ေပ်ာက္ကြယ္သြားေသာ အဟုမ္ႏုုိင္ငံေတာ္

Min Thu 

လြန္ခဲ့ေသာ အတိတ္ႏွစ္ေပါင္း ႐ွစ္ရာေက်ာ္ခန္႔က ျဖစ္သည္...

သွ်မ္းလူမ်ိဳးတစ္စုတို႔သည္ ပတ္ကိြဳင္ေတာင္တန္းႀကီးကို ျဖတ္ေက်ာ္လ်က္ အေနာက္ဘက္သို႔ ေ႐ွး႐ႈသြားလ်က္ ႐ွိၾက၏.. ခရီးသည္အုပ္စုမ်ားတြင္ ကေလးမ်ား.. အမ်ိဳးသမီးမ်ားႏွင့္ လူအိုမ်ား ပါဝင္သည္..။
သူတို႔သည္ တစ္မိုးခိုလိုက္ နားေနလိုက္ႏွင့္ ခရီးဆက္ခဲ့ၾကသည္မွာ တစ္ဆယ့္သုံးႏွစ္မွ် ႐ွိခဲ့သည္..
လမ္းတြင္ ေတာင္ေပၚလူ႐ိုင္းတို႔၏ တိုက္ခိုက္ျခင္းကို ခုခံတြန္းလွန္ခဲ့ၾကရေသာ အႀကိမ္မ်ားလဲ မေရမတြက္ႏိုင္ၾကေတာ့ေပ.. ဌက္ဖ်ားဒဏ္.. ပင္ပန္းမႈ ့ႏွင့္ အဟာရခ်ိဳ႕တဲ့မႈ ့တို႔ေၾကာင့္ လမ္းတြင္ေသဆုံး ခဲ့ၾကသူမ်ားလဲ မနည္းေတာ့ေပ..
ေတာင္ထိပ္တစ္ေနရာမွ ျဗဟၼပုတၱရျမစ္ႀကီးကို ေရးေရးမွ် လွမ္းျမင္ၾကရေသာအခါ သူတို႔၏ ပင္ပန္းယိမ္းယိုင္ေသာ ေျခလွမ္းမ်ားသည္ သြက္လာၾကသည္.. ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ ေရာင္ျခည္မ်ားလဲ သမ္းလာၾကေတာ့သည္..
ခရစ္သကၠရာဇ္ ၁၂၂၈ တြင္ သူတို႔သည္ `` ခမ္နန္းဂ်န္ ´´ ျမစ္ကို ေဖာင္မ်ားႏွင့္ကူးကာ `` ေနာင္ဉာဏ္ ´´ ေရအိုင္ႀကီး အနီးသို႔ ေရာက္လာခဲ့ၾကသည္.. အာသံျပည္နယ္ထဲသို႔ ဝင္ေရာက္ၿပီးေနာက္ အႀကိမ္ႀကိမ္ေရႊေျပာင္းၾကကာ ခရစ္ ၁၂၅၃ ခုတြင္ အာသံနယ္ `` အဖိုင္ပူရ ´´ မွာ အေျခခ် ေနထိုင္ၾကေလသည္..။
ခရစ္ႏွစ္ ၁၂၅၃ ခုတြင္ `` ခ်ာ႐ိုင္ဒီယို ´´ တြင္ ၿမိဳ႕ေတာ္ႀကီး တည္ေဆာက္ခဲ့ၾက၏.. သို႔မွ်ဇြဲႀကီးလွေသာ သွ်မ္းလူမ်ိဳးတို႔ကား လူဦးေရ ကိုးေထာင္မွ်႐ွိၿပီး သူတို႔ႏွင့္အတူ ဆင္ႏွစ္ေကာင္ ၊ ျမင္းသုံးရာ ပါ႐ွိခဲ့ၾကသည္..
သူတို႔၏ ေခါင္းေဆာင္ ဘုရင္ကား ေမာသွ်မ္းအႏြယ္ `` စူးခဖ ´´ ( ေကာင္းကင္မွလာေသာက်ား ) AD- 1228 တြင္ ေမာ၀္ႏွိင္ငံေတာ္မွ ဆူကာဖုုန္ဟာ (Sukaphaa ) ျဖစ္သည္.. သူသည္ ပတ္ကြိဳင္ေတာင္ႀကီး ကို ေအာင္ျမင္စြာ ေက်ာ္ျဖတ္လ်က္ ေမာသွ်မ္း လူမ်ိဳးမ်ားကို အာသံျပည္နယ္ ထဲသို႔ ေခၚေဆာင္ ဝင္ေရာက္လာသူျဖစ္သည္..။
ခရစ္ ၁၂၆၈ ခုႏွစ္တြင္ သားေတာ္ `` စူးတင္ဖ ´´ က ထီးနန္း ဆက္ခံသည္.. သူတို႔သည္ ဇြဲႏွင့္ သတၱိကို အရင္းခံ၍ ရဲရင့္စြန္႔ ့စားသူမ်ား ျဖစ္သည့္အတိုင္း အင္အားႀကီးမားေသာ `` အဟုန္ ´´ ႏိုင္ငံႀကီးကို စတင္ တည္ေထာင္ ခဲ့ၾကၿပီး ျဗဟၼပုတၱရ ျမစ္ဝွမ္း ေဒသ တစ္ခုလုံးကို စိုးမိုး အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ၾက၏......
``စူး´´ ( သို႔မဟုတ္ ) ``ေစ´´ ဟူသည္မွာ ``က်ား´´ ဟုအဓိပၸါယ္ ရသည္.. ``စူး ၊ ေစ´´ သည္ျမန္မာအသံထြက္ ``သို´´သို႔ေျပာင္းလဲ ႏုုိင္ေပသည္။ ျမန္မာ့သမိုင္းတြင္ ေဖာ္ျပျခင္း ခံရေသာ သိုဟန္ဘြား၊ သိုခ်ီဘြား စေသာ ေမာသွ်မ္းဘုရင္မ်ားသည္ ``က်ား´´ ဘြဲ႔ကို ခံယူထားၾကသူမ်ား ျဖစ္သည္။
ျမန္မာမ်ားက ``သီဟ´´ ေခၚ ျခေသၤ့ဘြဲ႔ကို ခ်စ္ျမတ္ႏိုးၿပီး သီဟဘြဲ႔ ခံယူသလို ေမာ႐ွမ္းမ်ားက ``စူး/ေစ/သို´´ ေခၚ က်ားဘြဲ႔ကို ျမတ္ႏိုးၾကေပသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ စူးတင္ဖေနာက္ ဆက္ခံေသာ အဟုန္ဘုရင္အခ်ိဳ႕ကို ေဖာ္ျပရလွ်င္....
*စူးတင္ဖ ( ခရစ္-၁၂၈၁ မွ ၁၂၉၂ )
*စူးခန္ဖ ( ခရစ္-၁၂၉၃ မွ ၁၃၃၂ )
*စူးခရန္ဖ ( ခရစ္-၁၃၃၂ မွ ၁၃၆၄ )
အဂၤလိပ္-ျမန္မာ ပထမစစ္ပြဲ မွာအဓိက ပါဝင္ပတ္သက္ခဲ့သူ ``စႏၵရကႏၲ႐ွိန္´´ ( Candrakant Singh ) မွာ ျမန္မာျပည္မွ ေမာသွ်မ္း အႏြယ္ဝင္ အဟုန္ဘုရင္ျဖစ္သည္ဆိုလွ်င္ အံ့ၾသၾကေပလိမ့္မည္.. သူ၏ ေမာသွ်မ္းဘြဲ႔မွာ ``စူးဒင္ဖ´´ ျဖစ္သည္..။
သို႔ႏွင့္ အာဟုမ္တို႔သည္ တျဖည္းျဖည္း အင္အားႀကီးထြားလာၿပီး ခရစ္ ( ၁၆ ) ရာစုတြင္ အနီးအနား နယ္ပယ္ႏိုင္ငံမ်ားကို သိမ္းပိုက္ ႏိုင္ခဲ့ၾကသည္.. ထိုအခ်ိန္တြင္ အိႏၵိယႏိုင္ငံ တစ္ခုလုံးကို အစၥလာမ္ဘာသာဝင္ မဂိုဘုရင္မ်ားက လႊမ္းမိုးအုပ္ခ်ဳပ္ၿပီး မဂိုအင္ပါယာႀကီးကို တည္ေထာင္အုပ္ခ်ဳပ္ ေနခ်ိန္လည္းျဖစ္သည္.. ။
အိႏၵိယတစ္ႏိုင္ငံလုံးကို အစၥလာမ္ဘာသာသို႔ အတင္းသြပ္သြင္းၿပီး မဝင္ေရာက္ သူမ်ားကို ေသဒဏ္ေပးသည္.. အိႏၵိယႏိုင္ငံအတြင္း႐ွိ အျခားဘာသာ ဝင္မ်ား၏ အထြဋ္အျမတ္ ဘာသာေရး အေဆာက္အဦ.. အထိမ္းအမွတ္ေနရာမ်ားကို ေျမလွန္ဖ်က္စီးပစ္သည္.. အင္အားႀကီးမားၿပီး ရက္စက္ေသာ မဂိုစစ္တပ္ႀကီးကို မဂိုဘုရင္ ``႐ွာဂ်ဟန္´´ ( ``တဂ်္မဟာလ္´´ တည္ေဆာက္သူ ) အုပ္ခ်ဳပ္သည္..။
မဂိုတို႔သည္ သူတို႔အင္ပါယာႀကီးကို အေ႐ွ႕ဘက္သို႔ ဆက္လက္ခ်ဲ ့ထြင္ခဲ့ရာ အာရကန္ေဒသတြင္ ရခိုင္ဘုရင္ႏိုင္ငံႏွင့္၄င္း.. အေ႐ွ႕ေျမာက္တြင္ အဟုန္ဘုရင့္ႏိုင္ငံႏွင့္ ၄င္း ထိပ္တိုက္ေတြ႕ခဲ့သည္.. အိႏၵိယတစ္ႏိုင္ငံလုံးကို အလြယ္တကူ သိမ္းပိုက္ႏိုင္ခဲ့ေသာ မဂိုတို႔သည္ ရခိုင္ႏွင့္ အာဟုမ္လူမ်ိဳးတို႔၏ ရဲဝင့္စြန္႔ ့စားစြာ တုန္႔ျပန္တိုက္ခိုက္မႈ ့ႏွင့္ ႀကံဳရသည္..။
အာဟုမ္လူမ်ိဳးတို႔ႏွင့္ မဂိုစစ္တပ္တို႔ တိုက္ပြဲအၾကမ္ႀကိမ္ ျဖစ္ပြားခဲ့ၿပီး အာဟုမ္လူမ်ိဳးတို႔ ဇြဲသတၱိ႐ွိစြာ ခုခံႏိုင္ခဲ့ၾကသျဖင့္ မဂိုတို႔ အထိအခိုက္ အက်ဆုံးမ်ားခဲ့သည္.. ထို႔ေၾကာင့္ ခရစ္ႏွစ္ ၁၆၃၉ ခုႏွစ္တြင္ မဂိုဘုရင္ ``႐ွာဂ်ဟန္´´ ႏွင့္ အဟုန္ဘုရင္ ``စူးစင္ဖ´´ တို႔ မက်ဴးေက်ာ္ေရးစာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ဆိုလိုက္ၾကသည္.. ။ နယ္စပ္တြင္႐ွိသည့္ ``ဘားနဒီ´´ ေခၚ ျမစ္ငယ္ေလးကို ႏွစ္ႏိုင္ငံနယ္ျခား အျဖစ္ သတ္မွတ္လိုက္ၾက၏..
ႏွစ္ႏိုင္ငံၾကားထား႐ွ္ိခဲ့ေသာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးသည္ ႏွစ္အနည္းငယ္ သာၾကာခဲ့သည္.. အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ မဂိုအင္ပါယာတြင္ ဘာသာေရး အယူဝါဒျပင္းထန္ေသာ စစ္ေခါင္းေဆာင္မ်ား ေခါင္းေထာင္လာၿပီး အာဟုမ္ လူမ်ိဳးတို႔၏ သတၱိကို မွတ္ေက်ာက္တင္မည့္ စစ္ပြဲအရိပ္မဲႀကီးက လႊမ္းမိုးလာသည္.. လြတ္လပ္မႈ ့ကို အသက္ထက္ ျမတ္ႏိုးေသာ အဟုန္လူမ်ိဳးတို႔အတြက္ စိမ္ေခၚမႈ ့တစ္ခု ျဖစ္ေနသလို.. အဟုမ္တို႔ စစ္႐ႈံးနိမ့္ခဲ့ပါက ျပည္မသို႔ ဒလၾကမ္း ဝင္ေရာက္လာမည့္ မဂိုတပ္မႀကီးကို တားဆီးႏိုင္ဖို႔ ခက္ခဲလိမ့္မည္.. အာဟုမ္တို႔၏ ေၾကကြဲဖြယ္.. ၾကက္သီးေမႊးညင္းထဖြယ္.. သမိုင္းကို ဆက္လက္ ေလ့လာၾကပါစို႔......
အာဟုမ္သမိုင္းေၾကာင္း အ႐ွိန္ေကာင္းေနစဥ္ စကားခ်ပ္အျဖစ္ေတာ့ ေျပာခြင့္ျပဳပါ.. အဟုန္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး လြန္ခဲ့ေသာ သုံးလခန္႔ကပင္ သမိုင္းႏုတ္ေလးေရးမိသည္.. ျပန္ဖတ္ၾကည့္ေတာ့ အခ်က္အလက္မ်ား မ်ားျပားေနၿပီး သမိုင္းစိတ္ဝင္စားသူ မဟုတ္လွ်င္ ပ်င္းရိၿငီးေငြ႕သြားႏိုင္သည္.. ဒါေၾကာင့္ ကိုယ္ေလ့လာ ဖတ္႐ႈ႕ထားမိသမွ်ထဲမွ အခ်က္အလက္ အခိုင္အမာဆုံးမ်ားကို အေျခတည္ၿပီး.. ေခတ္ၿပိဳင္ ပထဝီသမိုင္းမ်ားနဲ႔လဲ ကိုက္ညီကာ စိတ္ဝင္စားဖြယ္ ေကာင္းေအာင္ ႀကိဳးစား ေရးသားခဲ့ပါသည္..။
ဝန္ခံစရာ႐ွိသည္မွာ သမိုင္းကို ခ်စ္ျမတ္ႏိုးသူ တစ္ေယာက္၏ အမ်ားမသိႏိုင္ေသးသည့္ တိမ္ျမဳပ္လု သမိုင္းေကာက္ေၾကာင္း တစ္ခုကို တူးဆြျပ႐ုံေလာက္သာ ျဖစ္ပါသည္.. ပညာ႐ွင္မ်ားအေနႏွင့္ ဆက္လက္ေဖာ္ထုတ္ မွတ္တမ္းတင္ဖို႔ က်န္႐ွိေနပါေသးသည္.. ယခုပို႔စ္တြင္ ေဖာ္ျပပါ႐ွိေသာ အေရးအသား အခ်က္အလက္မ်ားသည္ ဆရာဝန္တင္ေမာင္ၾကည္ကိုယ္တိုင္ ထိုင္းႏိုင္ငံ ခ်ဴလာေလာင္ကြန္ တကၠသိုလ္တြင္ တင္သြင္း ဖတ္ၾကားေဆြးေႏြးခဲ့ေသာ သမိုင္းအခ်က္အလက္မ်ား ျဖစ္ပါသည္.. ။
ဆရာသည္ မႏၲေလးေဆးတကၠသိုလ္မွ ဆရာတစ္ဦးျဖစ္ေသာ္လည္း သူ႔ဘဝ၏ အခ်ိန္မ်ားအားလုံးကို ဝါသနာပါရာ သမိုင္းသုေတသန လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ ျမဳပ္ႏွံထားခဲ့သည္.. အဟုမ္သမိုင္းေၾကာင္း ကြၽမ္းက်င္ပညာ႐ွင္ ျဖစ္ပါသည္.. အာဆီယံႏိုင္ငံမ်ား၌သာမက အေနာက္ဥေရာပႏိုင္ငံမ်ား႐ွိ သမိုင္းပညာ႐ွင္မ်ား ၾကားတြင္ပါ ေလးစားရေသာ ပုဂၢဳိလ္တစ္ဦး ျဖစ္ပါသည္.. အခ်က္အလက္မ်ားသည္ ဒ႑ာရီမဟုတ္သလို ခိုင္မာေသာ ျဖစ္ရပ္မွန္ သမိုင္းေၾကာင္းမ်ားျဖစ္ပါသည္.. ဆက္ၾကပါဦးစို႔.....။
မဂိုအင္ပါယာတြင္ ႏိုင္ငံေရး.. စစ္ေရးတည္ၿငိမ္မႈ ့မ႐ွိပဲ အခ်င္းခ်င္းေသြးေခ်ာင္းစီး စစ္ပြဲမ်ားျဖစ္ေပၚခဲ့သည္.. ႐ွာဂ်ဟန္၏ သားေတာ္ေလးပါး ထီးနန္းဆက္ခံခြင့္ႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး နန္းလုစစ္ပြဲမ်ား အေတာမသတ္ေအာင္ ျဖစ္ေပၚခဲ့ၿပီး အာဟုမ္အင္ပါယာအတြင္းသို႔ စစ္ေ႐ွာင္ အိႏၵိယသားတို႔ ေရာက္႐ွိ လာခဲ့ၾကသည္.. စစ္ေဘးဒုကၡသည္မ်ားမွ တဆင့္ မဂိုတ္ို႔၏ ရက္စက္ၾကမ္းၾကဳတ္မႈ ့ကို ၾကားသိခဲ့ရသည္..။
တသီးတျခားေနထိုင္ခဲ့ေသာ အဟုန္လူမ်ိဳးတို႔အတြက္ ကံၾကမၼာ အလွည့္အေျပာင္း အခ်ိန္သို႔ ေရာက္႐ွိလာခ်ိန္လို႔လဲ ဆိုရမည္ျဖစ္သည္.. မိမိတို႔ႏိုင္ငံတြင္း အေတာမသတ္ႏိုင္ေအာင္ ဝင္ေရာက္လာေသာ အိႏၵိယတိုင္းရင္းသား တို႔၏ ေနထိုင္စားေသာက္ေရး အဆင္ေျပႏိုင္ရန္အတြက္ မဂိုတို႔၏ နယ္စပ္ၿမိဳ႕ ``ေဂါဟတၱိ´´ ကို အာဟုမ္တို႔ တိုက္ခိုက္သိမ္းပိုက္လိုက္ၾက၏..။
ျမင္း ၂၀၀ ေက်ာ္၊ အေျမႇာက္အလက္ ၄၀ ေက်ာ္ ၊ ေသနတ္ အလက္ ၂၀၀ ႏွင့္ ဘ႑ာေရႊေငြမ်ားစြာ ရ႐ွိခဲ့ေသာ္လည္း အဟုန္ၿမိဳ႕ေတာ္၏ ခံတပ္ၿမိဳ႕အျဖစ္သာ ထား႐ွိခဲ့ၿပီး ေဒသခံတိုင္းရင္းသားမ်ားကို ပူးတြဲအုပ္ခ်ဳပ္ေစခဲ့သည္..။
ထိုအခ်ိန္တြင္ မဂိုအင္ပါယာတြင္ စစ္ေခါင္းေဆာင္ ``ၾသရန္ဇိပ္´´ ထီးနန္းဆက္ခံရ႐ွိခဲ့သည္.. အာဟုမ္တို႔ကို တိုက္ခိုက္ရန္ အစီအစဥ္မွာ အေစာပိုင္းကတည္းက ႐ွိခဲ့ၿပီးျဖစ္သည္.. လက္နက္.. လူသူအင္အားကို ျဖည့္တင္းေစခဲ့ၿပီး ဘဂၤလားဘုရင္ခံကို စစ္ျပင္ဆင္ေစခဲ့သည္..။
ခရစ္ႏွစ္ ၁၆၆၂ ခုႏွစ္တြင္ ဘဂၤလားဘုရင္ခံ ``မားဂ်ိဂ်မၼလား´´ ဦးေဆာင္ေသာ မဂိုစစ္တပ္ႀကီးသည္ အာဟုမ္ တို႔၏ၿမိဳ႕ေတာ္ ``ဂါးဂါတြန္ ့´´ ကို စစ္အင္အားႀကီးမားစြာျဖင့္ ခ်ီတက္တိုက္ခိုက္ခဲ့ၾကသည္.. အာဟုမ္ လူမ်ိဳးတို႔သည္ အႏိုင္မခံ အ႐ႈံးမေပးစိတ္ဓာတ္ျဖင့္ ခုခံတိုက္ခိုက္ၾကသည္.. စစ္ပြဲထဲတြင္ လွည္းေနေလွေအာင္း ျမင္းေဇာင္းမက်န္ ျပည္သူမ်ားပါ ပါဝင္တိုက္ခိုက္ၾကရာ အလြန္ျပင္းထန္ေသာ တိုက္ပြဲႀကီးမ်ား ျဖစ္ခဲ့ၾကသည္..။
မဂိုစစ္တပ္အတြက္ လိုအပ္သမွ်ကို ဘုရင္ၾသရန္ဇိပ္က ျဖည့္တင္းေပးသည္.. ဇြဲသတၱိ႐ွိစြာျဖင့္ ခုခံခဲ့ၾကေသာ္လည္း လက္နက္.. လူသူအင္အား ဆယ္ဆမက ႀကီးမားေသာ မဂိုတို႔ကို ေရ႐ွည္တြင္ ယွဥ္မတိုက္ႏိုင္ခဲ့ၾကေပ.. အဟုန္အင္ပါယာ က်ဆုံးခဲ့ရၿပီး ၿမိဳ႕ေတာ္ ဂါးဂါတြန္မွာ ေျမလွန္ဖ်က္ဆီးခံရသည္.. အာဟုမ္ လူမ်ိဳးတို႔ အျမားအျပား ေသဆုံးခဲ့ၾကၿပီး အာဟုမ္ဘုရင္ ``စူးက်င္ဖ´´ သည္လည္း အညံ့ခံခဲ့ရသည္..။
အာဟုမ္တို႔သည္ အေျခအေနအရ အ႐ႈံးေပးလိုက္ရေသာ္လည္း သူတို႔ရင္ထဲက နာက်ဥ္းမုန္းတီးမႈ ့တို႔ကား ေျပေပ်ာက္မသြား.. တသီးတျခား အစဥ္အဆက္ ေနထိုင္ခဲ့ၾကေသာ အာဟုမ္ႏုုိင္ငံေတာ္ႀကီးသည္ လုံးဝပ်က္စီးခဲ့ရေပၿပီ.. ရက္စက္ၾကမ္းၾကဳတ္ေသာ မဂိုတို႔လက္ေအာက္မွာ ေနထိုင္ရတာထက္ လြတ္လပ္ေသာ ဘဝျဖင့္ေသဆုံးရျခင္းက ပိုျမတ္သည္လို႔ ခံယူမိၾကသည္..
အာဟုမ္ဘုရင္ ``စူးက်င္ဖ´´သည္ ဆုံးျဖတ္ခ်က္တစ္ခု ခ်လိုက္သည္.. သမိုင္းမွာ အာဟုမ္တို႔ အ႐ႈံးေပးၿပီး ေသဆုံးရမွာက္ို မလိုလား.. စစ္ပြဲမွာ မေသဆုံးပဲ က်န္ရစ္ခဲ့ၾကေသာ အာဟုန္လူမ်ိဳးမ်ားထဲမွာ သက္ႀကီးရြယ္အိုမ်ား.. ငယ္ရြယ္သူမ်ားခြဲထုတ္လိုက္သည္.. က်န္ရစ္ေသာ စစ္သည္ေတာ္ မ်ားႏွင့္အတူ သူႏွင့့္ အတူလိုက္ပါမည့္ တိုက္ခိုက္ႏိုင္သူမ်ားကို ဖိတ္ေခၚသည္.. သူ၏ရည္ရြယ္ခ်က္မွာ မားဂ်ိဂ်မၼလားႏွင့္ မဂိုတပ္တို႔ကို ေပ်ာက္ၾကားစနစ္ျဖင့္ အေသခံတိုက္ၾကမည့္ စစ္ပြဲတစ္ခု.. ျပန္စရာ လမ္းမ႐ွိ.. သူတို႔ႏွင့္ ခ်စ္ခင္သူမ်ားကို ေနာက္ဆုံးအေနျဖင့္ ႏႈတ္ဆက္လိုက္ၾကၿပီး တိုက္ပြဲကို စတင္လိုက္ၾကသည္..။
အာဟုမ္ အင္ပါယာကို သိမ္းပိုက္ ေအာင္ပြဲခံ ရခ်ိန္သည္ ၾကာၾကာမခံခဲ့.. အာဟုမ္ စစ္သည္ေတာ္ တို႔၏ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ တုန္႔ျပန္ တိုက္ခိုက္မႈ ့ကို ရင္ဆိုင္ရျပန္သည္.. အာဟုမ္ တို႔သည္ မဂိုတို႔၏ ေထာက္ပံ့ေရး လမ္းေၾကာင္းကို ျဖတ္ေတာက္သည္.. အလစ္ဝင္တိုက္ၿပီး ျပန္လည္ ဆုတ္ခြာသည္.. အင္အားအရာမွာ သာေသာ္လည္း တိုက္ရည္ ခိုက္ရည္ႏွင့္ ဇြဲသတၱိအရာတြင္ မယွဥ္ႏိုင္ေသာ မဂိုတို႔သည္ ေရ႐ွည္တြင္ ေၾကာက္ရြံ ့ထိတ္လန္ ့ စျပဳလာသည္..။
နတ္ဘီလူး စစ္သည္ေတာ္ မ်ားအလား တိုက္ခိုက္ၾကေသာ အဟုန္တို႔၏ တိုက္ခိုက္မႈ ့ေၾကာင့္ စိတ္ဓာတ္ က်ဆင္းစျပဳ လာေသာ ဘဂၤလားဘုရင္ခံ မားရိဂ်မၼလားသည္ မူလရည္ရြယ္ခ်က္ ျဖစ္ေသာ မဂိုအင္ပါယာခ်ဲ ့ထြင္ေရးကို စြန္႔လႊတ္၍ တပ္ကိုျပန္လည္ ဆုတ္ခြာခဲ့သည္.. သို႔ေသာ္ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ ခိုင္မာစြာ ခ်ထားၿပီး ျဖစ္ေသာ အဟုန္တို႔သည္ အေလွ်ာ့မေပးပဲ ထပ္ခ်ပ္မကြာ လိုက္လံတိုက္ခိုက္သည္..။
မဂိုတို႔သည္ အထိအခိုက္ က်ဆုံးမႈ ့မ်ားစြာျဖင့္ ဆုတ္ခြာခဲ့ရသည္.. အင္အားအရာတြင္ သာလြန္ေပမဲ့ သတၱိႏွင့္ တိုက္ခိုက္မႈ ့စြမ္းရည္တို႔က အဆုံးအျဖတ္ေပးသြားသည္.. ၾသရန္ဇိပ္ဘုရင္၏ စစ္သူႀကီး ဘဂၤလားဘုရင္ခံ မားရိဂ်မၼလားသည္ အိမ္သို႔ပင္ ျပန္မေရာက္ႏိုင္ခဲ့ေပ.. အေသခံ အာဟုမ္စစ္သည္ေတာ္ တို႔၏ ေနာက္ဆုံးတိုက္ပြဲတြင္ အၿခံအရံ အေစာင့္အၾကပ္ မ်ားၾကားမွာပင္ က်ဆုံးခဲ့ရေလသည္..။
၁၃ ရာစုအစ ဗုဒၶဘာသာဝင္တို႔၏ အထြဋ္အျမတ္ ေက်ာင္းေတာ္``နာလႏၵာ´´တကၠသိုလ္ႀကီးကို မီး႐ႈိ ့ဖ်က္ဆီး.. ရဟန္းသံဃာေတာ္ သိန္းဂဏန္းနီးပါးကို သတ္ျဖတ္၍ အေၾကာက္တရားျဖင့္ ထူေထာင္ခဲ့ေသာ မဂိုအင္ပါယာႀကီးသည္ ဗုဒၶဘာသာ သာသနာျပဳမင္း သိရိဓမၼာေသာက၏ အေသာက အင္ပါယာနီးပါးမွ် ႀကီးမားခဲ့သည္.. ထိုမွ် ဘုန္းတန္ခိုးႀကီးေသာ မဂိုဧကရာဇ္ ၾသရန္ဇိပ္သည္ပင္ အာဟုမ္တို႔၏ ဇြဲသတၱိကို အသ္ိအမွတ္ျပဳခဲ့ရေပသည္.. မဂိုစစ္တပ္သည္လဲ ေနာက္တႀကိမ္ မလာေတာ့သလို ႏိုင္ငံ့အတြက္ တိုက္ပြဲဝင္ ထြက္ခြာသြားၾကေသာ အာဟုမ္စစ္သည္ေတာ္တို႔မွာ အိမ္သို႔ဘယ္ေတာ့မွ ျပန္ေရာက္မလာၾကေတာ့ေပ..။
သူတို႔ကာကြယ္ေပးခဲ့သည္မွာ ႏိုင္ငံ.. လူမ်ိဳး.. အတြက္သာမက ဘာသာအတြက္ပါ ျဖစ္သည္ကို တမလြန္ဘဝကေန သိေစခ်င္သည္.. ထိုမဂိုတပ္မႀကီးသာ အာသံနယ္မွတဆင့္ ဟူးေကာင္းခ်ိဳင့္ဝွမ္းကို ေက်ာ္ျဖတ္ကာ ျပည္မထဲသို႔ ေရာက္လာခဲ့ပါက ထိုအခ်ိန္တြင္ တိုင္းျပည္ပ်က္သုန္းကာစ ကူဗလိုင္ခန္၏ တာတာတပ္မ်ား ရန္ေစာင္ေနခ်ိန္.. တ႐ုတ္.. ကုလား.. လက္ေအာက္တြင္ ျမန္မာတို႔ ဘာသာ.. လူမ်ိဳး.. ေပ်ာက္သြားႏိုင္သည္.. ဒီပုံစံျဖင့္ ပါကစၥတန္.. အာဖဂန္.. တို႔တြင္ သာသနာ ကြယ္ေပ်ာက္ခဲ့ရသည္.. ကြၽန္ေတာ္တို႔ ဗုဒၶဘုရားကို အာ႐ုံျပဳမိတိုင္း အကာအကြယ္ ေပးခဲ့ၾကေသာ တိုင္းရင္းသားတို႔၏ ေက်းဇူးကို အၿမဲထာဝရ ေအာက္ေမ့သင့္ေပသည္.......။
( ဤေနရာမွာ ``ေပ်ာက္ကြယ္သြားေသာ အာဟုမ္ႏုုိင္ငံေတာ္´´ကို နိဂုံးခ်ဳပ္လိုက္ပါရေစ.. )
အာဟုမ္သမိုင္းကို ေလ့လာေသာအခါ ဤေနရာေလးမွာ အလွည့္အေျပာင္းလို႔ ဆိုႏိုင္ပါသည္.. အာဟုမ္ အင္ပါယာႀကီးအတြက္ အသက္..ေသြး..ေခြၽး.. စြန္႔လႊတ္ကာကြယ္ခဲ့ရေသာေၾကာင့္ လက္က်န္ အာဟုမ္တိုင္းရင္းသားတို႔ အနည္းအက်ဥ္းမွ်သာ က်န္ရစ္ခဲ့ၿပီး တိုင္းျပည္ကို ျပန္လည္ထူေထာင္ ခ်ိန္မွာေတာ့ ေရာက္႐ွိေနေသာ အိႏၵိယ တိုင္းသားတို႔ႏွင့္ ေသြးေႏွာကုန္သည္..
အာဟုမ္ဘုရင္ ``စူးဖန္ေမာင္´´လက္ထက္မွစ၍ ဟိႏၵဴအယူဝါဒ အခ်ိဳ႕ ေရာက္႐ွိ လာခဲ့ေသာ္လည္း ႏိုင္ငံသစ္ ေနာက္ပိုင္းတြင္ မူလ ``သွ်မ္းျပကၡဒိန္´´ ကိုစြန္႔ပစ္ၿပီး ဟိႏၵဴသကၠရာဇ္ သို႔ေျပာင္းသည္.. ဘုရင္ဘြဲ႔ကိုလည္း ဟိႏၵဴဘာသာျဖင့္ ခံယူခဲ့ၾကသည္.. သို႔ေသာ္မူလ ေမာသွ်မ္းဘြဲ႔မ်ားကိုလည္း ပူးတြဲခံယူခဲ့ၾကသည္..။
ဟိႏၵဴဘာသာသို႔ အဟုန္တို႔ ကူးေျပာင္းသြားၿပီးေနာက္ပိုင္း တျဖည္းျဖည္း သွ်မ္းအမူအေလ့တို႔ နည္းပါးလာၿပီး လူမ်ိဳးပါ ေပ်ာက္ခဲ့ရသည္မွာ သမိုင္းဆုံး႐ႈံးမႈ ့ႀကီးတစ္ခုလို႔ တင္စားႏိုင္ပါသည္.. ခရစ္ ၁၉၀၁ ခုႏွစ္ အိႏၵိယႏိုင္ငံ လူဦးေရစာရင္းအရ အဟုန္လူမ်ိဳးဟု ဝန္ခံသူ ( ၁၇၈,ဝ၄၉ ) ဦးသာ က်န္႐ွိခဲ့ၿပီး အမ်ားအားျဖင့္ အာသံနယ္ အထက္ပိုင္း ``ဆစ္ပ္ဆာဂါ´´ (Sipsagar) ႏွင့္ ``လက္ခင္ပူ´´ (Lakhimpur) နယ္မ်ားတြင္ ေနထိုင္ၾကဆဲ ျဖစ္သည္..
ယခုအခါ အာသံနယ္တြင္ အဟုန္လူမ်ိဳးဟူ၍ မ႐ွိေတာ့ေသာ္လည္း ၄င္းတို႔၏ သွ်မ္းဘာသာစကားမ်ားကို ယခုတိုင္ၾကားႏိုင္ပါေသးသည္..။
က်င္ေခါက္ = ထမင္းစား
ေလာင္ = ေခါင္ (ေရ)
စူး = က်ား
ဖ = ေကာင္းကင္
ေသာင္ = ေရႊ
အာဟုမ္တို႔သည္ မွတ္တမ္းမွတ္ရာ အေရးအသား အလြန္ထုံၾက၏.. ဝါသနာပါၾက၏.. ထို႔ေၾကာင့္ ``ဘူရမ္ဂ်ီ´´ ေခၚ သမိုင္းမွတ္တမ္း မ်ားစြာ က်န္ရစ္ခဲ့၏.. သစ္ေခါက္ျဖင့္ ျပဳလုပ္ထားေသာ ပုရပိုက္မ်ားကို ယခုတိုင္ အာသံျပတိုက္တို႔တြင္ ျပသထား႐ွိသည္..။
၁၉၆၀ ျပည့္လြန္ႏွစ္မ်ားက ထိုင္းႏိုင္ငံမွ ``ကန္က်နပထြမ္ဒီလိုက္´´အမည္႐ွိ အမ်ိဳးသမီး ဘာသာေဗဒ ပညာ႐ွင္သည္ ျမန္မာျပည္ နယ္စပ္ေဒသမ်ား႐ွိ ႐ွားပါးလူမ်ိဳးစုမ်ား အေၾကာင္းကို သုေတသန ျပဳလုပ္ခဲ့ၿပီး က်မ္းတစ္ေစာင္ျပဳစုခဲ့ရာ အာဟုမ္လူမ်ိဳးတို႔၏ အကၡရာမ်ားကို ေဖာ္ျပထားၿပီး ျမန္မာျပည္ မိုးေကာင္းနယ္ ထဲမွ အာသံနယ္ထဲသို႔ ေျပာင္းေရႊ႕ ဝင္ေရာက္သြားပုံကို အေထာက္ အထား ျပည့္စုံစြာျဖင့္ ေဖာ္ထုတ္ ေရးသားခဲ့သည္..
အာဟုမ္တို႔သည္ လြတ္လပ္မႈ ့ကို ျမတ္ႏိုး သူမ်ားပီပီ ေရၾကည္ရာ ျမက္ႏုရာ နယ္ေျမသစ္ကို ႐ွာေဖြခဲ့ၾက သူမ်ားပင္ ျဖစ္သည္.. အမွန္တကယ္ ဆိုလွ်င္ ``အာသံ´´ ဟူေသာ အမည္ကပင္ ``အာဟုမ္´´ ဆိုသည့္စကားမွပင္ ဆင္းသက္လာသည္.. အာသံျပည္နယ္ သားမ်ားသည္ ``ဟ´´ႏွင့္``စ´´ကို ဖလွယ္ ေခၚေဝၚတတ္ၾကသည္.. ျမန္မာမ်ားက အာသံ ဟုပင္ အနီးစပ္ဆုံး ေခၚလိုက္ၾကသည္.. အာသံနယ္သည္ အဟုန္တို႔ သီးျခားထူေထာင္ခဲ့ေသာ နယ္ေျမျဖစ္သည္..။
တာဝဲလ္၏ ``အာဟုမ္ႏွင့္ ေ႐ွးဦးထိုင္း လူအဖြဲ႔အစည္းက္ို ေလ့လာျခင္း´´စာတမ္းတြင္ ``ေတာ္.. ဖရာ႕.. ခ..´´စေသာ စကားလုံးမ်ားကို ဥပမာေပး၍ ေဖာ္ျပထားသည္.. ``ခ´´ ဟူေသာစကားသည္ ခယျခင္း.. ႏွိမ့္ခ်ျခင္း.. သေဘာေဆာင္၍ ဇင္းမယ္ႏွင့္ သွ်မ္းျပည္နယ္တို႔တြင္ ``ခ´´ျဖင့္ ယဥ္ေက်းစြာ အဆုံးသတ္ ေျပာေလ့႐ွိၾက၏.. ျမန္မာလို ``ခင္ဗ်´´ႏွင့္ သေဘာဆင္မည္..။
အာဟုမ္အကၡရာမ်ားသည္ မြန္ႏွင့္ျမန္မာ အကၡရာမွ ဆင္းသက္ေၾကာင္း ေတြ႕႐ွိရသည္.. အဟုန္-အာသံ-အဂၤလိပ္ အဘိဓာန္ကို ၁၉၂၆ တြင္ ပုံႏွိပ္ထုတ္ေဝသည္.. ၁၉၃၀ ျပည့္ႏွစ္တြင္ ``အာဟုမ္ ဘူရမ္ဂ်ီး´´ ေခၚ သမိုင္း မွတ္တမ္းက်မ္း ထြက္႐ွိခဲ့သည္.. ေရးသားသူမွာ အာဟုမ္သမိုင္း ပညာ႐ွင္ ``ခ်ႏၵရာဘာ႐ူးဝါး´´ ျဖစ္ၿပီး ကာလကတၱားၿမိဳ႕ ဘက္ပတစ္မစ္႐ွင္ အဖြဲ႔မွ ႐ိုက္ႏွိပ္ေၾကာင္း သိရသည္..။
၁၉၈၄ ခုႏွစ္ ၊ ေဖေဖာ္ဝါရီလက အဟုန္မ်ိဳးႏြယ္မ်ားပါဝင္ေသာ ပညာ႐ွင္အဖြဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံသို႔ လာေရာက္ခဲ့ၿပီး ေတာင္ႀကီးၿမိဳ႕မွ ေ႐ွးေဟာင္းသွ်မ္းသမိုင္း ပညာ႐ွင္ ``ေစာဆိုင္မိုင္း´´ႏွင့္ ေတြ႕ဆုံခဲ့ေၾကာင္း သိရသည္.. ဆရာႀကီးသည္ က်ိဳင္းတုံေစာ္ဘြားႀကီး တပ္ေကာင္ ေက်ာက္အင္တလိုင္၏ သားျဖစ္ၿပီး အေမရိကန္၊ ဂ်ပန္စေသာ ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ပညာပို႔ခ်ဖူးသူ ျဖစ္သည္..။
၁၉၈၈ ခုႏွစ္တြင္ ပါေမာကၡ ``ခ်ႏၵရာ ဂိုဂိြဳင္း´´မွ အျပည့္စုံဆုံး အဘိဓာန္ကို တည္းျဖတ္ထုတ္ေဝခဲ့သည္.. စာအုပ္အဖုံးတြင္ ျခဴးပန္းႏြယ္မ်ားႏွင့္ အာဟုုမ္ ေ႐ွးေဟာင္း ပန္ခ်ီပုံကို ေရးဆြဲထားသည္.. အထူးျခားဆုံးမွာ စာမ်က္ႏွာ-၁ မွ စာမ်က္ႏွာ- ၂၂၉ အထိ ျမန္မာဂဏန္း အကၡရာမ်ားျဖင့္ ေရးထိုးထားျခင္းျဖစ္သည္.. (အာဟုမ္အကၡရာမ်ားႏွင့္ ေရးသားထားေသာ ရဟန္းေတာ္တစ္ပါး၏ လက္ေရးကို မင္းကြန္းလူအို႐ုံ ဧည့္သည္မွတ္တမ္းတြင္ ထူးဆန္းစြာ ေတြ႕ရသည္..)
အာဟုမ္တို႔ကား ကြၽန္ေတာ္တို႔ ျပည္ေထာင္စုဖြား ျမန္မာျပည္သားမ်ား ျဖစ္ခဲ့ၾကသည္ အမွန္ပင္.. ``စူးခဖ´´ေခါင္းေဆာင္လွ်က္ အဘယ္ေၾကာင့္ အာသံနယ္သို႔ ေျပာင္းေရႊ႕သြားခဲ့ၾကပါသနည္း.....? ပေဟဋိဆန္ေနသည္.. လူမ်ိဳးစုတစ္ခု၏ ရန္ေၾကာင့္ ေရႊ႕ေျပာင္းရသည္ဟု မွတ္ခ်က္ခ်ရေအာင္ အဟုန္တို႔သည္ ေသြးေၾကာင္တတ္သည့္လူမ်ိဳးမဟုတ္..
ဤအခ်က္ကို သမိုင္းပညာ႐ွင္တို႔ ဆက္လက္ သုေတသနျပဳေလ့လာ ေဖာ္ထုတ္ၾကရေပလိမ့္ဦးမည္.. အလြန္စိတ္ဝင္စားဖြယ္ ေကာင္းလွပါ၏.. အာဟုမ္ တို႔သည္ မူလကနဦးက အမိျမန္မာျပည္၏ ေ႐ွးေဟာင္း ဘုံႏိုင္ငံဟု ေခၚဆိုအပ္ေသာ ``မိုင္းလုံ´´မွဟု အမွတ္အသား႐ွိ၏.. မိုင္းလုံေဒသသည္ ေ႐ွးေဟာင္း ေက်းရြာတစ္ခုျဖစ္ၿပီး ခ်ဳံႏြယ္ပိတ္ေပါင္းမ်ားစြာ ဖုံးအုပ္ေနေသာ ေစတီပ်က္ႏွင့္ ၿမိဳ႕႐ိုးႀကီးမ်ားကို ယခုတိုင္ေတြ႕႐ွိႏိုင္သည္ဟု သိ႐ွိရပါသည္..။
အာဟုမ္တို႔၏ သမိုင္းေျခရာမ်ားက ကြၽန္ေတာ္တို႔က္ို ေစာင့့္ ႀကိဳလွ်က္.......။
စာညႊန္း : ဆရာဝန္တင္ေမာင္ၾကည္ ( ေပ်ာက္ကြယ္သြားေသာ အဟုန္ႏိုင္ငံ / သုေတသန စာတမ္း ) မွ ေဖာ္ျပပါသည္။
မႏၲေလး ယဥ္ေက်းမႈဂ်ာနယ္ ( အတြဲ-၂ ၊ အမွတ္-၁၂၊ ၁၉၉၇ ဇြန္လ )
စာကိုး : Terwiel ( Ahom )
Thailand Journal ( No.71 / 1983 )