“ေပါက္ပင္ဘာေၾကာင္႔ ကိုင္းရတယ္”

Soe Min

          အခုရက္ပိုင္းအတြင္းမွာ စကာၤပူအမ်ဳိးသားတကၠသိုလ္က ကၽြမ္းက်င္သူဆရာဝန္မ်ားလာေရာက္ပို႔ခ်တဲ႔ အလုပ္ရုံေဆြးေႏြးပြဲတစ္ခု တက္ျဖစ္ပါတယ္။ လူနာမ်ား ေဘးအႏၱရာယ္ကင္းရွင္းေရးနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး က်န္းမာေရးဝန္ထမ္းမ်ားဘက္က စြမ္းေဆာင္ရည္ေတြကို ဘယ္လိုျမွင္႔တင္ၾကမလဲ ဆိုတာနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ေဆြးေႏြးႏွီးေႏွာၾကတာေပါ႔။ လိုအပ္တယ္ေလ။ လူနာေတြက အဆမတန္တိုးပြားလာ၊ အလုပ္ေတြကမႏိုင္မနင္းျဖစ္၊ သူေရာကိုယ္ေရာ သည္းခံႏိုင္မႈအတိုင္းအတာ ကုန္ဆုံးလုလုေရာက္ေနတဲ႔အခါမို႔ ဘယ္ဘက္ကမွ အမွားမခံနိုင္ေတာ႔ဘူး။ ေဆးရုံေဆးခန္းဆိုတာ ခါကာဘိုရာဇီ ေတာင္တက္ရသေလာက္၊ ေမွ်ာ္စင္ထိပ္ဖ်ားကေန ေျခနွစ္ေခ်ာင္း ႀကိဳးခ်ည္ၿပီး ေဇာက္ထိုးခုန္ဆင္းရသေလာက္ကို အသက္ကိုဖက္နဲ႔ထုပ္ထားရတဲ႔အလုပ္ပါ လို႔ သူတို႔က ဆိုတယ္။ အလြတ္ႀကီးေျပာေနတာ မဟုတ္ဘူး။ သူတို႔အေနာက္နို္င္ငံကလူေတြ ေသေသခ်ာခ်ာ စစ္တမ္းေကာက္ၿပီး ထုတ္ျပန္ထားတာ။ ကိုယ္ေတြဆီမွာေတာ႔ သူတို႔လို ေရေရရာရာ ဘာေဒတာမွ ရွိတာ မဟုတ္လို႔ ခ်က္နဲ႔လက္နဲ႔ေတာ႔ မေျပာႏိုင္ပါဘူး။ ဒါေပသိ ပညာရွိပီပီ နန္းေတာ္ေအာက္ေခြးေတြ ေျပးေရေနစရာ ဘယ္လိုပါ႔မလဲ။ ကိုယ္႔ဝမ္းနာ ကိုယ္သာသိသပ။ လူနာေတြ လွံဖ်ားပုစဥ္းနားေပါင္းမ်ားလို႔ ကိုယ္တို႔ က်ီးကန္းေတြေတာင္ ပါစရာေခ်း မက်န္ေတာ႔ဘူး။ ကိုယ္ေတြဘက္မွာ သည့္ထက္ပိုၿပီးမတတ္ႏိုင္ဘူး ဆိုတဲ႔အခ်ိန္မွာ သူမ်ားႏိုင္ငံကလူေတြ ဘယ္လိုႀကိဳးစား ကာကြယ္ေနၾကသလဲ၊ ဘယ္လိုကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းေနၾကသလဲ၊ ဆိုတာ သိဖို႔ေကာင္းတာမို႔ ၾဆာႀကီးမ်ားေျပာသမွ် တပည့္ခံရေတာ႔တာပဲ။
ဘာပဲေျပာေျပာ စည္းကမ္း စံနစ္ကေလး တစ္ခုခု တင္းၾကပ္ႏိုင္ရင္လည္း မူကေလးတစ္ခု သတ္သတ္မွတ္မွတ္ထားနိုင္တဲ႔အခါ လူကလည္း အလိုလို ေဘာင္ဝင္သြားမွာေပါ႔။ လူနာေတြ အႏၱရာယ္ကင္းမွ ဆရာဝန္ေတြလည္း အနၱရာယ္ကင္းမယ္ေလ။

        ေျပာင္းလဲလာတဲ႔ ေခတ္စံနစ္ ယဥ္ေက်းမႈေတြထဲမွာ ဆရာဝန္ေတြလက္ထဲကို သက္လုံးပုံၿပီး ကုတယ္။ ျဖစ္လာသမွ် တရားနဲ႔ေျဖမယ္ဆိုတာ ျဖစ္သင္႔ျဖစ္ထိုက္တဲ႔ အေလ႔အထတစ္ခု မဟုတ္ပါဘူး။ မမွားေသာေရွ႕ေန မေသေသာေဆးသမား မရွိရိုးမွန္ေပမယ္႔ လူနာေသရျခင္း အေၾကာင္းတရားဟာ သူ႔ေရာဂါ၊ ေဝဒနာေၾကာင္႔ မဟုတ္ပဲ မိမိ ပေယာဂတစုံတရာ ပါဝင္ေနတာကို ဘာသိဘာသာ ေမ႔ေမ႔ေပ်ာက္ေပ်ာက္ေနလို႔ေတာ႔ မရပါဘူး။ ေသၿပီးတဲ႔အသက္ကို ျပန္ကယ္လို႔မရေပမယ္႔လည္း ေနာက္ေနာင္ အလားတူ ဆုံးရႈံးမႈမ်ဳိး မျဖစ္ရေလေအာင္၊ သင္ခန္းစာယူဖို႔ ျပဳျပင္စရာရွိတာ ျပဳျပင္ဖို႔၊ အကာအကြယ္အတားအဆီးကေလးေတြ မေမ႔မေလ်ာ႔ရွိဖို႔ စသည္စသည္ျဖင္႔ အေရးတယူ ဂရုတစိုက္ရွိဖို႔ ဆက္လက္ေဆာင္ရြက္စရာေတြ အမ်ားႀကီးရွိေနပါတယ္။ ေရွာင္လႊဲလို႔ မရတဲ႔ ကိစၥမ်ဳိး ျဖစ္ေလေတာ႔ သူတို႔ဆီမွာ အလားတူျဖစ္ရပ္မ်ဳိးၾကဳံရင္ေကာ ဘာေတြလုပ္ၾကပါလိမ္႔။ ဘယ္လိုရင္ဆိုင္ၾကပါလိမ္႔။ ဘယ္ပုံဘယ္နည္း ျပင္ဆင္ကာကြယ္ထားၾကပါလိမ္႔ လို႔ သိခ်င္လာပါတယ္။

         တူတူပါပဲ။ သူတို႔လည္း ကိုယ္တို႔နဲ႔အလားတူ မီဒီယာေတြေပၚမွာ ပြသြားၿပီးမွေဆးရုံအုပ္ခ်ဳပ္ေရးေတြနဲ႔ တာဝန္ရွိသူေတြ လိုက္လိုက္ရွင္းရတာ မၾကာခဏပါပဲတဲ႔။ မတူတာကေတာ႔ ကိုယ္တို႔နဲ႔ သုံးသပ္ပုံျခင္း မတူဘူး။ ကိုယ္တို႔ဆီမွာက သတင္းကို အတင္းလိုပဲ စိတ္ဝင္စားတယ္။ ေပၚပင္ဖတ္ၿပီး ေမ႔ပစ္လိုက္ၾကတယ္။ ဘယ္သူဘယ္ဝါ ဘယ္တုန္းက ဘာခြဲတာ ဘာေတြျဖစ္သြားတယ္။ ဒါပဲ။ ေနာက္အသစ္ေပၚလာရင္ အေဟာင္းကို ဘယ္သူမွ စကားထဲထည့္မေျပာၾကေတာ႔ဘူး။ သူတို႔ဆီမွာေတာ႔ ျပႆနာတစ္ခုျဖစ္လာရင္ အဲသည္ျပႆနာအေပၚမွာ အာရုံမထားဘူး။ ဒါက Tip of the iceberg ပဲ ရွိေသးတာ။ Sentinel event တဲ႔။ သူ႔ေအာက္မွာ အင္မတန္ႀကီးမားတဲ႔ အမွားအႀကီးႀကီး တစ္ခုခု ရွိလိမ္႔မယ္။ အဲ႔ဒါကိုရေအာင္ မေဖာ္ႏိုင္သ၍ တံလွ်ပ္ကို ေရထင္၊ ေရႊသမင္ အလိုက္မွားသည့္ႏွယ္ပဲ ရွိလိမ္႔မယ္။ ဒါေၾကာင္႔ ျဖစ္လာသမွ် အဆိုးအေကာင္းအေပၚမွာ ေၾကာင္းရင္းဇစ္ျမစ္ကို ရေအာင္ရွာၿပီး သုံးသပ္တဲ႔အက်င္႔လုပ္ဖို႔ လိုတယ္ လို႔ ဆိုတယ္။ Root Cause Analysis ပါတဲ႔။ မသုံးသပ္တတ္မွာစိုးလို႔ ကေလးမ်ား သင္သလို အရုပ္ကေလးဆြဲၿပီး သင္တယ္။ Fish Bone Diagram ဆိုပဲ။ ျပႆနာေပၚလာရင္ အဲသည္ျပႆနာကေလးကို ငါးေခါင္းေနရာကထားလို႔ သူ႔ေနာက္က ေက်ာရိုးေလးကို ရေအာင္ရွာ၊ အဆြယ္အပြား အခ်က္အလက္ကေလးေတြရွိသမွ်ကို လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဘက္ေတြအားလုံး Brain Storming လုပ္ၿပီး အရိုးတက္ကေလးေတြ ျဖာသလိုျဖာထုတ္ၿပီး သုံးသပ္ၾကပါတဲ႔။ အဆက္မျပတ္ ေမးေနရမယ္႔ ေမးခြန္းကေတာ႔ ဘာျဖစ္ျဖစ္ Why? တစ္ခြန္းတည္းပဲ။ဘယ္ထိေအာင္ why   သလဲဆို ေနာက္ထပ္ why လို႔မရေတာ႔တဲ႔အထိ why ရသတဲ႔။ ေတာ္လိုက္တာ။ Singapore University Hospital ရဲ႕ Medical Board က Professor ႀကီးေတြ ကိုယ္တိုင္ နည္းေပးလမ္းျပလုပ္တာဆိုေတာ႔ ကိုယ္႔မွာ ပါးစပ္အေဟာင္းသားနဲ႔ မွတ္ေနာ္ မွတ္ေနာ္ မွတ္ေနာ္ ျဖစ္ေနတာေပါ႔။ သူတို႔ဆီက နမူနာ ျပႆနာကေလးေတြ တင္ျပၿပီးကိုယ္႔အုပ္စုနဲ႔ကိုယ္ အေျဖရွာၾကည့္ၾကေတာ႔ အဟုတ္ႀကီးပဲ။ အလုပ္ျဖစ္သဗ်။  ေၾသာ္ ဆရာမျပ ငပိဖုတ္ေတာင္ နည္းမက် ဆိုတာ ဒါ ေနမယ္။

          အိမ္ျပန္ေရာက္သြားေတာ႔ သူတို႔ေျပာတာကေလးေတြ စာေလးဘာေလးေရးမလားလို႔ လုံးေစ႔ပတ္ေစ႔ ျပန္စဥ္းစားၾကည့္မိေတာ႔မွပဲ ပတ္တီးခ်ခံရမွန္း သိေတာ႔တယ္ဗ်ာ။ ေအးေပါ႔ေလ။ ဘိုလိုေတြ အဆက္မျပတ္ တြတ္ေနေတာ႔လည္း သည္က သိုက္စာဖတ္ရာ နားေထာင္ပါ ဥစၥာရႏိုးနိုးဆိုတာလို အနက္ေတာင္ အႏိုင္ႏိုင္ျပန္ေနရတာ မဟုတ္လား။ ဟုတၱိပတၱိ မိုက္ခြက္ႀကီး ထိုးထိုးေပးလာရင္ အအႀကီးမျဖစ္ေအာင္ ေလဖမ္းဒါန္းစီးဖို႔ ခံစစ္ကလည္း ျပင္ထားရေသးတာဆိုေတာ႔ ကိုယ္႔ဆရာသမားမ်ား အုန္းကၽြန္းလုပ္သြားတာႀကီးကို မရိပ္မိလိုက္ဘူး။ တကယ္တမ္းေတာ႔ဗ်ာ။ သူတို႔ကိုယ္႔ကို ဇကာႀကီးလာလုပ္သြားတဲ႔ Root Cause Analysis ဆိုတာႀကီးက သူတို႔မူပိုင္မွ မဟုတ္တာဗ်ာ။ ကိုရင္တို႔ သိခၤပူရ ကၽြန္းညဳိျမရယ္လို႔ အေျခမက်ခင္ မာလာယုကၽြန္းဆြယ္မွာ ရွိကတည္းက က်ဳပ္တို႔ဆီက ကေလးေတြ အဲသည္သေဘာတရား နားလည္ထားၿပီးသား။ ေခတ္ကာလ ဘိုေက်ာင္းေန လူမမယ္ကေလးေတြ မၾကားဖူးလို႔ရွိရင္ ကိုယ္႔လိုပဲသူမ်ားျဖီးတာျဖန္းတာ ခံရမွာစိုးလို႔ ကဗ်ာကေလးနဲ႔ ျပန္အစေဖာ္ေပးလိုက္တယ္ေနာ္။

ေပါက္ပင္ ဘာေၾကာင္႔ ကိုင္းရတယ္။ဗ်ဳိင္းနားလို႔ ကိုင္းရတယ္။
ဗ်ဳိင္း ဘာလို႔ နားရတယ္။ငါးေပၚလို႔နားရတယ္။
ငါး ဘာလို႔ ေပၚရတယ္။ ကၽြဲလူးလို႔ေပၚရတယ္။
ကၽြဲ ဘာလို႔ လူးရတယ္။ ျဖဳတ္ကိုက္လို႔လူးရတယ္။
ျဖဳတ္ ဘာလို႔ ကိုက္ရတယ္။မိုးရြာလို႔ ကို္က္ရတယ္။
မိုး ဘာလို႔ ရြာရတယ္။ ဖားေအာ္လို႔ရြာရတယ္။
ဖား ဘာလို႔ ေအာ္ရတယ္။ ေျမြကိုက္လို႔ေအာ္ရတယ္။
ေျမြ ဘာလို႔ ကိုက္ရတယ္။ ငါ႔ဝမ္းပူဆာမေနသာလို႔ ကိုက္ရတယ္။

          ကိုယ္တို႔ဆီမွာ ကေလးေတြေတာင္ အလြတ္ရပါတယ္။ လက္ေတြ႕က်င္႔သုံးမၾကည့္တာကေလး တစ္ခုပါပဲ။ ျပႆနာတစ္ခုရယ္လို႔ ျဖစ္လာရင္ ဘာေၾကာင္႔ျဖစ္ရသလဲဆိုတဲ႔ ပင္မဇစ္ျမစ္ကို မီးခိုးၾကြက္ေလွ်ာက္ရေအာင္ လိုက္တဲ႔အက်င္႔မရွိပဲ ကိုယ္လိုခ်င္တဲ႔အေျဖကို ကိုယ္ထုတ္ခ်င္တဲ႔ေနရာက ထုတ္ၿပီး ကိုယ္႔ဘက္က အျပစ္ကင္းတဲ႔အေၾကာင္း သက္ေသျပဖို႔သာႀကိဳးစား၊ ျငင္းႏိုင္သေလာက္ ဘူးခံျငင္း၊ ျငင္းမရရင္ ဗိုက္အငွားနဲ႔ ဓါးထိုးခံဖို႔ ဓါးစာခံလိုက္ရွာ။ အဲသလို အက်င္႔စရိုက္မ်ဳိးဟာ ျပႆနာရဲ႕ အေျဖမွန္ကိုလည္း မေတြ႔ႏိုင္ဘူး။ ေနာက္ထပ္ မဆုံးႏိုင္ေအာင္ ထပ္ကာထပ္ကာ ေပၚလာဦးမယ္႔ျပႆနာေတြကိုလည္း မတားဆီးနိုင္ဘူး။ အဆုံးသတ္တစ္ေန႔မွာ ဘာျပႆနာကိုမွ မေျဖရွင္းနိုင္ေတာ႔ပဲနစ္မြန္းကုန္ရတာပဲ။ တကိုယ္ေကာင္းၾကံတဲ႔အက်င္႔လို႔ ဆိုနို္င္ေပမယ္႔လည္း ေရရွည္မွာ အဲသည္တစ္ကိုယ္လည္း ဘယ္လိုမွ မေကာင္းႏိုင္တာ အမွန္။  မဟုတ္ေသာ္ရွိ၊ ဟုတ္ေသာ္ရွိေပါ႔ေနာ္။ အခုေလာေလာဆယ္ ကိုယ္တို႔ဆီမယ္ သခြပ္ပင္က မီးတက်ည္က်ည္ ျဖစ္ေနတဲ႔Sentinel Event တစ္ခုကို သူတို႔ေျပာသလိုပဲ သုံးသပ္ၾကည့္ရေအာင္ေလ။ အေျဖကေလးမ်ား ေတြ႕လိုေတြ႕ျငားေပါ႔။ ကေလးတို႔ေရ ေပါက္ပင္ဘာေၾကာင္႔ ကိုင္းရပါလိမ္႔ကြယ္။

         မူဆယ္ဘက္က ေကာင္းခါးရြာမွာ ကခ်င္ဆရာမကေလးႏွစ္ေယာက္ သူတို႔ေနတဲ႔အိမ္ေပၚတင္ေစာ္ကားၿပီး အသတ္ခံလိုက္ရသတဲ႔။ အဲ႔သေလာက္ လူမဆန္တဲ႔ ရာဇဝတ္မႈဘာေၾကာင္႔ ျဖစ္ရသလဲ။ တရားဥပေဒမစိုးမိုးလို႔ေပါ႔။ တရားဥပေဒက ဘာလို႔ မစိုးမိုးရသလဲ။ နယ္ေျမ မေအးခ်မ္းလို႔ေလ။ နယ္ေျမကဘာလို႔ မေအးခ်မ္းသလဲ။ စစ္ပြဲေတြ ျဖစ္ေနတာကိုး။ စစ္ပြဲေတြက ဘာလို႔ျဖစ္လဲ။ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အဖြဲ႔အစည္းေတြ ရွိလို႔ ျဖစ္တယ္ေလ။ တိုင္းရင္းသားေတြက ဘာျဖစ္လို႔ လက္နက္ကိုင္ၾကသတုန္း။ အစိုးရကို အယုံအၾကည္မရွိလို႔ေပါ႔။ အစိုးရကို ဘာလို႔ မယုံၾကည္တာတုန္း။ အဲ႔ဒါေတာ႔ ေျပာရတာအရွည္ႀကီးပဲ။ ဖဆပလေခတ္ကတည္းက ေတာခိုကုန္ၾကတာေလ။ တိုတိုနဲ႔လိုရင္းေျပာရရင္ လိမ္တာမ်ားလို႔မယုံတာ။ တိုင္းရင္းသားေတြကို တန္းတူအခြင္႔အေရး မေပးလို႔ မယုံတာ။ ဒါနဲ႔ေနစမ္းပါဦး။ ျမန္မာျပည္မွာ တိုင္းရင္းသားေပါင္း ၁၃၅ မ်ဳိးရွိတယ္။ မေက်နပ္တဲ႔ တိုင္းရင္းသားခ်င္းအတူတူ သူတို႔က်မွ ဘာလို႔ အဲသေလာက္ နွစ္လရွည္ၾကာ လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႔အစည္းျဖစ္ရတာလဲ။ သူတို႔မွာကိုင္စရာ လက္နက္ရွိလို႔၊ ခိုစရာ ေတာရွိလို႔ေပါ႔ကြယ္။ သူတို႔ကို စစ္တိုက္စရာ လက္နက္ေတြ၊ ခိုလႈံစရာ အေထာက္အပံ႔ေတြ ဘယ္သူကေပးသတုန္း။ ဒါေတာ႔ ကိုယ္႔ဘာသာကိုယ္ပဲ ဆက္စဥ္းစားၾကေတာ႔။ အလကားေနရင္း အဆဲမခံနိုင္ဘူး။ တို႔က သူမ်ားေတြလို မိုးလင္းမိုးခ်ဳပ္ မေအနွမ ကိုင္တုပ္ခံရတာ ထုသားေပသားက်တဲ႔ အသိုင္းအဝိုင္းထဲက လာတာ မဟုတ္။ ဘယ္သူဘယ္ဝါ အထီးမွန္းအမမွန္း မသိတဲ႔သူေတြက လာလာဆဲတာ က်က္သေရယုတ္တယ္။

           စစ္ပြဲရွိရင္ စစ္သားေတြလည္း ရွိၾကတာေပါ႔ေနာ္။ ဟင္ စစ္သားေတြရွိရင္ ပိုၿပီးေတာင္ လုံျခဳံမႈ ရွိရဦးမွာေလ။ သူတို႔က တိုင္းျပည္အတြက္ အသက္ေပး ကာကြယ္ေနတာဆို။ ေအးေလ။ သူတို႔က မကာကြယ္ႏိုင္လို႔ ျဖစ္သြားၿပီ။ ျဖစ္တာမွ နဂိုတုန္းက ဘာမွမျဖစ္ပဲ သူ႔ဘာသာေနေနတဲ႔ ကေလးမေလးေတြ တိုက္တုိက္ရယ္မွဆိုင္ဆိုင္ စစ္သားေတြ ေရာက္လာတဲ႔ညက်မွ မေတြးဝံ႕စရာေတြ လက္ေတြ႔ျဖစ္သြားတယ္။ သူတို႔နဲ႔ ေပ၂၀၀ အကြာမွာ စစ္သားေတြ ရွိလ်က္သားနဲ႔ကို ျဖစ္သြားတာ။ ေသခ်ာတဲ႔ေကာက္ခ်က္တစ္ခုက စစ္သားေတြဟာ ျပည္သူေတြကို အကာအကြယ္မေပးနိုင္ခဲ႔ဘူး။ ဒါဆို မေသခ်ာတဲ႔ ေကာက္ခ်က္က ဘာလဲ။ စစ္သားေတြဆိုတာ ေယာကၤ်ားႀကီးေတြေလ။ ဟိုမွာ သူမ်ားတကာက သူတို႔လက္ခ်က္ပါ လို႔ တပ္အပ္မစြဲရုံတမယ္ သတင္းေတြထုတ္ျပန္ကုန္ၿပီ။ ဒါေတာ႔ ဘယ္တရားမလဲ။ ေသခ်ာတာလည္း မဟုတ္ပဲနဲ႔။ လက္ပူးလက္ၾကပ္မမိေပမယ္႔ သူတို႔က ဒါမ်ဳိး လုပ္ေနက်ေလ။ သူတို႔သြားေလရာ သည္အမႈနဲ႔ ကင္းကိုမကင္းဘူး လို႔ ေျပာေနၿပီ။ ဒီလိုလည္း ေျပာလို႔မရဘူး။ ၉၉ခါ အဲသည္အမႈမ်ဳိးနဲ႔ ေထာင္ကထြက္လာရင္ေတာင္ အခုသည္တစ္မႈမွာ သူက်ဴးလြန္ေၾကာင္း သက္ေသမျပႏိုင္ေသးသေရြ႕ ျဖဴစင္တယ္လို႔ သတ္မွတ္ရမယ္။ တစုံတေယာက္ အဖြဲ႔အစည္းတစ္ခုခုက သူတို႔ေပၚ စြပ္စြဲလာေစခ်င္လို႔ ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိရွိ ယုတ္မာတာလည္း ျဖစ္ႏိုင္တာပဲ။ အျပစ္မရွိတဲ႔အသက္ ၂၀ အရြယ္ မိန္းမပ်ဳိကေလး နွစ္ေယာက္အေပၚမွာေတာင္ အဲသေလာက္ ယုတ္မာႏိုင္တဲ႔သူေတြဟာ ရန္ၿငွဳိးရန္စရွိတဲ႔၊ ဒါမွမဟုတ္ အက်ဳိးစီးပြားၿပိဳင္ဘက္ျဖစ္တဲ႔သူေတြအေပၚ ငဲ႔ညွာေနစရာအေၾကာင္းဘာမွ မရွိဘူး။

            မေသခ်ာတဲ႔ျဖစ္ရပ္တစ္ခုမွာ သံသယရယ္လို႔ ျဖစ္လာရင္ အဲသည္သံသယရဲ႕အက်ဳိးကို တရားခံသာလွ်င္ ခံစားခြင္႔ရွိတယ္။ ဒါဆိုရင္ အဲဒီကိစၥ စစ္သားေတြ က်ဴးလြန္တာ ဟုတ္တယ္ဆိုတာနဲ႔ မဟုတ္ဘူးဆိုတာနဲ႔ ႏွစ္ခုစလုံး စဥ္းစားရမယ္။ ဟုတ္ခဲ႔ရင္ ဘာေၾကာင္႔လဲ။ လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႔အစည္းတစ္ရပ္က ရာဇဝတ္မႈက်ဴးလြန္တာကို မထိန္းသိမ္းနိုင္တဲ႔အတြက္ သူ႔အထက္အထက္ေသာ အရာရွိမ်ားမွာပါ တာဝန္ရွိတယ္။ စည္းကမ္းထိမ္္းသိမ္းေရးေပါ႔ေလ်ာ႔လို႔။ အဆုံးအမ အကြပ္အညပ္ ည့ံဖ်င္းလို႔။ သူတို႔ဟာ အုပ္ခ်ဳပ္သူမ်ားျဖစ္တဲ႔အတြက္ အဲသလိုျဖစ္ရပ္မ်ဳိး ျဖစ္မလာေအာင္ ကာကြယ္ေပးရမယ္႔တာဝန္ကို ယူထားတာ။ ကာကြယ္ေစာင္႔ေရွာက္ရမယ္႔သူကိုယ္တိုင္က အဲ႔ေလာက္ဆိုးဆိုးရြားရြား က်ဴးလြန္တာ လက္ခံနိုင္စရာ အေၾကာင္းမရွိဘူး။ တကယ္လို႔မ်ား သူတို႔ဘက္က က်ဴးလြန္တာ မွန္လ်က္သားနဲ႔ ထိန္ခ်န္ထားခဲ႔မယ္။ ကိုယ္႔လူမို႔လို႔ ရာဇဝတ္သားဘက္က အကာအကြယ္ေပးခဲ႔မယ္ဆိုရင္ အဲသည္အမႈကို သူတို႔ကိုယ္တိုင္ ဝင္က်ဴးလြန္တာနဲ႔ အတူတူပဲ။ အားေပးအားေျမွာက္ျပဳရာေရာက္တယ္။ သူတို႔က ဘာျဖစ္လို႔ ကာကြယ္ေပးရမွာလဲ။ ေျပာၿပီးၿပီေလ။ တစ္ႏြယ္ငင္ တစ္စင္ပါ သူ႔အထက္ကလူေတြပါ အတူတူ ျပဳတ္ကုန္မွာေပါ႔။ ဘယ္ျပစ္မႈမဆို ရာဇဝတ္မႈက်ဴးလြန္သူကလည္း အျပစ္မခံယူခ်င္သလို ကိုယ္တိုင္မက်ဴးလြန္ပဲ အမႈတြဲထဲပါသြားမယ္႔ တာဝန္ရွိသူေတြကလည္း တာဝန္မယူခ်င္ၾကဘူး။ ကေလးမေလးေတြကို သနားရင္ ေနာက္မွ တိုးတိုးတိတ္တိတ္ က်န္ရစ္တဲ႔သူ သဒၶါေၾကးေလးဘာေလး သြားေပးမယ္။ သူတို႔ဘက္ကေကာင္ အျပစ္ေပးခ်င္ရင္ ေနာက္ေတာ႔မွ လုပ္ေနက်အတိုင္း မေအႏွမ မိုးမႊန္ေအာင္ဆဲၿပီး နားပန္က်င္း ကြာတားခ် တိုက္ပိတ္ ဆုံးမလို႔ရတယ္။ ေလာေလာဆယ္ သည္အမႈကစလို႔ မီးခိုးၾကြက္ေလွ်ာက္ၿပီး မိုးမီးမေလာင္သြားေအာင္ အုပ္အုပ္ဆိုင္းဆိုင္း လုပ္ဖို႔က အေရးႀကီးတယ္။

            ဒါဆိုရင္ သည္အမႈေတာ႔ မီးခဲျပာဖုံးသြားခ်င္သြားမယ္။ တေငြ႔ေငြ႕ေလာင္ေနတဲ႔မီးဟာ တျခားေနရာေတြမွာ မဆုံးႏိုင္ေအာင္ ဆက္ေလာင္ေနဦးမွာပဲ။ အေၾကာင္းရင္းက အမႈမွ မဟုတ္တာ။ အမႈျဖစ္ရတဲ႔ အဓိကအေၾကာင္းရင္းကို မရွင္းသေရြ႕ ျပႆနာမၿပီးဘူး။ ဥပေဒဘက္ေတာ္သားေတြ ကိုယ္တိုင္က တရားဥပေဒကို ေလးစားလိုက္နာတဲ႔စိတ္၊ ကာကြယ္ေစာင္႔ေရွာက္ခ်င္တဲ႔စိတ္၊ ဘယ္မႈခင္းျဖစ္ရပ္မ်ဳိးကိုမဆို ေက်ာသားရင္သား မခြဲျခားပဲ တရားဥပေဒနဲ႔အညီ စီရင္ဆုံးျဖတ္ႏိုင္ခြင္႔၊ အဲ႔ဒါေတြ ဘယ္ေလာက္ရာခိုင္ႏႈန္းအထိ စိတ္ခ်ရသလဲ။ (ဒါလည္း ကိုယ္႔ဘာသာကိုယ္ပဲ စဥ္းစား။) တစ္ရာရာႏႈန္းျပည့္ အာမခံႏိုင္ရင္ တစ္ရာရာႏႈန္းျပည့္ ေနာက္မျဖစ္ေအာင္ တားဆီးနိုင္လိ္မ္႔မယ္။ တစ္ျပားသားမွ စိတ္မခ်ရရင္ ေနာက္ထပ္ ဒါမ်ဳိးမျဖစ္ေစရဘူးဆိုတာလည္း တစ္ျပားသားေတာင္ မေသခ်ာဘူး။ စစ္သားေတြဟာ စစ္ဥပေဒကို ေလးစားလိုက္နာသလား။ အရပ္သားေတြအတြက္ ဥပေဒကတစ္မ်ဳိး၊ စစ္သားေတြအတြက္ ဥပေဒက တစ္မ်ဳိးလား။ စစ္တပ္ဟာ တရားစီရင္ေရးမ႑ဳိင္ရဲ႕အထက္ကမေနတာ ေသခ်ာလို႔လား။ ဟုတ္ပါတယ္လို႔ စြပ္စြဲျပစ္တင္တဲ႔သေဘာမပါပဲ အဲသလို ဟုတ္ခဲ႔သည္ရွိေသာ္ ဘယ္လိုလုပ္ၾကမလဲဆိုတာကို စဥ္းစားရမွာ ျဖစ္တယ္။

             ထားပါေတာ႔။ အခုကိစၥမွာ စစ္သားေတြ က်ဴးလြန္တာ မဟုတ္ဘူးဆိုရင္ေကာ ဘယ္လိုလုပ္မလဲ။ ဒါလည္း အလြတ္ႀကီးေတာ႔ ေျပာလို႔မရဘူးေလ။ “မဟုတ္ပါဘူး။ မလုပ္ပါဘူး။ မင္းထင္သလို မယုတ္မာဘူး။” ဆိုတာ စိုင္းစိုင္းခမ္းလႈိင္ေတာင္ ေျပာတတ္တယ္။ မက်ဴးလြန္ရင္လည္း မက်ဴးလြန္တဲ႔အေၾကာင္းကို ခိုင္လုံတဲ႔ သက္ေသသကၠာယေတြနဲ႔ ျပႏိုင္မွ ယုံမယ္။ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္တဲ႔ တရားခံအစစ္ကို ရေအာင္ရွာေပးႏိုင္မွ ပြဲျပတ္မယ္။ ဒါေလးမ်ား။ လြယ္ပါတယ္။ ေဟာသည္မွာ မိၿပီ။ တရားခံ။ ေဟ႔ေကာင္ မင္းလုပ္ပါတယ္ဆို ေျပာျပလိုက္ေလ။ ၿပိတ္သတ္ႀကီး ယုံရဲ႕လား။ ယုံဘူးေတာ္ေရ႕။ ေသခ်ာပါတယ္။ အင္႔ သည္မွာ ဒီအန္န္ေအ ပါတိုက္စစ္ထားတယ္။ ယုံပလား။ ဟင္႔အင္း။ ေရာ္ ခက္ပါဘိ။ အခင္းျဖစ္ပြားတုန္းက ဖုန္းနဲ႔ ဗီဒိုဖိုင္ကေလး ရိုက္ထားတယ္ေလ။ ယူက်ဳမွာ တင္ေပးလိုက္ရမလား။ မ်ဳံေပါင္ မ်ဳံေပါင္။ ကိုင္းဟာ ဂေလာက္ေတာင္ ရွိမွျဖင္႔ အဲ႔ဒီအမႈ ဘေျပာင္ကိုယ္တိုင္ က်ဴးလြန္သကြယ္။ ယုံၾကသလား။ ယုံတယ္။ ယုံတယ္။ ေကာင္မေလးလက္ထဲကဆံပင္ေမႊးေတြဆိုတာ ခ်ဳိင္းကိုသြားဆြဲမိလာတာေနမယ္။ အို ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ သည္ကိစၥ သူတို႔ေတြလက္ခ်က္ဆိုတာ အေစာႀကီးကတည္းက သိထားၿပီးသား။ … ။ တကယ္လို႔မ်ား တစုံတေယာက္က အဲသည္အမႈမွာ စစ္သားေတြနဲ႔ ဘာမွ မပတ္သက္ပါဘူးလို႔ သက္ေသျပႏိုင္ခဲ႔ရင္ေတာင္မွ အခုေရးျပခဲ႔သလို ေစာဒကတက္တာမ်ဳိးေတြ ခံရပါလိမ္႔မယ္။ ဘာျဖစ္လို႔ဆိုေတာ႔ သူတို႔လိုခ်င္တာ အမွန္တရား မဟုတ္ပဲ စစ္တပ္က တိုင္းရင္းသားေတြအေပၚမွာအဆုံးစြန္ယုတ္မာေနပါတယ္ဆိုတဲ႔ ေကာက္ခ်က္နဲ႔ သက္ေသပါ။

            လူေတြဟာ ဘာလို႔ စစ္တပ္အေပၚ သည္ေလာက္အယုံအၾကည္ ကင္းမဲ႔ရသလဲ။ လာျပန္ၿပီ။ အယုံအၾကည္ဆိုတာ အလကားေနရင္းကင္းမဲ႔တတ္တဲ႔အမ်ဳိး မဟုတ္ဘူး။ အလိမ္ခံရမွ ကင္းမဲ႔တာ။ အလိမ္ခံရတာ မ်ားေလေလ၊ အယုံအၾကည္ကင္းမဲ႔ေလေလပဲ။ ဟယ္ မဟုတ္တာေတြ ေျပာျပန္ၿပီ။ စစ္တပ္က ဘယ္မွာ လိမ္လို႔လဲ။ ရြာသာႀကီးမွာ ေဆးသြားစစ္ေခ်။ မွတ္ဥာဏ္ေတြ ယိုယြင္းကုန္ၿပီ။ နီမိုကာတြန္းကားထဲက အျပာေရာင္ငါးကေလးေတာင္ သူ႔ထက္မွတ္မိေသး။ ထားပါေတာ႔။ သူတို႔က လိမ္တယ္ဆိုရင္ ဘာျဖစ္လို႔ လိမ္ရတာလဲ။ မေသမခ်င္းမွတ္ထား။ အထက္က ခိုင္းလို႔။ အထက္က ေစလာရင္ ေသဆိုေသ ရွင္ဆိုရွင္ နာခံရတယ္။ တပ္မေတာ္ဟာ အာဏာရွင္ တစ္ေယာက္ေယာက္ကို အစဥ္အဆက္ ကာကြယ္ေပးေနရတဲ႔ အိမ္ေစာင္႔ေခြးဘဝကို ေရာက္ေနလို႔လား။ မဆိုဝံ႔ေပါင္။ ကိုယ္ေတြကလည္း ဟုတ္တယ္လို႔ မဆိုဝံ႔ဘူး။ သူတို႔ကလည္း မဟုတ္ဘူးလို႔ မဆိုဝံ႔ဘူး။ ဆိုဆို မဆိုဆို ဘယ္သူ႔စကားကိုမွ နားေထာင္စရာ မလိုဘူး။ ကိုယ္႔ဘာသာ ေပးထားခ်က္ကို မွန္ေအာင္ထည့္ယူမွ တဘက္ကထြက္လာတဲ႔အေျဖလည္း အမွန္ရမွာ။

             ဟုတ္ေသးပါဘူးဟယ္။ စကၤာပူက ေဖာ္ျမဴလာႀကီးကလည္း အယ္ရာေတြ တက္ေနၿပီ။ နယ္စပ္မွာ ဆရာမေလးႏွစ္ေယာက္ နသားပါယားအလုပ္ခံရတာ ဘယ္႔ႏွယ္႔ေၾကာင္႔ စစ္တပ္နဲ႔အစိုးရအေပၚ အယုံအၾကည္မရွိ အဆိုေတြ တင္သြင္းကုန္တာလဲ မသိဘူး။ ေညာင္ဦးက ကမ္းပါးၿပိဳတိုင္း စမၸာနဂိုရ္က ႏြားမေပါင္က်ဳိးရတယ္လို႔။ Root Cause Analysis   လုပ္တိုင္း သည္ဘူတာခ်ည့္ပဲ လာဆိုက္ေနတယ္။ ဟုတ္တယ္လို႔ပဲ စဥ္းစားစဥ္းစား၊ မဟုတ္ဘူးလို႔ပဲ စဥ္းစားစဥ္းစား၊ ေနာက္ဆုံးမွာ အေျဖက အတူတူလာထြက္ေနတယ္။ ဒါဆို ေနာက္တစ္မ်ဳိး ေတြးၾကည့္ဦးမယ္။ တကယ္လို႔မ်ား စစ္တပ္နဲ႔ အစိုးရအေပၚ တိုင္းရင္းသား ျပည္သူေတြက ယုံၾကည္တယ္ဆိုပါစို႔။ ဒါဆို ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ရသြားမွာပဲ။ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးရေတာ႔ နယ္ေျမေအးခ်မ္း၊ နယ္ေျမေအးခ်မ္းေတာ႔ တရားဥပေဒစိုးမိုး၊ တရားဥပေဒစိုးမိုးေတာ႔ ရာဇဝတ္မႈေတြ ပေပ်ာက္ေလ်ာ႔နည္းသြားမွာေပါ႔။ သည္လိုဆိုရင္ အခုလက္ရွိအမႈမွာ တရားခံကို မရရေအာင္ရွာရုံနဲ႔ ကိစၥမၿပီးဘူး။ စစ္တပ္နဲ႔အစိုးရအေပၚ ျပည္သူလူထုယုံၾကည္မႈကို မရအရ တည္ေဆာက္ရမယ္ ထင္တယ္ေနာ္။

            တပ္မေတာ္ဆိုတာ ျပည္သူေတြရဲ႕ရင္ခြင္ထဲကေန ေပါက္ဖြားလာခဲ႔တာတဲ႔။ “ဗမာျပည္ ကာကြယ္မည္။ တပ္မေတာ္ခ်ီလာၿပီ။” ဆိုတဲ႔ေခတ္တုန္းကေတာ႔ တစ္ႏိုင္ငံလုံး ေသာင္းေသာင္းဖ်ဖ်ကို ႀကိဳဆိုခဲ႔တာ။ ဖက္ဆစ္ကို တြန္းလွန္ခဲ႔ၾကတုန္းကလည္း တပ္မေတာ္သားဆို ျပည္သူက အသက္နဲ႔လဲၿပီးကို ကာကြယ္ကူညီခဲ႔ၾကေသး။ အခုျပည္သူ႔သေဘာထား အမွန္ကို သိခ်င္ရင္ အေပၚမွာတုန္းက ျဖစ္ရပ္ေတြကို ကိုယ္႔ဘာသာကိုယ္ျပန္သုံးသပ္။ ညဘက္ညဘက္ တီဗီထဲကေန အလန္႔တၾကား ထထေအာ္တာႀကီးကိုပဲ အဟုတ္မွတ္မေနနဲ႔။ အဲ႔ဒါႀကီးကကိုယ္႔ဘာသာ ကိုယ္႔ဖင္ကိုယ္ၾကားေအာင္ ေအာ္ခိုင္းထားတာ။ ရင္ၾကားေစ႔ဖို႔ လိုအပ္ေနတာကိုသည္အခ်ိန္မွာ နားလည္သင္႔ၿပီ။

            အိမ္း ... ျပည္သူခ်စ္ေသာ တပ္မေတာ္ႀကီး ျမန္ျမန္ျပန္ျဖစ္သြားေအာင္ စိုင္းစိုင္းခမ္းလႈိင္ကို ကာခ်ဳပ္ႀကီးသမီးနဲ႔ ေပးစားလိုက္ရေကာင္းမလား မသိပါဘူး။ ဒါမွမဟုတ္လည္း ေဒၚျမေလးကားထဲကလို သခၤ်ဳိင္းကုန္းသြား၊ မသာမႀကီး သနပ္ခါးေသြးခိုင္းၿပီး အဘအတြက္ ပီယေဆးေဖာ္ေပးရ ေကာင္းမလား။ ေပၚလစီကားေတြေတာ႔ ရိုက္တယ္ေလ။ ရွားရွားပါးပါး သူ႔ကားထဲ အကယ္ဒမီရတဲ႔ စႏၵယားဆရာေတာင္ စင္ေပၚေရာက္ေတာ႔ သိပ္ခ်စ္တာသူသိပါကြယ္ သီခ်င္းဆိုသြားေသး။ အဲဒီျပႆနာလည္း ကိုကိုဘာလို႔မုန္းတာလဲဆို အေျဖမထြက္မခ်င္း မီးခိုးၾကြက္ေလွ်ာက္ လိုက္လိုက္တာ ေဟာစာတမ္းတင္မကဘူး ယၾတာပါ ထြက္လာတယ္ဗ်။ တပ္မေတာ္ဟာ ႏိုင္ငံေရးနဲ႔ ကင္းေအာင္ေနလိုက္လို႔ရွိရင္ မြန္ျမတ္သန္႔စင္သြားမွာ အေသအခ်ာပါပဲ။ ကဲ။ ဘဘႀကီးတို႔ ကဖို႔ ပိုးအိစံသီခ်င္းကေလး ဖြင္႔ေပးလိုက္ၾကပါကြယ္။

“မင္းမခ်စ္ရင္မ်ား အိုး ေသသြားမလား။ မင္းမုန္းလို႔မ်ား အိုး ေသသြားမလား။ အို ဘာတဲ႔တုန္း။   မင္းမခ်စ္ရင္မ်ား အိုး ေသသြားမလား။ မင္းမုန္းရင္မ်ား အိုး ေသသြားမလား။”