
ဘီလ္ရဲ႕စကားအဆံုးမွာ ပရိသတ္အားလံုး ရုတ္တရက္ ျငိမ္က်သြားခဲ့တယ္။ ကေလးမ ဘာျပန္ေျပာမလဲဆိုတာကို လူေတြသိခ်င္ေနၾကတယ္။ ကေလးမေလးက ကေလးတစ္ေယာက္ရဲ႕ အျပစ္ကင္းတဲ့အျပံဳးမ်ဳိးမဟုတ္တဲ့ အျပံဳးတစ္ခုကို မပြင့္တပြင့္ျပံဳးျပီး “ သူတို႔ မ႐ိုးသားၾကဘူး။ သူတို႔စိတ္ထဲမွာ ကြ်န္မကို မဲမေပးခ်င္ၾကဘူး” လို႔ ျပန္ေျဖခဲ့တယ္။
ကေလးမအေျဖကိုၾကားျပီး လူတစ္ခ်ဳိ႕ ေၾကာင္အမ္းအမ္းျဖစ္ကုန္ၾကတယ္။ အဲဒီေနာက္ ခန္းမတစ္ခုလံုး လက္ခုပ္သံ၊ အာေမဍိတ္သံေတြ ဟိန္းခနဲ ထြက္ေပၚလာခဲ့တယ္။
ဒါဟာ အေမရိကားနည္းလို႔ ေျပာလို႔ရတဲ့ ကိုယ္ပိုင္စဥ္းစားေတြးေခၚမႈတစ္ခုပဲျဖစ္တယ္။ ကိုယ္ပိုင္ေတြးေခၚမႈ မရွိတဲ့ကေလးဟာ ကိုယ္အားကိုယ္ကုိးဖုိ႔လည္း ရွိမွာမဟုတ္ပါဘူး။ ကေလးေတြကို ကိုယ္ပိုင္အေတြးရွိဖို႔ သူတို႔ကိုယ္တိုင္ေတြးေခၚႏိုင္တဲ့ အခြင့္အေရးေတြေပးရမယ္။ ဘယ္အရာက မွားသလဲ၊ မွန္သလဲ၊ လုပ္သင့္၊ မလုပ္သင့္ဆိုတာကို သူတို႔ကိုယ္တိုင္ ခံစားပါေစ...
----
“ေငြေၾကး” ပညာေပးသင္ၾကားမႈနဲ႔ပတ္သက္ျပီး ကေလးေတြရဲ႕ရမွတ္နဲ႔ မိဘေတြ ဆုခ်ီးျမႇင့္ပံုက မတူညီၾကျပန္ဘူး။ အေမရိကန္မိသားစုမွာ အိမ္အလုပ္ကူတဲ့ကေလးကို မိဘေတြက လုပ္အားခခ်ီးျမႇင့္တတ္ၾကတယ္။ အိမ္အလုပ္ကို ကေလးငယ္ရြယ္စဥ္ကတည္းက ခဲြေဝေပးထားျပီး အေပးအယူ လုပ္ခဲ့ၾကတယ္။ ဘယ္ေလာက္လုပ္ရင္ ဘယ္ေလာက္ေပးမယ္လို႔ လုပ္အားခကို သတ္မွတ္ထားတတ္ၾကသလို အိမ္အလုပ္မလုပ္သူကို လုပ္အားခႏုတ္ယူတတ္ၾကတယ္။
ဥပမာျပရရင္ ကၽြန္ေတာ့္မိတ္ေဆြ ေဒါက္တာတစ္ဦးရဲ႕သား Cody ဟာ မႏွစ္ကမွ အသက္၆ႏွစ္ျပည့္ပါတယ္။ သူ႔ရဲ႕အလုပ္က အိမ္မွာရွိသမွ် အမႈိက္ေတြကိုစုျပီး အိမ္ေနာက္ေဖးအမိႈက္ပံုးမွာ သြားပစ္ဖုိ႔ျဖစ္တယ္။ တစ္ပတ္ရဲ႕“လုပ္အားခ” က ၁ေဒၚလာျဖစ္တယ္။ သူတို႔အိမ္မွာ အခန္းၾကီးၾကီးငယ္ငယ္ ၁ဝခန္းေလာက္ရွိတယ္။ အမႈိက္ျခင္း ၁ဝခုရွိတယ္။ အခန္းတိုင္းကိုဝင္ျပီး အမႈိက္သြန္ရတယ္။ ၁ေဒၚလာရဖို႔အတြက္ သိပ္မလြယ္ကူခဲ့ဘူး။
တစ္ခါက Cody ကို ကြ်န္ေတာ္က “ပိုက္ဆံ ဘယ္ေလာက္စုမိျပီလဲ” လို႔ တိုးတုိးတိတ္တိတ္ေမးၾကည့္ေတာ့ ဂုဏ္ယူဝင့္ၾကြားဟန္နဲ႔ “၄၃ ေဒၚလာရွိျပီ” လို႔ ကြ်န္ေတာ္ကို ေလသံနဲ႔ ျပန္ေျဖခဲ့တယ္။ ပိုက္ဆံဖြက္ထားတဲ့ေနရာကိုလည္း ကြ်န္ေတာ့္ကိုေျပာျပခဲ့တယ္။
Cody ရဲ႕ဖခင္ ေဒါက္တာကုိ “ ဘာျဖစ္လို႔ ဘဏ္မွာစုမထားေပးသလဲ” လို႔ ကြ်န္ေတာ္ေမးေတာ့ “သူ႔နာမည္နဲ႔ ဘဏ္အေကာင့္ ဖြင့္ထားတယ္။ ဒါေပမယ့္ မ်ားတဲ့ေငြကိုပဲ သူ႔ေရွ႕ေရး၊ ပညာေရးအတြက္စုေပးခဲ့တယ္။ ဒီ ေငြနည္းနည္းေလးကိုေတာ့ သူ႔ဘာသာသူ သိမ္းထားပါေစ။ ဘဏ္ထဲထည့္ထားေပးရင္ ကေလးက ကိန္းဂဏန္းအျမင္ေတြမရွိေတာ့ဘူး။ ကိုယ္တိုင္သိမ္းထားျပီး တစ္က်ပ္၊ တစ္က်ပ္ခ်င္း ေပါင္းသြားပါေစ။ သူတို႔လဲ ျမင္ႏိုင္တယ္၊ ကိုင္ႏိုင္တယ္၊ အားရင္အားသလို ေရတြက္ၾကည့္ႏိုင္တယ္ေလ။ ဒါမွ တိုးလာတဲ့တန္ဖိုးကို ၾကည့္ျပီး အလုပ္လုပ္ရာမွာ သူတို႔ အားပိုရွိမွာ....”
ေဒါက္တာမွာ သားေလးေယာက္ရွိတယ္။ ကေလးတိုင္းေမြးလာတာနဲ႔ ကေလးေတြအတြက္ ေဒၚလာ ၁ဝဝဝစီ ဘဏ္မွာအေကာင့္ဖြင့္ထားေပးတယ္။ ကေလးေတြ မသိနားမလည္ေသးတဲ့အရြယ္မွာ “သူတို႔ကိုယ္ပိုင္” ေငြေၾကးေတြကို ကူညီထိန္းသိမ္းေပးတယ္။ မိတ္ေဆြ၊ ေဆြမ်ဳိးေတြဆီကရတဲ့ ေငြေၾကး၊ လုပ္အားခ၊ ဂုဏ္ျပဳခ်ီးျမႇင့္ခ၊ မိဘေတြက လစဥ္ေပးသံုးေငြ စတဲ့ေငြေၾကးေတြျဖစ္တယ္။
စုထားတဲ့ေငြေၾကးေတြ စေတာ့ရွယ္ယာ ဝယ္ယူႏိုင္ေလာက္ေအာင္စုမိျပီဆိုရင္ မိဘေတြက ကေလးအတြက္ စေတာ့ရွယ္ယာေတြ ဝယ္စုထားေပးတယ္။ ကေလးေလးေယာက္လံုး ေမြးဖြားလာစကေန ဒီေန႔အထိ စေတာ့ကုမၸဏီမွာ ကိုယ္ပိုင္အေကာင့္ကိုယ္စီ ပိုင္ဆိုင္ေနခဲ့ၾကျပီ။ ကိုယ္ပိုင္ ပညာေရးရံပံုေငြစေတာ့ေတြ ဝယ္ယူထားၾကေသးတယ္။ ဒီလိုစေတာ့ေတြက အခြန္ေငြ ေပးေဆာင္စရာမလိုတဲ့ဝန္ေဆာင္မႈေတြရွိတယ္။
ဒီလိုနဲ႔ ေန႔ေန႔လလစုေဆာင္းျပီး ကေလး ၁၈ႏွစ္ျပည့္တာနဲ႔ သူတို႔ရဲ႕ ၾကီးျမင့္တဲ့ေက်ာင္းလခကို ေပးေဆာင္ႏိုင္မွာျဖစ္တယ္။ ေဒါက္တာရဲ႕ အၾကီးဆံုးသားႏွစ္ေယာက္က ၁၃ႏွစ္နဲ႔ ၁၁ ႏွစ္ျဖစ္တယ္။ သူတို႔ရဲ႕ ကိုယ္ပိုင္ေငြစုစရင္း၊ စေတာ့စရင္းေတြကို ေကာင္းေကာင္း နားလည္တတ္ကြ်မ္းေနပါျပီ။
စိတ္ပါတဲ့ေန႔ဆိုရင္ ကုမၸဏီကလစဥ္ပို႔လာေပးတဲ့ စေတာ့စာရင္းဇယားေတြကို အစအဆံုးၾကည့္ျပီး ေဆြးေႏြးေနတတ္ၾကတယ္။ စေတာ့ေစ်းကြက္ အတက္အက်ကုိလည္း စိတ္ဝင္စားေနတတ္ၾကတယ္။
သားအၾကီးတစ္ေယာက္က ေႏြရာသီေက်ာင္းပိတ္တုန္းမွာ ေဘာလံုးဒိုင္လူၾကီး လုပ္ခဲ့တဲ့အတြက္ “ဝင္ေငြတခ်ဳိ႕ရခဲ့တယ္။ ရတဲ့ေငြေၾကးတစ္ဝက္ကို မိဘေတြက “အတင္း” ဘဏ္မွာစုခိုင္းေစျပီး က်န္တစ္ဝက္ကို ကိုယ္တိုင္ ထိန္းသိမ္းထားေစခဲ့တယ္။ ရတဲ့ေငြနဲ႔ ပစၥည္းေတြ သူေလွ်ာက္ဝယ္ခ့ဲတယ္။ သူငယ္ခ်င္းတခ်ဳိ႕ကိုလည္း အိမ္ေခၚလာေဆာ့ကစားခဲ့လို႔ ဆိုဖာထုိင္ခံုတစ္လံုး မေတာ္တဆပ်က္စီးသြားခဲ့တယ္။ ပ်က္စီးသြားတဲ့ဆိုဖာကုိ ကုိယ္ပိုင္ပိုက္ဆံနဲ႔ ျပင္ေပးခဲ့ရတယ္။ ေငြေၾကးသာမရွိခဲ့ရင္ ေနာင္ေနာက္တစ္ခုခု ပ်က္စီးသြားရင္ ဘယ္လိုလုပ္မလဲ၊ ျပင္ဆင္ခေတြ အေတာ္အတန္ ကုန္က်ျပီးေနာက္ ေငြပိုစုသင့္ေၾကာင့္ သူနားလည္ခဲ့တယ္။ ေငြေၾကးေတြကုိ စီမံအုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ပညာကလည္း ရွင္သန္ျခင္းပညာရဲ႕ တစ္ပိုင္းတစ္စျဖစ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ အေမရိကန္ေက်ာင္းေတြက “ေငြေၾကး” ပညာေပးသင္ၾကားမႈကို အေလးထားခဲ့ၾကတယ္။ ကေလးေတြကို စာေတြ႔ဘဝကေန လက္ေတြ႔ဘဝကို ေခၚေဆာင္ခဲ့ၾကတယ္။
----
ႏိုင္းႏိုင္းစေန