ဇင္ဘာေဘြ မဲလိမ္မႈႀကီး

Lwin Pyin

လြန္ခဲ့တဲ့ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္ ဇူလိုင္လ ၃၁ ေန႔က အာဖရိကေတာင္ပိုင္းႏိုင္ငံတစ္ခုျဖစ္တဲ့ ဇင္ဘာေဘြမွာ အေထြေထြေ႐ြးေကာက္ပြဲ က်င္းပခဲ့ပါတယ္။ သက္ေတာ္ရွည္အာဏာရွင္ႀကီးအျဖစ္ ကမၻာေက်ာ္တဲ့ ေရာဘတ္ မူဂါဘီ ( Robert Mugabe ) နဲ႔ ဒီမိုကေရစီအေျပာင္းအလဲကို ေဖာ္ေဆာင္မယ့္ အတိုက္အခံေခါင္းေဆာင္ ေမာ္ဂန္ ရွန္ဂီရိုင္း ( Morgan Tsvangirai) တို႔ ယွဥ္ၿပိဳင္တဲ့ပြဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အာဏာရွင္အုပ္စုနဲ႔ ဒီမိုကေရစီအုပ္စုတို႔ရဲ႕ ျပင္းထန္တဲ့ ယွဥ္ၿပိဳင္ပြဲႀကီးတစ္ခုအျဖစ္ ကမၻာက အလြန္စိတ္၀င္စားခဲ့ပါတယ္။

၂၀၁၅ ခုႏွစ္မွာ အသက္ ၉၁ ႏွစ္ ရွိၿပီျဖစ္တဲ့ မူဂါဘီဟာ ဇင္ဘာေဘြႏိုင္ငံကို ၁၉၈၀ ျပည့္ႏွစ္က စၿပီး အုပ္စိုုးခဲ့တာပါ။ ၁၉၈၀ ျပည့္ႏွစ္ကေန ၁၉၈၇ ခုႏွစ္အထိ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္အျဖစ္ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ၿပီး ၁၉၈၇ ခုႏွစ္ ကေန ယေန ့အထိ သမၼတအျဖစ္ ေတာက္ေလွ်ာက္အုပ္ခ်ဳပ္ေနခဲ့ပါတယ္။ ၆ ႏွစ္တစ္ႀကိမ္ က်င္းပတဲ့ သမၼတေရြးေကာက္ပြဲတိုင္းမွာ အႏိုင္ယူလာခဲ့တဲ့သူ ျဖစ္ၿပီး သူအႏိုင္ယူခဲ့တဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲတိုင္းဟာလည္း မဲလိမ္မႈေတြ မဲခိုးမႈေတြနဲ႔ အၿမဲအျငင္းပြားခဲ့ရတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲေတြခ်ည္း ျဖစ္ပါတယ္။
ေမာ္ဂန္ရွန္ဂီရိုင္းကေတာ့ ဒီမိုကေရစီအေျပာင္းအလဲအတြက္ တိုက္ပြဲ၀င္သူအျဖစ္ နာမည္ႀကီးပါတယ္။ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္က က်င္းပခဲ့တဲ့ သမၼတေရြးေကာက္ပြဲမွာ မူဂါဘီကို ႐ုပ္ပ်က္ဆင္းပ်က္ ျဖစ္ေအာင္ အင္အားျပႏိုင္ခဲ့သူျဖစ္ပါတယ္။ ပထမအေက်ာ့ၿပိဳင္ပြဲမွာ ရွန္ဂီ႐ုိင္းက မဲအသာရခဲ့ေပမယ့္ မဲက ၅၀ ရာႏႈန္းမေက်ာ္ခဲ့တာေၾကာင့္ ဒုတိယအေက်ာ့ကို မူဂါဘီနဲ႔ ျပန္ၿပိဳင္ရဖို႔ ျဖစ္လာပါတယ္။ ဒီအခါမွာ မူဂါဘီ ဘက္ေတာ္သားေတြက ရွန္ဂီရိုင္းရဲ႕ ဘက္ေတာ္သားေတြကို အၾကမ္းဖက္ သတ္ျဖတ္တာေတြ လုပ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒုတိယအေက်ာ့ ျပန္ယွဥ္ၿပိဳင္ရမယ့္ပြဲကို ရွန္ဂီရိုင္းက မၿပိဳင္ေတာ့ဘူးလို႔ ဆံုးျဖတ္ခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ဆံုးေတာ့ အေျခခံဥပေဒကို ျပင္ၿပီး မူဂါဘီက သမၼတ၊ ရွန္ဂီ႐ုိင္းက ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္လုပ္ဖို႔ သေဘာတူညီခဲ့ၾကတယ္။ ဒီအေျခခံဥပေဒကို ၂၀၁၃ ႏွစ္စပိုင္းမွာ ျပန္ျပင္ရာမွာ သမၼတရာထူးကိုပဲ ခ်န္ထားၿပီး ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ရာထူးကို ျပန္ျဖဳတ္ပစ္ပါတယ္။ ၂၀၁၃ ေရြးေကာက္ပြဲဟာ ဒီလိုု ျပင္ထားတဲ့ အေျခခံဥပေဒကို သ႐ုပ္ေဖာ္တာ ျဖစ္ပါတယ္။
မေျပာင္းလဲႏိုင္ေသးတဲ့ ဇင္ဘာေဘြ
ေမာ္ဂန္ရွန္ဂီရိုင္းရဲ့ ပါတီက အတိုေကာက္ MDC ပါတီလို႔ ေခၚပါတယ္။ ဒီမိုကေရစီ ေျပာင္းလဲေရး လႈပ္ရွားမႈပါတီ (Movement for Democratic Change ) ပါ။ ပါတီရဲ့ အဓိကမူ၀ါဒက ဒီမိုကေရစီက်တဲ့ ေျပာင္းလဲမႈကိုု ေဖာ္ေဆာင္ေရး ျဖစ္ပါတယ္။
ေရာဘတ္မူဂါဘီရဲ႕ ပါတီက ZANU- PF ဇင္ဘာေဘြ အာဖရိကန္ အမ်ဳိးသား စည္းလံုးေရး မ်ဳိးခ်စ္တပ္ဦးပါတီ ( Zimbabwe African National Union – Patriotic Front) ျဖစ္ပါတယ္။ ပါတီရဲ႕ အဓိကမူ၀ါဒက အမ်ဳိးသားေရး၀ါဒျဖစ္ပါတယ္။
ဇင္ဘာေဘြလြတ္လပ္ေရးရခဲ့တဲ့ ၁၉၈၀ ျပည့္ႏွစ္ကစၿပီး မူဂါဘီနဲ႔ သူ႔ပါတီက ေတာက္ေလွ်ာက္အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ရာမွာ ဇင္ဘာေဘြႏိုင္ငံဟာ ကမၻာ့အဆင္းရဲဆံုးႏိုင္ငံေတြထဲက တစ္ႏိုင္ငံျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။ ဇင္ဘာေဘြလူဦးေရနဲ႔ ၈၀ ရာႏႈန္းေက်ာ္ဟာ တစ္ရက္၀င္ေငြ ၂ ေဒၚလာေအာက္မွာပဲ ရွိတဲ့ ဆင္းရဲသားေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ဇင္ဘာေဘြႏိုင္ငံသားတစ္ဦးခ်င္းရဲ့ တစ္ႏွစ္ထုတ္ကုန္ တန္ဖိုးဟာလည္း ေဒၚလာ ၆၀၀ ၀န္းက်င္ပဲ ရွိပါတယ္။ စီးပြားေရးခြ်တ္ၿခံဳက်မႈနဲ႔အတူ ေငြေၾကးတန္ဖိုးလည္း နိမ့္က်ခဲ့တဲ့အတြက္ ဇင္ဘာေဘြေဒၚလာ သန္း တစ္ေသာင္း (၁၀ ဘီလ်ံ) ဟာ အေမရိကန္ တစ္ေဒၚလာပဲ တန္တဲ့အထိ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ဇင္ဘာေဘြေငြစကၠဴမွာ ဇင္ဘာေဘြေဒၚလာ သန္းေပါင္း တစ္သန္းတန္ ေငြစကၠဴအထိ ရွိပါတယ္။ အေမရိကန္ ေဒၚလာ တစ္ရာနဲ႔ ညီမွ်တဲ့ ေငြစကၠဴပါ။ ဒါေပမယ့္ ဘယ္သူမွ ဇင္ဘာေဘြ ေငြစကၠဴကို မကိုင္ရဲဘူး။ နာရီပိုင္းအတြင္းမွာ ေခါက္ခ်ဳိးတန္ဘိုုးက်တတ္တဲ့ သဘာ၀ရွိလိုု႔ပါပဲ။
အမ်ဳိးသားေရး၀ါဒကို အသံုးခ်ၿပီး အာဏာရွင္စနစ္နဲ႔ အုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ မူဂါဘီကို ဇင္ဘာေဘြႏိုင္ငံသားမ်ားက စက္ဆုပ္ေနေပမယ့္လည္း ေသနတ္ေျပာင္းကို မလွန္ႏိုင္တဲ့အတြက္ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ငံု႔ခံေနခဲ့ၾကရပါတယ္။ ဒီမိုကေရစီစနစ္ေျပာင္းလဲေရးကို ေဖာ္ေဆာင္ေပးမယ့္ ရွန္ဂီ႐ုိင္းနဲ႔ သူ႔ရဲ႕MDC ပါတီကိုလည္း ၿခိမ္းေျခာက္မႈေတြၾကားက အင္တိုက္အားတိုက္ အားေပးခဲ့ၾကပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ အာဏာရွင္ မူဂါဘီက ၂၀၁၃ ခုႏွစ္ေရြးေကာက္ပြဲကိုုလည္း အႏိုင္ယူသြားခဲ့ျပန္ပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ထည့္ခဲ့တဲ့ မဲေတြရဲ ့ စုုစုုေပါင္း ၆၀ ရာႏႈန္းေက်ာ္ကို အရယူသြားပါတယ္။ အတိုက္အခံေခါင္းေဆာင္ ရွန္ဂီ႐ုိင္းက ၃၀ ရာခိုင္ႏႈန္းေက်ာ္ပဲ ရပါတယ္။ ဇင္ဘာေဘြျပည္သူလူထုက တခဲနက္ေထာက္ခံအားေပးတဲ့ ရွန္ဂီ႐ုိင္းကို အာဏာရွင္သမၼတ မူဂါဘီက ဘယ္လို အႏိုင္ယူခဲ့သလဲ။ ေရြးေကာက္ပြဲအၿပီး ရွန္ဂီရိုင္းတို႔ဘက္က ထုတ္ျပန္တဲ့ ဇင္ဘာေဘြ ၂၀၁၃ ေရြးေကာက္ပြဲ အစီရင္ခံစာထဲမွာ အေျဖေပးထားပါတယ္။
မဲလိမ္မဲခိုး အက်ဳိးေဆာင္ကုမၸဏီမ်ား
သမၼတမူဂါဘီဟာ ၂၀၁၃ ေရြးေကာက္ပြဲေတြမွာ အႏိုင္ရဖို ႔အတြက္ မဲလိမ္ မဲခိုးလုပ္ေပးတဲ့ ႏိုင္ငံျခား ကုမၸဏီေတြကို ငွားရမ္းခဲ့တယ္လို႔ အစီရင္ခံစာက ဆိုပါတယ္။ ဒီကုမၸဏီေတြဟာ အဆင့္ျမင့္ နည္းပညာေတြနဲ႔ မဟာဗ်ဴဟာ နည္းဗ်ဴဟာခ်မွတ္ၿပီး မူဂါဘီအႏိုင္ရေအာင္ လုပ္ေပးခဲ့တယ္လို ့ အစီရင္ခံစာမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
၂၀၁၃ ေရြးေကာက္ပြဲေအာင္ႏိုင္ေရးအတြက္ မူဂါဘီဟာ အေမရိကန္ေဒၚလာ သန္း ၁၀၀ ေက်ာ္ သံုးစြဲခဲ့ပါတယ္။ မဲလိမ္မဲခိုးလုပ္ငန္းကို မဟာဗ်ဴဟာ နည္းဗ်ဴဟာ ခ်ၿပီး စီမံခန္႔ခြဲေပးဖိုု႔ Nikuv Projects အမည္ရွိတဲ့ အစၥေရးကုုမၸဏီတခုကို ေဒၚလာ ၁၅ သန္းနဲ႔ ငွားရမ္းခဲ့တယ္လို႔ အစီရင္ခံစာ မွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ မဲစာရင္းေတြကို ဘယ္လိုထည့္သြင္းမလဲ၊ ဘယ္လို ပံုစံနဲ႔ ထုတ္ျပန္ မလဲဆိုတာကို ဒီကုမၸဏီက စီမံခန္႔ခြဲေပးပါတယ္။ အစၥေရးကုုမၸဏီဟာ အစၥေရး ေထာက္လွမ္း ေရးအဖြဲ ့ ေမာ့ဆက္ရဲ့ လက္တံ တစ္ခုျဖစ္တယ္လို႔လည္း အစီရင္ခံစာက ဆိုထားပါတယ္။
Nikuv Projects ကုမၸဏီက မူဂါဘီ ေအာင္ႏိုင္ေရးအတြက္ မူဂါဘီရဲ႕ ဗဟိုေထာက္လွမ္းေရး တပ္ဖြဲ႔နဲ႔ ပူးတြဲအလုပ္လုပ္ရပါတယ္။ အလုပ္႐ုံးခန္းေတြအမ်ားစုဟာ စစ္တပ္စခန္းေတြထဲမွာ အေျခ စိုက္ထားၿပီး မူဂါဘီကိုယ္တိုင္ဟာလည္း ဒီကုမၸဏီရဲ့ အႀကီးအကဲေတြနဲ ့ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးခဲ့တယ္လို႔ အစီရင္ခံစာက ဆိုပါတယ္။ ဒီေထာက္လွမ္းေရးအရာရွိေတြဟာ ခ႐ုိင္႐ုံးေတြကိုု ႀကီးၾကပ္ရတယ္လို ့ ဆိုထားပါတယ္။
Nikuv Projects ကုမၸဏီ ရဲ ့ ပဓာနအလုပ္တစ္ခုကေတာ့ မဲစာရင္းျပဳစုေရးေကာ္မရွင္နဲ႔ ပူးေပါင္းၿပီး မဲစာရင္းအလြဲအမွားေတြ ထုတ္ျပန္ေပးတာျဖစ္ပါတယ္။ ၿမိဳ႕ႀကီးေတြမွာ မဲထည့္ရမယ့္ မဲစာရင္းေတြကို ထုတ္ျပန္ရာမွာ လူတစ္သန္းနီးပါးကို စာရင္းေဖ်ာက္ထားခဲ့တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဇင္ဘာေဘြရဲ ့ ၿမိဳ ့ေတာ္ ဟာရာေရး တစ္ၿမိဳ႔တည္းမွာ မဲစာရင္းထဲမွာ မပါတဲ့သူေပါင္း သံုုးသိန္း ငါးေသာင္းရွိပါတယ္။
မဲစာရင္းထဲ မပါသူေတြအေနနဲ႔ မဲစာရင္းထဲ ပါ၀င္ဖို႔အတြက္ မဲထည့္ခြင့္ ေလွ်ာက္လႊာေတြ တင္ရပါတယ္။ ေလွ်ာက္လႊာတင္တဲ့အခါမွာ အမွန္တကယ္ေနထိုင္ေၾကာင္း ရပ္ကြက္ေထာက္ခံစာ၊ လက္ထပ္စာခ်ဳပ္၊ အလုပ္ရွင္ေထာက္ခံစာ စတာေတြနဲ႔အတူ ပူးတြဲ တင္ျပရပါတယ္။ မဲထည့္ခြင့္ရဖို႔အတြက္ အလုပ္ပ်က္အကိုင္ပ်က္ျဖစ္ေအာင္ တမင္ဖန္တီးထားတာလုိ႔ ဆိုပါတယ္။ တစ္ေန႔လုုပ္မွ တစ္ေန႔စားရသူေတြအေနနဲ႔ ေလွ်ာက္လႊာတင္ႏို္င္ဖို ့ ခက္ခဲပါတယ္။
မဲထည့္ခြင့္ရွိသူေတြကို စာရင္းထဲ မပါ၀င္ေအာင္ ခ်န္ထားသလို သက္ဆိုင္ရာ ရပ္ကြက္ေတြမွာ အမွန္တကယ္ ေနထုိင္ျခင္းမရွိဘဲ ေက်းလက္ေတာရြာမွာ ေနထိုင္သူေတြရဲ႕ အမည္မ်ားကိုေတာ့ မဲစာရင္းထဲမွာ ထည့္သြင္းထားပါတယ္။ ဒီအေရအတြက္က ႏွစ္သိန္းငါးေသာင္း ရွိပါတယ္။
ေနာက္ၿပီး ဇင္ဘာေဘြႏိုင္ငံရဲ႕ အျပင္ကို ေရာက္ေနသူေတြ၊ ေသဆံုးသူေတြနဲ႔ တကယ္မရွိတဲ့ သူေတြရဲ႕ အမည္စာရင္းေတြကိုလည္း ထည့္သြင္းထားပါတယ္။ အသက္ ၁၈ႏွစ္မျပည့္သူေတြကို မဲစာရင္းထဲ ထည့္ထားတာေတြလည္း ရွိတယ္။ ဒီအေရအတြက္က တစ္သန္း ငါးသိန္း ရွိပါတယ္။
မဲဆႏၵနယ္တစ္ခုမွာဆိုရင္ မဲထည့္ခြင့္ရွိသူက သန္ေခါင္စာရင္းအရ (၂၀၀၀၀ ) မျပည့္ေပမယ့္ မဲစာရင္း ထဲမွာေတာ့ (၂၈၀၀၀) ရွိေနတယ္။ ေနာက္မဲဆႏၵနယ္တစ္ခုမွာေတာ့ မဲစာရင္းထဲပါတဲ့ လူ (၃၀၀၀၀) မွာ (၈၀၀၀) က ေသဆံုးၿပီးသူေတြျဖစ္ေနတယ္။ ေသဆံုုးၿပီးသူ ရွစ္သိန္းကို မဲဆႏၵနယ္ အသီးသီးမွာ ထည့္သြင္းထားပါတယ္။ ႏိုင္ငံရပ္ျခားမွာ ေနထိုင္သူေတြရဲ႕ အမည္စုစုေပါင္း ကိုးသိန္း ဟာ မဲစာရင္းထဲမွာ ပါ၀င္ေနပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လူမရွိဘဲနဲ႔ ထည့္ထားတဲ့ မဲဆႏၵရွင္ေပါင္းက အနည္းဆံုး တစ္သန္းခုနစ္သိန္းေက်ာ္ ရွိေနပါတယ္။
ဒီလို မဲစာရင္းအမွားေတြ မဲစာရင္းအပိုေတြ ထည့္သြင္းႏိုင္ဖိုု႔အတြက္ Nikuv Projects ကုမၸဏီက မွတ္ပံုတင္အတုေတြ စာရြက္စာတန္းအတုေတြ ျပဳလုပ္ေပးရပါတယ္။ ကုမၸဏီရဲ႕ ကြ်မ္းက်င္ပညာရွင္မ်ားဟာ ေရြးေကာက္ပြဲမက်င္းပခင္ ကိုးလအလို (၂၀၁၂ ႏို၀င္ဘာ) မွာ ဇင္ဘာေဘြႏိုင္ငံကို စတင္ေရာက္ရွိလာၾကၿပီး ေသဆံုးၿပီးသူေတြရဲ႕ အမည္စာရင္းနဲ႔ ႏိုင္ငံျခားသြားေရာက္ေနထုိင္သူေတြရဲ႕ အမည္စာရင္းကို အေသးစိတ္ျပဳစုုေနခဲ့တယ္လို႔ အစီရင္ခံစာက ဆိုပါတယ္။
၂၀၁၂ ခုႏွစ္က ျပဳလုပ္တဲ့ သန္းေခါင္စာရင္းေကာက္ခံမႈအရ ဇင္ဘာေဘြႏိုင္ငံမွာ လူဦးေရ ၁၃ သန္း ေက်ာ္ရွိပါတယ္။ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္မွာ မဲထည့္ခြင့္ရသူ (အသက္ ၁၈ႏွစ္ျပည့္သူ) စုစုေပါင္းက ၅ သန္း ၇ သိန္း ရွိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ မဲစာရင္းထုတ္ျပန္တဲ့အခါမွာ မဲထည့္ခြင့္ရသူအေရအတြက္က ၆သန္း ၄သိန္း ရွိေနပါတယ္။ တကယ္မဲထည့္ခြင့္ရွိသူေပါင္း တစ္သန္းကို ခ်န္ထားခဲ့ၿပီး ထည့္သူမရွိတဲ့ တေစၧမဲ ဆႏၵရွင္ (Ghost Voter) ေပါင္း တစ္သန္းခုနစ္သိန္းေက်ာ္ ထည့္သြင္းခဲ့တာလို ့ အစီရင္ခံစာက ဆိုပါတယ္။
ေနာက္ဆံုး အတည္ျပဳတဲ့ မဲစာရင္းကို ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပမယ့္ရက္ မတိုင္မီ ကိုုးရက္အလို မွာ ထုတ္ျပန္လိုက္တယ္။ အတိုက္အခံဘက္က ဒီမဲစာရင္းကို ကန္ ့ကြက္ခဲ့ေပမဲ့ မဲစာရင္းထဲ မပါသူ ေတြကိုုလည္း လ်စ္လ်ဴရႈခဲ့သလို တေစၦမဲေတြကိုလည္း မပယ္ဖ်က္ေပးခဲ့ပါဘူး။
ေခတ္မီနည္းပညာနဲ ့ မဲခိုးျခင္း
ဇင္ဘာေဘြရဲ့ ၂၀၁၃ ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အတိုက္အခံဘက္က အစီရင္ခံစာ ထုတ္ျပန္ရာမွာ ေခတ္မီနည္းပညာကို သံုးၿပီး မဲခိုးေပးတဲ့ ကုမၸဏီအေၾကာင္းလည္း ပါ၀င္ပါတယ္။ ဒီကုမၸဏီကေတာ့ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံက ျဖစ္ၿပီး ေရစာပါတဲ့ မဲျပားစာရြက္ေတြကို ထုတ္လုပ္ေပးရတာပါ။ ဒီေရစာပါတဲ့ မဲစာရြက္မွာ ထူးျခားခ်က္ရွိပါတယ္။ မဲစာရြက္ရဲ႕ ဘယ္ေနရာမွာပဲျဖစ္ျဖစ္ တံဆိပ္တံုးနဲ ့ ထုလိုက္ရင္ မဲစာရြက္ေပၚမွာ ထင္က်န္ရစ္တဲ့ မင္ကို ေရစာပါတဲ့ ေနရာကေန စုပ္ယူလိုက္ပါတယ္။ ေရစာက ၾကက္ေျခခတ္ပံုသဏၭာန္ျဖစ္တဲ့အတြက္ မင္ေရာက္သြားတဲ့အခါ ၾကက္ေျခခတ္ပံု ေပၚ လာပါတယ္။ အဲဒီေရစာပါတဲ့ ေနရာဟာ မူဂါဘီရဲ့ ကိုုယ္စားလွယ္နာမည္ရွိတဲ့ ေနရာလို႔ ဆိုပါတယ္။ အတိုက္အခံပါတီကို သေဘာက်လို႔ တံဆိပ္တံုးႏွိပ္တာမွန္သမွ်ဟာ မူဂါဘီရဲ႕ လူေတြဆီကို ေရာက္သြားတာခ်ည္းျဖစ္ပါတယ္။
ဒါက ေခတ္မီနည္းပညာကို အသံုးျပဳၿပီး တီထြင္ထုတ္လုပ္ထားတဲ့ မဲစာရြက္ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလို မဲစာရြက္ေပါင္း တစ္သန္းကို တ႐ုတ္ကုမၸဏီက ထုတ္လုပ္ေပးခဲ့တယ္လို႔ အစီရင္ခံစာမွာ ဆိုပါ တယ္။ ဇင္ဘာေဘြ ၂၀၁၃ အေထြေထြေရြးေကာက္ပြဲမွာ မဲႏွစ္ခု ထည့္ရပါတယ္။ တစ္ခုုက သမၼတအတြက္ျဖစ္ၿပီး တစ္ခုက လႊတ္ေတာ္အမတ္အတြက္ ျဖစ္ပါတယ္။ တ႐ုတ္ကုမၸဏီက ထုတ္လုပ္ေပးတဲ့ ေရစာပါမဲစာရြက္တစ္သန္းကို သမၼတေရြးပြဲအတြက္ ငါးသိန္း၊ လႊတ္ေတာ္အမတ္ ေရြးပြဲအတြက္ ငါးသိန္း သံုးခဲ့ၿပီး သီးသန္႔မဲဆႏၵနယ္ ေလးခုမွာ သံုးခဲ့တယ္လို႔ အစီရင္ခံစာက ဆိုပါတယ္။
မဲထည့္သူလား၊ မဲေရတြက္သူလား
အာဏာရွင္မူဂါဘီဟာ ေရြးေကာက္ပြဲမွန္သမွ်ကို အႏိုင္ယူခဲ့ရာမွာ ႐ုရွအာဏာရွင္ႀကီး စတာလင္ရဲ႕ နည္းလမ္းကို လက္ကိုင္ျပဳၿပီး အႏိုင္ယူခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး စတာလင္ ေျပာခဲ့တဲ့ စကားကို ၾကည့္ရင္ စတာလင္နည္းကို သိႏိုင္ပါတယ္။
“ျပည္သူလူထုအတြက္ စိတ္ေက်နပ္မႈရေအာင္ ေရြးေကာက္ပြဲတစ္ခု ဖန္တီးေပးရမယ္။ မဲထည့္ခ်င္တဲ့ဆႏၵျပည့္ေအာင္ လုပ္ေပးရမယ္။ ဒါေပမယ့္ မဲထည့္သူေတြက ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ကို ဆံုးျဖတ္တာမဟုတ္ဘူး။ မဲေရတြက္သူေတြကသာ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ကို ဆံုးျဖတ္တာ ျဖစ္တယ္” တဲ့။
မူဂါဘီဟာ ၂၀၁၃ ေရြးေကာက္ပြဲကို အႏိုင္ယူဖို႔အတြက္ မဲေရတြက္သူအဖြဲ႔ကို စနစ္တက် ျပင္ ဆင္ခဲ့တာပါ။ မူဂါဘီဖြဲ ့စည္းထားတဲ့ မဲေရတြက္သူအဖြဲ ့က လုပ္ခဲ့တာေတြကို အႏွစ္ခ်ဳပ္ရင္
(၁) ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္ကို ဟန္ျပထားၿပီး မဲစာရင္းေတြကို စိတ္တိုင္းက် ထုတ္ျပန္ႏိုင္ဖိုု ့ အတြက္ ႏိုင္ငံျခားကုမၸဏီေတြနဲ႔ ေထာက္လွမ္းေရးအရာရွိေတြကို သံုးခဲ့တယ္။ မဲစာရင္း ျပဳစု ထုတ္ျပန္ေရးနဲ႔ မဲေရတြက္ျခင္းအလုပ္အတြက္ ပင္စင္စား စစ္တပ္အရာရွိေဟာင္း တစ္ေထာင္ကို ျပန္ခန္႔အပ္ခဲ့တယ္။ ခ႐ုိင္ရံုးေတြကို ႀကီးၾကပ္တယ္။
(၂) မဲစာရင္းထုတ္ျပန္တဲ့အခါ အတိုက္အခံဘက္ ထည့္မယ့္ မဲေတြကို အခ်က္အလက္ မွားေအာင္ လုပ္ခဲ့တယ္။ ၿမိဳ ့ေနျပည္သူေတြထဲက အသက္ ၁၈ ႏွစ္နဲ႔ အသက္ ၃၅ ႏွစ္အၾကား မဲဆႏၵရွင္ သိန္းနဲ႔ခ်ီၿပီး မဲစာရင္းထဲက ေဖ်ာက္ခဲ့တယ္။ မဲစာရင္းထဲ ပါခ်င္တဲ့သူက ေထာက္ခံခ်က္ေတြ ပူးတြဲၿပီး ေလွ်ာက္လႊာတင္ရတယ္။ ဒီမဲအမ်ားစုက အတိုက္အခံဘက္ကို ေရာက္မွာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ တမင္မွားယြင္းေဖာ္ျပတာျဖစ္ပါတယ္။
(၃) ေက်းလက္ေတာရြာမွာ ေနထိုင္သူေတြရဲ႕ အမည္စာရင္းေတြကို ၿမိဳ႕ေတြေပၚက မဲစာရင္းထဲမွာ လိပ္စာေျပာင္းၿပီး ထည့္သြင္းတယ္။ မွတ္ပံုတင္အတုေတြ လုပ္ေပးတယ္။
(၄) မဲထည့္သူက ေျခာက္သန္းေက်ာ္ပဲ စာရင္းရွိေပမယ့္ မဲစာရြက္ေပါင္း ဆယ္သန္းေက်ာ္ ပံုႏွိပ္ထုတ္လုပ္ခဲ့တယ္။ မဲစာရြက္ ေလးသန္းအထိ ပို ထုတ္ခဲ့တယ္။
(၅) တကယ္မရွိသူေတြ၊ ျပည္ပမွာ ေနတဲ့အတြက္ မဲမထည့္ႏိုင္သူေတြ၊ ေသဆံုးၿပီးသူေတြကို မဲစာရင္းထဲမွာ ထည့္သြင္းခဲ့တယ္။ (ခန္႔မွန္းခ်က္အရ ဇင္ဘာေဘြႏိုင္ငံသား ၃ သန္းေက်ာ္ဟာ ႏိုင္ငံျခားမွာ ေနထိုင္ အလုပ္လုပ္ပါတယ္)
(၆) ေခတ္မီနည္းပညာနဲ႔ ထုတ္လုပ္ထားတဲ့ ေရစာပါတဲ့ မဲစာရြက္ေတြသံုုးၿပီး ထည့္တဲ့ မဲတိုင္းကိုု ကိုယ့္မဲျဖစ္ေအာင္ လုပ္ခဲ့တယ္။
ဇင္ဘာေဘြသင္ခန္းစာ
ဇင္ဘာေဘြႏိုင္ငံရဲ့ သက္ေတာ္ရွည္အာဏာရွင္ႀကီီး မူဂါဘီဟာ ၂၀၁၃ ေရြးေကာက္ပြဲကို နည္းမ်ိဳးစံု အသံုးျပဳၿပီး အႏိုင္ယူသြားခဲ့ပါတယ္။ ဒီမိုကေရစီေျပာင္းလဲေရးသမား ရွန္ဂီ႐ုိင္းကေတာ့ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ေနရာကေန ဖယ္ေပးလိုက္ရပါတယ္။
ဇင္ဘာေဘြ ၂၀၁၃ ေရြးေကာက္ပြဲအေၾကာင္း ျပန္လည္သံုးသပ္တင္ျပတဲ့ အစီရင္ခံစာကို ေထာက္ဆၿပီး လာမယ့္ႏို၀င္ဘာလ ၈ ရက္ေန႔မွာ က်င္းပမယ့္ ျမန္မာ့ေရြးေကာက္ပြဲအတြက္ စိုးရိမ္စရာေတြ ရွိလာပါတယ္။ စိုးရိမ္စရာေကာင္းတဲ့ အခ်က္အလက္ေတြကို သတင္းစာဂ်ာနယ္ေတြနဲ႔ ေဖ့စ္ဘြတ္ခ္ လူမႈကြန္ရက္စာမ်က္ႏွာေတြေပၚမွာ အထင္အရွားေတြ႔ ေနရတာေၾကာင့္ပါ။
(၁) ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္ဥကၠ႒ဟာ စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေဟာင္း တစ္ဦးျဖစ္သလို ေရြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မရွင္အဖြဲ႔၀င္အမ်ားစုဟာလည္း စစ္ဗုိလ္ေတြ ျဖစ္ေနတယ္လို႔ မိုးေဇၿငိမ္းရဲ့ ေဖ့စ္ဘြတ္ခ္ စာမ်က္ႏွာမွာ အေသးစိတ္ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
၂၀၁၃ ခုႏွစ္မွာ တပ္မေတာ္အရာရွိ (၇၀) ကို ျပည္ေထာင္စုေရြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မရွင္႐ုံးမွာ လႊဲေျပာင္းတာ၀န္ထမ္းေစခဲ့တယ္။ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ ကုန္ကာနီးမွာ ေနာက္ထပ္ တပ္မေတာ္အရာရွိ (၃၅) ဦး (ဗုုိလ္မွဴး ၃၀ နဲ႔ ဗိုလ္ႀကီး ၅ ဦး) ကို ျပည္ေထာင္စုေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္႐ုံးမွာ ေရႊ႕ ေျပာင္းတာ၀န္ထမ္းေစခဲ့တယ္လို ့ ဆိုပါတယ္။
ျပည္ေထာင္စု ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္႐ုံးခ်ဳပ္ေအာက္က ျပည္နယ္နဲ ့တိုင္းေဒသႀကီး႐ုံး (၁၄) ႐ုံးမွာ ေရြးေကာက္ပြဲႀကီးၾကပ္မယ့္ ထိပ္ဆံုးအရာရွိ (၁၄) ေယာက္ဟာ တပ္မေတာ္သားေတြခ်ည္း ျဖစ္တယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ ခ႐ုိင္ေပါင္း (၆၉) ခ႐ုိင္ နဲ႔ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ရ ေဒသ (၆) ခုရဲ႕ ေရြးေကာက္ပြဲ ႀကီးၾကပ္ေရး အရာရွိအားလံုးဟာလည္း တပ္မေတာ္သားေတြခ်ည္းျဖစ္တယ္လို႔ မိုးေဇၿငိမ္းရဲ့ ေဖ့စ္ဘြတ္ခ္စာမ်က္ႏွာမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
(၂) ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္က ပထမအႀကိမ္ မဲစာရင္းထုတ္ျပန္ရာမွာ အမွားအယြင္း ၃၀ ရာႏႈန္းအထိ ရွိေနတယ္။ ဒါကို ေကာ္မရွင္ဥကၠ႒ကိုယ္တိုင္ ၀န္ခံခဲ့ပါတယ္။
(၃) ပထမအႀကိမ္မဲစာရင္းမွာ မပါ၀င္သူမ်ားနဲ႔ အခ်က္အလက္လြဲသူမ်ားကို ႏိုင္ငံသားစိစစ္ေရးကတ္မ်ား၊ အိမ္ေထာင္စုဇယားမ်ား၊ ရပ္ကြက္တာ၀န္ခံေထာက္ခံစာမ်ားနဲ႔ ပူးတြဲၿပီး ေလွ်ာက္လႊာ တင္ခိုင္းတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒုတိယအႀကိမ္ မဲစာရင္းထုတ္ေတာ့ ထပ္မွားတယ္။
(၄) မဲစာရင္းထဲမွာ ေသဆံုးသူမ်ား၊ ႏိုင္ငံရပ္ျခားတြင္ အလုပ္လုပ္ေနထိုင္သူမ်ား၊ သက္ဆိုင္ရာ ရပ္ကြက္အတြင္း မေနထိုင္သူမ်ား ပါ၀င္ေနတယ္။ (မဲဆႏၵနယ္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ လူမရွိဘဲနဲ႔ နာမည္ေတြပါ၀င္ေနတာဟာ ေထာင္ဂဏန္း၊ ေသာင္းဂဏန္း အေရအတြက္ ျဖစ္ေနတယ္လို ့ ဂ်ာနယ္မ်ားမွာ ေရးသားေဖာ္ျပပါတယ္)
(၅) မဲျပားစာရြက္ေတြကို မဲထည့္မယ့္သူ အေရအတြက္ထက္ပိုၿပီး ႐ုိက္ႏွိပ္ထားတာ သန္းနဲ႔ ခ်ီၿပီး ရွိေနတယ္။ မဲထည့္ခြင့္ရသူေပါင္းဟာ သန္းသံုးဆယ္ေက်ာ္ပဲ ရွိပါမယ္။ (၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ မဲစာရင္း၀င္သူက ၂၉ သန္းရွိခဲ့ၿပီး မဲထည့္သူက ၂၃သန္းနီးပါး ရွိခဲ့ပါတယ္)။ မဲဆႏၵရွင္ တစ္ဦးဟာ မဲျပားသံုးျပားထည့္ရမွာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ မဲျပားလိုအပ္ခ်က္ဟာ သန္းတစ္ရာမေက်ာ္ပါဘူး။ ယခု ရိုက္ႏွိပ္ထားတာက သန္း ၁၃၅ သန္းေက်ာ္ ျဖစ္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕တိုင္းေဒသႀကီးေတြမွာ တိုင္းရင္းသားတခ်ိဳ႕အေနနဲ႔ မဲေလးျပားထည့္ရမွာ ျဖစ္ေပမယ့္ အေရအတြက္က သန္းဂဏန္းကို မေက်ာ္ပါဘူး။
(၆) ႏိုင္ငံျခားမွာ အလုပ္လုပ္ေနထိုင္သူေတြ အနည္းဆံုး ေလးသန္းရွိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ သံ႐ုံးေတြမွာ မဲထည့္ခြင့္ရသူက ေသာင္းဂဏန္းအေရအတြက္ပဲ ရွိပါတယ္။ မဲထည့္ရာမွာ အဆင္ေျပေခ်ာေမြ႔ေအာင္ သံ႐ုံးေတြက မစီစဥ္ေပးဘူးလိုု႔ ေ၀ဖန္ၾကပါတယ္။ ႏိုင္ငံျခားမွာ အလုပ္လုပ္ေနထုုိင္သူေတြရဲ႕ အမည္ေတြကိုု မဲစာရင္းထဲမွာ ေတြ႔ရတယ္လိုု ့ ေရးသားၾကပါတယ္။
(၇) ႀကိဳတင္မဲေတြ ထည့္ရာမွာ တံဆိပ္တံုးမွာ သံုးတဲ့မင္ေတြ အျမန္မေျခာက္ဘူး၊ မဲစာရြက္ေတြကို အ၀ါေရာင္စကၠဴေတြနဲ႔ ပံုႏွိပ္ထားတဲ့အတြက္ ပါတီတံဆိပ္ေတြ မသဲကြဲဘူး၊ ႀကိဳတင္မဲထည့္တဲ့ ပလတ္စတစ္ပံုးေတြ အလြယ္နဲ႔ ဖြင့္လို႔ ရတယ္ စတဲ့ ေ၀ဖန္ခ်က္ေတြ ထြက္ေနပါတယ္။
(၈) အတိုက္အခံပါတီမ်ားအားေကာင္းတဲ့ တိုင္းရင္းသားေဒသေတြမွာ ထိုးစစ္ဆင္ၿပီး ေရြးေကာက္ပြဲမျဖစ္ေအာင္ ဖန္တီးေနတယ္လို႔ တိုင္းရင္းသားအဖြဲ ့အစည္းေတြက ေျပာေနပါတယ္။
(၉) ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ဘယ္လို မဲထည့္ရမလဲ ဆိုတာကို ပညာေပးမႈအားနည္းတဲ့အတြက္ တခ်ိဳ ႕ေဒသက ျပည္သူေတြ ဘယ္လိုု မဲထည့္ရမလဲ မသိၾကဘူး။
(၁၀) စက္တင္ဘာလအတြင္းမွာ ျမန္မာ့တပ္မေတာ္က အႀကီးအကဲေတြ အစၥေရးႏိုင္ငံနဲ႔ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံကို သြားေရာက္ခဲ့တာဟာ ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႔ ဘယ္လိုပတ္သက္မလဲလို႔ တြက္ခ်က္တာေတြ ရွိေနပါတယ္။
(၁၁) ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ ့ ၂၀၁၅ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ဇင္ဘာေဘြေရြးေကာက္ပြဲနဲ႔ ထူးထူးျခားျခား တိုက္ဆိုင္ေနတဲ့ အခ်က္က ဒီမိုကေရစီအေျပာင္းအလဲ ဆိုတဲ့ ရွန္ဂီ႐ုိင္းတို႔ ပါတီက အနီေရာင္ ၀တ္စံုေတြ ၀တ္ၾကတယ္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ရဲ႕ အမ်ဳိးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္ ၀တ္စံုနဲ႔ အေရာင္တူေနပါတယ္။ မူဂါဘီရဲ႕ ပါတီက အစိမ္းေရာင္ဦးထုပ္ေတြ ေဆာင္းၾကတယ္။ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ရဲ႕ ျပည္ေထာင္စုႀကံ့ခိုင္ေရးနဲ႔ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးပါတီက အစိမ္းေရာင္၀တ္စံုနဲ႔ ဆင္တူပါတယ္။ တပ္မေတာ္ရဲ႕ ၀တ္စံုသစ္အေရာင္ အစိမ္းႏုနဲ ့ အထူးဆင္တူပါတယ္။
ဒီလို အခ်က္အလက္ေတြ အျဖစ္အပ်က္ေတြေၾကာင့္ ျမန္မာ့ေရြးေကာက္ပြဲဟာလည္း ဇင္ဘာေဘြလို ျဖစ္ေလမလားလို႔ စိုးရိမ္ေနၾကရတာပါ။ ဘာပဲျဖစ္ေစ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ၂၀၁၅ အေထြေထြ ေရြးေကာက္ပြဲဟာ မဲစာရင္းအမွားအယြင္းေတြ တင္းၾကမ္းနဲ႔ပဲ ေနာက္ တပတ္အၾကာ ႏို၀င္ဘာ ၈ ရက္ ေန႔မွာ က်င္းပပါေတာ့မယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္က အမွန္တရားကို မထင္ဟပ္ရင္ ဘာဆက္လုပ္ၾကမလဲ ဆိုတာကို မဲထည့္ခြင့္ရတဲ့ ျပည္သူေတြေရာ၊ မဲထည့္ခြင့္မရတဲ့ ျပည္သူေတြပါ စဥ္းစားထားၾကရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီမိုကေရစီခရီး မနီးလွပါ။
ေမာင္သာမည - DVB