ကၽြန္ေတာ္နဲ႔ ပညာေရးခရီးရွည္

Myanmar B2B Management Magazine

ေရးသူ-ပါေမာကၡေဒါက္တာေအာင္ထြန္းသက္

ၿပီးခဲ့တဲ့စေနေန႔က ကၽြန္ေတာ္ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ဘြဲ႕ႏွင္းသဘင္ခန္းမမွာ ဘြဲ႕ယူခဲ့ပါတယ္။ ယူခဲ့တဲ့ဘြဲ႕က Doctor of Letters (Honoris Causa) ျဖစ္ပါတယ္။ လက္တင္ဘာသာစကားအရ D.Litt လို႔ေခၚပါတယ္။ ျမန္မာလိုကေတာ့ စာေပပါရဂူဘြဲ႕ လို႔ေခၚပါတယ္။ ဒီဂုဏ္ထူးေဆာင္ပါရဂူဘြဲ႕ကို ရန္ကုန္စီးပြားေရးတကၠသိုလ္က ခ်ီးျမွင့္တာျဖစ္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္နဲ႔အတူ က်န္ ပုဂၢိဳလ္ ၁၃ ဦးလည္း ဒီဘြဲ႕ကိုယူၾကမွာျဖစ္ပါတယ္။

အမွန္ေတာ့ ကၽြန္ေတာ္ဟာ လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ေပါင္း (၅၀) ၁၉၆၅ ခုႏွစ္မွာ ပထမဘြဲ႕ကိုရခဲ့ပါတယ္။ ဘြဲ႕က ၀ါဏိဇၨ၀ိဇၨာ ဘြဲ႕ျဖစ္ပါတယ္။ ဘြဲ႕ႏွင္းသဘင္ခန္းမမွာ ဘြဲ႕တက္ယူတဲ့အခါ မိဘႏွစ္ပါးလည္း ပါခဲ့တယ္။ သားအႀကီးဆံုးျဖစ္တဲ့ ကၽြန္ေတာ္ဘြဲ႕ရတာ ကို အခုမိဘႏွစ္ပါးဂုဏ္ယူတာ အခုအခ်ိန္ထိမွတ္မိေနပါေသးတယ္။ ဒီတုန္းကဘြဲ႕ရဖို႔ေလးႏွစ္တက္ရပါတယ္။ တကၠသိုလ္၀င္တန္း ကို ၁၉၆၀ ျပည့္ႏွစ္မွာေအာင္ျမင္ၿပီး ၁၉၆၁ ခုႏွစ္မွာ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ေရာက္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီတုန္းက ပထမႏွစ္ႏွစ္ကိုဘီအိုစီ ေကာလိပ္ေခၚတဲ့ဥပစာ၀ိဇၨာသင္တန္းေက်ာင္းမွာတက္ခဲ့ပါတယ္။ ၀ိဇၨာဘာသာတြဲယူတဲ့ ေက်ာင္းသား ေက်ာင္းသူေတြကို သထံုလမ္းမွာရွိတဲ့ ဘီအိုစီေကာလိပ္မွာေက်ာင္းတက္ခိုင္ၿပီး ဥပစာသိပၸံတက္သူေတြကိုေတာ့ လိပ္ခံုးလို႔ေခၚတဲ့ ျပည္လမ္းနံေဘးကအေဆာက္အအံုအသစ္ ေတြမွာတက္ေစပါတယ္။ အခုေတာ့ ဒီလိပ္ခံုးႀကီးကမရွိေတာ့ပါဘူး။
ကၽြန္ေတာ္တို႔ ဥပစာအတန္းေတြတက္ေနတုန္းက ဥပစာသိပၸံသင္တန္းေက်ာင္းအသစ္ႀကီးကို အေမရိကန္ႏိုင္ငံရဲ႕ အကူ အညီနဲ႔ေဆာက္လုပ္ထားလို႔ အလြန္ခမ္းနားလွပါတယ္။ လိပ္ခံုးအျပင္အခုလိႈင္ေကာလိပ္၀င္းမွာရွိတဲ့အေဆာင္ေတြ၊ အခုအမ္ဘီေအ သင္တန္းလုပ္ေနတဲ့ ပတၱျမားေဆာင္ေတြဟာ ပံုတူေဆာက္လုပ္ထားတာျဖစ္ပါတယ္။ ရိုးရိုးအုတ္နဲ႔ေဆာက္တာမဟုတ္ဘဲ စဥ့္အုတ္ေတြျဖစ္တာမို႔ ၾကည့္လို႔လည္းေကာင္း၊ တာရွည္လည္းခံပါတယ္။ အခုလိုသထံုလမ္းဘီအိုစီေကာလိပ္တက္ရေပမဲ့ လိပ္ခံုးဘက္မွာလည္း တခ်ဳိ႕အတန္းေတြတက္ရတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဥပစာသိပၸံကေက်ာင္းသားေတြနဲ႔ အဆက္အသြယ္မျပတ္ ခဲ့ဘူး။ ကၽြန္ေတာ္ေနခဲ့တဲ့ ေက်ာငး္ကတကၠသုိလ္၀င္တန္းေအာင္ၿပီးရင္ ၈၀ ရာခိုင္ႏႈန္းက သိပၸံလမ္းကိုေရြးၾကတယ္။ ဥပစာသိပၸံႏွစ္ႏွစ္ တက္ၿပီးရင္ဆရာ၀န္လိုင္းတို႔၊ အင္ဂ်င္နီယာလိုင္းတို႔ကိုေရြးခ်ယ္ၾကတာ။ အနည္းစုေလာက္ပဲဥပစာ၀ိဇၨာလိုင္းေရြးၾကတာ။ ဥပစာ၀ိဇၨာေရြးတဲ့အခါမွာလည္း စီးပြားေရးပညာကိုအထူးျပဳခဲ့ၾကတယ္။ ဥပစာ၀ိဇၨာႏွစ္ႏွစ္တက္တုန္း ကၽြန္ေတာ္တို႔ကဘာသာတြဲကို ေရြးခြင့္ရတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ကေဘာဂေဗဒ၊ သခ်ၤာနဲ႔ဒႆနိကေဗဒဘာသာတြဲကိုယူရတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ႏွစ္မွာထီးတန္းနဲ႔ရန္ကင္း ကို မတက္ခဲ့ရဘူး။ အရင္တုန္းက ဥပစာ၀ိဇၨာနဲ႔သိပၸံတန္းေတြကိုၾကည့္ျမင္တိုင္ေကာလိပ္နဲ႔ ရန္ကင္းေကာလိပ္မွာ ဖြင့္ခဲ့တာ။ ထီးတန္း မွာ ၀ိဇၨာဘာသာျဖစ္ၿပီး ရန္ကင္းကေတာ့ သိပၸံဘာသာျဖစ္တယ္။
ဥပစာ၀ိဇၨာႏွစ္ႏွစ္တက္ၿပီးမွ တတိယႏွစ္ေရာက္တဲ့အခါ အထူးျပဳဘာသာရပ္ကိုေရြးရျပန္တယ္။ ကၽြန္ေတာ္က ၀ါဏိိဇၨေဗဒ ဘာသာတြဲကိုယူတဲ့အခါ ဒီတုန္းက B.Com ဘြဲ႕က ေခတ္စားတာမို႔ယူလိုက္တာ။ ၿပီးေတာ့ ဦးေလးအငယ္တစ္ေယာက္က B.Com ယူခဲ့တာ။ တတိယႏွစ္မွာ တကၠသိုလ္ရိပ္သာလမ္းရဲ႕ လက္ယာဘက္က်တဲ့ အဲဒီတုန္းက လူမႈေရးသိပၸံလို႔ေခၚတဲ့ေနရာမွာ တက္ခဲ့ရတာ။ ေနာက္ဆံုးႏွစ္ေရာက္ေတာ့ တကၠသိုလ္ပညာေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြလုပ္ၿပီး စီးပြားေရးတကၠသိုလ္ဖြင့္လွစ္လိုက္ ေတာ့ ၀ါဏိဇၨ၀ိဇၨာဘြဲ႕ကို ဒီေက်ာင္းမွာပဲယူခဲ့ရတာ။ ဘြဲ႕ကိုအမွတ္ေကာင္းေကာင္းနဲ႔ေအာင္ျမင္ခဲ့တာမို႔ စီးပြားေရးတကၠသိုလ္မွာပဲ နည္းျပဆရာအျဖစ္ တာ၀န္ယူခဲ့တာ။ ဒီတုန္းက ၁၉၆၆ ခုႏွစ္ေပါ့။ နည္းျပဆရာျဖစ္ၿပီး ႏွစ္ႏွစ္ေက်ာ္မွာမဟာ၀ါဏိဇၨ၀ိဇၨာအရည္အခ်င္းစစ္စာေမးပြဲကို ေျဖခဲ့ရၿပီး ေအာင္ျမင္ခဲ့ပါတယ္။
စီးပြားေရးတကၠသိုလ္မွာ အလုပ္လုပ္ရင္းကိုယ့္ရဲ႕ဆရာသမားေတြကို အားက်ေနမိတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ဌာနရဲ႕ွဌာန မွဴးက ဆရာႀကီးေစာ၀ီလ်ံေပါ။ သူကျမန္မာျပည္မွာပထမဦးဆံုးတကၠသိုလ္က အမ္ဘီေအကိုရခဲ့သူျဖစ္ၿပီးေတာ့ ဆရာ ဦးခင္ေမာင္ၾကည္၊ သူလည္း Harvard ကပဲ အမ္ဘီေအရခဲ့သူ။ ေနာက္ေတာ့ Cornell တကၠသိုလ္ကပါရဂူဘြဲ႕ရခဲ့တာ။ ၀ါဏိဇၨေဗဒ ဌာနက ဆရာ၊ ဆရာမေတြအားလံုးလိုလို အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုက အမ္ဘီေအဘဲြ႕ေတြယူလာခဲ့ၾကတယ္။ ေဘာဂေဗဒဌာနမွာ ဆရာႀကီးဦးေအးလိႈင္၊ ေဒါက္တာေမာင္ရွိန္၊ စာရင္းအင္းဌာနမွာ ဆရာႀကီးေဒါက္တာခင္ေမာင္ညြန္႔၊ သခ်ၤာဌာနမွာ ဆရာေဒါက္တာ ခ်စ္ေဆြ၊ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္မွာရွိတဲ့ ဆရာေဒါက္တာတင္ေအာင္၊ ေဒါက္တာလွသြင္၊ ေဒါက္တာလွဘူး၊ ေဒါက္တာေက်ာ္သက္၊ သူတို႔လိုသိပ္ျဖစ္ခ်င္တာ။ စိတ္ထဲမွာ ႏိုင္ငံျခားပညာေတာ္သင္သြားၿပီး ေဒါက္တာဘြဲ႕ကိုပဲလိုခ်င္ေနမိခဲ့တယ္။
ဒါနဲ႔ ၁၉၇၀ ျပည့္ႏွစ္မွာ ႏိုင္ငံျခားပညာေတာ္သင္စာေမးပြဲကို ၀င္ေျဖခဲ့တယ္။ ေရးေျဖေအာင္ေပမဲ့ ႏႈတ္ေျဖမွာ အမ်ဳိးေတာ္ တဲ့အမႈနဲ႔မရခဲ့ဘူး။ ေနာက္တစ္ႏွစ္ထပ္ႀကဳိးစားခဲ့တယ္။ ဒါနဲ႔ ၁၉၇၁ ခုႏွစ္မွာ ႏိုင္ငံျခားပညာေတာ္သင္အျဖစ္ အေရြးခံခဲ့ရၿပီး အဂၤလန္ ႏိုင္ငံကိုသြားခဲ့တာ။ ဘြဲ႕လြန္သင္တန္းတက္ဖို႔ ေလွ်ာက္လႊာတင္တဲ့အခါ ေစာေစာကလုပ္ခဲ့တဲ့ပညာေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေၾကာင့္ ဒုကၡေရာက္ေတာ့တာပဲ။ ကၽြန္ေတာ္ရထားတဲ့ဘြဲ႕က ၀ါဏိဇၨ၀ိဇၨာယူတဲ့ေက်ာင္းက စီးပြားေရးတကၠသိုလ္ ျမန္မာလိုေခၚေတာ့ဟုတ္ေန တာပဲ။ ဒါေပမဲ့ အဂၤလိပ္လိုကေတာ့ Institute of Economics ျဖစ္ေနတာမို႔ အဂၤလန္ေက်ာင္းေတြက အသိအမွတ္မျပဳဘူး။ Institute ဆိုတာက University မဟုတ္ဘူးေလ။ ကၽြန္ေတာ္အမ်ဳိးမ်ဳိးရွင္းျပေပမဲ့ မရခဲ့ဘူး။ ဒါနဲ႔မဟာ သိပၸံဘြဲ႕မတက္မီ ပထမႏွစ္ မွာ ဘြဲ႕လြန္ဒီပလိုမာသင္တန္းကို တက္ခြင့္ျပဳခဲ့တယ္။ အေခၚအေ၀ၚက Postgraduate Diploma in Management Studies (ဘြဲ႕ လြန္စီမံခန္႔ခြဲမႈဒီပလိုမာ)။ တက္ရတဲ့ေက်ာင္းကလည္း အဂၤလန္ႏိုင္ငံကတီထြင္ခဲ့တဲ့ Polytechnic အခုေတာ့ အဂၤလန္ႏိုင္ငံမွာ Polytechnic ေတြကိုရုပ္သိမ္းလိုက္ၿပီး University အျဖစ္ေျပာင္းလဲခဲ့တယ္။ ဒီဘြဲ႕လြန္ဒီပလိုမာသင္တန္းက တစ္ႏွစ္တက္ရတာ။ ကၽြန္ေတာ့္အဖို႔က မခက္ခဲလွဘူး။ စာေမးပြဲစစ္ေတာ့ ဘာသာစံုဂုဏ္ထူးနဲ႔ေအာင္ျမင္ခဲ့တယ္။ ဘြဲ႕လြန္ဒီပလိုမာရၿပီး မဟာသိပၸံဘြဲ႕ ယူဖို႔ အဂၤလန္ႏို္င္ငံအလယ္ပိုင္းမွာရွိတဲ့ Warwide တကၠသိုလ္ကိုတက္ခဲ့တယ္။ ယူတဲ့ဘာသာခက္တယ္။ သခ်ၤာသိပ္မ်ားတာ။ Operations Research (အသံုးခ်သုေတသန) ဘာသာအထူးျပဳခဲ့တာ။ ဒီဘာသာကို ဒုတိယကမၻာစစ္အတြင္း မဟာမိတ္တပ္ေတြက အသံုးျပဳခဲ့တယ္။ ေရငုပ္သေဘာၤေခ်မႈန္းေရးအစီအစဥ္ေတြမွာ သခ်ၤာပံုစံငယ္ေတြတည္ေဆာက္ၿပီး ဂ်ာမန္သေဘၤာေတြကိုေအာင္ႏိုင္ ခဲ့တာ။ ဂ်ာမန္ႏိုင္ငံကို ဗံုးႀကဲတဲ့အခါမွာလည္း ဒီဘာသာကိုအသံုးခ်ၿပီးတြက္ခ်က္ခဲ့တယ္။ စစ္အတြင္းကတီထြင္ခဲ့တဲ့ဘာသာကို စစ္အၿပီးမွာ စီးပြာေးရးလုပ္ငန္းေတြကုန္ထုတ္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းေတြမွာ အသံုးခ်ခဲ့ရင္း စီမံခန္႔ခြဲမႈပညာတစ္ရပ္အျဖစ္ရပ္တည္လာခဲ့ တယ္။ သခ်ၤာေတြမ်ားတာမို႔ အေတာ္ႀကိဳးစားရတယ္။
ကၽြန္ေတာ္က ပံုမွန္အားျဖင့္အတြက္အခ်က္ကို ၀ါသနာမပါလွဘူး။ ဒါေပမဲ့ အသံုးခ်သုေတသနမွာအေတြးအေခၚ အယူအဆ ေတြမွာေတာ့ ကၽြန္ေတာ့္စိတ္နဲ႔ကိုက္တယ္။ တစ္ႏွစ္ၿပီးတဲ့အခ်ိန္ ကၽြန္ေတာ္လိုခ်င္လွတဲ့မဟာသိပၸံဘြဲ႕ကို အသံုးခ်သုေတသန ဘာသာအထူးျပဳနဲ႔ ရခဲ့တယ္။ ဒီတုန္းက ကၽြန္ေတာ္ေနတဲ့တကၠသိုလ္မွာ အမ္ဘီေအဘြဲ႕မေပးဘဲ မဟာသိပၸံဘြဲ႕သာေပးတာ။ ဒါေပမဲ့ တစ္ကမၻာလံုးမွာရွိတဲ့ အမ္ဘီေအသင္တန္းတက္သူတိုင္းေျဖရတဲ့ GMAT ကိုေဟာေျပာခဲ့ရတာ။ တစ္ခါက ကၽြန္ေတာ္ေဆာင္းပါး တစ္ပုဒ္မွာေရးခဲ့သလို ျမန္မာျပည္မွာတက္ေနတဲ့ အမ္ဘီေအေက်ာင္းသားေတြ GMAT အစစ္ကို မေျဖခဲ့ဘဲျမန္မာမႈျပဳထားတဲ့ GMAT ကုိသာေျဖၾကတာ။ ဒါေၾကာင့္လည္း အခုလိုေျဖဆိုတဲ့ GMAT ရမွတ္ေတြကိုအေျခခံၿပီး ႏိုင္ငံျခားကေပးတဲ့ အမ္ဘီေအသင္တန္း ေတြနဲ႔ႏိႈင္းယွဥ္လို႔မရဘဲျဖစ္ေနတာ။ ျပႆနာကိုသိေပမဲ့ အေျဖကိုရွာခ်င္စိတ္မရွိတာမို႔ ျမန္မာမႈျပဳထားတဲ့ GMAT နဲ႔ပဲခရီးဆက္ ေနတာ။ ကၽြန္ေတာ့္သေဘာကေတာ့ရဲရဲ၀ံံ့၀ံ့ပဲ။ GMAT ေျဖခုိင္းၿပီး ရမွတ္အေပၚမူတည္ၿပီးမိမိတို႔ေပးတဲ့ဘြဲ႕ရဲ႕ အဆင့္အတန္းကို တျခားသင္တန္းေတြနဲ႔ တန္းညိွႏိုင္မွာ။ အခုေတာ့လည္း အဆင္ေျပသလိုလုပ္ခ်င္တဲ့စိတ္ကေရွ႕တန္းတင္ေနၾကတာမို႔ခက္ေနတာ။
မဟာသိပၸံဘြဲ႕ကို ၁၉၇၃ ခုႏွစ္ကရၿပီး ကၽြန္ေတာ္ပါရဂူဘြဲ႕ယူဖို႔ မန္ခ်က္စတာတကၠသိုလ္မွာ တက္ေရာက္ခဲ့တယ္။ ဒီတုန္းက မန္ခ်က္စတာတကၠသိုလ္ကို သံုးပိုင္းခြဲထားတာ၊ တစ္ခုကပင္မတကၠသိုလ္ျဖစ္ၿပီး ဒုတိယက ကၽြန္ေတာ္တက္ေရာက္ခဲ့တဲ့ သိပၸံႏွင့္နည္းပညာတကၠသုိလ္၊ တတိယတစ္ခုကေတာ့ စီးပြားေရးတကၠသိုလ္တို႔ျဖစ္တယ္။ ကၽြန္ေတာ္က ပါရဂူဘြဲ႕အတြက္ စီမံခန္႔ခြဲမႈ သိပၸံဘာသာကို အထူးျပဳတာမို႔ သိပၸံနည္းပညာတကၠသိုလ္မွာတက္ခဲ့တာ၊ ပါရဂူဘြဲ႕နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး အဂၤလန္က က်င့္သံုးတဲ့စနစ္နဲ႔ အေမရိကန္ကက်င့္သံုးတဲ့ ပံုစံကမတူဘူး။ အေမရိကန္တကၠသိုလ္ေတြမွာ ပါရဂူဘြဲ႕ယူရင္ ေယဘုယ်အားျဖင့္ ပထမတစ္ႏွစ္ခြဲမွာ ဘာသာရပ္ဆိုင္ရာသင္တန္းေတြတက္ရတယ္။ ဒီသင္တန္းေတြၿပီးမွ စာေမးပြဲေျဖရတယ္။ အခုလိုေျဖၿပီးမွ က်န္တဲ့တစ္ႏွစ္ခြဲေလာက္ မွာ သုေတသနလုပ္ငန္းေတြလုပ္ၿပီး က်မ္းႀကီးသင္ရတယ္။ အလြယ္ေျပာရရင္ သုေတသနကတစ္ဖက္၊ အတန္းတက္ရတာကတစ္ ဖက္ျဖစ္တယ္။ အဂၤလန္မွာေတာ့ ပါရဂူဘြ႕ဲစၿပီးယူကတည္းက အတန္းေတြမတက္ရဘဲ သုေတသနအလုပ္ကို လုပ္ရတယ္။ သုေတ သနလုပ္ၿပီးခ်ိန္မွာ က်မ္းႀကီးျပဳစုၿပီး ပါရဂူဘြဲ႕ရဖို႔ မိမိျပဳစုထားတဲ့က်မ္းႀကီးကို စာစစ္တဲ့ပါေမာကၡေတြ ေရွ႕မွာအစစ္ခံၿပီးမွရတာ။
ကၽြန္ေတာ္က ၁၉၇၃ ခုႏွစ္ကေန ၁၉၇၆ ခုႏွစ္အထိ သံုးႏွစ္တိုင္တိုင္စီမံခန္႔ခြဲမႈသိပၸံဘာသာရပ္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး သုေတသနလုပ္ခဲ့ရတာ။ သုေတသနေတြေဆာင္ရြက္ၿပီးရလာတဲ့ေတြ႕ရွိခ်က္ေတြကိုႀကီးၾကပ္တဲ့ပါေမာကၡကိုတင္ျပၿပီး တင္ျပမႈအေပၚ အေျခခံၿပီး ပါေမာကၡလုပ္သူေက်နပ္တဲ့အဆင့္ေရာက္တဲ့အခါ သုေတသနေတြ႕ရွိခ်က္ေတြအေပၚအေျခခံတဲ့ ပါရဂူက်မ္းႀကီးကို ျပဳစုခြင့္ျပဳတာ။ ကၽြန္ေတာ္သံုးႏွစ္တာသုေတသနလုပ္ငန္းမ်ားၿပီးခ်ိန္မွာပါေမာကၡလုပ္သူကက်မ္းႀကီးျပဳစုဖို႔ခြင့္ေပးခဲ့တယ္။ ကၽြန္ေတာ္ ကလည္း ပညာေလာဘႀကီးတာမို႔စုစည္းထားတဲ့သုေတသနေတြ႕ရွိခ်က္ေတြကို က်မ္းႀကီးျပဳစုရင္း ေနာက္ဆံုးစာမ်က္ႏွာ ၆၀၀ ေက်ာ္သြားခဲ့တာ။ တစ္နည္းေျပာရင္လက္လြန္သြားတာ။ ကိုယ္ကေသခ်ာခ်င္ေတာ့ အခုလိုပဲအားထည့္ခဲ့ရတာ။ က်မ္းႀကီးျပဳစုၿပီး ေတာ့ ႏႈတ္ေျဖစာေမးပြဲအတြက္ျပင္ဆင္ရျပန္ေတာ့ ဒီေနရာမွာလည္း အဂၤလန္နဲ႔အေမရိကန္မတူျပန္ဘူး။ ႏႈတ္ေျဖစာေမးပြဲအတြက္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံမွာပါေမာကၡေျခာက္ေယာက္ေလာက္ဖြဲ႕စည္းထားတဲ့အဖြဲ႕နဲ႔ ႏႈတ္ေျဖကိုက်င္းပတာ။ အဂၤလန္မွာေတာ့ပါရဂူဘြဲ႕ ႏႈတ္ေျဖစာေမးပြဲမွာျပင္ပစာစစ္သူနဲ႔ႀကီးၾကပ္သူႏွစ္မ်ဳိးသာပါ၀င္တယ္။ကၽြန္ေတ္ာ့ဘာသာရပ္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီးကမၻာေက်ာ္ပါေမာကၡတစ္ဦးက Leeds တကၠသိုလ္မွာရွိတာမို႔ က်မ္းႀကီးကိုသူ႔ထံကၽြန္ေတာ္ကိုယ္တိုင္ပို႔ခဲ့ရတယ္။ သူက ကၽြန္ေတာ့္သုေတသနက်မ္းႀကီး ကိုၾကည့္ၿပီး အခ်ိန္တစ္လေပးဖို႔ေတာင္းဆိုခဲ့တယ္။
တစ္လျပည့္လို႔ ႏႈတ္ေျဖစာေမးပြဲလုပ္ခဲ့တဲ့အခါ ကၽြန္ေတာ္ရဲ႕ႀကီးၾကပ္သူက ငါအခုစာစစ္တာ၀န္ယူထားတာ။ မင္းရဲ႕ ႀကီးၾကပ္သူမဟုတ္ဘူးလို႔ေျပာတယ္။ ျပင္ပစာစစ္သူကေတာ့ မင္းက်မ္းႀကီးနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ငါ့မွာေမးစရာမရွိဘူး။ ျမန္မာျပည္ျပန္ရင္ ဘာလုပ္မယ္လို႔ စဥ္းစားသလဲဆိုၿပီး ႏႈတ္ေျဖစာေမးပြဲမဟုတ္ေတာ့ဘဲ စကား၀ိုင္းလိုျဖစ္ခဲ့တယ္။ ကၽြန္ေတာ္အခုလိုႏႈတ္ေျဖစာေမးပြဲ စစ္တာကို သတင္းစာထဲမွာေၾကာ္ျငာထည့္တယ္။ အဓိပၸာယ္ကစိတ္၀င္စားတဲ့သူတိုင္း ဒီစာေမးပြဲမွာေလ့လာသူအျဖစ္တက္ခြင့္ရွိ တယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ပါရဂူသုေတသနလုပ္ေနၾကတဲ့သူေတြက အေတြ႕အႀကံဳရေအာင္ လာတက္ၾကတာျဖစ္ပါတယ္။
ပါရဂူဘြဲ႕ႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး ျမန္မာျပည္မွာအဓိပၸာယ္အယူအဆ နားလည္မႈေတြလြဲေနတာေတြ႕ရပါတယ္။ ပါရဂူဘြဲ႕ရသူေတြကို ေယဘုယ်အားျဖင့္ေဒါက္တာလို႔ေခၚေ၀ၚၾကပါတယ္။ ဒီေဒါက္တာဘြဲ႕ရဖို႔ သုေတသနက်မ္းႀကီးတစ္ေစာင္ျပဳ စုၿပီးမွ ရတာျဖစ္တယ္။ ျဖတ္လမ္းနည္းမရွိဘူး။ က်မး္ႀကီးမေရးဘဲ ေဒါက္တာဘြဲ႕ကိုသံုးစြဲေနၾကတဲ့သူေတြဟာ မရိုးသားၾကဘူး။ အခုဆိုရင္ ဟိုကေဒါက္တာ၊ ဒီလူကေဒါက္တာ အေသအခ်ာစိစစ္ၾကည့္ရင္ အတုအေယာင္ေတြဘ၀အေတြ႕အႀကံဳေပၚအေျခခံၿပီး ေဒါက္တာဘြဲ႕ရတယ္ဆိုတာမျဖစ္ႏိုင္ဘူး။
ေဒါက္တာဆိုလိ္ု႔အထင္ႀကီးၿပီး မရိုးသားတဲ့နည္းနဲ႔ရယူခဲ့သူေတြကို ထုတ္ေဖာ္ခဲ့ၿပီး အရွက္ခြဲၾကတာဖတ္လိုက္ရ တယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အခုလိုလုပ္တာမေတြ႕ရေသးဘူး။ ဒီလိုလုပ္တဲ့အတြက္ အုတ္အေရာေရာ၊ ေက်ာက္အေရာေရာ ျဖစ္ေနတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း အပင္ပန္းခံၿပီးရထားတဲ့ပါရဂူဘဲြ႕ကို သူမ်ားနည္းတူရထားသလို အထင္ခံရမွာစိတ္ပူတာပါပဲ။ ကၽြန္ေတာ္ပါရဂူဘြဲ႕ကို ၁၉၇၇ မွာ ရရွိခဲ့ၿပီး ျမန္မာျပည္ကိုျပန္လာခဲ့ပါတယ္။ ပါရဂူဘြဲ႕ရတာဟာ ပညာေရးလမ္းခရီးအဆံုးမဟုတ္ဘဲ အစသာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကၽြန္ေတာ္သုေတသနလုပ္ငန္းေတြမ်ဳိးစံုလုပ္ခဲ့တယ္။ စာတမ္းေတြျပဳစုၿပီး သုေတသနညီလာခံေတြ မွာ ဖတ္ၾကားခဲ့တယ္။ သုေတသနကို အၿမဲမျပတ္ေဆာင္ရြက္ခဲ့တယ္။ အခုဆို ၁၀ ႏွစ္နီးပါးေဆာင္ရြက္ခဲ့ၿပီး ၁၉၈၆ ခုနွစ္မွာေတာ့ဘြဲ႕ လြန္ပါရဂူဘြဲ႕ယူဖို႔ ဟိုတုန္းက အေနာက္ဂ်ာမနီလို႔ေခၚတဲ့ ႏိုင္ငံကိုသြားေရာက္ခဲ့တယ္။ ပါရဂူဘြဲ႕လြန္ကို လူေတြကသိပ္မသိၾကဘူး။ ပါရဂူဘြဲ႕ကို ပညာေရးလမ္းရဲ႕ အထြတ္အထိပ္လို႔ထင္ေနၾကတာ။ အမွန္ေတာ့ ပါရဂူဘြဲ႕ၿပီးရင္ ပါရဂူဘြဲ႕လြန္ဆိုတာရွိေသးတယ္။ ကၽြန္ေတာ္က ဒီပါရဂူဘြဲ႕လြန္ကို ရယူဖို႔အတြက္ အခက္အခဲအမ်ဳိးမ်ဳိးႀကံဳခဲ့ရတယ္။ ရင္ဆိုင္ခဲ့ရတယ္။ ဒါေပမဲ့ ကၽြန္ေတာ္က ေခါင္းမာတယ္။ အေလွ်ာ့မေပးဘူး။ ရေအာင္ဆက္လုပ္တယ္။ ဒါနဲ႔ ကၽြန္ေတာ္သြားခြင့္ရခဲ့တယ္။ ဂ်ာမနီႏိုင္ငံ Marburg တကၠသိုလ္ သုေတသနလုပ္ငန္းကို သံုးႏွစ္နီးပါးလုပ္ခဲ့ပါတယ္။
ဥေရာပႏိုင္ငံေတြမွာ အဂၤလန္နဲ႔ အေမရိကန္ႏို္င္ငံပညာေရးစနစ္နဲ႔ မတူညီတာတစ္ခုရွိတယ္။ ဒါကပါရဂူဘဲြ႕ႏွစ္ဆင့္ ရွိတယ္။ ပထမအဆင့္ကရိုးရိုးပါရဂူဘြဲ႕ျဖစ္ၿပီး ဒုတိယအဆင့္က Dr. Habil လို႔ေခၚတဲ့တကၠသိုလ္ေတြမွာ ဆရာအျဖစ္ေဆာင္ရြက္မယ့္ သူေတြထပ္ယူတဲ့ဘြဲ႕၊ ကၽြန္ေတာ္က ဒီဘြဲ႕ကိုယူဖို႔စဥ္းစားခဲ့ေသးတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒီဘြဲ႕ဟာ ဂ်ာမနီႏိုင္ငံမွာ အလုပ္လုပ္မွသင့္ေတာ္မွာမို႔ လက္ေလွ်ာ့လိုက္ရတယ္။ ကၽြန္ေတာ္လုပ္တဲ့သုေတသနေတြ႕ရွိခ်က္ေတြစုစည္းၿပီး နာမည္ႀကီး Heidelberg တကၠသိုလ္ကေန စာအုပ္တစ္အုပ္ေရးသားျပဳစုခဲ့တယ္။ အခုေနာက္ဆံုးရတဲ့ ဂုဏ္ထူးေဆာင္ပါရဂူဘြဲ႕ကေတာ့ ကၽြန္ေတာ့္ဘ၀တစ္ေလွ်ာက္လံုး ေဆာင္ရြက္ခ်က္ေတြကို အသိအမွတ္ျပဳေပးတဲ့ပါရဂူဘြဲ႕ျဖစ္ပါတယ္။ အတိုေကာက္ D.Litt ဘြဲ႕ျဖစ္တယ္။ ကၽြန္ေတာ္အားက်တဲ့ ဆရာႀကီးေတြအနက္ သမိုင္းပညာရွင္ႀကီးေဒါက္တာသန္းထြန္းဟာ လန္ဒန္တကၠသိုလ္က D.Litt ဘြဲ႕ကိုရခဲ့တာ။
ကၽြန္ေတာ့္ရဲ႕ပညာေရးခရီးရွည္ႀကီးကမဆံုးေသးပါဘူး။ အသက္ရွိေနသေရြ႕ေလ့လာမွတ္သားၿပီးႀကဳိးစားေနမွာသာျဖစ္ပါ တယ္။